Nijs meent dat het instemmingsrecht weliswaar naar de letter,maar niet naar de geest van de wet is. Dat schrijft zij in antwoordop schriftelijke kamervragen van GroenLinks. De 'fout' bij deinvoering van de bachelor-masterwet wil Nijs bij de eerstvolgendewetswijziging "herstellen". Nijs wil dat de raden adviesrechtkrijgen in plaats van instemmingsrecht, maar voor dat plan iswaarschijnlijk geen meerderheid in de Tweede Kamer te vinden. "Wijzien op dit moment geen reden om de wet te wijzigen", zegt CiscaJoldersma, onderwijswoordvoerder van het CDA, "Ze moet maar eensgoede argumenten geven waarom het een fout van de wet zouzijn."

Aanleiding voor de kamervragen was de koers van de Universiteitvan Amsterdam. Die had haar centrale studentenraad laten weten dater geen sprake was van instemmingsrecht. Nijs is niet van plan omde Universiteit van Amsterdam op de vingers te tikken. "Dit is eenzaak tussen de studentenraden, faculteitsraden en de universiteit",schrijft zij, "Mocht men onderling niet tot overeenstemming komen,dan kunnen de organen de daarvoor geeigende (juridische) padenbewandelen."

HOP, Bas Belleman

Er zijn al 30.000 exemplaren van verkocht; het werdonderscheiden met drie grote kinderboekenprijzen; een Noorse enDeense vertaling staan op stapel en de auteur mocht opdraven bijBarend en Van Dorp. Met zijn educatieve kinderboek 'Kaas en deEvolutietheorie' heeft de jonge Utrechtse wetenschapper Bas Haringeen enorme hit te pakken.

Bas Haring is een gedreven, beweeglijke jongeman, die op heteerste gezicht nog best student zou kunnen zijn. Toch is hij dr.Haring, 34, gepromoveerd in informatica aan de UniversiteitUtrecht, met een imposante staat van dienst. In 1987 behoorde hijtot de eerste lichting studenten Cognitieve KunstmatigeIntelligentie (CKI). Na zijn promotie werkte hij korte tijd bijShell en als internetdeskundige in San Fransisco. Bas is nu lectoraan de Hogeschool van Amsterdam ("Ik ben een nep-professor aan eennep-universiteit"), en richtte aan de Universiteit van Leiden demasteropleiding Mediatechnologie op, een mix van kunstacademie eninformatica.

Door zijn vele mediaoptredens is Bas Haring inmiddels bij eenbreed publiek bekend als de schrijver van 'Kaas en deEvolutietheorie', een educatief boek voor lezers van 11 jaar enouder. In dit boek legt Bas in een heldere stijl de principes vanDarwins evolutietheorie uit, en beschrijft hij hoe debiodiversiteit toevallig is ontstaan: niet volgens een plan van eenontwerper, maar als uitkomst van een ongericht en doelloos proces.Zo leert de lezer al in hoofdstuk 1 waarom een ijsbeer wit is: 'Eenijsbeer is wit omdat hij dan niet opvalt in de sneeuw, hoewelniemand bedacht heeft dat een ijsbeer wit moet zijn. De ijsbeer istoevallig wit geworden, en hij is wit gebleven omdat dat bijzonderhandig bleek te zijn'.

Kwartje

De titel 'Kaas en de Evolutietheorie' is zo gekozen omdat detoevallige ontdekking van kaas een metafoor kan zijn om de evolutieuit te leggen en om aan te geven dat evolutie op veel terreinenactief is. Niet alleen dieren en planten ontwikkelen zich optoevallige wijze, ook ideeen, gedrag, computervirussen enzovoortszijn aan evolutie onderhevig. Wat 'Kaas' tot een bijzonder boekmaakt, is dat er op luchtige toon volwassen thema's in behandeldworden. Het boek geeft antwoord op vragen als 'Waarom ga je dood?'en 'Mag ik een brood stelen?'. Het zijn precies deze onderwerpendie Bas aantrekkelijk vindt in de evolutietheorie.

"De evolutietheorie is een natuurwetenschappelijke theorie diedirect impact heeft op de 'grote vragen' die we ons als kindstellen. De zwaartekrachttheorie heeft dat niet. Dat appels naarbeneden vallen, heeft geen betekenis voor vragen als: waarom zijnwe hier? Hoe moet je leven? Waar gaan we naartoe? Wat moet ik hierdoen?"

Een van de thema's die in 'Kaas' aan bod komen ishomoseksualiteit. Een opmerking van een collega-AIO over homo'svormde de aanleiding om het boek te schrijven. Bas: "Deze damenoemde homoseksualiteit onnatuurlijk. Ik had het gevoel dat zeongelijk had en ging met haar in discussie. Toen ik een tijd latermet mijn vriendin op vakantie was in Madagaskar, ben ik mijnredenering op gaan schrijven. Homoseksualiteit is nietonnatuurlijk: het is alleen zo dat homoseksualiteit evolutionairgezien minder succesvol is dan heteroseksualiteit, omdathomoseksuelen nou eenmaal niet aan voortplanting doen."

Maar homoseksualiteit is nog niet het zwaarste thema dat in'Kaas' aan de orde komt. Het laatste hoofdstuk heeft de titel'Bestaat God?' De conclusie luidt: De evolutietheorie heeft eenflinke deuk geslagen in het imago van God. De evolutietheorie laatzien dat er geen schepper nodig is om dingen te scheppen en datgoed en kwaad ook geen goddelijke begrippen zijn. Uniek voor eenkinderboek? Bas: "Ik geloof inderdaad niet dat er veel kinderboekenzijn die daar op ingaan. Terwijl kinderen dondersgoed kunnennadenken. Je kan ze gerust meenemen in rationele overwegingen. Datmerkte ik heel goed tijdens de Kinderboekenweek. Ik werd veeluitgenodigd bij kinderboekenhandels om lezingen te geven. Daarzitten dan altijd wel van die intelligente kinderen van een jaar ofacht - het zijn meestal jongetjes - bij wie het kwartje meteenvalt. Dan voel je gewoon: er komt een slimme opmerking. Aan deandere kant heb je vaders en moeders die echt met stomme vragenkomen."

