‘UU moet meer werk van duurzaamheid maken’

Tamara Luiken en Lune de Rijck van Lijst Vuur hebben zich het hele raadsjaar verdiept in de wijze waarop de Universiteit Utrecht haar duurzaamheidsdoelen wil halen en daarover met medewerkers van de Bestuursdienst en van vrijwel alle faculteiten gesproken. Ze stuitten op verontrustende zaken en gefrustreerde medewerkers. Hun conclusie: hoewel de universiteit positieve stappen zet om de duurzaamheidsdoelen te halen is er “ruimte voor verbetering”. Willen de klimaatdoelen worden gehaald, dan moet de UU geld uittrekken om werknemers aan te nemen die als taak krijgen initiatieven te ontwikkelen en uit te voeren zodat de benodigde veranderingen echt worden doorgevoerd. In de nota Positie van Duurzaamheid (bereikbaar met Solis ID) vraagt Lijst Vuur aan het College van Bestuur om dit te doen.

In de nota zegt Lijst Vuur dat de UU een sprintje moet trekken om zoals gepland in 2030 klimaatneutraal te zijn. Tamara Luiken: “De universiteit heeft mooie doelen en er gebeurt al veel op het vlak van duurzaamheid. Dat gaat met name over de grotere processen zoals het verduurzamen van gebouwen of het besparen van energie. De visie is er, de doelen zijn er, maar het plan om daar als hele universiteit te komen ontbreekt. Bovendien moet er meer haast gemaakt worden om ook op andere vlakken te verduurzamen.”

Spin in het web
Samen met een aantal medewerkers van de UU die zich met verduurzaming bezighoudt, is een plan gemaakt om een betere organisatie rondom het thema duurzaamheid op te tuigen. Zo moet het Sustainable Office hét centrale punt worden waar kennis uit de hele organisatie wordt vergaard en waar iedereen kan aankloppen voor hulp en het uitvoeren van plannen. “Het punt is dat het Sustainable Office maar uit een klein team bestaat. Als dit bureau groeit kan het echt het centrale punt worden dat duurzame initiatieven kan aanjagen.”

Daarnaast moet elke faculteit, directie en dienst van de universiteit medewerkers krijgen die bevoegdheden krijgen om plannen te bedenken en uit te voeren. “Omdat elke faculteit anders is”, zegt Tamara.  “Nu zijn er in enkele faculteiten Green Teams. Deze teams bestaan uit mensen die op vrijwillige basis, naast hun andere taken, zich inzetten voor verduurzaming. Daar krijgt die taak logischerwijs te weinig prioriteit.”

Kennisuitwisseling
Ook moet de informatievoorziening verbeteren. Nu is er nauwelijks tot geen kennisuitwisseling tussen verschillende onderdelen van de universiteit, zeggen de Vuur-raadsleden. Dat moet georganiseerd worden. Ook moeten er meer data worden verzameld, zodat duidelijk wordt of er schot zit in de verduurzaming van de UU. Ten slotte moet de universiteit transparanter worden zodat gemakkelijker te zien is wat de UU doet aan duurzaamheid en hoeveel geld ze daarvoor uittrekken. “In financiële stukken die naar de U-raad gaan, vind je daar nauwelijks iets van terug.”

De medewerkers die in de duurzame-poot van de universiteit komen te werken, buigen zich niet alleen over vraagstukken om energie te besparen, zegt Tamara. “Vuur vindt dat er op veel meer vlakken naar duurzaamheid gekeken kan worden. Bijvoorbeeld als het gaat over bepaalde aanbestedingen. Zo zouden we voor de kantines een cateraar willen die duurzamer is, één die bijvoorbeeld meer veganistische opties aanbiedt. Maar ook als het gaat over de inkoop van artikelen en het afval. Er gebeurt al wel veel, maar als universiteit zou je alleen willen samenwerken met de meest duurzame bedrijven.”

Verrassing
Tijdens de bespreking van de nota in de duurzaamheidscommissie van de Universiteitsraad (FHID) eind juni komen de raadsleden voor een verrassing te staan. Collegevoorzitter Anton Pijpers zegt dat de intenties van de raad worden gedeeld door het bestuur. Vorig jaar, zo blijkt, is al geld uitgetrokken om het Sustainable Office te versterken (alleen met Solis-ID) en het onderdeel van Vastgoed & Campus tot het centrale punt te maken van duurzame initiatieven en informatievoorziening. “Die nota is van juli vorig jaar. We hebben toen extra geld uitgetrokken zodat het Sustainable Office met drie fulltimers uitgebreid kan worden.” De nota is echter nooit bij de Universiteitsraad terecht gekomen en besproken. “In de organisatie is daar iets fout gegaan”, zegt Pijpers.

Verder zegt hij sympathiek te staan tegenover de nota van lijst Vuur, maar “we kunnen niet tegen faculteiten zeggen dat ze bepaalde functies moeten instellen. Daar gaan we als College van Bestuur niet over.” Ook als het gaat over initiatieven van de werkvloer om de faculteit te verduurzamen, zeggen Pijpers en vicevoorzitter Margot van der Starre weinig te kunnen doen. Van de Starre: “Wij kunnen faculteiten niet dwingen om bijvoorbeeld geld uit te geven om energiezuinige vriezers te kopen.” Dat idee werd geopperd toen de actie ‘de UU zet de knop om’ begon, de actie om energie te besparen toen de prijzen voor gas en elektriciteit door de oorlog in Oekraïne pijlsnel stegen.

De raadsleden zijn verbaasd dat de nota over het Sustainable Office nooit hun kant is opgekomen. Ze vragen het college of er niet  meer mogelijk is om de universiteit sneller te verduurzamen door initiatieven van de werkvloer te honoreren. Gert Volkers van personeelspartij Vlam: “Er is veel kennis op lokale onderwerpen en het blijkt heel moeilijk om daar veranderingen door te voeren.” Tamara: “Veel mensen voelen zich een lone wolf.” Het universiteitsbestuur herhaalt dat ze faculteiten niet kunnen dwingen om bepaalde maatregelen te nemen. “We zetten in op bewustwordingscampagnes en communicatie. We hopen dat faculteiten hun verantwoordelijkheid pakken. Het CvB hoeft niet alles te betalen.”

Op duurzame toer
Hoewel Lijst Vuur zich al langer druk maakt om het verduurzamen van de universiteit, hebben de studenten duurzaamheid dit collegejaar echt als speerpunt gekozen. Het thema wordt besproken in de raadscommissie FHI (financiën, huisvesting, ICT). Op aanraden van Lijst Vuur is hier de D aan toegevoegd, omdat het onderwerp net zo belangrijk is voor de universiteit als waar de letters FHI voor staan, zeggen de studenten.

Binnen die commissie deed lijst Vuur het voorstel om afstudeerders een gedenkboom op het Utrecht Sciencepark te geven om zo de biodiversiteit te vergroten en De Uithof te vergroenen. Maar ook achter de schermen zijn ze bezig geweest. Zoals met de achtertuinen van de binnenstadspanden. Samen met Annemieke Hoogenboom van lijst Vlam zijn de tuinen een living lab geworden. Gekeken wordt hoe deze tuinen een echt prettige plek kunnen worden voor studenten en medewerkers en wellicht als openlucht-collegezaal. Daarnaast hebben ze het voor elkaar gekregen dat er koffiemachines met plantaardige melk op de universiteit komen. “Daar zijn onze voorgangers mee begonnen. Het duurde twee jaar om het rond te krijgen.”