PPE wil ‘klasse-discriminatie, seksisme, homofobie en transfobie’ aanpakken

Een achttal studenten van Philosophy, Politics & Economics (PPE) deden deze oproep tijdens hun commencement ceremonie – een viering van het einde van de bachelor – op donderdag 22 juni. Ze vroegen aandacht voor het (seksuele) geweld en het ongewenste gedrag binnen hun gemeenschap.

Ook vinden de studenten van de actie dat de universiteit te weinig doet om haar studenten te beschermen. In een statement schrijven ze over het gebrek aan actie vanuit medewerkers en studenten, “die op de hoogte waren gebracht van de intimidatie en discriminatie, maar besloten te zwijgen. Het gedrag van deze leden van de PPE-gemeenschap kan niet langer worden getolereerd. Ze moeten ter verantwoording worden geroepen.”

Het zijn onderwerpen waar de studenten zich al langere tijd hard voor maken. Hoewel het bestuur de afgelopen jaren de sociale veiligheid aan de opleiding probeerde te verbeteren, gaan volgens de studenten de veranderingen te langzaam.

De opleiding PPE is een kleinschalige, selectieve bachelor, waar jaarlijks 75 studenten worden toegelaten. Het is een hechte en internationale gemeenschap: van de in totaal zo’n 220 studenten komt ruim de helft uit het buitenland. PPE heeft een eigen onderwijsgebouw, Descartes Hall, op de International Campus Utrecht. Hier vinden buiten de lesuren regelmatig extra curriculaire activiteiten plaats, ook door hun actieve studievereniging Metis. Hierdoor is bij PPE het studerende en het sociale leven sterk met elkaar verweven.

Break the silence
De actie van de studenten kwam als een verrassing. Eén van de studenten had zich gemeld om tijdens de ceremonie iets te mogen zeggen. De speech die ze van te voren had ingediend was anders. Toen haar beurt aanbrak, voegden meer studenten zich bij haar voor de zaal vol studenten, ouders en personeelsleden.

Tijdens de actie namen verschillende studenten het woord en kaartten kwesties aan die zij zelf hadden meegemaakt of zien gebeuren. Onder het motto “break the silence” vertelden de studenten vanuit hun eigen beleving over hun ervaringen binnen PPE en de problemen waar zij tegenaanlopen. Hierin spraken zij medestudenten, leden van de studievereniging Metis, docenten en het PPE-bestuur aan op hun gedrag.

Een student op het podium vertelde over haar worsteling met het combineren van studie en werk, waarin zij zich niet geloofd voelde door docenten. “Tijdens een meeting is mij expliciet gevraagd om te huilen, om aan te tonen dat ik hier daadwerkelijk last van had. Ook is mij meerdere keren gevraagd om mijn baan op te zeggen, terwijl die voor mij economische noodzaak is.”

Ook zouden op activiteiten van de studievereniging Metis vorig jaar en het jaar daarvoor studenten gedrogeerd zijn. De huidige president van de studievereniging, Arianna Moro, betrad ook het podium en vertelde over de giftige sfeer binnen de vereniging en de “vrouwenhaat” die zij “gezien, gehoord en persoonlijk ervaren heeft.”

Arianna: “In commissies zijn vrouwen gekleineerd en uitgesloten van besluitvormingsprocessen. Oudere mannelijke studenten hebben misbruik gemaakt van hun macht over jongere studenten.”

De boodschap verspreidde zich na de actie snel. “Steeds meer studenten van verschillende faculteiten en studies kwamen naar ons toe die vertelden dat ze vergelijkbare ervaringen hebben als die van de sprekers. Het laat zien dat wij niet de enige zijn”, zegt Lune de Rijck, een van de sprekers en tevens studentraadslid in de Universiteitsraad.

Heftige emoties
Op de actie tijdens de ceremonie werd verschillend gereageerd. Op een video in handen van DUB is te zien dat studenten in de voorste rijen luid klapten. Halverwege de speech roept een toeschouwer naar de studenten dat zij zich moeten schamen. Er kwam ook kritiek op het moment van de protestactie, die tijdens een feestelijke gelegenheid plaatsvond.

Het vierkoppige PPE-bestuur laat in een schriftelijke reactie weten “diep bedroefd” te zijn “door de pijnlijke ervaringen die de studenten hebben gedeeld tijdens hun protest”. De actie heeft volgens hen “heftige en uiteenlopende emoties” opgeroepen in de gemeenschap, zowel bij “studenten (en hun aanwezige ouders), als bij de staf”.

Het bestuur schrijft: “Wij zien dit protest als een belangrijk moment in ons gezamenlijke leerproces bij PPE richting een respectvolle gemeenschap waarin iedereen, zowel studenten als stafleden, gezien en gehoord worden.” Ook schrijft het bestuur: “PPE is niet afgezonderd van onderdrukkende sociale dynamieken die elders in de samenleving, zo ook aan universiteiten, zichtbaar zijn. Tegen deze achtergrond is het PPE bestuur vastberaden om een inclusieve gemeenschap te vormen bij PPE, waarin alle studenten en stafleden kunnen floreren en geen plaats is voor seksueel geweld.”

De dag na de protestactie organiseerde het PPE-bestuur een bijeenkomst  voor studenten en docenten om hun emoties te delen. Ook werden alle studenten gewezen op de beschikbaarheid van de student counselor voor seksueel wangedrag van het University College Utrecht waar PPE de International Campus mee deelt. Op maandag 3 juli gingen het bestuur en een deel van de protesterende studenten met elkaar in gesprek onder begeleiding van een onafhankelijke moderator. Daarnaast wil het bestuur nog een bijeenkomst organiseren met alle studenten en stafleden en wordt een training voor tutoren voorbereid.