De passages over God hebben Bas de nodige hate-mail opgeleverd,maar hij haalt er zijn schouders voor op: "Als je op een rationelemanier kan denken, dan ligt dit boek je. Als je dat niet kan, danzul je er moeite mee hebben. Het is een boek voor rationele mensen.Ik wil mensen laten zien hoe je op een zorgvuldige manier overdingen kan nadenken, door gewoon goed om je heen te kijken."

"De evolutietheorie heeft me al mijn hele leven geboeid. Toenhet boekje uitkwam zei mijn moeder: 'op de middelbare school gingenal jouw scripties al over de evolutietheorie en God'. Ik zei: wateen onzin! Maar toen ben ik eens in een lade gaan spitten en jawelhoor: tien scripties over de evolutietheorie!"

Ondanks deze levenslange interesse was het van te voren niet debedoeling dat de aantekeningen die Bas in Madagaskar maakte in eenboek zouden resulteren. Hij had nog nooit eerder een letter oppapier gezet en vond het 'een mirakel' toen de Belgische uitgeverijHoutekiet zei het boek uit te geven. Bas stond ook vreemd te kijkentoen de tekeningen die hij had bedoeld als hints voor deillustrator ongewijzigd in het boek verschenen. Maar de grootsteverrassing was dat 'Kaas' tot kinderboek werd gebombardeerd.

"Dat heeft de uitgever bedacht. Daar schrok ik wel van. Ikdacht: een kinderboek? Ik heb het gewoon opgeschreven zoals ikdingen opschrijf, en ik ben blijkbaar redelijk simplistisch vangeest dat ik dingen op een kinderlijke manier opschrijf of uitleg.Het wordt trouwens ook door veel volwassenen gelezen."

Aibo

Kaas mag dan door een lange reeks toevalligheden per ongeluk totstand gekomen zijn en nu nog steeds in de boekhandel liggen omdathet een succes blijkt te zijn, inmiddels staat Bas onder grote drukom een tweede boek te schrijven. Barend en Van Dorp, lezers en zijnuitgever, allemaal zeuren ze om een vervolg op 'Kaas'. Voor eenvolgend boek wil Bas terugkeren naar zijn CKI-roots, en schrijvenover Kunstmatige Intelligentie en de Grote Vragen die met datonderwerp samenhangen.

"Ik ben erg gefascineerd door Aibo, het robothondje van Sony.Een heel interessante vraag die je over dat apparaatje kan stellenis: heeft 'ie een wil of heeft 'ie geen wil? Sony zegt: Aibo heefteen wil, want die hebben we er zelf ingeprogrammeerd. Dat stuitveel mensen tegen de borst, maar ik vind het een interessanteclaim. Kijk, 'wil' is gewoon een handig woord waarmee je gedragkunt beschrijven. Als ik zeg dat mijn auto in een bocht de anderekant op wil, dan gebruik ik het woordje 'wil' om het gedrag van dieauto te beschrijven, maar ik veronderstel niet dat er een soortwilsmodule in de auto zit. En zo zit het ook bij mensen: wij hebbenook geen wilsmodule, zoiets is er helemaal niet. Wij hebben gewooneen grote, ingewikkelde brei van neuronen, en om makkelijk tekunnen praten over het gedrag dat dit oplevert gebruiken wij hetwoord 'wil'. Het is een heel legitiem woord, maar je moet niet gaanvragen: is er dan echt een wil? Dat is een lariekoekvraag."

In 'Kaas en de Evolutietheorie' komt Bas al met de stelling datkunstmatige wezens een belangrijke rol gaan spelen in ons leven. Inzijn volgende boek wil hij die stelling uitbouwen. "Ik denk datKunstmatige Intelligentie het laatste voetstuk onder de mensheidvandaan zal slaan. Vroeger dachten we dat de aarde het middelpuntvan het universum was. Dat verdween met Galilei. We stonden op eenheel hoog voetstuk, maar we moesten een treetje omlaag. Toen warenwe tenminste nog wel de schepping Gods, het hoogste wat errondloopt in de natuur. Helaas, door de evolutietheorie moesten wedat treetje ook af. En nu staan we nog op het treetje dat wij demeest intelligente beesten zijn die er rondlopen op de wereld. Nou,dat treetje zal ook verdwijnen. Er komen straks andere wezens - ofhet nou hardwarematig of softwarematig is - die allerlei takenbeter kunnen dan wij."

Ype Driessen

http://www.kaasendeevolutietheorie.com/

"Volk!", roept Evert van der Zouw als hij hetvolksbuurtmuseum van Wijk C binnenstormt. De man is kind aan huisin het museum waar de geschiedenis van de oude handelswijk Wijk Cnog springlevend is. Aanstaande zondag wil hij promoveren op zijnbijzondere hobby: bijnamen van personen uit Wijk C. "Die prachtigeverhalen over het leven van toen, mogen nooit verlorengaan."

Als klein jongentje groeide Evert op met de verhalen van zijnopa, een rasechte Wijk C'er. Vaak gingen die verhalen over personenmet de meest vreemde namen. Zijn opa heette Anton van der Zouw,maar stond onder het volk beter bekend als 'Toon de Klompenneus'.Een bijnaam waarvan de oorsprong niet moeilijk te raden valt. Ditging echter niet op voor alle bijnamen. In 1995 besloot Evert vander Zouw daarom de gegevens over bijzondere bijnamen tearchiveren.

In 2000 leidde dit ploeteren in oude archieven en praten metstokoude Wijk C'ers of hun nabestaanden tot het boek 'Toon deKlompenneus'. In zijn onderzoek kwam Evert zo'n duizend bijnamentegen. In het boek heeft hij de leukste 250 opgenomen. "De mooistebijnaam die ik ben tegengekomen is 'Jan koken de erwtjes'. Ik koner maar niet achterkomen waarom die man zo werd genoemd. Na veelgesprekken kwam ik erachter dat hij altijd met een grote snottebelaan zijn neus rondliep. 'Jan koken de erwtjes' moest eigenlijk alseen vraag gezien worden. De mensen vonden dat zijn snottebel leekop erwtensoep. Een nogal sarcastische bijnaam he?"

De interesse in geschiedenis bestaat al lang. "Ik zou mijn zielaan de duvel verkopen, om een dagje honderd jaar geleden te leven.Dan zou ik hier voor de Jacobikerk op dit bankje gaan zitten en meteen camera alles vastleggen wat voorbij komt."

