Viroloog Koopmans is bedreigingen zat

“De kerstwensen komen binnen”, twittert de bekende viroloog en UU-alumnus Marion Koopmans sarcastisch, om vervolgens een verwensing te citeren die ze per mail had ontvangen. Ze wordt onder meer een “vuil goor monster van Dachau” genoemd.

“Zullen we van dit soort zaken komend jaar echt werk gaan maken?”, zegt Koopmans tegen het Openbaar Ministerie, wetenschapsgenootschap KNAW, universiteitenvereniging UNL en D66-leider Sigrid Kaag. “Ik ben er wel klaar mee, eigenlijk.”

Ook klaar mee
“Wij zijn er ook klaar mee en nemen graag (altijd in overleg met jou) stappen inclusief naar politie en justitie”, antwoordt voorzitter Pieter Duisenberg van universiteitenvereniging UNL.

Ook rector Annelien Bredenoord van de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar Koopmans werkt, twitterde haar steun: “Bedreiging van wetenschappers is onaanvaardbaar. Bedreiging van wie dan ook is onacceptabel.”

D66-leider Kaag had in haar brievenbus een bedreigende kerstkaart gekregen (“Zoals u ziet weten wij ook waar u woont”). Ze riep de anonieme schrijvers op om kerstkaarten naar eenzame mensen te sturen.

Afgelopen oktober hebben universiteiten aangekondigd dat ze vaker aangifte willen doen. Ook hebben ze een handreiking geschreven voor hulp bij bedreiging en intimidatie van wetenschappers.

Nepnieuws
Koopmans kreeg online overigens niet alleen steun, maar ook – zoals te verwachten – nieuwe aanvallen, inclusief inmiddels kapot gecheckt nepnieuws over financiering door China.

Maandagochtend sprak KNAW-president Ineke Sluiter toevallig nog over bedreigingen en intimidatie tijdens een online bijeenkomst over wetenschap in tijden van corona. “De afgelopen twee jaar hebben wetenschappers de verantwoordelijkheid genomen om het publieke debat te verrijken met hun kennis en expertise”, zei Sluiter. “Daar moedigen we hen ook toe aan, we duwen ze de buitenwereld in, maar dan merken we dat het kil is daarbuiten.”

Net als journalisten en politici worden sommige onderzoekers bedreigd, zei Sluiter, vooral als ze zich in gevoelige onderwerpen mengen: niet alleen de coronapandemie, maar bijvoorbeeld ook migratie of de koloniale geschiedenis. Vrouwen en minderheden hebben volgens haar nog meer last van zulke bedreigingen.

“Het publieke debat wordt erdoor verarmd”, stelde Sluiter. Ze deed een beroep op de wetenschappelijke gemeenschap om collega’s te steunen. “Dit is geen tijd voor ironie. Vraag niet waarom iemand de hele tijd op televisie is. We moeten hen steunen, ook als we het niet altijd met hen eens zijn.”

Snel
Internist Marcel Levi, voorzitter van onderzoeksfinancier NWO, liet op diezelfde KNAW-bijeenkomst zien hoe onvoorstelbaar snel de wetenschap op de coronapandemie had gereageerd. Binnen drie weken was de ziekte beschreven, nog eens drie weken later was het genoom van het virus ontrafeld en na een half jaar konden de trials met vaccins van start gaan. Ook bijwerkingen van het vaccin werden snel opgepikt, stelde hij, met een voorbeeld uit zijn eigen praktijk.