‘Hoe komt het dat boter en ham samen sandwich worden?’

Lekker
'Lekker' was verreweg het meest genoemde woord, omdat je het overal voor kan gebruiken en zelfs ironisch gebruikt kan worden. Lekker fietsen, lekker douchen, lekker weer en lekker bezig. Elisa, masterstudent Innovation Sciences uit Italië: “Het is zo makkelijk te gebruiken en zo veelzijdig. Je kunt het gebruiken als compliment voor bijna alles wat je lekker vindt: eten, een knap persoon, een situatie die goed gaat...”. 

Gezellig 
Het woord gezellig is een hele mond vol voor buitenlanders die de uitspraak van de Nederlandse G nog niet onder de knie hebben, maar het concurreert met lekker als meest multifunctionele woord, vinden internationale studenten aan de UU. “Je kunt het op bijna elke situatie toepassen. Alles wat lekker is, kan gezellig zijn in dit land”, zegt Milana, masterstudent Recht en Technologie in Europa. Ze komt uit Estland en spreekt momenteel Nederlands op B1-niveau. 

Gezellig heeft geen directe vertaling naar het Engels, maar het is qua betekenis vergelijkbaar met de Deense term hygge, het  Zweedse mysa en het Duitse gemütlichkeit. Hoewel je het best gezellig kan hebben in je eentje, is het toch meer een sociaal begrip waar twee of meer mensen bij betrokken zijn.

“Ik hou echt van gezelligheid omdat het de momenten beschrijft die ik hier heb meegemaakt”, zegt Afonso, afkomstig uit Portugal, en ook student bij Recht en Technologie. Hij is niet de enige die de klank en de betekenis van het woord waardeert. “Sommige van mijn vrienden hebben zelfs een poster met de definitie van gezellig op hun kamer”, zegt Milana.

Boterham
Boter is boter en ham is... Nou ja, ham. Het is een raar begrip voor veel internationals dat boter en ham samen een sandwich vormen. Internationals die gewend zijn aan een warme maaltijd als lunch moeten daarnaast ook nog wennen aan het feit dat de boterham in Nederland zo’n prominente rol speelt tussen de middag. De Turkse Nil die Economics & Business Economics studeert snapt dat wel. “Ik vind boterhammen heel lekker, dus ik vind het leuk dat dit woord zo vrolijk klinkt.”

Vaak is het aan internationals moeilijk uit te leggen wat als boterham wordt aangemerkt. Het is tenslotte geen brood, broodje of stokbrood.

Borrel
Dit woord staat voor zo’n integraal onderdeel van de Nederlandse cultuur dat veel Engelstaligen het gewoon overnemen. “Ik heb het zo vaak gehoord dat ik soms vergeet dat het een Nederlands woord is”, schreef onze voormalige blogger Rafaella, student aan het University College Utrecht, in 2021. Het betekent een samenzijn met een drankje. Heel gezellig dus.

Huppakee 
Je hoort Nederlanders 'huppakee' zeggen als ze een snelle, plotselinge beweging maken of als ze iemand willen aanmoedigen om op te staan en actief te zijn. De klemtoon zit bij de eerste lettergreep ‘hup’, en het woord gaat meestal gepaard met een vrolijke gezichtsuitdrukking. 

“Het klinkt zo grappig”, zegt Nil, die het bestaan van dit woord leerde kennen dankzij het Instagram-account Let’s Double Dutch van cabaretier Derek Mitchell. Zijn sketches gaab over Nederlanders en hoe anders zij zich gedragen dan Amerikanen en Britten “Ik vind het leuke aan huppakee dat de toon snel omhoog gaat. Ik vind het ook merkwaardig dat ze hier zo’n lang en complex woord voor gebruiken. In mijn moedertaal, het Turks, reageren we meestal met korte en gemakkelijke woorden.”

Hoor
“Ik heb een keer een vraag gesteld aan een beveiligingsmedewerker op Schiphol en die zei heel snel ‘nee hoor’. Ik was geschokt. Ik dacht dat hij me een hoer noemde”, zegt Sarah, afgestudeerd aan Media & Cultuur uit de VS. Internationals moeten wennen aan het veelgebruikte hoor dat Nederlanders vaak plakken achter het woordje ja of nee. 

Sectie
Een ander woord dat Engelstaligen in de war brengt, is sectie. “Ik bleef het maar horen en ik had zoiets van: ‘Wat is sexy? Wie is er sexy?’“, vertelt Gabriela uit Brazilië, net afgestudeerd bij Gender Studies, lachend. De ware betekenis van sectie zal voor velen een tikkeltje teleurstellend zijn. 

Actie, bonus and gratis
Elisa, de Italiaanse Innovation Sciences student, vertelt: “Ik vind actie leuk omdat het korting betekent. Je ziet het overal in de supermarkt en dat is eigenlijk hoe ik mijn boodschappen doe: dingen kopen die in de aanbieding zijn. Als student is dat woord een redder in nood!” Bonus betekent  hetzelfde en gratis betekent gewoon “gratis”. En ja, Nederlanders zijn net zo enthousiast over deze woorden.

Prima
Hoewel prima “neef” of “nicht” betekent in het  Portugees en “voor” of “eerste” in het Italiaans, helpen die talen internationals niet om de betekenis te raden. Het is wel een van de woorden die de niet-Nederlanders opvalt aan de taal.

Zes bijvoeglijke naamwoorden om op elk verhaal te reageren
“Als je wil reageren op wat mensen in het Nederlands zeggen, kom je al een heel eind met slechts zes bijvoeglijke naamwoorden”, zegt Gabriela. Volgens haar hoef je niet elk woord dat Nederlanders in een gezelschap zeggen te kunnen vertalen, om te reageren. “Als je de grote lijnen van het verhaal begrijpt, hoef je alleen maar af en toe de woorden 'leuk', 'lekker', 'mooi', 'gezellig', 'jammer' en 'vervelend' te laten vallen, en dan komt het goed.”

Voor internationals is het handig dat 'mooi' op verschillende manieren gebruikt kan worden zoals voor mensen, objecten of activiteiten. “Ik hou van hoe 'mooi' klinkt. Er is iets fraais aan die lange O. Ik vind Nederlands een mooie taal, ook al ben ik een van weinigen”, lacht Afonso uit Portugal.

Samengestelde woorden 
Het Nederlands heeft veel samengestelde woorden en sommige zijn zo beschrijvend dat buitenlandse studenten ze aandoenlijk vinden. 'Handschoenen' bijvoorbeeld en 'neushoorn'. Zoya, een eerstejaars Linguistics uit Groot-Brittannië, houdt van 'vloerkleed', omdat het volgens hem letterlijk een kledingstuk is voor de vloer.

Zoya houdt ook van de achtervoegsels 'je', 'de' en 'pje', die iets klein maken of er op een liefdevolle manier naar verwijzen. Zijn favoriet is 'bakje' omdat het “zo schattig klinkt”.

Niksen
Bijna elk woord kan in het Nederlands worden omgezet in een werkwoord door er -en aan toe te voegen. Zoals aan het woord niks “Als je met een vriend wilt afspreken, maar je hebt geen bepaalde activiteit in gedachten, dan kun je ze gewoon uitnodigen om lekker te niksen”, legt Sarah uit. 

Doei and doe-doei
De betekenis van deze woorden is vrij eenvoudig voor de buitenlandse studenten, maar het is de manier waarop ze worden uitgesproken wat zij grappig of schattig vinden. Nederlanders zeggen ze vaak in een falsetstem. “Je zegt niet zomaar doe-doei”, lacht Gabriela. “De eerste doe heeft een hogere toonsoort.”