De Utrechter noemt zichzelf chauvinistisch: "Of het nu over deinfrastructuur van Utrecht gaat, of over FC Utreg, ik voel me eraltijd bij betrokken." Toch heeft hij niet alleen hart voor geborenUtrechters. Volgens Van der Zouw wordt een stad gemaakt dooriedereen die zich erin beweegt: "Ook daar zie ik de schoonheidvan".

Hoe mooi hij Utrecht ook vindt, toch is er enige weemoed in deverhalen over vroeger te bespeuren. "De informele sfeer van toenspreekt mij erg aan. Het was 'ons kent ons', want iedereen wist wieeen Wijk C'er was en wie niet." Na de oorlog zette de sanering inWijk C door. Hierdoor moesten veel Wijk C'ers verkassen. Op de plekwaar Evert's opa vroeger woonde staat nu het Jacobi Theater. De'Utrechtse Jordaan', dat eens zo'n roemruchtig stadsdeel was, isbijna niet meer te herkennen. En dat is precies de reden waaromEvert zijn hobby wil promoten, omdat de bijnamen niet mogenverdwijnen.

Volgens Evert is zo'n hobby-promotie een mooie show die lichtlaat schijnen op het onderwerp. "Ik hoorde van de hobby-promotiesop radio M. Daar vertelden ze over mensen die willen promoveren opfossielen enzo. Toen dacht ik 'nee', dit moeten onderwerpen zijndie iets met Utrecht te maken hebben. Daarom heb ik de universiteitgebeld en gezegd 'doet u mij maar zo'n formuliertje'."

Zenuwachtig voor de promotie is hij absoluut niet. Evert kentzijn promotor G. Janssen al, omdat hij veel contact met hem hadtoen hij zijn boek maakte. "Ik zat vaak met hem in de kroeg, dusvoor hem ben ik niet bang." Verder weet Evert niet precies wat hijmoet verwachten van aanstaande zaterdag. "Ze mogen me alles vragenhoor! Als ik het niet weet, dan had de vraag gewoon niet gesteldmogen worden."

Karen Eshuis

Het is een regenachtige herfstdag in het bos vanAmelisweerd. Op het bruggetje voor het landhuis Nieuw Amelisweerdstaan twee verregende mannen. Ze poseren onwennig voor defotograaf. De een is Jos Kloppenborg, de ander Jan Korff de Gidts.Ruim twintig jaar geleden stonden de oud-student en oud-docent hierook: als actievoerders die protesteerden tegen de aanleg van deA27. Met hen maakt het U-blad een wandeling door bos entijd.

Ype Driessen

Per toeval stuitte een Delftse bouwkundestudent in 1971 opplannen van Rijkswaterstaat waarin een grote streep getrokken werddoor Amelisweerd. Parallel aan de Kromme Rijn, rakelings langs hetlandhuis en het - door een uitzending van de VPRO beroemd geworden- bruggetje, zou de zestig meter brede A27 worden aangelegd. HoewelRijkswaterstaat te kennen gaf dat verzet tegen de aanleg zinlooswas, werd inderhaast de Werkgroep Amelisweerd opgericht om deplannen te dwarsbomen. De actiegroep werd later omgedoopt totVrienden van Amelisweerd en bestaat tot op de dag van vandaag. Ennet als al die jaren geleden staan vandaag twee vrienden in demiezerregen op het bekende bruggetje te praten over hetlandgoed.

Dit was het verzamelpunt voor de actievoerders en ook de mediawerden hier meestal te woord gestaan," vertelt Jos Kloppenborg, diein 1974 begon met de studie psychologie. Jan Korff de Gidts is opdat moment docent bij het pas opgerichte Milieukunde. Door zijnprojectmatige cursus over Amelisweerd raakt een aantal studentenbetrokken bij de actiegroep voor behoud van het bos. Ze boeken alsnel resultaat: de gemeenteraad bepaalt dat de weg niet dwars doorhet bos mag lopen en dat de aanleg geregeld moet worden in hetbestemmingsplan.

De universiteit kijkt ondertussen met argusogen naar hetprojectonderwijs over de A27 dat Milieukunde organiseert. Korff deGidts: "Het onderwerp werd te zeer politiek beladen bevonden. Deuniversiteit vond dat Milieukunde zich in dienst stelde van eenactiegroep."

In 1975 worden de twee medewerkers van Milieukunde zelfsontslagen en houdt de vakgroep op te bestaan. Korff de Gidts vechtzijn ontslag met succes aan, maar krijgt zijn baan niet terug.Kloppenborg: "In die tijd werd projectonderwijs gezien als ietsheel links. Overal zag men het gevaar van Marxisme. Terwijl ik hetjuist een openbaring vond: een intensieve cursus waarbij je sprakmet mensen uit verschillende hoeken. Gemeenteraadsleden,maatschappelijke inbreng, verschillende wetenschappelijkedisciplines... er was alleen niemand van Rijkswaterstaat. Die warenvia het Rotarycircuit in een een-tweetje met het college vanbestuur gewaarschuwd vooral niet te verschijnen." Toch hieldRijkswaterstaat zich officieus niet geheel afzijdig. Door debrievenbus sluizen dissidente ambtenaren en technici deactievoerders tal van alternatieven door. "En dan publiceerden wemaar weer een rapport waarin we zelf wat alternatievenaangaven."

Dominotactiek

In 1975 komt Rijkswaterstaat met nieuwe plannen. De snelweg moetin plaats van 60, 175 meter breed worden, wat zou betekenen dat erdrie keer zoveel bos moet verdwijnen. Hoewel er tal vanberoepsprocedures lopen bij de provincie en Raad van State, geeftde gemeente onverdroten vergunningen af voor sloop- en bouwwerk.Deze strategie staat bekend onder de naam dominotactiek: hoe meervoorwerk er gedaan is, des te kleiner de kans dat de boel nog kanworden afgeblazen. Rijkswaterstaat begint alvast met de bouw vantwee spoorwegviaducten die het trace van de A27 vastleggen, en inhet bos gooien bulldozers een portiershuisje tegen de vlakte.Kloppenborg, Korff de Gidts en een handvol actievoerders die hethuisje bezetten, moeten rennen voor hun leven. Kloppenborg: "Wekregen het gevoel: straks wordt alles al gesloopt en aangelegdterwijl wij nog vrolijk met juridische procedures bezig zijn."

