Brandbrief Kritische Studenten: 'De commercialisering is eensluipend gevaar'

De groep Kritische Studenten is klein. "Maar we groeien", zegtKornee van der Haven (23) die literatuurwetenschap studeert. "Wehebben inmiddels alle studenten letteren een brief gestuurd enopgeroepen om in december actie te voeren. Maar het is denk ikmoeilijk om veel studenten te mobiliseren. Er is niet een tastbaarbesluit waartegen we te hoop lopen. Niet zoals bijvoorbeeld hetafschaffen van de OV-jaarkaart of een extravagante verhoging van decollegegelden. De commercialisering van de universiteit is voorvelen onzichtbaar."

De commercialisering is een sluipend gevaar, zegt ook studentalgemene letteren en journalistiek Kevin Heller (24). Deuniversiteit krijgt minder overheidsgeld en moet dus steeds meergeld zien te verdienen aan commerciele opdrachten voor onderzoek,zegt hij. Het gevolg daarvan is, dat studies die voor bedrijvenniet aantrekkelijk zijn, uit geldgebrek dreigen te verdwijnen."Zoals Keltisch", zegt Kornee. Het is daarom ook logisch, zegt hetduo, dat de brandbrief ondertekend is door voornamelijk studentenletteren. Want daar gaan zeker klappen vallen, denken ze.

Een andere reden waarom tot nog toe weinig protest te horen isgeweest tegen de zogenoemde derde geldstroom van universiteiten, isvolgens de twee omdat er door het gros van de studenten ookcommercieel gedacht wordt. Kevin: "Veel studenten denken bij hetkiezen van een specialisatie: kan ik daar werk mee krijgen. Dat zouniet de afweging moeten zijn. De universiteit is een plaats om jete ontwikkelen." Kornee: "De universiteit hoort een algemeenmaatschappelijk belang te dienen, maar als de universiteit voorhaar inkomsten nog meer afhankelijk wordt van geld uit hetbedrijfsleven zoals ook minister Jorritsma bij de opening van hetacademisch jaar zei, dan zal dat zeker een verschraling vanonderzoek en onderwijs betekenen."

Welke acties er precies ondernomen gaan worden, is nog nietduidelijk. "Op andere universiteiten zoals in Amsterdam, Groningenen Leiden worden ook acties voorbereid. Onderling overleg is erniet, maar goede ideeen kunnen we allicht overnemen", zegt Kornee.De acties vinden niet alleen plaats in Nederland. "In SpaansCatalonie liggen universiteiten nu al plat. Ook in Duitsland is deactiebereidheid heel groot. Maar daar is er ook een directeaanleiding om te protesteren. Door Europese regelgeving moeten zedaar ineens duizenden guldens aan collegegeld gaan betalen, datterwijl het studeren in Duitsland tot nog toe nauwelijks ietskostte", zegt Kornee.

Gwenda Knobel

Uit de brandbrief:

"Al sinds 1994 wordt binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO)gewerkt aan privatisering van onderzoek en onderwijs. [....] Deeffecten van dit libraliseringsbeleid zijn in Nederland nu reedsmerkbaar. Het uitblijven van extra geld van de overheid voor hogeronderwijs is niet een 'toevallige' politieke keuze, maar is directte koppelen aan het liberaliseringsbeleid zoals dat vanuit de EU ende WTO aan nationale overheden wordt gedicteerd. Onderwijs enonderzoek zou verder toegankelijk worden gemaakt voor privateinvesteerders. [....]

"Als groep bezorgde studenten tegen universitairecommercialisering willen we het college van bestuur en deuniversiteitsraad oproepen aan de minister en de Nederlandseregering duidelijk te maken dat de Universiteit Utrecht niet wenstmee te werken aan een verdere privatisering van onderzoek enonderwijs. Dat publieke financiering absoluut noodzakelijk is om'onrendabele' maar maatschappelijk en wetenschappelijk gezienwardevolle opleidingen te kunnen handhaven en om een zekerewetenschappelijke onafhankelijkheid als universiteit te kunnenwaarborgen. Dat we als universiteit geen bedrijf wensen te zijn,maar een publieke instelling gericht op het opleiden van kritischemensen en een onafhankelijk en wetenschappelijk denken hoog wensente houden."

Naakte mannenkalender van studievereniging A-Eskwadraat: 'Zo ishet gewaagd mooi'

Het idee ontstond tijdens de introductie van 2000. "We konden denamen maar niet onthouden van de studenten die bij de spelletjesstonden", vertelt Nelleke Steendam van de speciaal opgerichtekalendercommissie. "Dus degene die bij spelletje 12 stond, werdplayboy nummer 12. Die nummers komen natuurlijk ook overeen met demaanden van het jaar." De dames opperden het plan om een kalenderte maken. "Iedereen zegde enthousiast toe om mee te werken, omdatze dachten dat het een grap was. Dat bleek tegen te vallen. Toch iser nooit iemand afgehaakt. Zo sportief zijn ze dan ook welweer."

Via-via werd een fotograaf geregeld en er werden sponsorsgevonden.

Alle foto's zijn in of rond De Uithof gemaakt. "De modellenhadden zelf veel inspraak waar en op wat voor manier de foto werdgemaakt. Sommigen werden binnen gemaakt, anderenbuiten, terwijl heteen paar graden vroor. Ze hebben ons heel wat keren vervloekt",denkt Nelleke. De heren De Paepe en Meek ondervonden aan den lijvedat het leven van een model niet over rozen gaat. "De blarenstonden op onze voeten, zo koud was het. Het sneeuwde en we hebbenzeker tien minuten aan de rand van het water gestaan. Met alsrisico dat we er in zouden vallen."

Maar Wouter en Jense hadden het ervoor over. Ze voelen zichvereerd dat ze tussen 'alle mooie mannen van de vereniging' staan.Toch bleek dat geen vereiste te zijn om als model te wordengevraagd: uiterlijke criteria werden niet gesteld. "Zoals je kuntzien", lachen de dames, terwijl ze door de kalender bladeren. "Maardoor het goede werk van de fotograaf staat iedereen er fotogeniekop."

Naarmate de productie vorderde, werden de studenten meegesleurdin het enthousiasme van de anderen. "Toen wij gevraagd werden, wasde opdracht dat we schaars gekleed zouden worden gefotografeerd,maar hoe concreter het plan werd, hoe bloter de foto's. De blootstefoto's zijn het laatste gemaakt." Maar op geen enkele foto is'alles' te zien. Een bewuste keuze van de kalendercommissie. "Dandurft niemand hem meer op te hangen. Het moet wel smakelijkblijven. Zo is het gewaagd mooi." De modellen denken er net zoover: "Anders overschrijd je het fatsoen en mijn moeder heeft 'mook besteld...."

Over de plaats waar de kalender zal worden opgehangen,verschillen de meningen. "Op de wc!", antwoorden de dames in koor.Wouter en Jense zijn het daar niet mee eens. "Daar is hij veel temooi voor! Dit soort kunst hoor thuis in de gang, of boven je bednatuurlijk."

Overigens doet de voorkant van de kalender niet meteen vermoedendat het om een naakte mannenkalender gaat: op de voorkant staan deacht dames van de kalendercommissie met ontbloot bovenlijf hunhanden gevouwen om hun borsten. "Dat was onze tegenprestatie",vertelt Nelleke. "Wij wilden als kalendercommissie nietkinderachtig doen en zijn daarom ook uit de kleren gegaan."

Over welke foto van de maand het mooiste is, bestaat geentwijfel. November steekt er met kop en schouders bovenuit. "De fotowaar Theo, Rogier en Peter-Paul model voor stonden, straalt hetmeeste sfeer uit", vinden zowel de modellen als decommissieleden.

Ondertussen gaan er al geruchten dat er volgend jaar eenkalender komt met de vrouwelijke leden van de studievereniging."Modellen genoeg.", aldus Wouter en Jense. "Onze vereniging heeft1500 leden en een vierde daarvan is vrouw. De vraag is alleen of ergenoeg heren zijn om een kalendercommissie te formeren."

MW

Bang voor de serieverkrachter: 'Ik spuit zijn hele hoofd volmet pepperspray!'

Anne van der Horst, vijfdejaars journalistiek, voelt zich delaatste week niet prettig op De Uithof: "Ik woon sinds drie jaar opde Cambridgelaan en heb me hier nog nooit zo onveilig gevoeld alsnu. Het is een eng idee dat achter elk bosje een verkrachter kanschuilen. Fietsen over De Uithof deed ik al bijna nooit, maar nuzeker niet meer. Ik ga wel lekker met de bus. 's Avonds loop ik ookliever niet alleen van de bushalte naar mijn flat. Die onverlichtebouwput waar de nieuwe bibliotheek moet komen, ziet er in hetdonker griezelig uit. Meestal spreek ik met mijn vriend af op hetstation. En wanneer ik toch een keer alleen ben ga ik dicht bijandere mensen lopen of heel erg hard klikken met mijn hakjes. Datschrikt die engerd vast wel af."

