Openbaar Ministerie: Geen reden tot ontruiming Drift 25

De Universiteit Utrecht heeft op 9 december aangifte gedaan van lokaalvredebreuk en wil dat de bezetters vertrekken. Het OM, dat gaat over de beslissing of er ontruimd wordt, zegt te “begrijpen dat de bezettingen voor de Universiteit Utrecht erg belastend zijn”. Toch ziet het geen reden voor ingrijpen. “De eerdere ontruimingen hebben steeds níet geleid tot voorkoming van een volgende bezetting”. De woordvoerder zegt dat een ontruiming “geen duurzame oplossing biedt” en de kans op “een ernstige verstoring van de openbare orde verhoogt”. 

Universiteit Utrecht zegt in reactie al sinds het begin van de bezetting in overleg te zijn met de lokale driehoek, bestaande uit de burgermeester, de politie en het OM. “De gezamenlijke wens is om escalatie te voorkomen en dat de bezetters Drift 25 uit eigen beweging verlaten”, aldus de woordvoerder van de universiteit. UU vindt het belangrijk dat het dagelijks voor vijftienhonderd studenten weer mogelijk wordt om hun colleges te volgen zonder locatieverplaatsingen die overlast met zich meebrengen en in sommige gevallen tot annulering van colleges leiden.

“We vinden het onacceptabel dat deze demonstranten al zo lang medestudenten hinderen in het volgen van onderwijs”, aldus rector magnificus Wilco Hazeleger in een verklaring op het intranet van de Universiteit. “Ook zien we signalen van uitsluiting: er hangen spandoeken aan het pand die door collega’s en studenten als kwetsend ervaren worden. De schade is groot. We staan voor onze studenten en staf, en willen een open institutie zijn met ruimte voor verschillende perspectieven. Helaas is dat nu niet het geval, en worden we gehinderd in onze wettelijke taak: het geven van onderwijs.”

Doordat de bezetting inmiddels ruim een week duurt, heeft de Universiteit besloten, naast het overleg met de gemeente en het OM, ook een civiele procedure te starten. Donderdagochtend zijn demonstranten daarom gesommeerd uiterlijk zondag om 12.00 uur het onderwijspand te verlaten. Als dat niet gebeurt, zal de UU zonder aankondiging nadere rechtsmaatregelen treffen, waaronder het starten van een kortgedingprocedure. Daarin wil de UU ontruiming van het onderwijspand vorderen. Als de rechter daarin meegaat, wordt de kans op ontruiming weer groter.

Kamervragen over bezetting
Gisteren stelde de PVV Kamervragen over de bezetting van Drift 25. Ze spraken daarbij van een “enorme onderwijsverstoring”. In de laatste verkiezingsprogramma’s van politieke partijen kwam ook het demonstratierecht regelmatig aan bod. GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en de Socialistische Partij zijn tegen het inperken van de demonstratievrijheid, maar partijen als de BBB, VVD en JA21 willen dat ordeverstoorders stevig aangepakt worden. JA21 wil dat het hoger onderwijs “vrij wordt van activisme”.

Demonstratierecht hoeft niet aangepast
Op verzoek van de Tweede Kamer boog het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) zich hierover. Het rapport verscheen ook gisteren. Volgens de onderzoekers is het helemaal niet nodig om het demonstratierecht aan te passen. 

Het beeld dat protesten vaak leiden tot rellen en vernielingen klopt niet, schrijven de auteurs: “In verreweg de meeste gevallen verlopen demonstraties vreedzaam en veroorzaken zij nauwelijks hinder.”

De onderzoekers erkennen wel “knelpunten”, bijvoorbeeld wanneer demonstranten bewust de wet overtreden. Rellen en vernielingen vallen echter niet onder de demonstratievrijheid en worden dus niet door het recht beschermd. Demonstranten die strafbare feiten plegen kunnen dus gewoon strafrechtelijk worden vervolgd.

Dat gebeurt inderdaad weleens. Zo kreeg een student aan de Universiteit van Amsterdam twee maanden celstraf nadat zij tijdens een pro-Palestijnse demonstratie stokken gooide naar de politie.

Zorgvuldige afweging
Ook een vreedzame bezetting van een universiteitspand kan “in beginsel rekenen op de bescherming van het demonstratierecht”. Zelfs wanneer enkele actievoerders vernielingen aanrichten, betekent dat niet dat de gehele demonstratie niet meer mag plaatsvinden, benadrukken de onderzoekers. Mensen die zelf niets verkeerd doen blijven beschermd door het recht.

”Natuurlijk hoort protesteren bij onze democratie en bij onze universiteit”, stelt ook rector Hazeleger. “Binnen onze regels is er ruimte voor vreedzame bezettingen, zoals geadviseerd door het Studie en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM). De afgelopen week hebben we continu zorgvuldig afgewogen hoe we verschillende rechten en verantwoordelijkheden het beste konden beschermen, inclusief het veiligheidsgevoel van medewerkers en studenten. Door de langdurige grote impact is nu een grens bereikt. Daarom is aangifte gedaan van lokaalvredebreuk.”