Terwijl actievoerders vanuit Trans 2, het huidige Van Unnik,moeten toezien hoe de weg vanuit beide kanten steeds dichterbijkomt, lopen de emoties hoog op. Ook de Utrechtse bevolking begintzich te roeren. Een demonstratie in oktober 1978 brengt 3000 mensenop de been, maar niet iedereen is tegen de A27: een voorstanderprobeert brand te stichten bij Korff de Gidts en eenmede-actievoerder. Tegen die tijd is Amelisweerd in heel Nederlandeen begrip. De Tweede Kamer blijkt tot op het bot verdeeld te zijn.In 1982 krijgt de A27 met 71 stemmen voor en 69 tegen het groenelicht.

Op donderdagavond 23 september 1982 worden de Vrienden vanAmelisweerd overspoeld met telefoontjes, zelfs door politiemensenin gewetensnood: hoewel er nog geen kapvergunning is afgegeven, zalhet bos de volgende dag tegen de vlakte gaan. De Vrienden kondigeneen kort geding aan en 500 actievoerders bezetten het bos. Sommigenverschansen zich in boomhutten. Die vrijdag bereikt het jarenlangesteekspel dan eindelijk zijn ontknoping. Terwijl het kort gedingtwee uur wordt verdaagd om landsadvocaat De Wijkerslooth de tijd tegeven nog wat stukken door te lezen, wordt het bos door 600 ME'ersschoongeveegd. Onmiddellijk daarna walsen shovels en bulldozers hettrace plat. Onder de actievoerders vallen acht gewonden. Tot eenuitspraak in het kort geding komt het niet meer. Bij hervatting vande zitting zegt de landsadvocaat: "Ik kan u mededelen dat het boser niet meer is."

Visionair

Wie Jos Kloppenborg nu door het bos ziet lopen, kan zichmoeilijk voorstellen dat deze goeiige dossiervreter er ooit door deME is uitgemept. Kloppenborg maakte zijn studie psychologie nooitaf. Hij stortte zich op het milieu en is voor GroenLinks lid van deProvinciale Staten. Korff de Gidts, die nu trainingen geeft aanondernemingsraden, miste de grote finale: hij wachtte die ochtendbij de rechtbank op het kort geding.

Na de kap bleven de twee de ontwikkelingen rond 'hun' landgoedop de voet volgen: de kwaliteit van het bos, maar ook deplanologisch aspecten van het gebied, zoals de recente aanleg vaneen golfbaan en de bouwplannen van de universiteit. Als ditonderwerp ter sprake komt, worden ze geestdriftig en beginnenelkaars zinnen af te maken. Ze vinden dat de universiteit een veelgrotere voortrekkersrol zou moeten spelen op het gebied vannatuurbeheer rond De Uithof. Kloppenborg: "In Trans 1 stondjarenlang een maquette waarop het gebied van voor tot achterhe-le-maal was vol gebouwd. Dat was het plan. Nu beseft men wel datDe Uithof meer is dan een plek om wat onderwijsgebouwen neer tezetten, maar het is nog altijd geen integraal benaderd gebied. Hetzit aan een enorm kwetsbare kant van de stad en het is eenbelangrijke ecologische verbindingszone. Er zijn genoegmogelijkheden om er een universiteit in het landschap van te maken,een groene campus, maar het blijft altijd steken omdat bouwplannenurgenter zijn." Korff de Gidts: "De nadruk ligt de afgelopen jarenteveel op architectuur en veel te weinig op stedenbouw. Deverbinding met de omgeving raakt zoek. Een beetje visionair collegevan bestuur zou dat aankaarten."

De Vrienden van Amelisweerd blijven dus dromen van een betere engroenere wereld. Maar hoe realistisch zijn zij eigenlijk? Was hetachteraf gezien bijvoorbeeld mogelijk geweest de A27 helemaal nietaan te leggen? Kloppenborg wil er nog steeds niet aan: "Dehoeveelheid auto's die er nu rijdt, overtreft de prognoses, maardat is mede het gevolg van een bepaald soort beleid. De leus uit1971 was: 'Waar een wil is, is geen weg'. Men heeft het gewoonverdomd om een scenario te ontwikkelen waarin die weg er niethoefde te komen. Ga maar na: wat is er op het gebied van openbaarvervoer eigenlijk gebeurd tussen pakweg '75 en '95? Een langegemiste kans!"

We wandelen nog wat verder door het bos. Als even later de zondoorbreekt, komen de schitterende herfstkleuren van Amelisweerd totleven. 'Waar een wil is, is geen weg' geldt eigenlijk nog steeds,want wie zich overgeeft aan de natuur vergeet al snel het ruisenvan de A27. De Vrienden denken met gemengde gevoelens terug aan huntijd als actievoerder. Goed, uiteindelijk is er flink gekapt, maarzonder hun acties en de steun van de Utrechtse bevolking zou er vanhet bos niets overgebleven zijn. Korff de Gidts wil dan ook nietbitter zijn: "Er is winst geboekt. Er zijn minder bomen gekapt dande bedoeling was en is er een hele bewustwording op gang gekomenover milieu, verkeer en vervoer. Amelisweerd heeft daar aanbijgedragen." En Kloppenborg voegt daaraan toe: "We hebben hetmaximale gedaan wat we hadden kunnen doen, dus wat overheerst iseen opgeheven-hoofdgevoel. Ik kom nog bijna dagelijks mensen tegendie ik ken van de acties. Stuk voor stuk mensen die niet bij depakken zijn gaan neerzitten."

Begin volgend jaar is er in het BezoekerscentrumAmelisweerd een tentoonstelling en reuenie gepland voor iedereendie zich in de loop der jaren voor het bos heeft ingezet. Meerinformatie: jos.kloppenborg@wanadoo.nl

Amelisweerd en de jaren

1971

Student ontdekt plannen A27

Oprichting Werkgroep Amelisweerd, de latere Vrienden vanAmelisweerd

Gemeenteraad kiest ander trace en stelt aanleg uit

1975

A27 geraamd op 175 meter breedte1977

Bouw spoorwegviaducten

Vrienden van Amelisweerd spannen procedures aan

1978

Sloop portiershuisje

Demonstratie van 3000 inwoners van Utrecht

1982

maart: Tweede Kamer stemt voor A27

september: 3000 mensen protesteren in het bos

24 september: ontruiming en kap van bos

1986

Opening A27

2003

Tentoonstelling en reunie in bezoekerscentrum Amelisweerd

Normen en waarden zijn in. Ook op de sportvelden. Desportbonden voeren de ene actie na de andere om sportiviteit enfatsoen terug te brengen op de velden. Hoe redden de Utrechtsestudenten zich eigenlijk op de sportvelden in en rondUtrecht.

