“Mensen hebben er eigenlijk geen idee van hoeveel zorgvuldig onderzoek er aan het ontwikkelen van een vaccin voorafgaat. Voordat het in het RVP wordt opgenomen is het bij vele tienduizenden proefpersonen getest. Er doen nu allerlei verhalen de ronde over de kans dat je ’door het HPV vaccin autistisch of onvruchtbaar zou worden, maar die zijn echt uit de lucht gegrepen. Hoe gevaarlijk zulke verhalen zijn, blijkt wel uit het feit dat in Noord-Nigeria nog steeds polio voorkomt. Hoe komt dat? Omdat men gestopt is met vaccineren vanwege het gerucht dat de Amerikanen het poliovaccin zo zouden hebben gemanipuleerd, dat meisjes er onvruchtbaar van worden. Daar doet de discussie op internet soms ook aan denken. Terwijl het vaccin volkomen veilig is.”

Waar bestaat het vaccin dan uit?

“Een virus is in feite niet veel meer dan erfelijk materiaal met een omhulsel van eiwitten. Soms bestaat een vaccin uit een afgezwakte vorm van het virus of uit een dood virus, maar het vaccin tegen het humaan papilloma virus (HPV) is een leeg jasje zonder DNA. Er is dus in feite geen sprake meer van een virus en het verbaast ons nogal dat dit nergens wordt genoemd, want mede daardoor is dit een buitengewoon veilig vaccin. Daarnaast is er een hulpmiddel toegevoegd om het vaccin effectiever te maken, maar dat is niet nieuw. Vaccins worden al jaren op deze manier gemaakt.”

Hoe gaat het vaccin in het lichaam te werk?

“De eiwitten die via het vaccin in het lichaam terecht komen, alarmeren het afweersysteem. Als daarna het echte virus het lichaam binnendringt, herkent het afweersysteem ze direct als lichaamsvreemd. Daardoor komt een afweerreactie op gang voordat je ziek kunt worden. Dat je arm na de vaccinatie rood wordt en gaat opzwellen, is niet alarmerend. Integendeel, je kunt het als een teken zien dat de afweercellen actief zijn geworden en dat het vaccin werkt zoals het is bedoeld.”

Hoe zeker bent u ervan dat er ook op lange termijn geen sprake zal zijn van bijwerkingen?

“Tja, wat is zekerheid? Honderd procent zekerheid bestaat in het leven, dus ook in de geneeskunde niet. Maar we hebben inmiddels zoveel ervaring opgedaan met vaccins tegen virusinfecties dat we gevoeglijk kunnen zeggen dat de kans op ernstige bijwerkingen buitengewoon klein is. Bij de recente HPV vaccinatie van 269.000 meisjes in Australië werden geen ernstige, blijvende bijwerkingen gezien”

Dit vaccinatieprogramma is erg duur, terwijl het vaccin maar werkzaam is tegen twee varianten van het virus. Had men niet beter kunnen zoeken naar een meer omvattend vaccin?

“Dit vaccin beschermt inderdaad ‘alleen’ tegen HPV type 16 en 18. Er zijn enkele aanwijzingen dat er enige kruisbescherming is tegen andere typen. Maar hoe lang zou er dan nog aan een vaccin gewerkt moeten worden voordat het kan worden ingevoerd? Tien jaar, twintig jaar, terwijl je nu de kans hebt om een grote groep meisjes al effectief te beschermen? Met dit vaccin kunnen we jaarlijks in Nederland de levens van 140 vrouwen redden. Maar dan lees je op internet: ‘het zijn maar 140 doden per jaar.’ Alsof dat niets is! En laten we ook niet de honderden vrouwen (en hun naasten) vergeten bij wie de diagnose wordt gesteld en die dankzij behandeling de ziekte overleven. Natuurlijk, het is een kostbare operatie, die tientallen miljoenen euro per jaar kost. Zet dat eens af tegen de overschrijdingskosten van de Noord-Zuidlijn van Amsterdam! Van de rente alleen al zou je jaarlijks zo’ n vaccinatieprogramma kunnen betalen.”