Myrjam Kolkman, derdejaars verpleegkunde, trekt zich weinig aanvan de commotie rondom de serieverkrachter: "Ik ga weleens op defiets naar de stad, maar eigenlijk nooit alleen. Niet omdat ik heteng vind, maar omdat samen met vrienden fietsen gezelliger is danalleen. Deze week was er nog geen aanleiding om 's avonds op defiets te stappen, maar mocht die er wel zijn dan doe ik dat gewoon.Serieverkrachter of niet. Ik verwacht wel dat de politie hier in debuurt vaker gaat patrouilleren. Het is toch hunverantwoordelijkheid om die verkrachter op te sporen en studentente beschermen tegen nieuwe pogingen tot verkrachting.

Linda Neekeman, vierdejaars biologie, woont in Lunetten. Zijweet precies wat ze gaat doen wanneer ze de verkrachter onverhooptmocht tegenkomen: "Ik spuit zijn hele hoofd vol met pepperspray! Enanders geef ik hem een knietje of bel de politie. Door mijnpepperspray en mijn mobiele telefoon voel ik me in het donker nietonveilig. Ik fiets regelmatig van Lunetten naar het centrum of DeUithof. Daar ga ik voor die stomme verkrachter geen veranderinginbrengen. Mijn huisgenoten vinden mij roekeloos. Zij mijden de'enge' bossen rondom Lunetten, omdat ze geen onnodig risico willenlopen. Ik vind het te ver gaan om mijn levensstijl aan te passenaan de grillen van zo'n griezel."

Irene, vierdejaars psychologie, laat haar fiets de komende wekenin de stalling staan: "Na alle verhalen die ik heb gehoord, durf ikniet meer alleen op de fiets weg. Ik ben heus niet bang aangelegd,maar ik wil ook niks uitlokken. Dan pak ik liever de bus. Mijnmoeder werd direct heel ongerust toen ze hoorde dat deserieverkrachter weer heeft toegeslagen. Ik heb haar plechtigmoeten beloven om na achten 's avonds niet meer alleen over straatte gaan. Het is voor mij geen probleem me aan die belofte tehouden."

Astrid, derdejaars studentenopleiding Frans, woont op deWarande. Zij mijdt bepaalde bosachtige gebieden: "Ik hou errekening mee dat de verkrachter hier ergens in de buurt op zijnscooter rijdt. Het zal dan ook niet snel gebeuren dat ik 's avondsvan De Uithof naar Zeist ga fietsen. Die bossen geven me eenonveilig gevoel. Wanneer je van de bushalte naar de Warande looptkan je trouwens ook een stukje afsnijden door over een bospaadje telopen. Daar ga ik in het donker niet meer overheen. Maar ietsregelen met mijn huisgenoten, zoals samen fietsen of samen van debushalte naar de Warande lopen, dat gaat me te ver. Het zal mijntijd wel duren, denk ik altijd."

Het busje

'Het komt allemaal wel heel dichtbij'

De goden hebben na de onheilstijding een regengordijnopgetrokken. Het schijnsel van het kunstlicht zet het wit-geleuniversiteitsvehikel dat voor de ingang van het sportcomplexOlympos is geposteerd in een surrealistisch decor. Woensdagavond,zes jaar later, en het verkrachtersbusje is terug.

Of het nu komt door het noodweer of toch door de berichten in demedia van die dag: het is opmerkelijk stil rond de balie.University College-studente Laura Koster en tweevolleybalvriendinnen hebben net mobiele nummers uitgewisseld.Volgende week willen ze ook op de heenweg samen kunnen fietsen. Metde bus gaan ze niet, veel te onhandig. We zijn niet echt bang, maarhet komt allemaal wel heel dichtbij. In de kleedkamer zat netiemand die het meisje kende dat deze week in Gouda dood isgevonden. Zij was ook verkracht. Dat zet je wel aan het denken. Watze zou doen als ...? Ze weet het niet. Aan pepperspray of wapensdenkt ze niet. Hoogstens deodorant, je moet geen geweld met geweldbestrijden.

Koster heeft gehoor gegeven aan de oproep die op witte stencilsaan de desk van de receptie hangen. Sporters en medewerkers wordtgeraden vooral niet alleen de thuisreis te aanvaarden. Volgens dekersverse directeur van Olympos Jules Vereecken is het zon beetjehet enige wat hij kan doen. De arme Vereecken is twee dagen geledenbegonnen aan zijn nieuwe baan en heeft meteen een waar mediacircusover zich heen gekregen. En waarom moeten de NOS, SBS, RTL en noemze maar op, nu per se hier komen kijken?, vraagt hij zich af. Maarde directeur beseft zelf het retorische van zijn vraag. Demediastory staat voor zijn deur: het busje.

Chauffeur Omar Kucukbekmez, die de komende twee weken destudenten van Olympos naar het eindpunt van de bus onder het UMCrijdt, blijft glimlachen onder alle aandacht. Het is weer eens ietsanders dan kleine kinderen vervoeren, zegt hij als hij even lateralweer voor de zoveelste keer het terrein afrijdt, het donkertegemoet. Het is over achten en voor het eerst zit het busje metzeven dames en twee heren goed vol. De farmaciestudentes Lieke vanHarssel en Tara van der Linden geven toe dat ze vooral vanwege hetslechte weer de bus hebben genomen, maar vinden het busje een goedinitiatief. Het is toch een stukje lopen vanaf de bushalte, en deweg daar is niet echt prettig. Voor het overige zijn de twee vooralgeirriteerd dat hun doen en laten wordt beinvloed door 'zo'nidioot'. Maar dit zal mij er echt niet van weerhouden om te gaansporten, zegt Van Harssel strijdbaar wanneer ze uitstapt.

Het nieuws over de serieverkrachter blijkt dan toch nog niet degehele studentengemeenschap te hebben bereikt. Hbo-studentcommunicatiesystemen Oisn Jansen stapt bij het UMC in om voor heteerst te gaan trainen bij de voetbalclub Odysseus. Hij weet nietbeter of er heeft altijd een busje gereden. De gehele weg moet hijworden bijgepraat. Als bij aankomst blijkt dat de training isafgelast en hij gefrustreerd het busje weer opzoekt roept hijbalorig: Ophangen zon gast, ja toch?

Xander Bronkhorst

'In iedere stad is wel wat'

Scholieren lijken het nieuws omtrent deserieverkrachter niet mee te nemen in hun keuze in welke stad zijgaan studeren. Dat bleek tijdens de voorlichtingsdagen van deUniversiteit Utrecht afgelopen weekend.

"We kijken hier in Utrecht wel uit naar een vadsige man, met eenbolle kop", grappen Yvonne Goselink (16) en Els Leibrand (16)."Maar echt serieus denk ik er niet over na. Ik zou mijn studiekeuzeer ook niet van af laten hangen", vertelt Yvonne. "Toevallig zeimijn vader gisteravond nog: je past wel een beetje op h?", valt Elshaar vriendin bij. Maar of hij dat echt meende, vraagt de scholiereuit 5 vwo zich af.

"Natuurlijk ga ik in eerste instantie op de kwaliteit van hetonderwijs af, maar ook speelt het een grote rol hoe leuk de stadis. Ik ga, denk ik, daarom liever naar Nijmegen, en dat heeft nietste maken met de serieverkrachter die hier nu weer actief is", zegtAnnemiek de Vries (17) uit Vught.

Ook ouders lijken hun kroost om die reden er niet van teweerhouden voor de UU te kiezen. "En zo'n man kan toch niet eenhele stad in zijn greep houden?", weifelt mevrouw Sondemeijer uitSt. Philipsland. Haar dochter zit in 5 vwo, maar zij zou haar nooittegenhouden om naar Utrecht te gaan. "Natuurlijk vind ik het weleng, maar ja, dat vindt iedereen."

Mevrouw Meenks uit het Twentse Enter bezoekt met haar dochterRuth de voorlichtingsdagen. "Ze sporen hem vast snel op. Als Ruthgaat studeren, hebben ze hem wel. In iedere stad is wel wat",reageert ze laconiek.

Alle (student)medewerkers van de voorlichtingsdagen werden vantevoren geinstrueerd, zodat eventuele vragen over deserieverkrachter beantwoord konden worden. "Elke medewerker heefteen brief van het college van bestuur gehad waarin staat wat deacties inhouden die de universiteit onderneemt. Zo worden er busjesingezet, wordt er gewerkt aan verbetering van de verlichting van defietspaden en adviseren wij onze studenten", vertelt CeliaNijenhuis, assistent communicatiemedewerker van de UU.

Geen enkele keer werd haar of een van haar collega's tijdens devoorlichtingsdagen gevraagd naar de serieverkrachter. "Ik denk datmensen het accepteren zoals het is: dit gebeurt natuurlijk nietalleen in Utrecht, maar kan eigenlijk overal gebeuren. Ik hoop ookdat mensen er zo naar kunnen kijken."

