‘ChatGPT gaat niet de wereld overnemen’

Tijdens de afgelopen tentamenperiode maakte  DUB een rondgang in De Uithof. Je gaat je immers toch afvragen of  studenten na de komst van ChatGPT nog wel voor hun toetsen moesten leren.

We ontmoetten bijvoorbeeld Bram, student Onderwijswetenschappen. Volgens hem was ChatGPT  een paar weken eerder een grote hype onder studenten, maar is de populariteit al weer iets gedaald. Hij is er zelf in ieder geval geen fan van en haast zich snel naar zijn tentamen, waar hij overigens gewoon hard voor geleerd heeft.

Toch doen studenten wel degelijk hun voordeel met de nieuwe AI-mogelijkheden. Mateo, een masterstudent Bio Inspired Innovation, gebruikte ChatGPT bijvoorbeeld voor zijn vak ‘Introductie met Python’ om snel antwoord te krijgen wanneer hij vastliep. Dat scheelde hem veel tijd.

De chatbot kan op basis van ‘prompts’, ofwel korte tekstuele input, direct stukjes code voor je genereren. “Zo hoef je zelf niet meer urenlang op internet te zoeken naar de juiste info. Vaak krijg ik precies wat ik nodig heb, of in ieder geval een heel eind in de goede richting. Misschien komt dat ook omdat het bij dit vak vooral nog veel basistechnieken waren.”

Aan het begin van het jaar stond al vast dat bij Mateo’s vak een openboektoets hoorde, waarbij de leerlingen toegang hadden tot het internet. En nu betekent dat dus ook toegang tot ChatGPT. De reglementen van het vak konden niet zo één-twee-drie worden aangepast.

Overhoren
Ook het UU-bestuur schrok  van de snelheid van de ontwikkelingen. Er is haastig besloten de plagiaatregels aan te gaan scherpen. Toch is het doel van de nieuwe regels niet om het gebruik van ChatGPT helemaal tegen te gaan, maar om het te reguleren. Docenten zullen vooral de toetsing en het onderwijs moeten gaan veranderen. Maar voorlopig is het nog niet zo ver.

Hoewel Mateo ChatGTP nu gewoon nog mocht gebruiken bij zijn toets oude stijl, heeft hij er toch hard voor geleerd. “Ik gebruik het misschien alleen als laatste redmiddel”, zegt hij. “Het maakt nog best veel fouten. Bovendien is het de laatste tijd vaak niet beschikbaar omdat de server overvol is. Als je dan niet geleerd hebt, ga je het niet redden.”

Mateo lijkt dus op een verantwoorde manier om te gaan met de nieuwe ontwikkelingen. Maar er zijn er ook geluiden dat studenten de software gebruiken om hele essays mee te schrijven en opdrachten mee te maken.

“Een vriend van mij werkt als docent Frans en zegt dat nu al ongeveer 50 procent van de ingeleverde papers door AI zijn geschreven”, zegt Caitrione, student Geschiedenis. “Ik ken zelf ook mensen die het voor essays hebben gebruikt. Het grote gevaar is dat mensen lui worden en steeds vaker ChatGPT inzetten in plaats van dat ze even zelf nadenken. Aan de andere kant kan deze technologie ook voordelen hebben. Ik heb bijvoorbeeld wel van mensen gehoord dat ze het gebruiken om zichzelf te overhoren.”

Moeite om bij te benen
Op dit moment zijn papers en essays die met ChatGPT zijn geschreven in veel gevallen nog wel te herkennen door bepaalde onnatuurlijke formuleringen of abrupte veranderingen in taalgebruik. Studenten moeten er moeite voor doen om dat allemaal glad te strijken. Maar de AI-ontwikkelingen gaan snel en de verwachting is dat de output van ChatGPT steeds minder goed van authentiek werk te onderscheiden zal zijn.

Johan Jeuring, hoogleraar Information and Computing Sciences, erkent dat de komst van ChatGTP grote uitdagingen voor het onderwijs met zich meebrengt. “Toetsingsmethoden zoals traditionele essays en openboektoetsen hebben op deze manier steeds minder nut”, zegt hij.

“En de ontwikkelingen gaan op dit moment zo snel dat de universiteit moeite heeft om ze bij te benen. Je kunt niet zomaar halverwege een periode de toetsingsregels aanpassen. Daarom geloof ik best dat veel studenten het nu gebruiken om het werk een stukje makkelijker te maken voor zichzelf. En om bijvoorbeeld hogere cijfers te halen.”

Toch is Jeuring het eens met het uitgangspunt van de universiteit om niet aan een ‘wapenwedloop’ tussen artificiële intelligentie en anti-plagiaattools te beginnen. “We moeten niet zozeer naar strengere plagiaatcontrole kijken, maar meer naar hoe we onze toetsing vormgeven.”

Saaie taken overnemen
Jeuring denkt dat de ontwikkelingen op het gebied van AI ook veel positieve effecten kunnen hebben, mits studenten vaardigheden leren om bots op de juiste manier in te zetten. “Laatst heb ik ChatGPT een van mijn programmeertoetsen laten maken, en dat was een onvoldoende. Maar na een paar kleine aanpassingen van mij was het ruim voldoende. Bovendien was ik veel sneller klaar. Het programma kan ondersteunend werken en de makkelijke, repetitieve taken van je overnemen, maar je moet wel eerst bekwaam genoeg zijn om er écht iets mee te kunnen doen. Een rekenmachine kan ook erg nuttig zijn, maar alleen als je begrijpt wat je ermee doet.”