Dus de zorgen van veel mensen zijn onterecht?

“Inderdaad. Er is tegenwoordig nog maar weinig vertrouwen in de overheid en dit soort discussies beschadigen een uiterst effectief en voor de volksgezondheid belangrijk programma. Helaas krijgen de critici betrekkelijk weinig tegenspel. Het wordt hoog tijd dat de instanties ze een wat steviger weerwoord bieden. Men zou ook eens kunnen wijzen op de schadelijke effecten van veelal slecht onderbouwde, wantrouwige opstelling van tegenstanders van vaccinaties. Juist door de vaccinatie programma’s komen ernstige ziekten als polio, mazelen, hersenvliesontsteking niet of veel minder voor. Kritische discussie? Prima, graag zelfs, maar dan wel op wetenschappelijke en niet op populistische basis!”

Studenten dokken voor de crisis

Lisa Westerveld, voorzitter van de LSVb, nemen jullie dit serieus?

“Nou, wij hebben geen idee wat we kunnen verwachten. Afgelopen dinsdag hebben we minister Plasterk er nog naar gevraagd. Maar hij zei dat de gesprekken over crisismaatregelen op dat moment nog moesten beginnen. We horen overigens ook geluiden over wijzigingen in de studiefinanciering en over het niet-bekostigen van masters. Waarschijnlijk weten we vrijdag meer, als het kabinet er tenminste uitkomt.”

Jij moet te weten kunnen komen of dit onderwerp op de agenda staat, Freek Manche, woordvoerder van minister Plasterk?

“Hier ga ik dus helemaal niets over zeggen.”

Volgens ons voelt het CDA wel iets voor hogere collegegelden, woordvoerder van de CDA-fractie in de Tweede Kamer.

“Het spijt me. We laten ons niet uit over zaken die met de huidige kabinetsonderhandelingen te maken hebben. Daar gaan we niet doorheen fietsen.”

De LSVb is tegen een hoger collegegeld, nemen we zomaar aan. Lisa?

“Inderdaad. Deze week zullen we een brief sturen aan de Haagse politici. Daarin wijzen wij er ook op dat het collegegeld de komende tien jaar al 220 euro omhoog gaat om oplossingen voor het lerarentekort te betalen. Het lijkt erop dat elke keer als er geld nodig is naar het ‘potje studenten’ wordt gekeken. Terwijl die groep toch al zo weinig te besteden heeft. Haal het dan bij de mensen die het kunnen missen. Op deze manier komt de toegankelijkheid van het hoger onderwijs in gevaar.”

Tijdens de Universiteitsraadsvergadering reageerde collegevoorzitter Yvonne van Rooy gedecideerd op de mogelijke plannen:

“In de eerste plaats zou ik er niet bij voorbaat van uitgaan dat het lijstje van Gerritse klopt. Er zijn nu eenmaal altijd mensen die er belang bij hebben zo’n lijstje te laten circuleren. Maar als dit onwenselijke plan serieus in Den Haag de ronde doet, dan zullen wij het als college van bestuur met kracht bestrijden. Wij verzetten ons tegen een verkapte bezuiniging over de rug van de studenten. Zij vinden op dit punt in ons een bondgenoot.”

De twee docenten zijn tot winnaar uitgeroepen tijdens de jaarlijkse universitaire bijeenkomst De Onderwijsparade Canninga-Van Dijk was voorgedragen door studievereniging MSFU Sams. De Geneeskundestudenten zeggen in haar een rolmodel te zien voor de ‘vrolijke en ambitieuze’ arts. De docent-onderzoeker wordt geprezen om de enthousiaste manier waarop zij haar liefde voor de pathologie weet over te brengen.

Volgens het juryrapport is de nieuwe Docent van het Jaar ook nauw betrokken bij de onderwijsvernieuwing binnen het UMC Utrecht. Zo wordt zij de grote motor achter de invoering van het Bindend Studieadvies en de verbetering van het tutoraat genoemd.