Marij Westdorp

De feiten

In augustus 1995 slaat de Utrechtse serieverkrachter voor heteerst toe. Hij blijft actief tot het najaar van 1996. Zes vrouwenwerden verkracht, twaalf aangerand. In en nabij Park Bloeyendaal inUtrecht en bij het Beatrixpark in Lunetten vallen de meesteslachtoffers. Hij slaat echter ook toe in de groene stille gebiedenbij Bunnik, Bosch en Duin, Den Dolder, Bilthoven en Groenekan. Eindoktober van dit jaar, na een pauze van vijf jaar, duikt de man weerop. Zijn fiets heeft hij inmiddels ingeruild voor een donkerescooter. Een vrouw die fietst op de Waterlinieweg in Utrecht wordtonder bedreiging van een mes gedwongen bij de man achter op debrommer te gaan zitten. Hij rijdt met haar weg, maar moetplotseling remmen. De vrouw springt van de scooter en zet het opeen lopen. De dader maakt zich uit de voeten. Twee dagen laterzoekt hij een nieuw slachtoffer uit. Een zestienjarig meisje fietstin de vroege avond over de Kees Boekelaan in Bilthoven. Ook zijwordt onder bedreiging van een mes gedwongen achter op de scooterte stappen. De man rijdt met haar het bos in, bindt haar vast aaneen boom en verkracht haar diverse malen. Enkele uren later wordtzij, nog steeds vastgebonden aan de boom, gevonden. Het in mei vandit jaar gestaakte onderzoek, wordt meteen weer heropend. Inmiddelsheeft de politie honderden tips binnengekregen. Er is onder meergezegd dat de man in de buurt van het University College isgezien.

GK

De vakgroep Oosterse Talen blijft ook na 11 septembergenuanceerd denken: 'Alsof wij begrip zouden tonen voor dieaanslagen'

De vrouwelijke Marokkaanse studenten hebben het toch al nietgemakkelijk. Ze willen zeker niet met hun achternaam in de krant.Er zijn nog meer mensen die 'buiten' het U-blad kunnen lezen.Fatima, vijfdejaars Arabisch, was bang toen Bin Laden in de eersteuren na de aanslag in New York direct als dader werd aangewezen. Zedacht dat haar normale dagelijks bestaan volledig zou wordenverstoord. Die angst is intussen wel minder geworden. Toch wordt zenog regelmatig op basis van haar uiterlijk gewezen op haar afkomst."In de rij bij de kassa dringen ze dwars door je heen. Vanmorgenstond ik bij een bushalte en een automobilist reed expres door eenplas. Ik was zeiknat. Waar gaat dat over?!" Boos op alle'Nederlanders' zal ze niet worden. "Ik ken veel hele vriendelijkemensen. Ik word alleen boos op die mensen die zo beperkt denken enalleen op uiterlijk afgaan. Ik draag niet eens een hoofddoek."

Fatima klaagt net als de andere studenten van Marokkaanseafkomst over het feit dat andere Nederlanders sinds 11 septemberelke keer maar willen horen dat ze de aanslagen afkeuren. "Ik moetopeens overal mijn vaderlandsliefde tonen. Maar dat is een aanvalop mijn eigen manier van leven. Ik voel me net zo min Marokkaansals Nederlands. Ik ben een wereldburger."

Het is ook islamoloog dr. Nico Landman opgevallen dat debuitenwereld de scheidslijn bij zijn studenten legt op 'blank enzwart'. "Ik hoor wel verhalen van studenten die in de trein met eenArabisch boekje op schoot zitten en te horen krijgen of ze met BinLaden sympathiseren. Donkere studenten worden zelfs op straataangesproken. Ze balen daarvan en reageren daar soms recalcitrantop", weet Landman.

Landman is zelf ook niet tevreden is over de positie van deislamologen in het huidige publieke debat. Kort na 11 septemberwerden de eerste Arabisten al afgeserveerd omdat ze een verklaringprobeerden te geven voor de voedingsbodem van het terrorisme."Alsof we daarmee begrip tonen voor die aanslagen."

Toevallig was Landman in september net bezig met een cursus overmoslimfundamentalisme. Hij behandelt het vanuit historischperspectief. "Fundamentalisme is een sponsbegrip en dat probeer ikhelder te krijgen." Kennis kan leiden tot sympathie voor bepaaldegroeperingen, maar daar heeft Landman nog niet veel vangemerkt.

"Die kennis leidt in ieder geval wel tot een genuanceerd beeldwaarin niet alles op een hoop wordt geveegd. Twee studenten hebbeneen paper gemaakt over de Taliban en daar heb ik weinig sympathiein kunnen ontdekken."

Agressor

Die sympathie voor de Taliban is er zeker niet bij de studenten,maar een aantal heeft wel veel moeite met het huidige gedrag vanAmerika. Gerda, tweedejaars Turks: "Ik zie mijn eigen gevoelensover Amerika weer eens bevestigd. Dat land is een imperialist eneen agressor. Ik keur die aanslagen niet goed. Maar dit is gewooneen politiek spel. Nederland loopt net als de rest gewoon achterAmerika aan. Dat vind ik erg, temeer daar Nederland zo duidelijkwordt geprofileerd als multiculturele samenleving."

Een positief neveneffect ziet zij wel in de huidige crisis. "Inde media is tegenwoordig een discussie gaande met alles wat wijhier hebben aan etniciteit. Vooral Paul Witteman besteedt daar veelaandacht aan. Overal zitten opeens goedgebekte tweede en derdegeneratie jongeren. Dat geeft heel ander beeld van Marokkaansejongeren."

Ook Sabrina Oskamp, derdejaars Arabisch, is het niet met deAmerikaanse politiek eens. "Amerika heeft zelf zoveel binnenlandseproblemen en toch willen ze overal ter wereld politieagent spelen.Wij zijn de beste en wij zullen het wel voor jullie regelen. EnNederland loopt daar achteraan. Ik vind dat stom, hartstikke stom.Ik vind ook dat de Amerikaanse buitenlandse politiek eenbelangrijke reden is voor de aanslagen. Het heeft te maken met desituatie van een aantal onderdrukte volkeren in deze wereld."

Meer kennis over de islamitische landen zou goed zijn voor veelNederlanders, denkt Oskamp. "Ik ben twee weken geleden naar Syriegeweest. Mensen in Nederland met weinig kennis va de islam denken:'Oei dat is eng.' Maar dat was helemaal niet eng. Die mensen zienons zeker niet als vijanden."

Dat laatste komt overeen met de opvattingen van prof.dr. TourajAtabaki. Atabaki, afkomstig uit Iran, is hoogleraar in degeschiedenis van het Midden Oosten en Centraal Azie. Hij weet allesvan de regio en is zelfs commentator voor de BBC.

Tot zijn grote verdriet werd in de dagen na elf september deaanslag in de media gepresenteerd als een clash tussenbeschavingen, tussen christenen en moslims. De Amerikanenpresenteerden een lijst met meest gezochte terroristen. AllemaalArabieren, zag Atabaki tot zijn verdriet. "Zijn er soms geenEta-terroristen", vraagt hij zich af. Atabaki spreekt liever vaneen clash binnen een beschaving. Hij vindt dat de Taliban de islamalleen als middel gebruiken om een totalitair regime te vestigen."Dat is niets uitzonderlijks; zo werken alle totalitaireregimes."

Vrijhaven

De Taliban noemt hij een "stelletje bandieten". Maar welbandieten die door de Amerikanen in het zadel zijn geholpen. "DeCIA heeft de Taliban zelf gecreeerd samen met de Pakistaansegeheime dienst en Saoedi-Arabie. Afghanistan is een vrijhavengeworden voor allerlei soorten criminelen. De villa's in Kabulwaren zo gewild dat de prijzen stegen tot 250.000 dollar. In dezewereld kun je zo'n eiland van criminaliteit niet ongestraft latenbestaan. Zeker niet omdat de Taliban streven naar politieke machtin de hele regio."

Atabaki is het ermee eens dat de Amerikanen het monster dat zezelf hebben geschapen nu ook proberen weg te werken. Hij denkt ookniet dat er een andere keus is dan militaire middelen te gebruiken."De Taliban zullen zelf nooit weggaan. Ze verdienen veel aanbelastingheffing en drugssmokkel. Die zullen nooit ergens in eenvluchtelingenkamp terecht willen komen. Ze zullen tot de laatstesnik blijven vechten."

Maar de manier waarop de Amerikanen dit aanpakken, vindt hijvreselijk. "Zijn er geen andere middelen dan het landplatbombarderen waar de kinderen en gewone mensen het slachtoffervan moeten worden? Bush spreekt over een nieuw wereldorde, maar dieprobeert hij te bereiken door dezelfde middelen te gebruiken als inde Vietnamoorlog."

