Erkennen en waarderen: waarom tellen studenten niet mee?

Je hebt er vast al eens gehoord: het vernieuwde model van Erkennen en Waarderen. Een broodnodige verschuiving, bedoeld om verder te kijken dan publicatie-indexen, h-scores en toptijdschriften. Het doel is om ook andere aspecten van academisch werk te waarderen, zoals onderwijs, leiderschap, teamwork en maatschappelijke impact. Kortom: een breuk met de publish or perish-cultuur, en een erkenning van de volle breedte van wat het betekent om academicus te zijn.

Maar er is een vraag die zelden gesteld wordt. Als we academici als ‘brede professionals’ willen waarderen, waarom doen we dat dan niet ook bij studenten?

Want laten we eerlijk zijn: voor studenten draait het nog steeds maar om één ding, cijfers. Terwijl er veel wordt gesproken over het opleiden van “de professionals van de toekomst”, worden studenten die zich buiten de collegezaal ontwikkelen nauwelijks gesteund, laat staan erkend. Stages krijgen in curricula weinig aandacht: ze worden niet genoemd, zelden aangemoedigd en soms zelfs ontmoedigd. Bestuursjaren worden gezien als een verspilling van studietijd. Een uitwisseling is een luxe geworden. Toch zijn dit stuk voor stuk vormende ervaringen die studenten juist helpen groeien als professional. En toch worden ze zelden erkend of gewaardeerd.

Ondertussen krimpt de ruimte om zo’n brede student te worden alleen maar verder. De bezuinigingen hakken erin: grotere leergroepen, minder persoonlijke begeleiding, minder werkgroepen en steeds meer gestandaardiseerde toetsen. Tentamens gaan steeds vaker over vakjes afvinken, in plaats van het toetsen van inzicht. Hoe kunnen studenten zich dan ontwikkelen tot de toekomst waar de Universiteit Utrecht zo trots over spreekt?

Als we écht geloven dat onderwijs meer is dan tentamens halen, laten we er dan ook naar handelen. Laten we studenten erkennen en waarderen die initiatief nemen, communities bouwen, besturen leiden, stages lopen, medestudenten ondersteunen, naar het buitenland gaan, vrijwilligerswerk doen, of simpelweg de tijd nemen om uit te zoeken wie ze willen zijn in de wereld.

Maar hoe?
Op dit moment worden extracurriculaire activiteiten vaak gezien als lastige omwegen die studievertraging opleveren. Maar in werkelijkheid zijn ze een essentieel onderdeel van academische vorming.

De erkenning hiervan kan verschillende vormen aannemen. Studentenpartij PvdUS pleit bijvoorbeeld voor een certificaat, waarmee extracurriculaire ontwikkeling formeel wordt erkend. Een andere optie is vermelding in het diplomasupplement, of het toekennen van ECTS. Universiteiten zouden ook prijzen of beurzen kunnen overwegen die gekoppeld zijn aan teamwerk, leiderschap of stages.

De precieze vorm kan bediscussieerd worden, maar het principe is duidelijk: als we deze ervaringen als waardevol behandelen, verandert ook de cultuur eromheen. Dan zijn ze geen afleidingen meer, maar bijdragen.

Een plek aan tafel
Als Erkennen en Waarderen academisch werk evenwichtiger, betekenisvoller en inclusiever moet maken, dan verdienen studenten daar óók een plek aan tafel. Dat vraagt echter meer dan beleid: het vraagt om een verandering in mindset.

De jaren die studenten besteden aan besturen, stages, uitwisselingen of activisme zijn geen onderbrekingen van hun studie, maar wezenlijke onderdelen ervan. Het zijn geen omwegen; het is de weg zelf.