Problemen aankaarten
De protestactie staat niet op zichzelf. Er is al een geschiedenis van inspanningen om de sociale veiligheid aan de opleiding te verbeteren, maar door de “frustratie over de trage institutionele reactie en het gevoel van urgentie wilden de studenten hun stem laten horen”, aldus Lune.

Zo’n drie jaar geleden besloten tientallen PPE-studenten zich te verenigingen na een aantal “heftigere gebeurtenissen” tussen studenten. De groep is vooral bedoeld om steun bij elkaar te vinden, maar ook willen de studenten voor “een cultuurverandering” zorgen. De afgelopen jaren hebben ze meerdere gesprekken gevoerd met het PPE-bestuur om ervoor te zorgen dat de opleiding veiliger wordt. Een aantal van de actievoerders zit ook in deze groep.

Bewustwording
Er wordt binnen PPE nu meer over gesproken en het zorgt voor bewustwording, maar volgens de studenten is het onduidelijk wat het bestuur concreet doet om deze problemen aan te pakken.

Lune zegt: “Een groep medewerkers en studenten werken hier erg hard aan. Maar vaak blijft het bij hen liggen en wordt er geen collectieve verantwoordelijkheid genomen. Het PPE-bestuur heeft gezegd dat ze de problemen serieus gaan nemen. De kwestie is echter zo diepgeworteld en moeilijk dat we nog niet de cultuurverandering hebben gezien die nodig is. Het lijkt misschien alsof er niks gebeurd, maar het is ook een langdurig proces."

“Het is belangrijk om daarin goed te communiceren en te laten zien wat er gaande is. De studenten willen graag nauwer samenwerken met het PPE-bestuur en veranderingen in gang zetten, maar dit moet eigenlijk niet de verantwoordelijkheid van de student zijn.”

Activiteiten
De afgelopen jaren is het bestuur, naar aanleiding van de klachten, aan de slag gegaan met de sociale veiligheid aan de opleiding. Zo laat het bestuur schriftelijk weten dat er gesprekken gevoerd zijn over diversiteit, inclusie en sociale veiligheid in de collegezaal, tutorbijeenkomsten, onderwijsgesprekken en vergaderingen. Ook is er een speciale heidag voor een aantal docenten georganiseerd en de oprichting van een PPE Raad voor Diversiteit en Inclusie voorbereid. Daarnaast is er een online training over seksueel consent aangeboden die alle PPE studenten verzocht werd te volgen en die in het volgende collegejaar universiteitsbreed uitgerold gaat worden.

Daarnaast organiseerden de studenten zelf ook activiteiten, zoals lezingen, waarbij sprekers vertelden over transfobie, homofobie en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. De studenten gingen daarna met elkaar in gesprek.

De concrete voorbeelden die de studenten in hun toespraken gaven, waren niet bekend bij het PPE-bestuur, zegt Maurits de Jongh, vanaf volgend collegejaar opleidingscoördinator is en als docent nauw betrokken bij het thema sociale veiligheid binnen de opleiding. Ook waren ze niet op de hoogte van de verhalen dat studenten gedrogeerd waren bij de studievereniging. Normaal gesproken zijn studieverenigingen verplicht om dit soort incidenten te melden bij de opleiding. Of Metis hierin in gebreke is gebleven, moet volgens onderwijsdirecteur Janneke van Dis nog onderzocht worden.

In discussie met elkaar
De Jongh zegt: “Heel veel klachten hebben ons niet bereikt. De vraag is hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze ons wel bereiken in de toekomst. En hoe we duidelijker kunnen maken wat zaken zijn die binnen onze verantwoordelijkheid liggen om daar opvolging aan te geven.” Ook zegt hij: “Hoe kunnen we er ook voor zorgen dat de communicatie en informatie op een duidelijkere manier verlopen, en waar moet je als student of staflid voor wat en bij wie aankloppen?”

Studenten zouden ook geklaagd hebben over homofobe en transfobe uitingen in de lessen. Is dat bekend? De Jongh zegt: “Er zijn bij het bestuur klachten binnengekomen over vakken en werkgroepen waar geen respectvolle discussiestijl was gehandhaafd. Dit is de aanjager geweest om onder andere een speciale heidag voor kerndocenten te organiseren. In concrete gevallen hebben klachten ook tot directe interventies geleid, zoals verandering van de begeleider bij een groepsopdracht.”

“Bij klachten vindt overleg met de coördinerende docent plaats over hoe zoiets geadresseerd kan worden. In de standaard cursushandleiding is docenten gevraagd een sectie op te nemen welke omgangsnormen we met elkaar hanteren, zodat docenten bij aanvang van het blok een soort meta-gesprek kunt voeren: hoe gaan we met elkaar in discussie? Het is de vraag of dat in de hele organisatie geland is.”

“We moeten ervoor zorgen dat alle docenten bij PPE geëquipeerd zijn om goed in te grijpen als iemand respectloze – sekstische, homofobe, transfobe et cetera – uitspraken doet. Dat is iets waar voor ons een heel duidelijke rol en verantwoordelijkheid ligt. Dingen die op een feestje, in een bar gebeuren, vallen buiten ons zicht, maar kunnen tegelijkertijd wel een grote impact hebben op de manier waarop studenten meedraaien en participeren in onze activiteiten. Het is te makkelijk om dat helemaal los te trekken: ‘we hebben docent-contacturen en daar zijn we verantwoordelijk voor en verder niet’. Dat is best ingewikkeld en het is een hele zoektocht waar we middenin zitten.”