Beste Lezenden,

Zoals zovele media worstelt ook DUB met de Nederlandse taal waar het gaat om genderneutraal en inclusief schrijven. In de meeste media is het gebruikelijk om alleen mannelijke woorden te gebruiken. Zo schrijven we medewerker, student, directeur, buschauffeur en receptionist. Waar we mannen en vrouwen bedoelen en iedereen die zich niet in één van de twee hokjes thuis voelt, schrijven we ‘hij’. Ook als het om meer vrouwen dan mannen gaat. In de meeste beleidsstukken van de universiteit wordt ook die lijn gevolgd.

Het idee achter het gebruik van de mannelijke vorm is dat iedereen op dezelfde wijze wordt aangesproken. Zelden krijgen wij het verzoek om van student, studente te maken of van medewerker, medewerkster. Ik heb geen idee hoe het zou zijn als we al onze verhalen in de vrouwelijke vorm zouden schrijven. Zouden de mannen hier dan over vallen en hoe zou de non-binaire student en collega hierop reageren? Zelf heb ik ooit één beleidsstuk van een faculteit gelezen waar consequent alleen de vrouwelijke vorm werd gebruikt. Toen ik vroeg waarom dat was, bleek dat het de desbetreffende decaan niet was opgevallen. Dus zou dat ook werken in onze journalistieke verhalen?

Op Internationale Vrouwendag gaf de Universiteit Utrecht een workshop genderneutraal en inclusief schrijven. Daarin werd onder meer opgemerkt dat de NS was overgestapt van ‘Beste dames en heren’ naar ‘Beste reizigers’. De vraag was in hoeverre dat inclusiever is? Tenslotte is reiziger de mannelijke vorm. De NS kreeg in de workshop de suggestie aangereikt om in het vervolg  ‘Beste reizenden’ te zeggen. Daarmee kies je niet voor een geslacht waarmee het een inclusieve term is. Het is het proberen waard, denk ik.  Zie ook de aanhef van dit verhaal.

Ander punt van discussie was of er in Nederland nu eens een knoop doorgehakt kon worden over het persoonlijk voornaamwoord voor mensen die zich niet thuis voelen in het hokje man of vrouw: de non-binaire mens. Waarom is ‘hen’ nog niet door de grote massa overgenomen?, was de vraag. Ten slotte is dit woord een paar jaar geleden door het Transgender Netwerk Nederland verkozen als het non-binaire persoonlijk voornaamwoord naast hij en zij. ‘Hen’ is het woord dat vrijwel probleemloos is toegevoegd aan de Zweedse taal naast het reeds bestaande ‘han’(hij) en hon (zij). Dat ‘hen’ nog niet is overgenomen door de grote massa in Nederland is onder meer omdat ‘hen’ al bestaat in onze taal en daardoor de taal extra ingewikkeld kan maken. Tijdens de workshops werden nog andere voorbeelden genoemd zoals ‘die’ – naar het Engels waarin het non-binaire woord ‘they’ is. Het verwarrende element met het woord ‘die’ is dat het bezittelijke voornaamwoord dan weer relateert aan het mannelijke of vrouwelijke geslacht: diens en dier. Maar niet doen dus?

Met de workshop in mijn achterhoofd en een kort mailcontact met Sterre Leufkens die de workshop inleidde en mij op het spoor bracht van verschillende blogs en artikelen over dit onderwerp, vroeg ik me af hoe zinvol het is om een derde persoonlijk voornaamwoord aan onze taal toe te voegen. Wat als de non-binaire mens zich verder wil onderscheiden en zich bijvoorbeeld niet meer kan vinden in het non-binaire woord dat we als Nederland hebben uitgekozen? Mijn voorstel is daarom om niet een éxtra woord te verzinnen, maar de woorden ‘hij’ en ‘zij’ te vervangen door één woord die alle genderidentiteiten omvat. Is dat niet heel inclusief?

Zelf dacht ik eerst aan IJ omdat je dan gewoon de letters h en z schrapt, maar misschien doet dat weer te veel denken aan het y-chromosoom, dus de man. Dan zouden xij of ijx een optie zijn! Op zich niet slecht, maar is een referentie aan onze chromosomen wenselijk? Meer nog voel ik daarom voor het woord ‘hé’ wat geen referentie heeft met welk bij mij bekend chromosoom maar wel al min of meer een aanspreekvorm is. Het bezittelijk voornaamwoord zou dan zijn ‘hén’ of ‘hér’ (let op het accent). Zou je daarmee niet het hele menselijke veld omvatten? Ik hoor het graag!

Ter inspiratie de blogs die Sterre Leufkens mij tipte:
http://milfje.blogspot.com/2020/10/schema-voor-het-kiezen-van-een.html
https://doetietsmettaal.nl/2021/01/die-zr-genderneutrale-voornaamwoorden/