UU-rector tekent petitie tegen afschaffing Genderstudies in Hongarije

Halverwege augustus maakte de Hongaarse minister-president Viktor Orbán bekend dat Genderstudies geschrapt zal worden van de lijst met geaccrediteerde opleidingen. Tijdens een persconferentie zei Gergely Gulyas, fractieleider van Orbáns partij, dat de lage instroomcijfers alleen al genoeg reden zouden zijn voor het afschaffen van de studierichting. Maar volgens Gulyas is de keuze ideologisch gemotiveerd. “De Hongaarse regering is ervan overtuigd dat mensen worden geboren als man of vrouw. Ze kunnen hun leven leiden op de manier die volgens hen het beste is, maar de Hongaarse regering wil geen publiek geld uitgeven aan onderwijs op dit gebied”.

De beslissing zou per 2019 het einde betekenen voor de Genderstudies-programma’s aan de Eötvös Loránd University en de Central European University. Hongaarse studenten die nu al aan één van beide universiteiten Genderstudies studeren mogen hun studie wel afronden. Er worden echter geen nieuwe studenten meer toegelaten. Met de Central European University heeft de UU een uitwisselingsovereenkomst voor studenten van de faculteit Geesteswetenschappen. Welke gevolgen dit voor deze groep studenten heeft, is nog niet duidelijk.

Afschaffing past in trend van inperking academische vrijheid
De Europese universiteitsvereniging EUA riep vorige week de Hongaarse regering op haar besluit terug te draaien, omdat een dergelijk “verbod” een serieuze bedreiging voor de academische vrijheid vormt.

Volgens de EUA past het afschaffen van Genderstudies in een trend die sinds 2014 gaande is. De Europese universiteitsvereniging stelt dat de Hongaarse overheid pogingen doet om de autonomie van universiteiten in te perken. Zo publiceerde een regeringsgezind tijdschrift in april een lijst met tweehonderd wetenschappers, activisten en journalisten die gezien worden als tegenstanders van de regering. Daarbij luidde de boodschap dat ook anderen het gevaar zouden lopen om op de zwarte lijst van de regering gezet te worden. En in 2017 probeerde de overheid de Central Europaean University helemaal te verbieden door een wet aan te nemen die het onmogelijk maakte voor de universiteit om diploma’s uit te reiken. De EUA vindt dat die bemoeienis met academische zaken nu moet stoppen.

Het einde van Genderstudies in Hongarije is nog niet definitief. Het parlement moet nog instemmen met het voorstel van minister-president Viktor Orbán. Volgens de EUA kan dat echter elk moment gebeuren. “Dat zou een staatsinterventie in het hoger onderwijs zijn die de EU in deze mate niet eerder heeft meegemaakt”, schrijft de universiteitsvereniging.

'Maatregelen scheppen gevaarlijk precedent'
UU-rector Henk Kummeling maakt zich ook zorgen over de ontwikkeling in Hongarije. "In juli heeft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) er al bij de Hongaarse minister op aangedrongen om enkele wetswijzigingen met betrekking tot de Hongaarse academie van de wetenschap, te heroverwegen. De nieuwe maatregel ten aanzien van Genderstudies is weer een stap die tegen de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek en autonomie van universiteiten in druist." Mede daarom besloot hij zich aan te sluiten bij het protest van “Het netwerk van universiteitsdocenten”. Het feit dat het wetsvoorstel een universiteit treft die banden heeft met de Universiteit Utrecht, maakte deze stap voor hem nog logischer. De UU-rector heeft de petitie van Het Netwerk van Universiteitsdocenten vrijdag ondertekend.

Kummeling is niet de enige UU'er die zich verzet tegen de ontwikkelingen in Hongarije. Ook andere UU-medewerkers ondertekenden de petitie. Zo zijn onder de ruim vierduizend handtekeningen ook die van hoogleraar Naomi Ellemers, promovendus Lieke Schrijvers en universitair docenten Ingrid Hoofd en Domitilla Olivieri te vinden.

Hoogleraar Rosemarie Buikema heeft namens het genderprogramma van de Universiteit Utrecht en als wetenschappelijk directeur van de Nederlandse Onderzoeksschool Genderstudies een brief naar de Hongaarse minister voor onderwijs verstuurd. Daarin schrijft zij zich grote zorgen te maken over het besluit. “Deze plannen scheppen een gevaarlijk precedent voor staatsinterventie in andere universiteitscursussen. Door de faculteit haar academische vrijheid af te nemen, dat wat de garantie vormt voor autonomie in het hoger onderwijs, plaatst de Hongaarse overheid zich buiten de gemeenschap van democratische landen.”