Oproep aan hoogleraren: 'Ga je onderzoekers anders beoordelen’

Het de Utrechtse rector klaarblijkelijk ernst. In zijn rede (pdf) tijdens de Opening van het Academisch Jaar benadrukte hij al dat de UU zich niet langer blind wil staren op internationale rankings waarin publicaties van artikelen in vooraanstaande tijdschriften en hoge impactfactoren allesbepalend zijn.

Wetenschappers kunnen immers ook op andere manieren, bijvoorbeeld door hun onderwijs of door hun bijdrage aan het maatschappelijk debat, van grote waarde zijn. Bovendien zou wetenschap veel meer beschouwd moeten worden als een teamprestatie, waarbij individuele onderzoekers niet als “een schaap met vijf poten” alle facetten van het wetenschappelijke proces moeten beheersen.

“Zo laten we zien wat voor een universiteit we willen zijn, wat voor gemeenschap we willen zijn en hoe we onze rol voor en in de maatschappij zien”, zei Kummeling eind augustus in het Academiegebouw.

Hij voegde daaraan toe dat voor een koerswijziging naar een ‘open wetenschap’ een andere beoordelingswijze van onderzoekers en docenten essentieel is. Wetenschappers moeten erop kunnen vertrouwen dat een focus op andere zaken dan het publiceren van artikelen wordt beloond en niet afgestraft.

Daad bij het woord
Donderdag verscheen een opiniestuk (pdf) op de universitaire website waarin Kummeling samen met bestuurskundige Paul Boselie, psycholoog Marieke Adriaanse en voormalig geneeskundedecaan Frank Miedema leidinggevenden binnen de universiteit oproept samen met hun medewerkers een visie op te stellen die uitgaat van deze denkwijze.

Frank Miedema is de grondlegger van de wetenschapskritische beweging ‘Science in Transition’ en zorgde ervoor dat binnen het UMC Utrecht al andere boordelingsprocedures zijn ingevoerd. Hij is nu voorzitter van het Open Science Programma van de UU. Boselie en Adriaanse zijn binnen dat programma verantwoordelijk voor het thema ‘Erkennen en Waarderen’.

Volgens de auteurs is er in de universitaire wereld nu wel genoeg gedelibereerd over goede bedoelingen. Iedereen is het volgens hen eens over de waarde van open science en andere manieren van het beoordelen van wetenschappelijk succes. In 2019 kwamen de universiteiten bijvoorbeeld al met een gezamenlijk position paper hierover. “Het is tijd om het woord bij de daad te voegen”, schrijven de vier.

Ze erkennen dat het voor wetenschappers lastig kan zijn de bouwstenen onder hun eigen succesvolle carrière voor een volgende generatie wetenschappers af te breken. Maar de ervaringen in het UMC Utrecht en ook van pilots binnen de faculteiten Rebo en Geowetenschappen wijzen volgens hen uit dat het kan. “De fase van verkennen en laveren is nu wel voorbij.”