Tweede Kamer laat weinig heel van wetsvoorstel onderwijsbestuur

Hoe democratisch moeten universiteiten en hogescholen zijn? De partijen in de Tweede Kamer hebben veel kritiek op het wetsvoorstel dat het bestuur van hogeronderwijsinstellingen zou moeten versterken.

Vrijwel niemand is blij met het wetsvoorstel van minister Bussemaker, bleek al tijdens een rondetafelgesprek met betrokkenen uit het hoger onderwijs. Bestuurders vrezen voor chaos als de wet erdoor komt, terwijl studenten en docenten vinden dat er te weinig verandert.

Ook in de politiek staat niemand te applaudisseren. In een verzameling schriftelijke vragen van de Tweede Kamer vragen zijn regeringspartijen VVD en PvdA relatief mild, maar zij missen ambitie (VVD) en hadden meer maatregelen verwacht (PvdA). Tevreden zijn ze beslist niet.

Ronduit fel klinken enkele oppositiepartijen. SP noemt het wetsvoorstel “voornamelijk cosmetisch en volstrekt onvoldoende”, terwijl D66 het wetsvoorstel “met ongeloof” heeft gelezen.

Er lijkt nauwelijks een middenweg mogelijk in de verhitte discussie over inspraak in het hoger onderwijs. Zo willen sommige partijen (waaronder regeringspartij PvdA) dat opleidingscommissies adviesrecht en instemmingsrecht krijgen op plannen van hun opleiding. Andere partijen (zoals regeringspartij VVD) gaat dat te ver.

Een ander heet hangijzer is het doorbreken van het old-boys-network in het onderwijs. Daarin zouden bestuurders elkaar banen toespelen. Om daar een einde aan te maken, krijgen medezeggenschapsraden het recht om advies uit te brengen over nieuwe benoemingen, maar dat gaat PvdA, SP en D66 niet ver genoeg. Waarom krijgen de raden geen “echte zeggenschap”, aldus de PvdA.

Bovendien krijgen medezeggenschapsraden binnen hun universiteit of hogeschool instemmingsrecht op de ‘hoofdlijnen’ van de begroting. Dat is afgesproken bij het afschaffen van de basisbeurs. Waarom staat er in dit wetsvoorstel niet wat het kabinet onder een ‘hoofdlijn’ verstaat, willen PvdA, D66 en SP weten.

Het wetsvoorstel is deels een reactie op allerlei problemen in het onderwijsbestuur, zoals twee mbo-instellingen die bankroet raakten en iets langer geleden hogescholen die hun onderwijs verwaarloosden. Maar ook de recente bezetting aan de Universiteit van Amsterdam en de roep om democratisering hebben er invloed op.

De overheid zou graag eerder willen ingrijpen in het geval van wanbestuur. Daarom zouden raden van toezicht verplicht moeten worden om risico’s te melden bij de Onderwijsinspectie, aldus het wetsvoorstel. Dat is nogal een rigoureuze wijziging, vindt onder meer de VVD. Zouden er bijvoorbeeld minder problemen zijn ontstaan bij de twee mbo-instellingen Amarantis en ROC Leiden als zo’n meldplicht er al was geweest? Andere partijen stellen vergelijkbare vragen. Ook de PvdA, die de meldplicht in principe steunt, wil weten hoe het kabinet die plicht gaat uitwerken.