Binnen het ziekenhuis zou de voortvarende en originele wijze waarop Canninga-Van Dijk dingen voor elkaar krijgt, te boek staan als de ‘Canningamanier’.

De studievereniging voor Theater-, Film-, en Televisiewetenschap AKT droeg Sigrid Merx voor als Jong Docententalent. Merx is naast haar aanstelling als universitair docent-onderzoeker bij de UU werkzaam als dramaturg en schrijver in de theaterwereld.

Volgens de studenten laat Merx een frisse wind waaien in het onderwijs, niet alleen vanwege de link die zij met de praktijk legt, maar ook vanwege haar brede, culturele smaak en haar lef.

Canninga- Van Dijk en Merx ontvangen hun prijzen tijdens de Dies op 26 maart in de Domkerk. Naast een wisseltrofee ontvangen zij een oorkonde en een geldbedrag van respectievelijk 5000 en 2000 euro. De studieverenigingen die de winnende docenten hebben voorgedragen krijgen 850 euro.

De doktersverklaring werd ingevoerd doordat er opvallend veel studenten ziek werden kort voor een tentamen. In de faculteitsraad wekte de maatregel begin dit jaar verbazing, omdat uit de andere vijf departementen geen problemen werden gemeld. Het bestuur heeft besloten een uniforme en relatief soepele regeling voor de hele faculteit te willen. Wie ziek is, mag zonder poespas een tweede keer op tentamen komen. Pas als een student dan weer ziek is, moet hij of zij bij de examencommissie tekst en uitleg geven.

Rens Voesenek van Biologie zegt dat zijn bestuur nog op het verzoek van het faculteitsbestuur studeert. Der wordt geaarzeld, omdat het aantal ziektemeldingen de laatste tijd sterk is teruggelopen.

De bezichtiging van de modelkamers was bedoeld voor mogelijke kopers. Van de duizend appartementen in het uit drie torens bestaande complex zijn er 250 koopwoningen. “De tweekamerappartementen zijn inmiddels allemaal verkocht. Er zijn nog wel zo’n 75 eenkamerwoningen vrij.”

De kijkers en kopers deze dinsdag bestaan grotendeels uit gezinnen. De ouders moeten financieel garant staan voor de koopwens van hun studerend kind. Als een vader gevraagd wordt waarom hij liever een studentenkamer koopt dan huurt, luidt zijn antwoord: “Ik wil het zelf in de hand houden. Geen gedoe met huisbazen. Bovendien: de kosten van een kamer van 30 vierkante meter zijn hier in totaal zo’n 400 euro in de maand. Dat vind je verder nergens in Utrecht.”

Ook jonge stelletjes dromen deze dinsdagmiddag van hun eigen onderkomen aan de Europalaan. De 20-jarige Renate, tweedejaars Rechten, wil samen met haar 19-jarige vriend een eenkamerappartement kopen. Omdat het goedkoper is, denken ze. “Daarnaast heb je iets helemaal voor jezelf. En als je wilt huren, moet je maar afwachten of je de kamer krijgt toegewezen.”

De buurt is Renate wel bekend; ze woont momenteel op de Eisenhowerlaan, niet ver van de Europalaan. “Ik woon daar in een studentenhuis. Het is er smerig.” Toch had ze niet gedacht aan de tippelende hoertjes naast het complex. Haar vriend stelt gerust: “Dat willen ze gaan verplaatsen. Heb ik van de makelaar gehoord.”

De woningen zullen naar verwachting rond september worden opgeleverd. De verhuur van de 750 appartementen verloopt via SSH Utrecht en zal voor de zomer nog van start gaan. Met exploitanten die onder in het complex eventueel een fitnessruimte, winkel of café gaan runnen, wordt onderhandeld.