Jurgen Swart

Met een bijzondere paddestoel uit een regenwoud kaneen farmaceutisch bedrijf miljarden verdienen. Derdewereldlandenzonder auteurs- en octrooirechten zijn een makkelijke prooi voorwesterse ondernemingen. Morgen organiseert hoogleraar privaatrechtWillem Grosheide een symposium over de juridische bescherming vaninheemse kennis.

Napster en MP3 hebben de muziekwereld op de kop gezet en dediscussie aangezwengeld over de waarde van auteursrechten opinternet. In zijn kamer met uitzicht op de Drift heeft prof. mr.Willem Grosheide een prikbord hangen waar krantenknipsels over hetonderwerp dan ook flink wat ruimte innemen. "Maar natuurlijk gaatniet mijn hele vakgebied over internet", zegt deauteursrecht-deskundige. "Ik houd mij bezig met een veelindringender onderwerp, waar veel mensen aan voorbijgaan. Op hetministerie van Justitie heeft bijvoorbeeld niemand er aandachtvoor."

Grosheide buigt zich namelijk over de juridische bescherming vancultureel en intellectueel erfgoed. Het probleem in een notendop:"We vinden het normaal dat een farmaceutisch bedrijf een paddestoeluit het tropisch regenwoud haalt en van de werkzame stof eenmedicijn maakt. Maar die paddestoel is volledig vergelijkbaar metkolen uit de mijnen in Limburg of aardgas dat bij Slochteren uit degrond komt. En daarvan vinden we dat het van ons is!"

Onder het onbeschermde erfgoed vallen folklore, kunstvoorwerpen,religieuze ceremonies, inheemse planten en dieren en anderenatuurlijke rijkdommen. Morgen organiseert het Centrum voorIntellectueel Eigendomsrecht (CIER)., waar Grosheide voorzitter vanis, een symposium over de vraag of en hoe de bescherming ervangeregeld moet worden.

Middeleeuwen

En het regelen van die bescherming is lastig. Om cultureel ofintellectueel erfgoed te beschermen moet het namelijk onder hetauteurs- of octrooirecht vallen. James Watt vond de stoommachineuit en vroeg daar een patent op aan, hij was de 'auteur' van deuitvinding. Iedereen weet in Nederland wie de auteur van de'Ontdekking van de Hemel' is. Maar in veel derdewereldlanden is hetindividuele auteurs- of uitvindersbegrip onbekend.

Grosheide: "Het lijkt op de situatie zoals die hier in deMiddeleeuwen bestond. Een kathedraal werd gebouwd door honderdenmensen waarvan wij de namen niet kennen. Een schrijver verkocht eenmanuscript aan een drukker/uitgever en kreeg daar eenmalig eenbedrag voor. Hij had geen copyright. We kenden toen nog geenindividuele rechten."

Voor veel cultureel erfgoed geldt ook dat het van de commune ofvan een stam is. Motieven in tapijten of religieuze ceremonies zijnniet toe te wijzen aan een iemand. "Als westerlingen een ceremoniefilmen dan zeggen ze dat ze 'gewoon een gebruik' opnemen. Maar alsze een boek verfilmen, dan moeten ze eerst ook toestemming hebbenvan de schrijver."

De filmmaker verdient geld met de exploitatie van eigendom vande gemeenschap (de ceremonie), terwijl die gemeenschap daar nooiteen cent van terug ziet. Daarnaast dreigt het gevaar dat rituelenuitvoerende bosjesmannen karikaturaal afgeschilderd worden."Nederlanders willen ook niet als klompendansende idioten wordenafgebeeld", zegt Grosheide. Parodiren mag natuurlijk weer wel. Hetonderwerp zweeft tussen vrijheid van meningsuiting en het gevaarvan exploitatie.

Een vaak opduikend probleem is dat enkele leden van degemeenschap, egostische leiders, het culturele eigendom van de helestam verkopen en het geld in eigen zak steken. "Elites verrijkenzich nogal eens met de export van kunstproducten, zonder dat derest van de stam ooit wat van dat geld ziet", zegt Grosheideteleurgesteld.

Kunstschatten

Winst maken op cultuur kan ook omslachtiger. Een Zuid-Amerikaansland beklaagde zich onlangs over het feit dat in Europa sjaals enmantels verkocht werden met motieven die het land beschouwde alszijn culturele erfgoed. "Uiteindelijk bleken die patronen afkomstigte zijn uit Europa. Kolonisatoren hadden de motieven naarZuid-Amerika gebracht. Indianen waren ze als van henzelf gaanbeschouwen", vertelt Grosheide. "Het kan verkeren."

Het is tekenend voor het toenemende culturele bewustzijn vanderdewereldlanden. Ze doen van zich spreken, "de beweging heeftmomentum", zegt Grosheide. Zo hangen westerse musea vol metkunstschatten uit alle windrichtingen -een erfenis van hetkoloniale verleden. "Egypte wil van Groot-Brittanni kunst terug enIndonesi van Nederland." Grosheide vertelt het neutraal, maar zijnondertoon is verontwaardigd. "Soms hebben we hier in het westen danook nog zoiets van 'wees nu maar blij dat het in het British Museumhangt'. Terwijl wij het volkomen logisch vinden dat in de TweedeWereldoorlog geroofde kunstschatten weer naar Nederland moetenkomen."

Het toenemende bewustzijn leidt ertoe dat geen land zich meerzal laten 'beroven' van zijn natuurlijke eigendommen. "Hetontginnen van een mijn is dan ook een heel circus", relativeertGrosheide. "Dat kan nooit onzichtbaar en dus zal het westersebedrijf wel een contract moeten sluiten met het land inkwestie."

Dat is helder, het land krijgt geld voor eigendom. "Maar eenstel woudlopers die door het oerwoud lopen en hier en daar eenblaadje plukken of een gat boren in een boom ziet niemand", zoschetst Grosheide het schrikbeeld van het farmaceutische bedrijf opzoek naar medicijnen in de dop. Hoe timmer je dat juridischdicht?

Amazonegebied

Een gelegenheidsoplossing bestaat al. Grosheide haalt eencontract uit 1996 tevoorschijn tussen de staat Peru en een dochtervan het agrotechbedrijf Monsanto. De 'Indigenous KnowledgeLicensing Agreement'is opgesteld door de Amerikaanse hoogleraarCharles McMannis, een consultant van de World Intellectual PropertyOrganization. Het contract beschrijft dat Monsanto in het PeruaanseAmazonegebied planten mag onderzoeken en dat het bedrijf kennis vande Aguaruna-stam mag overnemen. In ruil daarvoor heeft Peru rechtop een deel van het geld dat Monsanto verdient met de inheemsekennis.

"Het is een heel pragmatische oplossing", geeft Grosheide toe.Er wordt geen blijvende juridische structuur opgezet. "Maar hetwerkt wel. Er vloeien baten terug naar het land waar de kennisvandaan komt."

Het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank stellentegenwoordig als eis dat landen die in aanmerkingen willen komenvoor subsidies, een werkende juridische structuur moeten hebben.Dat is vaak een hele opgave. De relativering dat auteursrecht eenluxeprobleem is ten opzichte van primaire noden als eten enonderdak wijst Grosheide resoluut van de hand. "Auteurs- enoctrooirechten zijn van wezenlijk belang voor die landen. Zonderdergelijke juridische regelingen kunnen ze nooit een industrieopzetten. Hoe kun je nu iets moois maken, als je het niet kuntbeschermen!"

Rinze Benedictus

Het westen dicteert

Internationale handelsverdragen beschermen vooral westerserechten, vindt Grosheide. Het 'Treaty on Trade Related Aspects ofIntellectual Property Rights' is een WTO-onderverdrag dat isafgesloten tijdens de Uruguay-ronde in 1994. Het kent de clausulevan de 'bevoorrechte handelsnatie'.

Westerse landen hebben afgedwongen dat een natie alleen rechtheeft op die gunstige positie als het ook zijn auteursrechten oporde heeft. Dat is vooral in het belang van westerse landen.Oost-Europa en China grossieren in erg goedkope namaak-cd's enfilms. In Thailand verkopen ze merkkleding voor een prikkie van dewesterse prijs. Grosheide: "Dat zou nooit bedacht zijn tussenGroot-Brittanni en Frankrijk. Internationale handelsverdragenworden dus niet afgesloten op basis van gelijkheid tussen dedeelnemers, het westen dicteert."

Het Cier Lustrum Seminar vindt plaats op 16november vanaf 8.30u in het Academiegebouw aan hetDomplein.

Geografiestudenten op OV-kroegentocht: 'Dames en heren, UtrechtCentraal Station, het K.A.C. stapt hier uit'

11.30u Station Utrecht

De sfeer zit er in bij het Kansloze Avond Collectief oftewel het'Genotschap' K.A.C. Dave (26, zevendejaars) en Edo (21, derdejaars)hebben ieder twaalf blikken bier bij zich, Marlijn (23,vierdejaars) komt net bij Knakenland vandaan met serpentines,kroontjes, vitaminepillen en ballonnen. Biertjes worden geopend,kroontjes worden verdeeld. Op naar Eindhoven.

