‘Ik begreep niets van mijn eigen diploma-uitreiking’

Victoria, die uit België komt en geen Nederlands spreekt, zegt dat ze afgelopen oktober alleen de eerste vijf minuten begreep van haar diploma-uitreiking. Volgens haar was na die eerste vijf minuten de hele ceremonie in het Nederlands.

“Ik kon niet eens de instructies volgen over wat ik moest doen wanneer mijn naam werd omgeroepen. Dus ik hoorde mijn naam, stond op en liep ongemakkelijk naar het podium terwijl ik wachtte tot iemand me vertelde wat ik moest doen. Ik haatte iedere seconde ervan.”

De oud-student zegt dat de ceremonie de laatste druppel voor haar was. Het was “het laatste deel in een lange reeks van vergelijkbare gebeurtenissen” op de UU. As voorbeeld geeft ze dat in Engelstalige colleges vaak Nederlandstalige video’s en voorbeelden werden gebruikt, wat frustrerend voor haar was.

“Tijdens fonetiek-vakken gebruikte men een hoop Nederlandse voorbeelden om er zeker van te zijn dat de studenten begrepen wat de docent bedoelde, alleen ik begreep er helemaal niks van.” Een ander incident was dat een video die in het Engels gemaakt werd, maar in het Nederlands nagesynchroniseerd was, werd gebruikt in een lezing over interculturele communicatie.

Victoria beweert achteraf een e-mail te hebben geschreven aan de docent en hij antwoordde dat ze de originele versie van de video gemakkelijk op YouTube had kunnen opzoeken. "Waarom heeft hij dat zelf dan niet gedaan?", reageert de oud-student.

“k heb ontelbare keren e-mails moeten sturen naar docenten en lessen moeten onderbreken om te vechten voor mijn recht om de vakken te begrijpen waarvoor ik hetzelfde collegegeld had betaald als Nederlandse studenten", besluit ze. Het programma Engelse taal en cultuur is sinds 2019 uitsluitend Engels (met uitzondering van vertaling).

The UU alumna Victoria Bluriot. Photo: courtesy of the graduate.

‘Een simpel foutje’
Victoria’s diploma-uitreiking werd geleid door universitair docent Rias van den Doel, voorzitter van de examencommissie. Hij legt uit dat alle ceremonies over het algemeen tweetalig zijn - ook die van Victoria.

"Mijn voorganger hield het grootste deel van de ceremonie alleen in het Nederlands. Een van de eerste wijzigingen die ik heb aangebracht was om het meer tweetalig te maken, wat naar wat ik begreep aansloot bij de wensen van de Engelse sectie", aldus Van den Doel.

Hoewel een Engelstalige diploma-uitreiking voor een programma over de Engelse taal een voor de hand liggende keuze lijkt, merkt Van den Doel op dat de meerderheid van de studenten Nederlands is. Dat betekent dat hun familieleden misschien geen Engels kunnen verstaan. Vorig jaar waren 79 van de 100 studenten die tot de opleiding Engelse taal en cultuur werden toegelaten, Nederlands

Volgens het nieuwe draaiboek is er nu een gedeelte in het Engels en een gedeelte in het Nederlands, en dat laatste omvat een korte toespraak van Van den Doel. Daarna worden alle cum laude studenten individueel toegesproken door docenten in de taal van hun voorkeur. Deze toespraken worden niet vertaald, dus als de meeste of alle cum laude studenten ervoor kiezen om in het Nederlands te worden toegesproken, zullen internationale studenten en hun familie geruime tijd niet begrijpen wat er wordt gezegd. Hetzelfde geldt voor de familie van Nederlandse studenten die geen Engels spreken als de meeste cum laude studenten kiezen voor een toespraak in het Engels. We erkennen dat er meerdere belanghebbenden zijn. Dat maakt het moeilijk om te beslissen wat te doen," stelt Van den Doel.

De procedure moet ook in beide talen worden uitgelegd. Bij de sessie van Victoria was er echter een probleem: "Er waren die dag een paar logistieke problemen, waardoor ik per ongeluk vergat de procedure in het Engels uit te leggen", rechtvaardigt Van den Doel zich.

"Het is bijzonder jammer dat dit is gebeurd en het zal dan ook niet meer gebeuren." Een belofte die wordt herhaald door de coördinatoren van het programma, Onno Kosters en Koen Sebregts, in een e-mail aan DUB: "De kwestie komt neer op een simpel foutje, dat snel hersteld is en dat waarschijnlijk ook nooit meer zal gebeuren"

Van den Doel, Kosters en Sebregts stellen in ieder geval dat het niet waar is dat er slechts vijf minuten Engels in Victoria's ceremonie zat, aangezien de enige cum laude-student in haar sessie in het Engels werd toegesproken. Kosters en Sebregts benadrukken ook dat zij de tweetalige aanpak van Van den Doel bij de diploma-uitreiking steunen.

Na de ceremonie stuurde Victoria een e-mail naar de examencommissie om haar teleurstelling te uiten. Die stelde voor het bericht door te sturen naar de klachtencoördinator, waarop de student vervolgens niet antwoordde. Ze beweert het antwoord niet te hebben ontvangen, maar aarzelt om verder te gaan met een formele klacht. "Ik ga toch weg."

‘Wat doe ik hier eigenlijk?’
Victoria is niet de enige internationale student Engelse Taal en Cultuur die het gevoel heeft dat ze een deel van de opleiding mist omdat ze geen Nederlands spreken. 

De Italiaanse Chiara Palmeri, eerstejaars student Engels, herkent de klachten van Victoria. “Het is prima als er af en toe ‘iets’ van Nederlands in ons programma zit; we hebben immers de keuze gemaakt om in Nederland te studeren. Maar de hoeveelheid Nederlands in colleges en werkgroepen is meer dan ‘iets’.”

