Opkomst digitale verkiezingen minder laag dan gevreesd

Door de coronacrisis verlopen de verkiezingen voor de medezeggenschap op Nederlandse universiteiten dit jaar heel anders. Stemmen werven op een drukbezochte campus zit er opeens niet meer in.

Bij de meeste universiteiten is de opkomst van de studentenraadsverkiezingen dan ook gedaald. De enige uitzondering is de TU Eindhoven, waar de opkomst dit jaar niet alleen het hoogst was, maar ook precies gelijk aan vorig jaar: 31,6 procent. Maar dat is niet gek: de verkiezingen vonden al plaats in december.

In crisistijd bleef Tilburg koploper, maar de opkomst daalde daar flink: van 41,8 naar 29,8 procent. Hierop volgen de TU Delft (van 35,4 naar 27,8 procent) en de Radboud Universiteit (van 37,2 naar 26,6 procent). Bij de UU is de opkomst meestal lager, en is de daling dan ook kleiner (van 23,9 naar 20,9 procent).

Advertenties
De vraag is in hoeverre dit is te wijten aan de coronacrisis. Ondanks alle roep om inspraak en democratisering daalt de gemiddelde opkomst voor medezeggenschapsverkiezingen aan universiteiten al jaren. Soms worden de verkiezingen door een gebrek aan kandidaten zelfs afgeblazen. Dat gebeurde vorig jaar in Rotterdam en dit jaar aan de Vrije Universiteit.

“Als er nu extra stemmers wegvallen, is dat waarschijnlijk de groep die je normaal gesproken fysiek tegen het lijf loopt op de campus”, zegt bestuurslid Daan Bos van het universitaire Landelijk Overleg Fracties (LOF). “Er werd door studenten daarom dit jaar ook veel campagne gevoerd via Whatsapp. Daar heb je altijd nog wel een aantal groeps-chats over van werkgroepen die je hebt gevolgd.”

Wat Bos ook opviel, was de grote hoeveelheid advertenties van medezeggenschapspartijen op Facebook en Instagram. “Normaal gesproken deel je op de campus flyers of fruit uit aan studenten om jezelf te promoten. Dat ging nu niet, dus is er massaal geïnvesteerd in social media advertenties.”

Blackboard
In Utrecht was er dit voorjaar veel discussie over de vraag of er wel verkiezingen zouden moeten gehouden. Door de coronamaatregelen zagen enkele partijen veel beren op de weg. Na de verkiezingen was er veel te doen om een campagnemiddel van de partij UUinActie. Die had studenten benaderd via de elektronische leeromgeving Blackboard. Dat zou tegen de afspraken zijn geweest.

Overigens bewijzen de opkomstpercentages in Utrecht niet dat er sprake is van een structurele daling in de belangstelling van UU-studenten. In 2018 werd nog een recordopkomst geboekt.

Creatiever
In het hbo bleef de opkomst onder studenten dit jaar ongewijzigd rond de 9 procent, zag het Studenten Overleg Medezeggenschap (SOM), dat zich inzet voor studenten in hogeschoolraden. Bestuurslid Karl van der Linde heeft wel het gevoel dat er onder studenten meer campagne werd gevoerd dan in voorgaande jaren. “Ze moesten nog creatiever zijn om hun achterban te bereiken. We hebben veel leuke filmpjes voorbij zien komen en zelfs hele campagnebijeenkomsten via Zoom.”

Al met al zijn de bestuursleden van het LOF en SOM niet geheel ontevreden. “De medezeggenschap heeft dit jaar echt z’n hart vast gehouden over de opkomst”, zegt Bos. “In dat opzicht zijn we toch positief verrast.”

Het aandeel medewerkers dat in het hbo naar de stembus ging nam wel enigszins af, zag het SOM: van 63 naar rond de 59 procent. Overigens zijn medewerkersverkiezingen lang niet bij elke instelling jaarlijks. Bij veel instellingen worden medewerkers voor twee jaar gekozen. Ook gaan de verkiezingen niet altijd door, omdat er te weinig kandidaten zijn. Dat gebeurde dit jaar bijvoorbeeld aan de Universiteit Twente.

Beveiligingslek
Alsof het verkiezingsseizoen nog niet bijzonder genoeg was, trok De Vrije Student eerder deze maand ook nog aan de bel over een mogelijk beveiligingslek in stemprogramma WebElect, dat door meerdere instellingen wordt gebruikt. Met een zelfgeschreven programmaatje zouden onbevoegden zomaar de inloggegevens van studenten buit kunnen maken en namens hen kunnen stemmen, waarschuwde de Groningse medezeggenschapspartij.

Het Amsterdamse universiteitsblad Folia nam de proef op de som. Met behulp van een scriptje lukte het de redacteuren inderdaad om in te loggen op meer dan 100 studenten-accounts van onder meer de UvA, de Rijksuniversiteit Groningen en de Haagse Hogeschool.

Of er daadwerkelijk op deze manier is gefraudeerd bij de medezeggenschapsverkiezingen, is niet bekend. De UvA is voor de zekerheid een onderzoek gestart en heeft de bekendmaking van de uitslag van de verkiezingen uitgesteld. Ook de Hogeschool Utrecht heeft inmiddels bij WebElect aangedrongen op een onderzoek. De UU maakt geen gebruik van WebElect.