"Sommige mensen komen alleen maar om studentjes te pesten",geeft Odysseusvoorzitter Matthijs Claessens na enig aandringen weltoe. "Maar die mensen provoceren waarschijnlijk altijd of ze noutegen buitenlanders, Amsterdammers of studenten moeten voetballen."Zijn sport heeft een slechte naam weet Claessens en ook tijdenswedstrijden van Odysseus is de sfeer niet altijd even prettig. Heteerste elftal van Odysseus heeft weinig last, maar juist in delagere elftallen moeten de studenten nog wel eens voor hunledematen vrezen. "Dit jaar hebben we twee wedstrijden een minuutof tien voor het einde stilgelegd. De score gaf geen aanleiding omde wedstrijd uit te spelen. Een team van Odysseus stond al met 14-1voor toen de wedstrijd werd afgefloten vanwege de onvriendelijkesfeer. Ik had onze spelers wel gewaarschuwd, vertelt Claessens. Ikheb gezegd: 'Kijk nou uit in de duels. Ze zijn al kwaad, speel zemaar niet tussen de benen door'."

Een gestaakte wedstrijd moet later worden uitgespeeld, maar ietsvroeger affluiten heeft geen gevolgen. Toch heeft Odysseus wel deafspraak met de KNVB om dit soort incidenten te melden. Devoetbalbond wil wel graag weten wat er gebeurt en welke clubsmoeilijkheden veroorzaken.

Het bestuur van Odysseus kent geen risicowedstrijden. "Het isdit jaar pas twee keer gebeurd", zegt Claessens. "Het hoort eenbeetje bij die lagere elftallen." Een vechtpartij heeft hijhelemaal nog niet meegemaakt. "Maar dat komt omdat onze spelersniet agressief zijn en zich totaal niet laten provoceren."

Braaf

De rugbyende studenten van USRS zijn ook al zo braaf. "Wij zijngeen pestteam", vertelt voorzitter en eerste-elftalspeler VincentWanders. Ook in het rugby is een hele duidelijke tegenstellingtussen burgers en studenten. De sfeer kan al goed verpest zijn alsde heren student-rugbyers jasje-dasje een clubhuis in de provinciekomen binnenlopen. "Het tattoogehalte bij de tegenstanders is vrijhoog", vertelt Wanders. "Sommige burgers zijn ook veel agressieverals ze tegen studenten moeten spelen. Maar veel verder dan'kutstudent' komt het meestal niet."

De rugbyende studenten zwijgen dan beschaafd volgens Wanders."Wij staan bekend als een vereniging die niet meegaat in diescheldparijen. Onze spelers zeggen zo min mogelijk. Maar hetvoordeel van rugby is dat je iemand die je niet mag heel stevigkunt tackelen." Bovendien is de rugbyscheidsrechter heilig en dederde helft maakt alles goed, ook tussen burgers en studenten.

Problemen met burgers kennen de hockeysters van USHC niet. Alsstudententeam valt USHC in Utrecht en omstreken niet echt uit detoon. De hockeysters van USHC staan zeer regelmatig in het veldtegenover teams tegen die ook voor meer dan de helft uit studentenbestaan. De hockeyscheidsrechter heeft het wel zwaar met al diegoed opgeleide en goed gebekte hockeysters. De Nederlandsehockeybond heeft daarom een uitgebreide campagne lopen om het leuken gezellig te houden op en rond de hockeyvelden.

Het bestuur van USHC probeert volgens voormalig voorzitterAnette Lenderink het verbale geweld wel binnen de perken te houden."Het is vaak grappig, maar het mag niet beledigend worden. Dat vindik niet kunnen. Sommige mensen gaan echt over de grens die richtenzich helemaal op de persoon van de scheidsrechter of eentegenstander." Vorig jaar maande Lenderink als bestuurslid de fanslangs de lijn regelmatig tot kalmte. "Het is niet alleen nietsportief. Het is ook niet slim zo te schelden", vindt zij. "Jekrijgt de scheidsrechter tegen je."

Op het basketbalveld gebeurt weinig volgens SBU-bestuurslidThomas ten Bokum. "Voetballers kunnen elkaar in een hoek van hetveld even verrot schelden, maar bij het basketbal staan er tweescheidsrechters op een klein veldje", klinkt het een beetjejaloers. "Je krijgt heel snel fouten. En als je een grote mondgeeft, krijg je een boete van de bond."

Toch heeft SBU onlangs een hele uitgebreide gedragscodegepubliceerd in het clubblad. "Maar dat gaat er om dat ledennormale fatsoensregels in acht nemen. Zoals het bedanken van descheidsrechters en de tafelaars bedanken. En dat ze het niet aflaten weten als ze zelf achter de tafel moeten zitten."

De korfballers zijn zelfs "een heilig clubje", steltHebbes-voorzitter Martine Smit direct al. Maar voor al die andereonsportieve verenigingen heeft de Nederlandse korfbalbond de regelsop het veld aangescherpt. Wie een drieletterwoord gebruikt, krijgtdirect een kaart.

In het korfbalveld kan het er af en toe heel stevig aan toegaan, maar Hebbes heeft als huisregel dat er clean wordt gespeeld."Fair play staat bij ons hoog in het vaandel. Natuurlijk gebeurt erwel eens iets. Vooral de mannen zijn soms snel geirriteerd, maardan moeten de aanvoerders ingrijpen." Als studentenclub heeftHebbes weinig problemen. Ze denken wel eens daar komen diestudentjes, die kunnen niks. Maar daar zijn ze de afgelopen tweejaar wel achter gekomen, want we zijn twee keer gepromoveerd."

@Auteur:JurgenSwart

Sinds vijf jaar speelt ze als spits in de nationale selectie.Het Nederlandse vrouwenteam heeft tot twee keer toe goud gewonnenop het Europese Kampioenschap. Op het Wereldkampioenschap in Canadaafgelopen zomer, werd het Nederlandse onderwaterhockeyteamzesde.