Het K.A.C. is een van de zeventien groepen die deelnemen aan dejaarlijkse OV-kroegentocht van de VUGS. Vanochtend is het boekjeontvangen met cryptische omschrijvingen van vijf plaatsen enkroegen in Nederland die bezocht moeten worden. In elke kroeg wordteen spel gespeeld waarmee punten kunnen worden gewonnen. Vanavondwordt de snelste groep gehuldigd in het geocafe in Utrecht.

Maar het K.A.C. gaat het vooral om de gezelligheid. "We winnentoch nooit. Hoewel we ons nog wel moeten rehabiliteren voor hetverliezen van de laatste bierestafette."

De conducteur in de intercity naar Eindhoven vindt de reizendestudenten "wel gezellig", maar hij hoeft geen biertje. "Ik ben aanhet werk." Dave doet een poging het ontwerp van station Den Boschte bespreken, de andere groepsleden proberen uit te zoeken naarwelke kroeg ze moeten in Eindhoven. De hint luidt: Het is tijd voorAmerikaans bier.

13.00u Eindhoven

De stamgasten van de Mid City Bar kunnen de K.A.C.-ers nietverder helpen met hun zoektocht. Ze vieren wel Marlijns fictieveverjaardag uitbundig mee. Een passerende fietser verwijst door naarde Eindhovense cafestraat Stratumseind. Eerst wordt er nog gestoptbij een shoarmazaak. Pieter (23, zesdejaars) consumeert ook nog eenpatatje. "Je moet goed eten op zo'n dag", legt hij uit.

Uiteindelijk wordt cafe Miller Time gevonden. Er wordt bierbesteld. Renske (19, tweedejaars) en Eelke (23, derdejaars)beginnen een potje pool terwijl ze wachten op hun beurt voor hetspel. In dit cafe moeten de groepen ieder zo snel mogelijk eenpinda met een rietje opzuigen uit een glas bier en doorgeven aanelkaar. De bar ligt vol schuim, de studenten zingen hungroepsliederen. Het maakt de serveerster van Miller Time allemaalniks uit. "Wie komt er anders op een dinsdagochtend?"

Na afloop van het spel spreekt Edo telefonisch metK.A.C.-praeses Bas (23, vierdejaars) af dat het team hem en Petraop het station in Boxtel zal ontmoeten. Petra (20, tweedejaars) hadrijles, Bas had vanochtend college. Na het nuttigen van een oliebolgaat het K.A.C. terug naar het station. In de trein wordenherinneringen opgehaald.

Volgens Dave werden colleges op de dag van de kroegentochtvroeger gewoon overgeslagen. "Het maakte niet uit, je ging gewoonniet."

Edo moet nog steeds lachen om de kroegentocht van vorig jaar."We kwamen anderhalf uur na alle anderen binnen. We hadden de heledag zitten dobbelen in de trein en hadden de verliezers geschminkt.In elke stad waar we kwamen hebben we een feest bezocht. Deverjaardag van de broer van een teamlid, een feest waar we tegenaanliepen. We hebben er een zooitje van gemaakt want we wilden per seals laatsten aankomen."

14.30u Boxtel

Renske en Marlijn lenen een fiets om op zoek te gaan naar hetcafe, het concurrerende team LOMP (Laat Ons Maar Pilsen) wordtafgeschud. In Nan's cafe voegen Bas en Petra zich bij het team. Deeerste blosjes beginnen te verschijnen, sommige ogen wordenwaterig.

Het K.A.C. haast zich terug naar de trein. De volgende stadwordt omschreven met een foto van Guus Meeuwis. De trein naarTilburg vertrekt net. Dat geeft het team een voorsprong van eenhalf uur op LOMP en andere teams die nog in Nan's cafe zitten.

15.45u Tilburg

Op weg naar het cafe wijst Pieter de teamleden op de bussluis,de ondergrondse parkeergarage en de aan het stadsbeeld aangepastenieuwbouw. Een echte geograaf laat zich niet van de wijs brengendoor een stuk of tien biertjes.

In cafe het Tribunaal moeten de teams onderschriften bedenkenbij krantenfoto's. De antwoorden van team Midas blijken gestolen tezijn door een ander team. Er wordt gediscussieerd over de vraag ofhet verdachte team Het Twentsch Genootschap puntenaftrek moetkrijgen.

Terug op het station moet de bus naar Waalwijk gezocht worden.Dave gaat op zoek naar de juiste buslijn, de anderen kopen stukkenvlaai en pizzapunten. De buschauffeur kijkt chagrijnig als hij moetwachten op de achterblijvers.

Onderweg worden busreizigers ingeschakeld om de weg naar cafeD'n Hommel te achterhalen. Anderen worden ondervraagd over hunprive-leven. De reis zal een half uur duren, Edo moet nu alplassen.

17.50u Waalwijk

De groepsleden van team De Adkippen zitten nog steeds in D'nHommel. Zij vertrokken pas om half drie uit Utrecht en zijn blijvenhangen in hun tweede kroeg. Ze zijn in ieder geval blij dat ze opde foto staan met Dolf Jansen, die het team tegenkwam op stationDen Bosch.

Het spel is voor het K.A.C. geen probleem: razendsnel wordenvijf biertjes en vijf Amsterdammertjes geconsumeerd. Met 32.82seconden zijn ze het snelst tot nu toe. "De bierestafette is onzecore-business", verklaart Pieter.

Zo langzamerhand beginnen er toch wat overwinnaarskriebels op tespelen. Marlijn en Petra willen gauw naar het laatste cafe enhaasten zich naar de bushalte. Dave begrijpt niks van de haast. "Jehebt nog nooit gewonnen. Waarom zou je dat nu dan wel willen?"

18.55u Den Bosch

De eigenaar van cafe de Plekhoek vindt het een goeie zaak dat destudenten vandaag de boel komen opvrolijken. "Het brengt wat sfeerin de kroeg en ze maken in ieder geval geen rommel." Acuut sneuvelter een glas. Eelke leent een stoffer en blik om de scherven op tevegen.

Volgens Petra, die contact onderhoudt met de organisatoren vande kroegentocht in Utrecht, is er nog niemand aangekomen. Het teamhaast zich naar het station. Vlakbij Utrecht mag Edo van demachinist omroepen. "Dames en Heren, station Utrecht Centraal. HetK.A.C. stapt hier uit."

20.50u Utrecht Centraal

De groep splitst zich in mensen die eerst nog wat willen eten enmensen die rechtstreeks naar het verzamelpunt gaan. Het K.A.C. isuiteindelijk toch niet als eerste in Utrecht aangekomen en zehebben ook niet de meeste punten gehaald. Maar de bierestafette isgewonnen. En dat is voor het team het belangrijkst. De rest van deavond wordt doorgebracht in cafe Het Weeshuis. Bas: "Ik geloof datnog niet iedereen genoeg gedronken heeft."

Eva Houtsma

Invoering bachelor-master speelt nauwelijks een rol bijstudiekeuze: Het zal toch wel op hetzelfde neerkomen'

Helemaal vanuit Limburg zijn ze gekomen: Heleen Boswijk, BonnieTilmans en Joyce Neroni uit 5 vwo. Op de informatiemarkt overleggenze bij een kopje koffie over de te kiezen studie. Heleen:"Psychologie lijkt mij wel leuk." Bonnie: "Mij ook." Joyce: "Mijook wel, maar ik weet het nog niet zeker." Bonnie: "Zit je dan hierin De Uithof of in het centrum?" Heleen: "Weet ik niet, maar ikvind De Uithof niet zo lelijk als ik had gehoord. Valt best mee."Bonnie: "Wel ver met de bus." Joyce: "In Utrecht kun je ook bijnageen kamer krijgen, schijnt."

Het kiezen na het vwo is zo makkelijk nog niet, ondanks eenovervloedige hoeveelheid informatiemarkten, voorlichtingsrondes enfolders. Allerlei factoren spelen mee. Kun je makkelijk een kamervinden? Is de stad leuk? Maar natuurlijk is ook de studie zelf nietonbelangrijk. En voor de eerste generatie bachelor-masterstudentenis op dat gebied veel aan het veranderen.

Om de aankomende studenten zo goed mogelijk voor te lichten,heeft het organiserende CSC (Communicatie Service Centrum)voorafgaand aan de voorlichtingsdagen een bijeenkomst gehouden metalle voorlichters. Het Facultair Strategisch Programma hield daarspeciaal een presentatie over bama. "Bachelor-master scheen nogalwat vragen op te roepen", zegt Tessie Vile van het USP. "Ik hebvoorlichtingsboekjes van andere universiteiten opgevraagd en daarwerd nog helemaal niet van bachelor-master gesproken. Dat vond ikwel een beetje raar. Maar ik hoorde van iemand van de VNSU datUtrecht de naam heeft heel erg snel te zijn. Andere universiteitenschijnen eerst te kijken hoe wij het doen. Wij hebben de nadrukgelegd op wat specifiek is in Utrecht, namelijk dat een kwart vanje onderwijsprogramma profileringsruimte is waarbij je cursussenaan de hele universiteit kunt volgen. Verder hebben we devoorlichters aangeraden om de huidige situatie niet te benadrukken,want daar hebben aankomende studenten geen boodschap aan."