Volgens Jeuring moeten studenten dus eerst de stof onder de knie krijgen, voordat ze gebruik mogen maken van ChatGPT. “Het is niet zo moeilijk om tijdens toetsen de toegang tot het internet te beperken. Daar hebben we allang systemen voor. Als je dan je opdrachten steeds door ChatGPT hebt laten maken, heb je alleen jezelf ermee. Maar als studenten de benodigde kennis en vaardigheden eenmaal hebben, dan kan het best nuttig zijn om ChatGPT te gebruiken.”

Hij denkt dat het belangrijk is om ChatGPT te gaan integreren binnen vakken, zodat studenten leren om op een juiste manier met de technologie om te gaan. “Bijvoorbeeld door middel van opdrachten waar je de ChatGPT moet gebruiken om vervolgens de output te evalueren en te verbeteren. De antwoorden zijn namelijk verre van perfect.”

Dat de chatbots nog onvolkomenheden vertonen, weten de meeste geïnterviewde studenten wel. En dat is volgens hen niet het enige nadeel. In tegenstelling tot bij de traditionele vraagbaken zoals Google, kun je bij de antwoorden van ChatGPT de bronnen niet achterhalen.

“Als je vraagt naar de bronnen, dan zegt hij dat hij die niet kan geven omdat het er veel te veel zijn”, zegt Informatica-student Eke. “De bronvermelding bij Wikipedia was al twijfelachtig, maar dit is nog veel erger. Eigenlijk moet je constant alles op Google gaan verifiëren en ongelofelijk kritisch blijven.”

Zorgen over de toekomst
Maar hoe kijken de studenten aan tegen de mogelijk verwoestende effecten die Artificiële Intelligentie op allerlei andere gebieden kan hebben? Google ziet het programma als een bedreiging voor het eigen voortbestaan en volgens Elon Musk kunnen dit soort AI-programma’s slimmer dan mensen worden en daarmee gevaarlijker dan kernbommen.

De meeste geïnterviewde studenten in De Uithof zijn niet bevreesd dat de chatbot op den duur een bewustzijn zal ontwikkelen en daarna de wereld zal overnemen. Volgens Merlijn, die een master Computing Science volgt en de bachelor Kunstmatige Intelligentie heeft afgerond, is de vraag of computers überhaupt ooit in staat zullen zijn om bewustzijn te hebben een filosofisch discussiepunt. Binnen zijn bachelor werden dan ook filosofievakken aangeboden.

“AI zonder eigen bewustzijn wordt als ‘Weak AI’ aangeduid. AI met bewustzijn wordt als strong AI aangeduid. Mensen die in ‘Strong AI’ geloven, zijn er vaak van overtuigd dat bewustzijn alleen een gevolg is van biologische processen in het lichaam. Vanuit dat perspectief zou je bewustzijn kunnen creëren door die processen heel goed na te bootsen, bijvoorbeeld in een computer. Maar ik geloof dat er meer zit achter ons bewustzijn dan enkel biologische processen. Wat dat precies is, dat weet ik niet, maar ik geloof niet dat het met een computer is na te maken.”

Merlijn is ervan overtuigd dat er op dit moment nog geen ‘strong AI’ bestaat. Volgens hem geloven de meeste informaticastudenten ook niet dat zoiets op termijn mogelijk is. “Het is echt geen realistische optie dat zo’n chatbot de wereld gaat overnemen.”

Geen doemscenario
Maar onder de studenten bestaan wel andere zorgen, bijvoorbeeld dat mensen niet kritisch genoeg zijn en alles wat de chatbot zegt voor waarheid gaan aannemen.“Mensen geloven nu ook al veel van wat er op het internet en sociale media verschijnt”, zegt Merlijn. “Dat komt omdat mensen niet snappen hoe het werkt. Er moet gewoon echt goede voorlichting komen over dit soort nieuwe, complexe technieken.”

Daarnaast zijn studenten soms bang dat ChatGPT in de toekomst veel banen gaat vervangen en studies overbodig  gaat maken. Maar professor Jeuring ontkracht dat doemscenario. “Dat zei men begin jaren negentig ook over de ontwikkelingen in de informatica, terwijl dat uiteindelijk juist meer banen opleverde. Dit soort hulpmiddelen kunnen alleen maar de relatief makkelijke en repetitieve taken van ons overnemen. Ik geloof eerder dat wij ons hierdoor meer met de interessantere en creatievere taken bezig kunnen houden.”

De hoogleraar stelt dat dit soort chatbots in essentie niet creatief kunnen zijn. “Ze genereren alleen output op basis van allerlei informatie die al bestaat. Hoewel de output misschien door de plagiaatcontroles heen komt, maken dit soort technologieën in feite nooit iets nieuws.”

Maar Naomi, student Audiovisuele Media aan de HKU, maakt zich best zorgen over studenten die net als zij in de creatieve sector willen gaan werken. ChatGPT kan bijvoorbeeld al simpele verhaaltjes en songteksten schrijven en andere AI-technologieën maken muziek en kunst. “Ik hoop gewoon heel erg dat mensen het blijven waarderen wanneer iets door een mens is gemaakt”, zegt ze. “Daar zit toch een bepaald gevoel achter. Over iedere streep is nagedacht. Bij AI is dat niet zo.”