Knelpunten?

Geen. Alleen skipte ik soms een hoorcollege, omdat deochtendtraining leuker was dan dat college.

Wat doet de UU voor jou?

Ik krijg afstudeersteun en kan verschillende kosten voor EK's ofWK's deels bij de universiteit declareren. Daarnaast heb ik eensportkaart van Olympos. Per studiejaar verschuif ik gemiddeld 5tentamens of projecten.

Hoeveel train je per week?

Tien uur

Hoeveel kost je sport per maand?

70 euro

Studie of sport?

Sport.

Sport of vriend ?

Ik kan het combineren. Mijn vriendje zit zelf in deZuid-Afrikaanse selectie, hij weet hoe het gaat.

Bert belandde na een aantal jaren in zijn eentje in de skif enbesloot om 'licht' te gaan roeien. Daarvoor moest hij afvallen. "Ikhad continu honger. Iedereen om me heen zag dat het slecht voor mewas, maar ik had oogkleppen op." Toen zijn keuze fysieke problemengaf, stapte hij op aanraden van zijn toenmalige coach naar eensportpsycholoog. Na een aantal gesprekken besloot hij in 2001 weer'zwaar' te gaan roeien. Dit werpt inmiddels z'n vruchten af.Afgelopen zomer haalde hij in een acht zilver op het Fisu WK inNottingham, Engeland.

Naast het roeien is Bert zesdejaars Taal- en Cultuurstudies. Hijheeft inmiddels wel een studieachterstand opgelopen, maar tot nogtoe lukt het om de sport en studie te combineren.

Knelpunten?

Mijn stage. Ik heb nu al mijn vakken gehaald. Om de studie af teronden moet ik alleen nog op stage en een afstudeerscriptie maken.Dat laatste is tijdtechnisch prima te doen, maar die stage blijfteen groot probleem.

Wat doet de UU voor jou?

Ik krijg afstudeersteun en verschoof per jaar ongeveer eententamen. Verder heb ik een sportkaart van Olympos.

Hoeveel uur train je per week?

20

Hoeveel kost je sport je per maand?

Er gaat 200 euro op aan eten. Ik eet veel meer en waarschijnlijkgezonder dan de gemiddelde student. Dat kost geld. Verder vraag ikals cadeau's vaak roeikleding, die thermo's waar ik in roei zijnschrikbarend duur. Verder betaal ik contributie aan Orca, maardaarvoor krijg ik mijn eigen boot van hen in bruikleen. Al met albetaal ik veel te veel.

Studie of sport?

Sport.

Sport of vriendin?

Vriendin. Ik zei tot voor kort altijd sport, maar sinds kortkies ik toch echt voor Maartje.

Dit weekeinde begint in het Franse Toulon de StudentYachting World Cup, het WK zeilen voor studenten. De UniversiteitUtrecht wordt vertegenwoordigd door een team van vijf leden van destudentenzeilvereniging Histos en drie andere zeilende studenten.Op de Middellandse Zee probeert het Utrechtse team titelhouderErasmus Universiteit Rotterdam van de troon te stoten.

Terwijl half Nederland zich nog omdraait in het warme bedschuifelen acht in zeilpakken gehesen studenten ongedurig heen enweer op de steiger van de buitenhaven in Medemblik. Het is nog geentien uur op de zondagmorgen en de temperatuur vertoont wintersetrekjes. Dat weerhoudt de zeilers van de Universiteit Utrecht erniet van om er op het IJsselmeer een lange training tegenaan tegooien. "Dit is onze passie," verklaart Kim Platteeuw, stuurvrouwvan het team. "We willen er alles aan gedaan hebben als we inToulon aan de start verschijnen."

De studente Natuurwetenschap en Innovatiemanagement werd inapril met vier andere Histos-leden - Dennis Alma, Robert Flint,Mirte da Ponte en Eveline Schell - eerste tijdens het NK voorstudenten. Een ticket naar het WK voor studenten was de beloning."Eigenlijk kwam dat besef pas later," zegt Platteeuw nu. "Dit teamis namelijk min of meer als een geintje begonnen. De meesteteamleden zeilen zelf wedstrijden op hoog niveau in hele andereklassen. Maar nu we zo ver zijn gekomen, willen we natuurlijk welwat presteren in Toulon."

Bekwaam

Aan de steiger in Medemblik ligt een fraaie Jeanneau One Design35 (10.60 m) geduldig te wachten op de zeilers. Het is hetzelfdetype boot als waarmee straks in Toulon gevaren wordt, maar een stukgroter dan de boot waarmee het NK werd gewonnen. "Voor deze bootzijn acht bemanningsleden vereist," zegt genuatrimmer Robert Flint.De vierdejaars farmacie ging samen met zijn vier teamleden op zoeknaar drie bekwame bemanningsleden ter completering van het team."Uiteindelijk hebben we drie ervaren wedstrijdzeilers aan ons teamkunnen toevoegen: Gijs Gunneman, Mark-Bart Meeuwisse en tacticusMarc Bleij, die deel uitmaakt van Team Heiner." Als shore-crew gaanNicole Wehmeijer en Matthijs Janssen mee naar Frankrijk.

De trainingsboot is een verhaal apart. "Zodra we wisten dat wemoesten varen op een JOD 35, zijn we op zoek gegaan naar zo'n bootom op te trainen," zegt stuurvrouw Platteeuw. "Helaas zijn er maareen paar van in Nederland. We hebben de eigenaren benaderd om deboot te mogen lenen en er bleek er zowaar een bereid zijn boot terbeschikking te stellen. Dat was geweldig, want elke boot heeft zijneigen eigenschappen. Het is voor ons van groot belang om op eenzelfde type boot te kunnen trainen. Het team moet in Frankrijk alseen geoliede machine kunnen functioneren, anders kun je een goedresultaat vergeten."