“Een collega van een vriendin vroeg me hoeveel voetbalplaatjes je moet sparen om de verzameling van 270 eredivisievoetballers compleet te krijgen. Ik dacht eerst: dat reken ik wel even op een kladblaadje uit, maar na een kwartiertje ben ik de zaak gaan programmeren. Dat was gemakkelijker.” In een zogeheten Monte Carlo simulatie liet Dijkema zijn computer een miljoen keer inkopen doen bij Albert Heijn, elke keer net zo lang totdat de verzameling compleet was. Binnen dertig seconden kwam de uitslag: voor een volledig album had een verzamelaar gemiddeld 1655 plaatjes moeten scoren. Dat zou iets meer dan 3300 euro aan boodschappen hebben gekost.

“Het is dus gekkenwerk om in je eentje te sparen”, concludeert Dijkema, die over een paar maanden promoveert op een onderwerp uit de numerieke wiskunde. “Je moet samenwerken. Wie dubbele plaatjes met één andere spaarder ruilt, heeft gemiddeld aan 1126 kaartjes genoeg. Als een compleet voetbalelftal met alle reserves (twintig kinderen) samen spaart, dan zijn ze er al na gemiddeld 473 plaatjes.”

Toen voorlichter Robert Kerst van de bèta’s van het rekenwerk hoorde, schakelde hij een bevriende journalist in met als gevolg dat Dijkema vorige week zijn eerste publicitaire succes boekte. “Nou ja”, zegt hij bescheiden, “het was maar onderaan pagina 11.” Zelf heeft hij de plaatjes niet gespaard. “Ik heb niets met voetbal, ik heb ze aan mijn zusjes gegeven. Nee, ik heb ook geen favoriete club, althans geen profclub. Mijn club is VIOS uit Oosterhesselen, ‘Voetbal Is Onze Sport’.” Op de achtergrond klinkt protest. “O sorry, volgens mijn vriendin is het ‘Vooruitgang Is Ons Streven’. Nou ja, in ieder geval is VIOS mijn club.”

Die vraag viel bij Van Rooy niet in goede aarde. Zij liet Vaas weten dat de UU er alle belang bij heeft dat het onderzoek naar de islam niet alleen in Leiden maar ook in Utrecht tot zijn recht komt. Met profileringsdrang had dat niets te maken. En wat betreft de mededeling van Van Bruinessen dat hij niet mee zou gaan naar de nieuwe onderzoeksschool? Daarvan had zij met verbazing kennis genomen. “Uiteindelijk is de heer Van Bruinessen in dienst van de Universiteit Utrecht en verdient hij hier zijn salaris.” En met nauwelijks verholen dreiging: “Ik ga er dus vanuit dat hij op een constructieve manier zal bezien wat hij aan het onderzoek van de school kan bijdragen.”

Aan de hand van zijn eigen positieve Utrechts studie-ervaringen, omschreef Van Oostrom in een onderhoudend betoog het aanleren van die academische houding als: “niet onderwijs geven in wat wij weten, maar wat wij zoeken” en “studenten laten houden van het vraagteken.”

Alleen universiteiten zijn volgens de universiteitshoogleraar in staat om een dergelijke scholing te verzorgen. Van Oostrom benadrukte dat een kritische wetenschappelijke houding niet alleen voor wetenschappers van belang is. Ook voor de samenleving zijn mensen met die instelling onmisbaar. “Want we weten allemaal dat er heel veel schreeuwerigheid is.”

Van Oostrom verwierp met nadruk de idee dat studenten “daarop niet zitten te wachten”. “Als we zien hoeveel studenten er afhaken in het eerste jaar, kunnen we niet stellen dat onze huidige aanpak volstaat. Ik denk dat het overgrote deel van de studenten wel degelijk geïnteresseerd is. We moeten niet denken dat mensen die geen wetenschapper willen worden, geen wetenschappelijke belangstelling hebben.”

