Zorgen om inspraak op miljoenen van het leenstelsel

De basisbeurs is afgeschaft, zodat de universiteiten en hogescholen extra geld kunnen krijgen. Wat gaan ze daarmee doen? Studenten mogen erover meebeslissen, staat in een akkoord met de landelijke studentenorganisaties LSVb en ISO.

Maar het loopt nog niet overal op rolletjes. Twee voorbeelden zag SP-Kamerlid Frank Futselaar die hem zorgen baarden: zowel bij de Universiteit Twente als bij de Universiteit van Tilburg had de medezeggenschap moeite om informatie los te krijgen. Hij stelde schriftelijke vragen aan de minister.

Kan beter
Ook de Landelijke Studentenvakbond ziet problemen. “Er is nu niet genoeg inspraak”, zegt voorzitter Tariq Sewbaransingh. “Het kan een stuk beter. Medezeggenschapsraden moeten meer tijd krijgen om zich over de zaken te buigen en ze moeten ook eerder bij grote beslissingen betrokken worden.”

Hij kijkt alvast vooruit naar de ‘kwaliteitsafspraken’ die minister Van Engelshoven met universiteiten en hogescholen wil sluiten: daarin zou de stem van studenten zwaarder moeten wegen, meent hij. “We moeten leren van de afgelopen periode.”

Minister Van Engelshoven houdt zich op de vlakte in haar antwoord aan SP-Kamerlid Futselaar. De onderwijsinstellingen en studenten hebben beloofd dat ze haar op de hoogte houden van de besteding van het geld en de betrokkenheid van de medezeggenschapsraden.

Transparant
Ze schrijft dat hogescholen en universiteiten in hun begroting aan de medezeggenschap duidelijk moeten maken hoe de studievoorschotmiddelen erin zijn verwerkt. Het moet allemaal transparant gebeuren.

Maar goed, ze heeft daar nog geen verslag van gekregen en kan er dus officieel nog niets over zeggen. Wil ze universiteiten en hogescholen erop aanspreken als ze de medezeggenschap niet genoeg bij de besteding betrekken? Zo ver is het nog lang niet, is het antwoord. Ze gaat er voorlopig vanuit dat de afspraken worden nageleefd.

En het moet gezegd, de medezeggenschapsraad heeft bijvoorbeeld in Tilburg ingestemd met de begroting. Met de rug tegen de muur, dat wel. “Nee-stemmen was vandaag geen mogelijkheid”, zei een van de fracties. Anders zou het extra geld namelijk helemaal niet besteed kunnen worden.

Ook in Twente ging het zo: de middelden dreigden ‘bevroren’ te worden als de raad niet instemde met de begroting. Met de vage belofte van meer inspraak in de toekomst is de begroting toch goedgekeurd.

Nucleaire optie
Dat kun je de raden niet kwalijk nemen, vindt SP’er Futselaar. “De positie van universiteitsraden en studentenfracties is lastig tegenover een bestuur dat er al lang zit en een heel bestuurlijk apparaat achter zich heeft. Natuurlijk moeten de leden van de raad gewoon alle informatie krijgen waar ze om vragen. Maar een begroting tegenhouden is wel een heel nucleaire optie. Ik snap wel dat ze daar niet snel naar grijpen.”

Maar van de minister had hij meer verwacht. “Je hebt formele en informele machtsmiddelen. Natuurlijk moet ze formeel het verslag afwachten en kan ze pas achteraf, als er iets mis is gegaan, iets doen – desnoods een sanctie opleggen. Maar je kunt best even contact opnemen met zo’n instelling en vragen hoe dit nu kon gebeuren.”

Voor het eerst moet de medezeggenschap meebeslissen over de miljoenen van het leenstelsel, zegt Futselaar. “En we weten dat de medezeggenschap niet op elke instelling even soepel verloopt. Dan verwacht je toch een zekere mate van regie van het ministerie.”

In Utrecht vragen medezeggenschappers het universiteitsbestuur herhaaldelijk waar het geld aan besteed wordt. Vorig jaar werd een overzicht verstrekt van de posten waar geld voor is uitgetrokken. Deze bestedingen zijn ook met de raad besproken.

Toen in 2015 werd vastgesteld hoe het nieuwe instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting precies moest worden ingevoerd, drongen studenten in de U-raad aan op een specifiek instemmingsrecht op de toekomstige besteding van de opbrengsten van het leenstelsel. Volgens het universiteitsbestuur was dat niet mogelijk.