Campagne

De zoektocht naar een boot was nog maar het begin van de langecampagne richting het WK. Robert Flint: "We hebben een begrotingvan 13.500 euro opgesteld om goed voorbereid aan de start te komenin Toulon. Er is flink wat tijd gaan zitten in het benaderen vansponsoren om het benodigde geld bijeen te krijgen. Af en toe werdik meer moe van al dat geregel dan van de vele trainingen. Ik kreegwel eens de indruk dat bedrijven dachten dat studentenzeileninhoudt dat je met een kratje bier aan boord onder een mooizonnetje gaat zeilen. Dat is onzin. De meeste teamleden hebben hunsporen ruimschoots verdiend in de wedstrijdzeilerij. Kim en Gijshebben zelfs een topsportregeling bij hun opleiding." Uiteindelijkbleken de Universiteit Utrecht, de Hogeschool Utrecht, Histos,Bavaria en TMNS (IT- en telecomconsultancy) bereid geld in deonderneming te steken. "Het trainingsprogramma konden we niethelemaal inrichten zoals we wilden omdat we de begroting niet rondkregen, maar we hebben er toch alle vertrouwen in," zegt Kim.

Op het IJsselmeer blijkt eens te meer dat een strakketeamdiscipline en taakverdeling een absolute vereiste is. Voertiemand zijn taak niet goed uit, dan kost dat meteen seconden. "Ineen kortebaanrace is dat funest," weet Robert Flint. "Af en kunnenwe daarom ook flink op elkaar schelden tijdens een race. Dat moetkunnen, we zijn wel met topsport bezig. Maar na afloop kunnen werustig weer een biertje met elkaar drinken, hoor. Zo zit dit teamgelukkig wel in elkaar."

Armslag

Aan prognoses wagen de stuurvrouw en genuatrimmer zichvooralsnog niet. Het niveau van de concurrentie is hoog, dat staatvast. Platteeuw: "De meeste andere teams hebben meer financielearmslag en daardoor meer mogelijkheden in de voorbereiding. Wijmoesten roeien met de riemen die we hadden. Onze missie is geslaagdals we binnen onze mogelijkheden het maximale hebben gepresteerd."En hoe gaat het verder met het team na het WK? "Daar zijn nog geenplannen voor. Het kan best wel eens uit elkaar vallen omdat demeeste teamleden weer aan de slag gaan in hun eigen klasse. Maareerst het WK, dan zien we wel verder. Dit team is misschien ooitbegonnen voor de lol, maar we gaan niet naar Toulon voor spek enbonen."

Michiel van Ruitenbeek

zie ook www.histos.nl

Begin november doet Christine mee aan het NederlandseKampioenschap afstanden. Om daar goede tijden neer te zetten is zenu hard aan het trainen. "Wanneer ik het ijs op ga en hetschaatsseizoen weer begint, dan begint ook het nieuwe studiejaar.Het zou voor mij perfect zijn wanneer het studiejaar in mei zoubeginnen."

Sinds twee jaar maakt ze ook gebruik van financiele steun van deuniversiteit. Trainingskampen en wedstrijden in Seoul, Collalbo enCalgary, kosten veel geld. Maar ook kleine bijdragen kunnen helpen.In haar woonplaats Baarn kan ze gratis naar een sportcentrum.

Knelpunten?

Ik ga knelpunten uit de weg door mijn studiejaren in tweeen tesplitsen.

Wat doet de UU voor jou?

Ik krijg onkostenvergoedingen voor trainingskampen endergelijke. Verder heb ik zo'n vier keer een tentamen of eenopdracht kunnen verschuiven. Daarnaast heb ik een Olympossportkaart.

Hoeveel uur train je per week?

20 effectieve uren, met het reizen erbij 35 uur.

Hoe hoog zijn je sportkosten?

Mijn basisbeurs van 211 euro gaat op aan kosten voor mijnsport.

Studie of sport?

Sport.

Sport of vriend?

Ik ben nu tweeeneenhalf jaar getrouwd. Ik kies voor hem. Sportkan een keer ophouden.

Eureka! Het kwartje valt, maar wat gebeurt er op datmoment in de hersenen? Psychonoom Frans Verstraten mag van NWO ende Universiteit Utrecht gaan puzzelen om een beeld te schetsen van'de bekabeling van de hersenen'. "Uiteindelijk zou ik eendriedimensionale film in een hoofd willen zien."

'Hedendaagse frenologie' noemen critici het huidige onderzoeknaar locaties van hersenfuncties, verwijzend naar de eerstezoektochten naar gespecialiseerde hersengebieden. "Beginnegentiende eeuw was men op zoek naar de wiskunde- en taalknobbel.Door te voelen, en later zelfs apparaten te ontwikkelen die hetoppervlak van de schedel aftastten, werden diverse gebieden inkaart gebracht. Frenologie of knobbelleer wordt dat genoemd."

Aan het woord is NWO-Pionier prof. dr. Frans Verstraten. Zijnonderzoek tilt de 19e eeuwse 'knobbelleer' naar een hogerwetenschappelijk plan. Hij legt uit wat we al weten. "De hersenenbestaan uit gebieden die een verregaande specialisatie hebben. Eengroot aantal gebieden lijkt ook al gelokaliseerd te zijn: we wetenbijvoorbeeld waar gebieden die zich met taalverwerking bezighoudenen visuele gebieden gespecialiseerd in het zien van beweging ofgezichten zich bevinden."

Met de zak geld die Verstraten krijgt van NWO en de UniversiteitUtrecht gaat hij onderzoeken hoe deze gebieden samenwerken tijdenshet verloop van een mentaal proces. "Als je een gezicht ziet, ishet gezichtsgebied actief. Maar je wilt ook weten wie het is, of jedeze persoon kent. Hiervoor ga je in je geheugen graven. Hetgezichtsgebied werkt dan samen met je geheugen in een taakspecifieknetwerk. De hersenen zijn zuinig, dus de hersengebieden zullen zoefficient mogelijk samenwerken. Maar waar en hoe lopen deinformatiestromen?" Tijdens vooronderzoek ter ondersteuning van deonderzoeksaanvraag heeft Verstraten al enige experimenten gedaan omdeze vraag te beantwoorden. Hij kan haast niet wachten deze pilotsmet de nu verkregen subsidie aan te scherpen en uit te breiden.

Get the picture

Om informatiestromen en 'de bekabeling' in kaart te brengenmoeten hersenengebieden gestimuleerd worden samen te werken.Verstraten heeft een aantal taken bedacht waarbij hij aanneemt dathet brein meerdere hersengebieden nodig heeft om tot een oplossingte komen. Een aangepaste versie van het televisieprogramma Get thePicture blijkt hiervoor zeer geschikt.

