Onderwijs in lege theaterzalen, bioscopen en kantoorpanden komt nog niet van de grond

In coronatijd geven hogescholen en universiteiten naar eigen zeggen tussen de 20 en 40 procent van hun lessen op de campus. Nu iedereen anderhalve meter afstand van elkaar moet houden, geldt immers al snel: vol is vol.

Protesteren
De landelijke studentenorganisaties ISO en LSVb willen dat instellingen beter hun best doen om externe onderwijslocaties te regelen. In Amsterdam gaan studenten er op 2 oktober voor demonstreren: ze willen dat het kabinet met extra geld over de brug komt. 

Voor de zomer beloofde minister Van Engelshoven het hoger onderwijs aan te sporen “creatief te zijn met onderwijslocaties”. In een recent interview met studenten van medezeggenschapsraden in het hbo (SOM) en het wo (LOF) zei ze dat ze daar nog steeds druk mee bezig is.

De Utrechtse masterstudent strafrecht Ama Boahene is een van de organisatoren van het studentenprotest ‘Wij willen naar school’. Zij merkt dat veel UU-studenten op dit moment voornamelijk thuis studeren, zonder veel contact met medestudenten en zonder goede studieplek om zich te concentreren. Ze hoopt dat de universiteit en de docenten zich scharen achter de oproep voor meer geld voor onderwijs in theaterzalen, in bioscopen en lege kantoren.

 “Ik kan me voorstellen dat dat voor een universiteit erg lastig is en veel gedoe oplevert, daar heb ik eerlijk gezegd niet zo’n zicht op. Maar ik hoop dat er meer mogelijk is in de roostering en dat het kabinet daar ook de middelen voor wil geven. Tot nu toe hebben universiteiten daar niets voor gekregen. Studenten en universiteiten moeten daarin als bondgenoten optrekken.”

Amsterdamse Bos
Er zijn al mooie voorbeelden te noemen. Masterstudenten van de Vrije Universiteit krijgen werkcollege bij de Geitenboerderij in het Amsterdamse Bos, meldt een woordvoerder. Utrechtse hbo-studenten kregen college in voetbalstadion Galgenwaard en de Radboud Universiteit geeft les in de stadsschouwburg. Maar aan die verhuur hangt wel een prijskaartje.

“Binnenkort hebben we een diploma-uitreiking van een hogeschool”, vertelt Claudius Kuiper van poptempel De Melkweg in Amsterdam. “In onze grootste zaal kunnen normaal 1.500 mensen. Nu zijn het er 75.”

De kosten? “Dat ligt eraan of je bijvoorbeeld ook geluid en techniek nodig hebt, en misschien nog een of twee mensen die bezoekers in goede banen leiden. Maar voor zo’n 750 à 1.000 euro kom je een heel eind, exclusief btw.”

Voetbalstadion
Voor een heel semester aan colleges en werkgroepen zullen instellingen dieper in de buidel moeten tasten. In de nieuwe Rijksbegroting reserveert het kabinet er geen cent extra voor.

Desondanks huurt de Universiteit Twente – met 40 procent on-campus onderwijs een van de uitschieters – deze maand voetbalstadion De Grolsch Veste af voor een groot wiskundetentamen. Maar dat is eenmalig, benadrukt persvoorlichter Laurens van der Velde. “Gelukkig kunnen we het merendeel van onze practica, werkcolleges en projectgroepen nu goed op de campus kwijt.” 

De Universiteit Utrecht heeft als uitgangspunt dat zoveel mogelijk onderwijs in de eigen gebouwen plaatsvindt, zegt Miranda van Heesch, verantwoordelijk voor de afstemming van de roostering van het onderwijs van de faculteiten Bètawetenschappen, Sociale Wetenschappen en Geowetenschappen. De drie faculteiten hebben tot nu toe geen andere locaties afgehuurd. Wél zullen er tentamens plaatsvinden in sportcentrum Olympos en de Jaarbeurs vanwege een tekort aan eigen capaciteit daarvoor.  

