Kübra ging van diplomaat naar vluchteling naar masterstudent aan de UU

“Ik ging van een prestigieus diplomatiek paspoort naar een status als vluchteling, maar noch het een noch het ander is voor mij een maatstaf voor succes. Mijn moeder was trots op mij toen ik diplomaat werd op mijn 25ste en ze is nu nog steeds trots op mij nu ik vluchteling ben en als moeder van twee een master doe in een taal die niet mijn moedertaal is”, zei Kübra tijdens een evenement van SIB, de studentenvereniging voor internationale betrekkingen, in maart. Hieraan namen vier vrouwen deel van het Incluusion Programma van de UU en deelden hun levensverhaal met de leden van SIB.

Een paar dagen later hoorde Kübra dat ze een beurs had gewonnen van het Rosanna Fonds dat bedoeld is om veelbelovende vrouwen te ondersteunen bij hun studie aan de UU. Winnaars krijgen tussen de 2500 en 5000 euro - het bedrag hangt af van de behoeften van de student. Kübra voelt zich vereerd. “Het is belangrijk om te merken dat mensen je doorzettingsvermogen waarderen.”

Gevoel van trots
Ze kwam dan ook van ver. Kübra had een bachelor Engelse Taal & Cultuur afgerond en werkte als lerares Engels op een basisschool toen ze ging solliciteren op een functie bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. De sollicitatieprocedure bestond uit verschillende examens en duurde zes maanden. Ze was trots dat ze de baan had bemachtigd. Ze werkte twee jaar in Ankara en twee jaar in het buitenland.

Toen kwam 2016. President Erdoğan overleefde een couppoging. De regering beschuldigde honderdduizenden leraren en werknemers in de publieke sector ervan loyaal te zijn aan Gülen, de beweging die beschuldigd werd van de couppoging. Massa-arrestaties en ontslagen volgden. Kübra was één van hen. “Ik was een van de honderden ambtenaren die op deze manier zonder enig bewijs werd ontslagen.” Dat was een harde klap voor haar.

Twee jaar lang probeerde een nieuwe baan te vinden en een nieuw leven op te bouwen. “Maar mensen werden zonder reden en zonder enig bewijs gearresteerd. Sommige van mijn voormalige collega’s werden gearresteerd en gemarteld. We verhuisden naar een ander adres dan waar we officieel stonden ingeschreven. Mijn man en ik waren erg bang. We realiseerden ons dat er voor ons gezin geen toekomst meer was in Turkije.” De kinderen waren toen drie en vier jaar oud. Het echtpaar koos ervoor om naar Nederland te vluchten omdat “het een veilig land is waar mensenrechten en vrijheid van meningsuiting worden beschermd”, legt Kübra uit.

“Je hebt mensen nodig om de taal mee te oefenen”
Kübra kwam in 2018 naar Nederland. Zij en haar familie woonden twee jaar in een asielzoekerscentrum. De pandemie sloeg toe in het midden van haar procedure voor een verblijfsvergunning, waardoor het proces vertraagde. Ook het leren van de Nederlandse taal werd door corona bemoeilijkt. “De taalcafés waar ik heen ging, werden gesloten en ook de computerruimte in onze opvanglocatie. Ik vroeg de medewerkers: ‘Geef me alsjeblieft een cursus, een boek, wat dan ook’, maar het was moeilijk. Je hebt mensen nodig om de taal mee te oefenen.” Kübra denkt dat het leren van de taal cruciaal is om te integreren in een nieuwe samenleving, maar ze slaagde er pas in om dit te doen nadat haar gezin een woning kreeg.

Ook in het asielzoekerscentrum maakte Kübra deel uit van een internationale setting – zij het een heel andere. “Deze omgeving was totaal anders dan mijn voormalige chique diplomatieke kring”, herinnert ze zich. “Dit was waarschijnlijk de belangrijkste ervaring met interculturele communicatie die ik ooit heb gehad. Ik ontmoette mensen uit verschillende landen en met allerlei verhalen, mensen die uit oorlogsgebieden kwamen. Ik heb geleerd dat er veel potentieel is in deze gemeenschap. Dit zijn mensen met veel drive en doelen, die staan te popelen om een beter leven op te bouwen waarbij ze alle steun verdienen.” 

“Er wordt van je verwacht dat je hier je mening geeft”
Toen het gezin een eigen woning had, wilde Kübra zich concentreren op het vinden van werk. “Ik had wat moeite omdat er een gat in mijn cv zat. Hoewel ik door mijn diplomatieke werk verschillende vaardigheden had, zoals strategisch denken en effectief communiceren, was het toch moeilijk om deze naar een Nederlandse context te vertalen. Zelfs als je gekwalificeerd bent is het zonder werkervaring in Nederland best moeilijk om een baan te vinden.” 

Maar toen kwam het Incluusion Traineeship Programma op haar pad. Kübra hoorde erover via een vriend. Ze was één van de tien trainees die uit 80 kandidaten werden geselecteerd. Incluusion-trainees worden op bepaalde afdelingen geplaatst naar gelang hun interesses en vaardigheden. Kübra ging een half jaar aan de slag op de afdeling Communicatie & Marketing van de Faculteit Bètawetenschappen, waar ze onder meer de website redigeerde, een rondleiding voor de directeuren organiseerde en studenten met een vluchtelingenachtergrond interviewde. 

In eerste instantie ging ze ervan uit dat het niet moeilijk zou zijn om zich aan te passen aan deze nieuwe werkomgeving, omdat ze eerder in een internationale omgeving had gewerkt. Maar ze had het mis. “Nederlanders zijn vrij direct. Turkije is een stuk hiërarchischer, we noemen onze managers bij hun mooie titels, terwijl je ze hier bij de voornaam noemt. Ook wordt van je verwacht dat je je mening geeft.” Dat ze nog geen Nederlands sprak op het niveau van haar collega’s was ook een uitdaging. “Mensen weten niet wat je kunt en waarvoor je bent opgeleid. Maar hoe meer mensen mij leerden kennen, hoe meer ze mijn inspanningen waardeerden en me hielpen.” 

Tegenwoordig spreekt Kübra Nederlands op B2-niveau, dankzij een intensieve cursus, het traineeship aan de UU en een vrijwilligersfunctie bij een buurtcentrum waar ze koffie serveerde aan bejaarden. 

“Je hebt niet alles in de hand”
Door haar werk op de UU, begon een oude droom weer te leven. Ze wilde graag een master gaan doen waar ze haar ervaringen met een multiculturele omgeving kon inzetten. Het werd daarom Interculturele Communicatie. Het viel echter net mee om weer student te zijn na bijna 15 jaar werken. Inmiddels zit ze in blok 3 en werkt Kübra aan een scriptie over de uitdagingen waar andere Turkse asielzoekers op de Nederlandse arbeidsmarkt tegenaan lopen. Daarnaast loopt ze stage bij de afdeling Interne Communicatie van een gemeente. “Ik wilde stage lopen om meer ervaring op te doen op een communicatieafdeling en te kijken of ik meer kon leren op het gebied van diversiteit, inclusie, taal  en integratie.” 

Kübra zou graag voor een ministerie of gemeente in Nederland willen werken als beleidsmedewerker, omdat dat lijkt op haar vorige werk, maar een baan op de universiteit als onderzoeker op het gebied van interne communicatie lijkt haar ook niet verkeerd. Maar 
lange termijnplannen maken, vindt ze moeilijk. “De laatste keer dat ik dat deed, was ik zo enthousiast en had ik veel wensen. En, tja, die carrière eindigde in een asielzoekerscentrum. Je hebt niet alles in de hand.”