Amsterdam

Voorlichtster Annie Tummers van bestuurs- enorganisatiewetenschap (B&O) vindt dat deze voorbereiding zijnvruchten heeft afgeworpen. "We hebben te horen gekregen dat we niette veel moeten vertellen, zelfs wat afhoudend moeten zijn bijvragen. Vooral vragen over de masters. Omdat B&O een helenieuwe opleiding is, is ons onderwijs al heel kleinschalig. Dus watons betreft is bachelor-master eigenlijk alleen eenstructuurverandering. Daar hoef je de aankomende studenten niet alte veel mee lastig te vallen." Die instelling is volgens Tummersniet strijdig met het idee van voorlichten. "Over de masters is teneerste nog lang niet alles bekend. Ten tweede staat het nogal domals je zelf niet weet hoe het precies zal worden en ten derde duurthet voor de aankomende studenten nog drie jaar voor ze hun bachelorhebben."

De meeste bezoekers van de voorlichtingsdagen vinden deinformatie die ze krijgen ruim voldoende. Bachelor-master is niethun eerste zorg. Bij Jan Franke uit Amersfoort (6 vwo) spelen heleandere zaken een rol. "Mijn ouders komen oorspronkelijk uitAmsterdam en ze hebben mij bij mijn geboorte al ingeschreven voorwoonruimte. Ik heb nu dus al een riante kamer in Amsterdam-Zuid. Ikkijk ook nog even in Utrecht en ik ben in Groningen geweest, maarde kans dat ik uiteindelijk naar Amsterdam ga, is verreweg hetgrootst." Over het bachelor-mastersysteem heeft hij nog niet veelgehoord. "Ik weet alleen dat wij de eerste groep zijn bij wie hetwordt ingevoerd, maar ik zou je niet kunnen vertellen wat hetprecies inhoudt. Het zal toch wel op hetzelfde neerkomen."

Inga Vergouwen en Nynke Doorenbos hebben rugtassen volinformatie verzameld. Om 6.15 uur zijn ze zaterdagochtend opgestaanom vanuit Bolsward de voorlichtingsdagen bij te kunnen wonen.Gelukkig hebben ze hun lunchpakket meegenomen. Nynke: "Ik wou datdie voorlichtingdagen wat later begonnen, want nu moeten we steedsheel vroeg opstaan." Hoewel ze allebei pas in 4 vwo zitten, toerenze deze weken heel Nederland door om universiteiten te bekijken.Inga: "In het studiehuis moeten we tachtig uur besteden aanvoorlichtingsdagen. We moeten er later een verslag over schrijven,daarom verzamelen we zoveel mogelijk informatie. En natuurlijk ishet ook alvast interessant om te kijken wat je zelf leuk vindt. Ikwil diergeneeskunde doen en dat kan alleen in Utrecht." Op hunmiddelbare school hebben ze over bachelor-master al van alles tehoren gekregen. Daar maken ze zich geen zorgen over. "Als wijbeginnen is het al twee jaar bezig, dus dan zullen de kinderziektener al wel uit zijn", meent Nynke.

Probleem

Op de studiemarkt zijn docenten en studenten druk bezig hunopleidingen te promoten. Bama-vragen krijgen ze nauwelijks. DocentTobben van culturele antropologie staat met enkele van zijnstudenten op de informatiemarkt. Achter hen een grote poster metalle bachelorrichtingen van hun studie. "Ik heb de woorden bacheloren master nog helemaal niet horen vallen", zegt Tobben. En van zijnstudenten corrigeert hem: "En ouder vroeg er iets over. Waar datwoordje bachelor voor stond. Maar aankomende studenten weten hetwel zon beetje." Volgens Tobben is het ook niet noodzakelijk omdeze onderwijsverandering uitgebreid op een voorlichtingsdag aan tekaarten. "Weinig mensen kijken zo ver vooruit. En voor de huidigestudenten geldt ook dat ze in het begin hun weg moeten vinden.Vandaag komen de aankomende studenten vooral om te kijken of destudie en stad hen wat lijkt. Maar als er mensen toch vragenhebben, dan kan ik zeggen dat voor onze opleiding demastervoorzieningen er tegen die tijd zullen zijn."

Studente Sanne Bongers is zelfs blij dat bij haar cki-standniemand iets over bachelor-master heeft gevraagd. "Anders hadden weeen probleem. Bij onze studie is nog zoveel onduidelijkheid. Maarals iemand toch een vraag heeft, dan zeg ik dat alles ongeveerhetzelfde zal blijven."

Een enkele bezoeker is wat kritischer over de voorlichting. EmmaBruggeling uit Delft (6 vwo) is samen met haar ouders naar devoorlichtingsdagen gekomen. "Ik ben eigenlijk door mijn oudersmeegesleept. Zij zijn bouwkundigen en vinden het interessant degebouwen in De Uithof te bekijken." Terwijl haar ouders hetEducatorium bewonderen, verzamelt Emma informatie. "Ik gapsychologie studeren, maar ik weet nog niet waar. Het gaat mij ervooral om hoe er les wordt gegeven. Eerder was ik in Rotterdam endaar kregen we een heel verhaal over kleinere werkgroepjes enandere veranderingen door bachelor-master. Hier heb ik over deonderwijsvormen bijvoorbeeld niks gehoord. Dat vind ik jammer, wantik denk dat in elke stad de vakken bij psychologie wel ongeveerhetzelfde zullen zijn." Toch ziet ze niet op tegen de invoering vanbachelor-master. "Ik ben heel mijn leven al de eerste generatie vannieuwe maatregelen. Op de lagere school moesten we een tijd alleletters los van elkaar schrijven en daarna weer aan elkaar, op demiddelbare school was ik de eerste lichting die de nieuwe spellingmoest leren en ik hoor bij de eerste studiehuizers. Het is nietheel fijn om steeds de eerste te zijn, want er zitten altijd nogallerlei fouten in het systeem. Maar ik ben wel wat gewend, dus kommaar op met dat bachelor-master!"

Christie Hofmeester

Nieuw krachthonk voor Orca en Triton: 'Utrecht moet dezelfdestatus krijgen als Amsterdam'

Vergeleken bij de Triton-kantine, die overduidelijk de sporendraagt van het feest van de vorige avond, doet het krachthonk tweedeuren verder ziekenhuis-fris aan. In de lichte ruimte, die overtwee glazen wanden beschikt, staan zon dertig ergometers opgesteld.Drie wedstrijdroeiers van de Triton lichte vier staan op het punthun training te beginnen.

De vraag of ze plezier van het nieuwe onderkomen hebben levertin eerste instantie bedenkelijke blikken op. Plezier blijkt niethet goede woord, als het in dezelfde zin wordt gebruikt alskrachthonk. Volgens Jona van der Kloot Meyburg, Benno Duteweerd enArjan Reijs hebben roeiers een haat-liefdeverhouding met deergometer.

Je gaat er met tegenzin op, en je komt er meestal bijna kotsendweer af, zegt Duteweerd over de apparaten waar ze iedere dag van deweek op te vinden zijn. De ergometers dienen voornamelijk om deconditie te bevorderen. Maar daarnaast stellen ze coaches in staatom de bewegingen van hun pupillen van dichtbij te bekijken, eneventueel bij te stellen.

Maar dan gaat het eigenlijk alleen om de volgorde van bewegen,legt Van der Kloot Meyburg uit. Het is toch anders dan in de boot.Je kan het nog zo goed doen op de ergometer, dat betekent niet datje goed kan roeien. Ergometers zinken is het gezegde hier."

De roeiers zijn het er gloeiend over eens dat de huidige ruimteeen enorme verbetering is vergeleken met de oude situatie. Voorheenmoesten Utrechtse roeiers in een donkere stoffige ruimte achter inde botenloods trainen als ze het water niet op gingen. Detemperatuur in de loods kon niet worden geregeld, waardoor desporters soms in de vrieskou zaten. Maar Reijs vond dat niet hetergste. Na vijf minuten maakte dat toch niet meer uit. Vooral degrote ramen in het nieuwe honk, die deels open kunnen, vindt hijeen verbetering. Dat stoffige donkere hok, dat gaf een benauwdgevoel. Dit is veel ruimer en frisser. En je kan nog eens naarbuiten kijken als je aan het afzien bent.

