Studentbestuurders Sociale Wetenschappen leren vaker ‘nee’ zeggen

“We voelen niet meer de enorme stress die oud-besturen ervaarden. Het is een hele vooruitgang”, zegt Mark Bergmeijer, voorzitter van Versatile, de studievereniging van Interdisciplinaire Sociale Wetenschap. Hij omschrijft de werklast nu als “een gezonde druk”. 

Het bestuur van Versatile van 2023 schreef samen met de opleiding een plan van aanpak om de werkdruk van de bestuursleden te verlagen en zette de eerste stappen hierin. De volgende besturen gingen er verder mee aan de slag.  

De verplichting om met het voltallige bestuurder bij activiteiten aanwezig te zijn, werd geschrapt. Nu spreken ze van te voren af wie bij welke activiteit is. “De rest kan dan zelf bepalen of ze erbij willen zijn of niet”, zegt Mark. Volgens hem zorgt dit voor veel minder stress. 

Daarnaast werd er een commissie opgericht voor de introductieweek en een commissie die posters maakt. Voorheen moesten de studentbestuurders dit zelf doen. Mark hoopt dat Versatile een voorbeeld kan zijn voor andere verenigingen. 

De voorzitter is door de nieuwe afspraken “ietsjes meer uren kwijt” dan de 20 uur per week die voor een parttime bestuur bij Versatile op papier zijn afgesproken: een stuk minder dan voorgaande besturen. “Een vorig bestuur heeft eens uitgerekend dat het op 30 à 40 uur per week uitkwam.”

Studentbestuurder Mark Bergmeijer, Versatiles Foto: DUB

Alarmerend onderzoek
Twee jaar geleden trokken studentleden van de faculteitsraad van Sociale Wetenschappen aan de bel. Ze hadden een onderzoek gedaan onder studentbestuurders, waaruit bleek dat een meerderheid van de studentbestuurders zich (bijna) altijd mentaal of lichamelijk uitgeput voelde. Het is binnen besturen “normaal dat iedereen overwerkt is”, zeiden studentleden Fiona Houwing en Emma Kroon destijds tegen DUB. 

Het faculteitsbestuur van Sociale Wetenschappen noemde de resultaten “zorgelijk” en pakte de hoge werkdruk aan. Studentbestuurders mogen sindsdien op kosten van de faculteit twee trainingen uitzoeken om te volgen. Ze krijgen bij de aanpak van de werkdruk ondersteuning van de studentassessor.

Ook de studentgeleding van Sociale Wetenschappen heeft zich afgelopen jaren ingespannen om de werkdruk van studentbestuurders te verminderen. Studentlid Jonas Widdershoven, zelf oud-bestuurder bij Usocia, ziet dat verenigingen “stappen hebben gezet”, maar dat de aanpak verschilt per vereniging. “Ik heb wel het gevoel dat de werkdruk onder studentbestuurders is afgenomen, maar we zijn er nog niet. Ik verwacht dat het de komende jaren een thema zal blijven.”

Moeilijkheden 
Hoewel de werkdruk van besturen in het algemeen is verbeterd, blijft deze op sommige plekken nog steeds te hoog. Het is voor studentbestuurders lastig om structurele maatregelen te nemen die de werkdruk verlagen.

Brittney Verheul, voorzitter van de studievereniging van Sociologie Usocia, zegt dat ze zo’n 25 à 30 uur per week kwijt is voor een parttime bestuur waar officieel 20 uur per week voor staat. “Na een tijdje merkte ik dat de werkdruk eigenlijk best wel hoog was. Ik hield weinig vrije tijd over en kon minder vaak naar mijn ouders. Ik ben lange dagen op de universiteit gewend, maar dat werk nam ik minder mee naar huis. Inmiddels heb ik het bestuurswerk beter onder de knie en gaat het een stuk beter.”

Ze zegt dat het lastig is om dingen aan te passen. Sommige veranderingen stuitten op veel weerstand – bijvoorbeeld haar suggestie om nog maar met de helft van de bestuurders aanwezig te zijn bij activiteiten. “Ik probeer daarom eerst de kleine veranderingen door te voeren zodat er een paar stappen worden gezet. Het is aan het volgende bestuur om het verder op te pakken en ermee door te gaan.”

Studentbestuurder Brittney Verheul, Usocia Foto: DUB

Maatregelen
Brittney ging bij de andere studieverenigingen van Sociale Wetenschappen langs om te kijken hoe zij omgingen met de werkdruk en spreekt ook de voorzitter van Versatile. “Het is mooi om te zien dat Versatile zo goed bezig is.” 

Toch is het voor haar vereniging niet de oplossing om de aanpak van Versatile over te nemen. “Versatile is een grote vereniging”, zegt Brittney. Versatile heeft bijna tachtig actieve leden en achttien commissies, Usocia heeft vijftig à zestig actieve leden en twaalf commissies. 

“Ik denk dat het voor hen makkelijker is om de werkdruk aan te pakken. Ze hebben meer leden aan wie ze taken kunnen overdragen. Wij zouden ook wel een introductie en poster-commissie willen oprichten, maar we zouden deze niet vol krijgen.” 

Kamerdienst
De discussie over de werkdruk zorgt er wel voor dat er binnen het bestuur wordt gesproken over manieren waarop deze kan worden verlaagd. Usocia is van plan om een dag in de week een deel van de kamerdienst over te dragen aan de Raad van Advies, waarin vooral oud-bestuurders zitten.

“Dan kunnen wij die dag besteden aan onze bestuurstaken, zodat we die niet ’s avond hoeven te doen. We stellen momenteel dit plan op, maar het is aan de Raad van Advies van onze vereniging en het kandidaatsbestuur om dit verder op te pakken en eventueel in te voeren.” 