De universiteitsprofessor noemde enkele maatregelen die volgens hem kunnen bijdragen aan een beter academisch klimaat in de beginfase van de studie, te weten: mondelinge tentamens, werkgroepen met twee docenten die liefst ieder een ander wetenschappelijk standpunt vertegenwoordigen en een nauwer persoonlijk contact tussen student en opleiding, bijvoorbeeld door meer student-assistenten aan te stellen.

Mogelijke nieuwe investeringen in de kenniseconomie die voortkomen uit de kabinetsonderhandelingen moeten volgens Van Oostrom vooral het onderwijs ten goede komen. Hij schetste een droomscenario met vierjarige bacheloropleidingen, een gemeenschappelijk universitair curriculum voor academische vorming en een verplichting voor de meest prominente onderzoekers om te doceren in het eerste jaar.

“Maar zelfs als er geen geld komt”, zo besloot Van Oostrom, “moeten we als universiteiten de eigen attitude scherp houden.”

XB

Dat is woensdagmiddag bekend gemaakt tijdens de jaarlijkse ‘Onderwijsparade’. Canninga-Van Dijk was voorgedragen door studievereniging MSFU Sams. De studievereniging voor Theater-, Film-, en Televisiewetenschap AKT droeg Sigrid Merx voor als Jong Docententalent.

Geneeskundestudenten zeggen in Canninga-Van Dijk een rolmodel te zien voor de ‘vrolijke en ambitieuze’ arts. Zij wordt geprezen om de enthousiaste manier waarop ze haar liefde voor de pathologie weet over te brengen. Merx laat volgens haar studenten een frisse wind waaien in het onderwijs, niet alleen vanwege de link die zij met de theaterpraktijk legt, maar ook vanwege haar lef.

In hun dankwoord richten de twee laureaten zich vooral tot hun studenten. Canninga-Van Dijk brak een lans voor de doorsnee studenten en keerde zich tegen selectie voor de Geneeskundeopleiding. "Mijn ervaring is dat ook de studenten waar je in het begin van hun studie twijfels bij had op een gegeven moment het licht zien." "Maar", zo voegde ze eraan toe. "Je moet ze wel blijven prikkelen en rolmodellen geven.Vandaag laten ze zien dat ze dan hun best zullen doen om hun eigen rolmodellen op een podium te zetten."

Sigrid Merx vond de uitverkiezing tot Docenttalent vooral een eer, omdat de voordracht van haar eigen studenten kwam. "Dit geeft me zo´n boost, dat ik weer allerlei nieuwe ideeen omhoog voel komen borrelen om mijn onderwijs nog inspirerender te maken."

Canninga-Van Dijk en Merx ontvangen hun prijzen tijdens de Dies op 26 maart. Naast een wisseltrofee en oorkonde krijgen zij een geldbedrag van respectievelijk 5000 en 2000 euro. De studieverenigingen die hen hebben voorgedragen krijgen elk 850 euro.

XB

Wat de Amerikanen op pi-dag doen? Eten. Maar dan wel pi-dingen, zoals pineapples, pizza’s en pie’s. In Nederland zouden wiskundigen zich tegoed kunnen doen aan pindakoekjes en pils.

De Amsterdamse natuurkundige Hans Wilbrun wil verandering brengen in de relatieve onbekendheid in Nederland van deze bijzondere, wiskundige dag. Samen met NRC Handelsblad organiseert hij een fotowedstrijd: mensen dienen een foto op te sturen waarin een groep mensen zo gepositioneerd is dat ze het pi-teken vormen.

Utrecht loopt nog niet bepaald warm voor pi-dag. Rob Franken, informaticastudent en actief binnen studievereniging A-Eskwadraat: “Ik heb er wel eerder van gehoord. Die paar gekken die eraan mee willen doen… Ach, laat ze lekker.” Ook wiskundestudent Sjoerd Boersma ziet niet veel in de nieuwbakken feestdag: “Ik vind het nogal kinderachtig.” Wat hij dan gaat doen op zaterdag 3/14? “Uitslapen en mijn tentamens voorbereiden, net als alle andere zaterdagen.”

RvV