Fysiotherapeut

Dat er iets moest gebeuren aan het oude krachthonk, was al in1995 duidelijk. Toen werd een nieuwe vleugel gebouwd aan het pandwaarin Triton en Orca samen met burgervereniging Viking huizen. Bijde nieuwbouw werd al rekening gehouden met een nieuwe ruimte. Maartwijfels over de haalbaarheid van de bouwconstructie en de vraag ofTriton haar deel van de huurverhoging voor de nieuwbouw konopbrengen, zorgden voor vertraging. Volgens voorzitter SybeTorensma van de Stichting De Driewerf, de beheerder van het gebouw,dreigde het plan in de twijfels te verzanden.

Uiteindelijk hebben wij de knoop doorgehakt dat die nieuweruimte er moest komen, vertelt hij. "Maar", voegt hij daaraan toe,"dat was alleen omdat de verenigingen zelf aangaven dat zij zonhonk ook wilden hebben. Het is onze taak om een accommodatie teverzorgen waar de verenigingen blij mee zijn. We luisteren naar degebruikers, we stippelen zelf geen beleid uit."

Voorzitters Jan van Beuningen van Triton en Kees Buysrogge vanOrca zien de nieuwe ruimte als een stap in de richting van eenverdere professionalisering van de roeisport in Utrecht. Beideverengingen hebben in de afgelopen jaren plannen opgesteld die erinmoeten resulteren om meer roeiers te leveren die op het hoogstenationale niveau meedoen. Omdat studenten vaak niet eerder hebbengeroeid, moeten ze in vier of vijf jaar tijd de top bereiken.Daarvoor moeten ze heel veel tijd, geld en energie investeren. Wijwillen dat zo goed mogelijk ondersteunen, op elke mogelijke manier,legt Van Beuningen uit.

Vandaar dat er bij de bouw van het nieuwe krachthonk ookrekening is gehouden met de vestiging van een fysiotherapeut in deruimte. We willen, behalve de ergometers, ook krachtapparatuur aande roeiers beschikbaar stellen. Maar die apparaten zijn ontzettendduur. We hopen dat we een constructie kunnen vinden, waarbij defysiotherapeut die dingen inbrengt. In ruil voor het gebruik vanzijn apparaten, betalen wij dan een deel van de afschrijving, legtBuysrogge uit. De onderhandelingen daarover zijn nog gaande, maarde Orca-voorzitter is hoopvol gestemd.

Het nieuwe krachthonk blijkt niet het einde van de ambities vande Utrechtse studentenroeiverenigingen. In de toekomst moet deruimte waar voorheen de ergometers stonden, worden omgetoverd totbinnenbak. Dat is een stilliggende bootconstructie omringd doorwater. Daar kun je je techniek beter mee trainen, legt VanBeuningen uit. We willen dat Utrecht op roeigebied dezelfde statuskrijgt als Amsterdam nu heeft: daar ga je naar toe als je echt hardwilt roeien.

Hanneke Slotboom

Op een doordeweekse avond is het in de gangen van hetEducatorium opvallend rustig. Maar in De Uitwijk hangen schakersgeconcentreerd boven de borden en wordt er fanatiek gekaart en'gekoloniseerd.' "We zijn hier voor de gezelligheid. Maar het gaatnatuurlijk ook om het winnen."

De Kolonisten van Catan is een bordspel waarbij op strategischewijze straten, dorpen en steden gebouwd moeten worden. De spelerszetten zich op woensdagavond in het Uitwijkcafe aan hun taak om alseerste twaalf punten te verdienen en zo het spel te winnen.Tactieken worden opgezet en uitgespeeld, grieven groeien ennaarmate het spel vordert wil niemand meer vrijwilliggrondstofkaarten met elkaar ruilen. "Ik krijg er steeds meervaardigheid in", zegt speler Patricia. Onopvallend verzamelt zesteeds meer ontwikkelingskaarten.

Mark Bakkers (24, student natuurwetenschappen eninnovatiemanagement) is initiatiefnemer van Challenge. In 2000 deedhij mee met een prijsvraag van het U-fonds en won vijfduizendgulden met zijn plan voor een schaak- en spelletjescafe. "Er zijnveel studenten die schaken of het leuk vinden samen spelletjes tedoen. Ik wilde voor een centrale plaats zorgen. Gelukkig kon ik inDe Uitwijk terecht. Een goede, gezellige locatie en ze haddenbovendien ook nog spelletjes liggen."

Via posters, flyers en een standje op de UIT-dagen werdbekendheid gegeven aan het nieuwe initiatief. Nu zitten er sindseind september elke woensdag een stuk of twintig mensen bijeen inDe Uitwijk. Inmiddels loopt er een schaakcompetitie met vier teamsvan verschillende studieverenigingen. Elke woensdag worden er van17.00 tot ongeveer 18.30 wedstrijden gespeeld. Op het moment staatIncognito bovenaan, de vereniging van Wijsbegeerte en CognitieveKunstmatige Intelligentie.

Na het gezamenlijke eten in het Educatorium worden er nogverschillende spellen gedaan tot 21.30. Kolonisten is erg populair,maar ook bijvoorbeeld Roborally, Machiavelli en Barricade zijn aluitgeprobeerd.

Moordenaar

De niet-schakers spelen een potje Machiavelli, een nieuw speldat Hans heeft meegenomen. De spelers nemen bij dit spel elkespeelronde een andere, geheime rol aan. De dief, moordenaar enprediker maken zich bekend. Ondertussen legt Mark uit dat hetpopulaire Kolonisten een soort kruising is tussen Monopoly en Risk.Hij wordt meteen in de rede gevallen door een medespeler: "Welnee,het is een spel op zich."

Op woensdagavond komt er meestal een vaste groep spelers naar DeUitwijk. Bijna wekelijks komt er wel weer iemand bij. "Het gaatvaak via-via", vertelt Mark. "En als ik iemand achter de computerzie schaken, raad ik deze avond altijd aan."

Het is de bedoeling om van Challenge uiteindelijk een officilevereniging te maken, maar dat is veel werk. Mark: "Dan moet jebijvoorbeeld ook naar de notaris. We zijn eerst nog op zoek naarmeer mensen die willen helpen." Hij heeft inmiddels welorganisatorische versterking gekregen. Sven de Jong (18, studentscheikunde) speelt vooral graag Magic the Gathering en wil daarvooreen speciale afdeling opzetten. Patricia de Wildt (21, gestopt metsociaal pedagogische hulpverlening) is Kolonistenfanaat. Dezespelers cordineren samen met Mark het schaak- enspelletjescafe.

Ook andere spelers komen met met eigen initiatieven. Zo is ereen idee om vaker met een vaste groep te gaan klaverjassen enorganiseert De Uitwijk, gelieerd aan het schaakcafe, een cursusschaken voor beginners.

Volgend jaar februari wil Challenge een groot schaaktoernooiorganiseren. "Dan kan iedereen die interesse heeft individueelmeedoen" zegt Mark. "Maar we zijn nog op zoek naar eengrootmeester. Het geld van het U-fonds kan ik goed gebruiken voordat toernooi."

Mark heeft nog 3500 gulden te besteden, want tot nu toe schaftehij alleen nieuwe digitale schaakklokken aan. Daarom wordt er doorde spelers nog druk bediscussieerd welke spellen de moeite waardzijn om te kopen. De een kan via een spellenwinkel misschien watbestellen, de ander kent een website waar zelfbedachte spellengoedkoop worden aangeboden.

Paard

In het Uitwijklokaal zitten de spelers dicht op elkaar. Terwijlde schakers zich proberen te concentreren maken deMachiavelli-spelers een tafeltje verderop herrie terwijl ze despelregels bespreken. Volgens Mark maakt dat niet uit omdat je bijschaken helemaal n het spel zit. "Je raakt bijna in een soorttrance. Als je klaar bent met spelen, ben je rustig." Veel spelerskomen bovendien juist naar het cafe voor de gezelligheid. Sven: "Jehebt contact met andere mensen terwijl je aan het spelen bent. Jebouwt een groep op en dat vind ik belangrijk." "En winnennatuurlijk" vult Mark aan.

Annelieke (student cognitieve kunstmatige intelligentie) heeftnet verloren met schaken, maar ze maakt zich er niet druk om. "Ikben er net mee begonnen en elke keer leer ik weer wat. Ik piksteeds meer dingen op; vandaag heb ik bijvoorbeeld geen grotefouten gemaakt. Nou ja, op het laatst heb ik wel mijn paardweggegeven."

Erik (student sociale wetenschappen) heeft zijn potje gewonnen."Schaken is gewoon leuk. Bij Monopoly en dat soort spellen teltaltijd een geluksfactor mee. Die is bij schaken heel klein. Dit iscompetitie op een lekkere manier." Maar waar zijn team op deranglijst staat houdt hij niet bij. "Het is een mooi spelletje,maar ik blijf sociaal wetenschapper."