Bij de roostering voor blok 1 is de universiteit uitgegaan van de afspraken die de universiteit op dat moment met overheidsinstanties en bedrijven en organisaties in het Utrecht Science Park had gemaakt, zegt Van Heesch. “Dat betekende dat de universitaire gebouwen maximaal voor 30 procent bezet mochten zijn. De faculteiten konden aangeven welk onderwijs en welke vakken zij in ieder geval graag op locatie wilde aanbieden, en dat paste allemaal in onze eigen gebouwen. Als dat niet zo was geweest, hadden we niet geaarzeld om verder te kijken”

Als de universiteit zou besluiten in volgende blokken meer ‘fysiek’ onderwijs aan te bieden en de eigen ruimte zou daarvoor te kort schieten, dan kan volgens Van Heesch onderwijs in andere panden overwogen worden. “Maar", zo nuanceert zij, "ook zo’n locatie zou geschikt moeten zijn voor het geven van onderwijs in dit coronatijdperk. De ervaring leert dat hier meer bij komt kijken dan alleen de plaatsing van tafels en stoelen. En ook de kosten moeten dan worden meegewogen.”

Tien theaters
Avans Hogeschool onderzoekt of het mogelijk is om externe ruimte te huren voor creatief werk en groepsopdrachten. “Daar hebben we een leegstaande garage voor op het oog”, vertelt bestuursvoorzitter Paul Rüpp. “Verder wordt gekeken of het wenselijk is om eind oktober meer tentamens af te nemen op externe locaties, bijvoorbeeld in de Brabanthallen.” Maar je kunt niet standaard tien theaters afhuren. “Financieel is dat onmogelijk op te brengen”, zegt hij.

Het afhuren van ruimtes voor tentamens of diploma-uitreikingen is ook prijzig, maar volgens Rüpp nog wel te doen. “Andere kosten kwamen het afgelopen half jaar te vervallen: veel managementconferenties en teamontwikkelingsdagen gingen niet door.”

Er wordt bij Avans ook kritisch gekeken of de ruimte die er is, wel optimaal wordt gebruikt. “Soms zijn lokalen geboekt voor onderwijs, maar zit er vervolgens niemand in”, zegt Rüpp. “Dat gebeurde voor de coronacrisis ook al, maar daar letten we nu nog beter op.”

Donderdag meldde DUB al dat dat leegstaande collegezalen ook in Utrecht de aandacht heeft.

Timing
Collegevoorzitter Ron Bormans van de Hogeschool Rotterdam vraagt zich in zijn tweewekelijkse blog af of het pleidooi voor meer fysiek onderwijs wel gelukkig getimed is. Zolang het aantal besmettingen oploopt, blijft de anderhalve meter regel van kracht.

“Uitwijken naar andere gebouwen helpt dan ook maar beperkt”, schrijft hij. “De kosten dwingen ons daarmee terughoudend te zijn, maar vooral de gezondheid van onze mensen. Zij lopen op hun tenen en geven veel / alles / te veel om die combinatie van online en fysiek onderwijs te draaien.”

Mooie oplossing
De verhuurders zelf staan er in elk geval voor open. Het Maastrichtse congrescentrum MECC voert op dit moment gesprekken met de universiteit over extra studieplekken. Over hoorcolleges of werkgroepen heeft manager corporate events Simon Bozon nog niets gehoord. “Maar mocht dat nodig zijn, willen we ook daar uiteraard iets in betekenen.”

Een specifieke huurprijs kan hij niet noemen. “Dat hangt echt van het type arrangement af. Maar de evenementenindustrie wordt hard geraakt, en onze relatie met de onderwijsinstellingen is dusdanig goed dat we dit nooit zouden laten stuklopen op de prijs.”

Ook manager Stefan Römgens van de Maassilo in Rotterdam is enthousiast. “Op het moment is er nog geen contact met de hogeschool of universiteit, maar we staan er uiteraard voor open. De zalen staan grotendeels leeg, dus dit zou voor iedereen een mooie oplossing zijn.”

Hij verwacht dat er over de huurprijs “prima” te praten valt. “We kunnen het natuurlijk niet gratis aanbieden, maar waarschijnlijk ook niet voor de prijs die we normaal gesproken hanteren bij een commercieel evenement.”