Hoewel het Usocia-bestuur het niet ziet zitten om maar met de helft van de bestuursleden aanwezig te zijn op activiteiten, houden ze ook niet meer vast aan de ongeschreven regel om met het voltalige bestuur aanwezig te zijn. “We hebben met elkaar hierover het gesprek gevoerd en beseften ons dat het ook oké is om een keertje een activiteit over te slaan.”

Studentbestuurders vinden het lastig om in te moeten leveren op activiteiten, maar volgens Bergmeijer is het ook mogelijk om de werkdruk aan te pakken zonder dat te doen. “We hebben geen commissies of activiteiten stopgezet, maar we hebben vooral gekeken naar wat er aan bestuurstaken geschrapt kan worden, zodat het bestuur minder werk heeft.”

Hoge verwachtingen
Volgens de voorzitters is het belangrijk dat studentbestuurders niet de lat voor zichzelf te hoog leggen. Verheul zegt: “We zijn een bestuur met twintigers die hun best doen. We doen het meestal goed en sommige dingen lukken niet. Dat is ook oké. Eerst vond ik het echt verschrikkelijk als er wat misging. Nu kan ik het wat beter loslaten en zie ik het meer als een leerproces en een mogelijkheid om verbeterpunten aan het volgende bestuur door te geven.”

Mark zegt: “Natuurlijk wil je als bestuurder zo veel mogelijk doen goed doen en er alles uithalen, maar een keer ‘nee’ zeggen, heeft op de lange termijn veel positievere gevolgen dan op korte termijn heel veel willen doen en halverwege het jaar opbranden.”

De voorzitters van de studieverenigingen voeren regelmatig gesprekken over hun werkdruk met de studentassessor Nienke Luijckx. Bergmeijer denkt dat deze gesprekken studentbestuurders erg helpen bij het stellen van grenzen. 

“Wij hebben het geluk dat onze studentassessor begaan is met ons welzijn. We hebben het ook nodig om van buitenstaander te horen dat het beter is om af te schalen en het minder intensief te maken. Het is heel waardevol om zo’n boodschap van hogerop in de faculteit mee te krijgen.”

Keuzes maken 
Nienke vertelt dat ze in gesprekken studentbestuurders probeert aan te moedigen om keuzes te maken in hun werkzaamheden. “Bestuurders hebben hun verenigingen hoog in het vaandel staan en ze hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Ik wijs hen erop dat ook hun verantwoordelijkheid eindig is en ze keuzes mogen maken voor zichzelf en hun eigen welzijn. Uiteindelijk hebben de vereniging en leden er zo veel meer aan als het bestuur lekker in zijn vel zit.”

Nienke merkt dat studentbestuurders binnen de faculteit “heel open” praten over de werkdruk. “Studentbestuurders worden zich er hierdoor van bewust dat sommige dingen best wel omslachtig of ingewikkeld zijn geregeld.

“Ik zie ook dat studentbestuurders door de gesprekken soms andere beslissingen nemen. Dat vergt af en toe moed, omdat ze tegen tradities ingaan en dat is bewonderenswaardig. Enkele verenigingen doen inmiddels in de onderwijsvrije week hun verenigingskamer dicht, omdat er weinig studenten op de campus zijn. Andere studentenbesturen stellen zich dan ook de vraag of zij dat moeten doen.

“Al blijft het soms moeilijk  om uiteindelijk de stap tot verandering te zetten. De besturen beseffen dat het goed is om te kijken naar de werkdruk, maar vinden het lastig om dit goed vorm te geven. Het is zoeken naar een balans. Die is niet in een paar jaar gevonden en dat hoeft ook niet. Het is goed dat besturen er zo actief mee bezig zijn.”

Toelichting gasthoofdredacteur Henk Kummeling
Deze week staat in het teken van het afscheid van rector Henk Kummeling. DUB bood de rector aan een week hoofdredacteur te zijn. Alle hoofdverhalen deze week zijn bedacht door Kummeling en daar is de redactie van DUB mee aan de slag gegaan. Hier vertelt Kummeling waarom dit onderwerp belangrijk vindt:

"We krijgen steeds meer signalen dat falen geen optie is voor de huidige generaties studenten. Terwijl je juist leert door fouten te maken. Dit verhaal is voortgekomen uit een idee voor een verhaal dat de druk op studenten door sociale media onderzoekt. Die druk heeft ook effect op hoe we in het onderwijs met elkaar omgaan, omdat we allemaal steeds meer in onze eigen bubbel zitten. Het maakt het moeilijk om met een open blik het gesprek aan te gaan, en eigen waarnemingen en meningen ter discussie te stellen. 

In gesprek met de DUB-redactie kwamen we al snel op een iets andere invalshoek. Een van de plekken waar we de hoge druk op studenten zeer duidelijk terug zien, is in de studentbesturen van allerlei verenigingen. De afgelopen tijd hebben we als UU verschillende initiatieven in gang gezet om die werkdruk onder studentbestuurders te verlagen. Dit verhaal onderzoekt of die initiatieven effect hebben (gehad), en hoe studentbestuurders zelf naar hun werkdruk kijken.

Nienke Luijckx, Studentassessor bij Sociale Wetenschappen, zegt het mooi in dit artikel: het vergt moed om tegen dingen in te gaan die al jarenlang zo gaan. Maar ik zou – net als Nienke – studentbestuurders vooral willen blijven aanmoedigen om in plaats van altijd maar meer, juist minder, en dan vooral het goede te willen doen."