Aan het eind van de avond wordt er opgeruimd en worden de tafelsafgenomen. In de hoek wordt nog een potje schaak gespeeld. Bovenbespreekt 'docent' Hans (21, student logistieke economie) dedubbele aanval in het schaakspel met zijn drie vrouwelijkecursisten. De 'kolonisten' van vanavond houden elkaars puntenaantalnog steeds in de gaten. Patricia: "Actie, strijd om de punten,tactiek, slimmigheidjes. Ik ben gewoon gek op spelletjes."

Eva Houtsma

Zie ook: http://jump.to/schaakcafe

Utrecht zal altijd wel een saaie stad blijven. En deUniversiteit Utrecht is daar mede debet aan. Dat was de teneur vande discussie die het debatcentrum Tumult vorige week organiseerdeover een jaar Leefbaar Utrecht in het gemeentelijke college. Tweepolitiek actieve studenten en een ex-docent over het bestuur van destad.

Een ingeslapen universiteit wier studenten en medewerkers zichnauwelijks met de stad bemoeien en een regenteske bestuursstijlmaken het haast onmogelijk om van Utrecht een bruisend metropool temaken. Daar kan ook een partij van hemelbestormers zoals LeefbaarUtrecht weinig aan veranderen. Dat bleek vorige week tijdens hetTumult-debat. Vraag was hoe de stad ervoor staat, nu het nieuwecollege van B & W met Leefbaar Utrecht in de hoofdrol een kleinjaar aan de macht is. Antwoord van menigeen: nog weinig anders daneen jaar geleden.

Teleurstellend was een veel gebruikt woord: teleurstellendnoemden sommigen het niveau van het politieke debat sinds hetaantreden van het nieuwe gemeentebestuur en teleurstellend de matewaarin de in een klap groot geworden lokale partij haar ambitiestot nu toe weet te verwezenlijken.

Maar er waren ook aanwezigen die tot geduld maanden: eenbestuurderscultuur die in decennia is opgebouwd kun je niet van deene op de andere dag wijzigen, daarvoor is tijd nodig. Op welkemanier dit zou moeten en hoe je een bepalende factor als deuniversiteit bij je stad betrekt, daar kwamen de deelnemers aan dedebatavond, vooral grijzende heren, niet uit.

Daarom nu drie mensen aan het woord over de stand van zaken inde stad, de rol van de universiteit en de beloftes van LeefbaarUtrecht. Drie mensen die te maken hebben met de universiteit, enzich bij wijze van uitzondering nu eens wel bezighouden met degemeentepolitiek.

Vincent Oldenborg (50) stond op nummer zes van de lijst vanLeefbaar Utrecht, en is sinds januari lid van de gemeenteraad. Eenweek geleden nam hij afscheid van de universiteit, deels om zichbeter aan de gemeentepolitiek te kunnen wijden, maar tot die tijdwas hij practicumleider en docent bij diergeneeskunde. Oldenborgverwondert het niets dat de universiteitsmedewerkers zo weinigbetrokken zijn bij de stad. Utrechtse academici hebben zich nooiterg maatschappelijk betrokken getoond: "Op het sociale vlak warenuniversiteiten in andere steden veel actiever dan het hier ooit isgeweest. Zelfs in de roerige jaren zestig is het in Utrecht nooitveel verder gekomen dan een 24-uurs bezetting van hetAcademiegebouw."

De afzijdigheid van de academische wereld is ook deels aan hetgemeentebestuur te wijten, vindt Oldenborg verder. Veel te weinigspreekt dat de kennis aan die op de universiteit voorhanden is: "Wezouden wetenschappers veel vaker hun mening moeten vragen inkwesties waarin ze deskundig zijn, dat creert wederzijdsebetrokkenheid."

De kritiek op zijn eigen partij als zou deze te weinig hebbenwaargemaakt van de beloftes, kan hij zich voorstellen: "Misschienhebben we de veranderingsbereidheid overschat. Er gebeurt best weliets, maar een cultuuromslag doet pijn." Ook hij pleit daarom voorgeduld: tien maanden vindt hij te vroeg om de rekening op te maken:"Het resultaat van het beleid is nog nauwelijks zichtbaar. Zo gaater vijf miljoen de parken in. Dat zie je nu nog niet, maar over eenjaar moet dat geld niet her en der bij projectbureaus zijn belandzonder dat er een spa de grond in is gegaan, daar moet echt ietsmee zijn gedaan in de parken. Op dat resultaat kun je onsafrekenen."

Te vroeg of niet, de kritiek die weerklonk op de Tumult-avond opde pretenties van Leefbaar Utrecht als zouden ze er een openerbestuurswijze op nahouden, loog er niet om. Met name na het debaclerondom de inmiddels afgetreden cultuurwethouder Verhoef - die doorde twee kopstukken van de partij vanaf hun vakantie-adres te kennenwas gegeven op te kunnen krassen - is er scepsis. Een sprekerstelde zelfs dat de achterkamertjes-cultuur op het stadhuis sindsde komst van de lokale partij alleen maar groter is geworden.Oldenborg: "Dat die indruk ontstaat kan ik me best voorstellen. Degang van zaken rond dat aftreden verdient ook niet deschoonheidsprijs. Maar de argumenten waarom hij moest opstappenwaren wel valide."

Ter illustratie van de nieuwe openheid van besturen noemt hijhet langverwachte referendum over de toekomst van Hoog Catharijneen het stationsgebied. Tegelijkertijd met de landelijkeverkiezingen kunnen de Utrechters hun stem uitbrengen op een van detwee concepten die ten grondslag komen te liggen aan de broodnodigeopknapbeurt van dit lelijkste stukje Utrecht. "De burger mag voorhet eerst echt meepraten in deze kwestie."

CDA-steunfractielid Pim Walenkamp (27) is echter juist over datstationsgebiedsreferendum niet zo te spreken. De zevendejaarsstudent Nederlands wil op persoonlijke titel best kwijt dat hij dekeuzes waarvoor de Utrechter zich gesteld ziet niet bijster heldervindt. De 'uitdagende' en de 'uitnodigende' variant waaruit hij kankiezen bestaan slechts uit vage omschrijvingen: "Ik heb al diestukken gelezen en heb er al moeite mee precies te beschrijven watze inhouden, dat kun je de gewone burger toch niet uitleggen? Dekeuzes laten veel aan duidelijkheid te wensen over, en zoveelonduidelijkheid bij een referendum dat 1,2 miljoen kost is toch eenrisico."

Maar het is niet alleen kommer en kwel, benadrukt de CDA'er,wiens partij ook met Leefbaar Utrecht in het college zit: "Nota'skomen veel sneller dan vroeger in de openbaarheid. Toen was deneiging groot eerst intern een discussie te voeren en dan pas allesnaar buiten te brengen, waardoor bewoners en andere groepen zichvaak voor een voldongen feit gesteld voelden. Nu gaat alles veelsneller naar buiten, en dat is een hele verbetering."

Walenkamp is al zijn hele leven betrokken bij democratischeprocessen. op de middelbare school zat hij in de leerlingenraad,toen hij in dienst zat in de vakbond en nu in de gemeentepolitiek.De meeste van zijn studiegenoten zijn niet zo fanatiek en datbegrijpt hij best: "Het kost ongelofelijk veel tijd en de meestejongeren hebben andere prioriteiten. Ze zitten liever in de kroeg,slapen uit of sporten."

Arjan Dane (24) is niet zo iemand. De vierdejaars rechtenstudentis sinds begin dit jaar steunfractielid voor Leefbaar Utrecht. Nietdat hij zich altijd al met politiek bemoeide: "Mijn betrokkenheidis heel spontaan ontstaan. Ik woon met mijn vriendin in een huis inde binnenstad en we hadden bezwaar aangetekend tegen bouwplannen inde buurt. En toen stond er ineens een raadslid van Leefbaar Utrechtop de stoep, die kwam informeren waarom wij er problemen meehadden." Van een andere partij had hij geen politicus gezien: "Hetwas de enige partij die ons probleem serieus nam en ze deden ermoeite voor ons te bereiken." Dat trok Dane zo, dat hij meteen zijnhulp aanbood.

De student staatsbestuursrecht ziet zo in de praktijk aan degang wat hij tijdens zijn studie in theorie krijgt voorgeschoteld,en probeert op zijn eigen manier een link te leggen: "Ik hebbijvoorbeeld contact gelegd met een docent die gepromoveerd is opwelstandscriteria, daar kun je een hoop aan hebben. Meer van datsoort samenwerking zou goed zijn." Of dat zo snel werkelijkheid zalworden, weet hij niet: "De universiteit is en blijft natuurlijk eenlogge instantie, net als het gemeentelijk apparaat."

Dat zijn medestudenten zich grotendeels afzijdig houden is nietaltijd in hun eigen belang, gaat hij verder. "Natuurlijk heeftiedereen het druk met andere dingen. Maar met het kamertekort zouhet toch heel handig zijn als studenten zich organiseerden om meerhuisvesting af te dwingen? Dat gebeurt nauwelijks. Utrechtsestudenten zijn gewoon heel brave burgers."

Femke van Zeijl