Wat gebeurt er tijdens Get the Picture? Met ieder vakje dat opengaat, wordt een deel van een foto zichtbaar. Tijdens het opengaanzijn de hersenen hard aan het werk om te bedenken wat of wie erverschijnt. Voor het oplossen van dit probleem is een hersengebiedgelokaliseerd. Op een bepaald moment gaat er een lichtje branden:eureka! Ik heb het gevonden. Voor dit eureka-moment heeftVerstraten met collega's een ander hersengebied gelokaliseerd. Hoede informatiestromen lopen voorafgaand aan dit moment is nog verrevan duidelijk; echt pionierswerk dus.

Storende hersenactiviteit moet uitgesloten worden tijdens hetexperiment of daarvoor moet worden gecorrigeerd in demeetresultaten. Tijdens Get the Picture wordt storing veroorzaaktdoor het openen van de vakjes. Dit prikkelt de hersenen van deproefpersoon. Deze ongewenste hersenactiviteit kan vermeden wordendoor geen vakjes open te laten gaan. Verstraten laat enthousiastzien hoe Get the picture dan werkt: "Een digitaal plaatje van eenbloem bestaat uit verschillend gekleurde pixels, geordend tot eenbloem. Door nu de pixels willekeurig door elkaar te gooien ontstaater een kleurenpalet waar je geen enkel figuur in ziet. De bloemkomt langzaam tevoorschijn als we de pixels weer ordenen."

Ook achtergrondruis in de hersenen verstoort de metingen van dehersenactiviteit. Achtergrondruis? "Zelfs hersenen in rust zieneruit als de hel". Daarmee bedoelt Verstraten dat, ook als dehersenen geen specifieke prikkel krijgen, zij wel degelijk actiefzijn. Hiervoor wordt gecorrigeerd door voorafgaand aan hetspelletje de hersenactiviteit te meten en deze van de waardengemeten tijdens het experiment af te trekken. Het verschil is dantoe te schrijven aan de extra taak.

Meettechnieken

De lokalisatie van gespecialiseerde hersengebiedjes werdmogelijk door de ontwikkeling van technieken zoals functionalMagnetic Resonance Imaging (fMRI). Hiermee kan de activiteit van dehersenen nauwkeurig in kaart worden gebracht. "Wanneer de hersenengestimuleerd worden, bijvoorbeeld doordat een proefpersoon eenbeeld ziet en moet verwerken, stroomt er meer hersenvloeistof naarde plaatsen in de hersenen die betrokken zijn bij deze taak. Dit isvergelijkbaar met een spieroefening waarbij meer bloed gaat stromenomdat de actieve spieren meer brandstof nodig hebben. Door dezeaanpassing van het lichaam veranderen ook de magnetischekarakteristieken van de actieve gebieden. Dit wordt zichtbaarwanneer de proefpersoon zich in een MRI-scanner bevindt." DeMRI-scanner kan dwarsdoorsneden van de hersenen maken opverschillende plaatsen.

Nadeel van fMRI als meettechniek is dat het meten tijd kost: eenfMRI beeld is al gauw zo'n 6 seconden vertraagd. Daarnaast zijnvoor een driedimensionaal beeld van de hersenactiviteit in eenbepaald gebied meerdere scans nodig. Het verkrijgen van eenvolledig beeld kost dus tijd waardoor het onderscheidingsvermogenin de tijd laag is. Voor het in kaart brengen van snelleinformatiestromen is dit een groot nadeel.

Naast fMRI kan ook met een ElectroEncefaloGrafie (EEG) naar dehersenactiviteit gekeken worden. Met deze techniek is hetmakkelijker snelle veranderingen in de tijd te meten. Nadeel isechter dat je hiermee alleen de activiteit aan het oppervlak van dehersenpan kunt meten. Voor het lokaliseren van activiteit diep inde hersenen is deze techniek dus ongeschikt.

Verstraten verwacht veel van het combineren van technieken,waarmee zowel de 'waar' vraag als de 'wanneer' vraag beantwoord kanworden. Zo is het nu al mogelijk EEG metingen in een MRI-scanner teverrichten. "Wat ik uiteindelijk zou willen zien is eendriedimensionale film geprojecteerd in een transparant hoofd. Jebiedt een prikkel aan en ziet de informatiestromen. Dit is echterverre toekomstmuziek. Toch, als we samenwerken met specialisten uitandere vakgebieden, bijvoorbeeld met electrofysiologen, fysici,informatici, statistici en biochemici zouden we een heel eindkunnen komen."

Verlengsnoer

Antwoorden op de fundamentele onderzoeksvraag hoeinformatiestromen in de hersenen lopen kunnen behulpzaam zijn bijhet diagnosticeren van neurologische aandoeningen, zoalshersenbeschadigingen of schizofrenie. "De situatie is complexer dantijdens een experiment. Het verlengsnoer-probleem komt op deproppen. Wanneer je de stekker eruit trekt doet een lamp het nietmeer, maar als de lamp kapot is doet deze het ook niet meer. Hetresultaat is hetzelfde, maar de oorzaak bevindt zich op een anderelocatie." Vertaald naar de hersenen: wanneer gebieden geenactiviteit vertonen bij een bepaalde prikkel is het lastig aan tegeven of het gebied zelf 'kapot' is, of dat er problemen zijn metde informatieaanvoer en waar dan de 'kink in de kabel' zit.

Verstraten is niet de enige die gepassioneerd met de werking vanhet brein bezig is: de hersenen zijn een geliefd onderzoeksobject.Het bewustzijn is het grootste mysterie waar we nog niet uit zijn.Verstraten is optimistisch: "Ik denk dat je uiteindelijk alles kuntverklaren, als je maar met de juiste mensen gaat zittenbroeden."

Gabby Zegers

Verstraten

Psychonoom Frans Verstraten schreef mee aan drie boeken over hetbrein, waaronder 'Het brein te kijk'. Hierin bespreekt hij zowelontdekkingen van de laatste jaren als de vragen die nog nietbeantwoord zijn. Inmiddels is Verstraten hoogleraar Psychonomie(Sociale Wetenschappen), en heeft hij een NWO-PIONIER subsidie van1,6 miljoen euro gekregen voor zijn onderzoek. Geld voor driepromovendi en twee postdocs, die hopelijk nog dit jaar aan de slagzullen gaan met onder andere het eureka-gevoel.