Volgens haar maakt dit het voor internationale studenten niet alleen moeilijker om de inhoud van de collegestof te begrijpen, maar zorgt het er ook voor dat ze het lastig vinden om te bepalen of ze kunnen aangeven dat ze iets niet hebben begrepen.

“Als je in een werkgroep zit met 99 procent Nederlandse deelnemers, voelt het heel vervelend dat mede-studenten alleen door mij geen Nederlands kunnen spreken met hun docenten. Of als een docent vooral Nederlandse voorbeelden geeft omdat ervan wordt uitgegaan dat iedereen Nederlands is.”  

Ook Jenny Biersbach, derdejaars student uit Luxemburg deelt haar frustratie. Ze zegt dat de lessen in haar eerste jaar constant vergelijkingen bevatten met Nederlandse uitspraak en grammatica.

Net als Victoria zegt ook Jenny dat ze contact opgenomen heeft met een docent om hem te laten weten dat ze teleurgesteld was over hoe het Nederlands gebruikt werd tijdens de lessen. Hij erkende het probleem en zei dat het uiteindelijk veranderd zou worden.

“Maar het was zo’n vaag antwoord. Ik denk dat de houding van de meeste docenten is dat er zo weinig buitenlandse studenten zijn dat ze zichzelf niet echt aan ons hoeven aan te passen,” zucht ze.

In antwoord op Jenny’s opmerkingen geven de coördinatoren van het studieprogramma aan dat ze betwijfelen of die houding echt bestaat. “Veel van ons personeel komt uit het buitenland en we kennen ook geen Nederlandse collega’s die dit zouden doen.”

Jenny vertelt verder dat het Nederlands soms ook in de syllabus voorkomt. "Een van de verplichte vakken die ik vorig jaar moest volgen, bevatte ook verplichte lezingen in het Nederlands. Ze zeiden: 'oh, we hebben geen Engels exemplaar gevonden en we hadden geen zin om het te vertalen, dus probeer maar eens of je het kunt begrijpen.'"

Deze zelfde cursus ging zelfs een week over vertalingen en een van de verplichte teksten was een vertaling uit het Nederlands. Toen deze tekst in de les werd behandeld kregen de internationale studenten volgens Jenny te horen dat ze een vertaling moesten zoeken uit een taal die ze spraken "en dan maar kijken wat ze ermee konden". De studente voelde zich als een vis op het droge. "Ik had zoiets van: ‘Wat doe ik hier eigenlijk?’"

"Het is waar dat we voortdurend vergelijkingen maken met het Nederlands, maar ook met andere talen", beweert Sebregts. "In mijn zes colleges Fonetiek verwijs ik 12 keer naar het Nederlands, 8 keer naar het Frans en 6 keer naar het Spaans. Pools, Mandarijn, Arabisch, Russisch, Tsjechisch en Inuit zijn slechts enkele van de andere talen waarmee ik vergelijkingen maak. Van de 259 dia's waaruit deze lezingen bestaan, bevatten er 19 een vergelijking met of een verwijzing naar het Nederlands. Er staan geen Nederlandse woorden op deze dia's die niet zijn verklankt of vertaald."

Volgens Chiara is de hoeveelheid Nederlands in geen enkele cursus overdadig, maar "een beetje hier en een beetje daar telt uiteindelijk toch behoorlijk op."

Ten slotte is Jenny niet tevreden over het cursusaanbod. Afgelopen blok heeft ze een keuzevak Creative Writing gevolgd omdat het enige andere beschikbare vak Nederlandstalig was. "Het was uiteindelijk best leuk, maar het was geen vak dat ik anders gekozen zou hebben", zegt de studente.

Kosters en Sebregts leggen uit dat een van de specialisatietrajecten van de opleiding in het vierde tijdvak de keuze heeft uit twee vakken, waarvan één alleen toegankelijk is voor native speakers van het Nederlands omdat het gaat om het vertalen van teksten van het Engels naar het Nederlands. "In beide vakken is creatief schrijven een kernelement."

The third-year student Jenny Biersbach. Photo: courtesy of the student.

Gevolgen voor alles
Zowel Victoria als Jenny benadrukken dat het probleem niet beperkt is tot hun studie. Zij zien het als een structureel, universiteitsbreed probleem. Als lid van een commissie van haar studievereniging ontving Jenny veel e-mails van de administratie van de UU, allemaal in het Nederlands. Sommige vergaderingen met meerdere commissies werden ook in het Nederlands gehouden, ook al wisten de aanwezigen dat sommigen van hen geen Nederlands spraken.

Victoria schreef zich eens in voor workshops die door de faculteit Geesteswetenschappen werden georganiseerd. Er waren zowel Nederlandse als Engelse opties, dus schreef ze zich in voor de laatste. De docenten begonnen de sessies met de vraag of iemand het erg vond dat ze in het Nederlands werden gegeven. "Ik voelde me zo'n last. Het voelde alsof ik mensen dwong een taal te spreken waar ze zich niet prettig bij voelden. Maar hé, ik had me ingeschreven voor de Engelse workshop!"

Van den Doel, de universitair hoofddocent die Victoria's diploma-uitreiking leidde, is gespecialiseerd in Engels als onderwijsmiddel (EMI). Hij zegt dat Engelstalige opleidingen vaak meer werk en compromissen met zich meebrengen dan mensen weten.

"Het heeft gevolgen voor alles, ook bij diploma-uitreikingen. Als je echt alles in overeenstemming met de wensen van alle verschillende belanghebbenden wilt doen, moet je daar tijd en geld voor uittrekken. Dat zijn de verborgen kosten van EMI."