9.00 uur, vanaf verzamelplaats De Neude: We moeten naar Kassel, midden-Duitsland. Snel op zoek naar een goede opstapplek.

10.00 uur: Met de duim omhoog gestaan bij het 24 Oktoberplein. We zijn na een klein half uurtje opgepikt door een Renault Megane Coupé, en rijden nu bij afslag Zaltbommel. Hij rijdt tot Maastricht, wij gaan er bij Eindhoven uit.

11.04 uur: Het gaat even niet zo soepel. We staan al een half uur bij een benzinestation voor Eindhoven. We willen richting Venlo!

12.54 uur: Ja hoor, Venlo is gelukt. We stappen op dit moment bij Duitsers in een Audi. Ze gaan richting Dortmund. Van Eindhoven naar Venlo zijn we meegereden met een regisseur die voor de VPRO werkt. Hij ging voor Jiskefet van die Duitse pakken ophalen, in Duitsland. Ze gaan nog een aflevering opnemen van de Lullo’s. Ik weet eigenlijk niet of ik dit allemaal mag vertellen…

14.42 uur: We staan stil, langs de kant van de weg, net voorbij Dortmund. De vorige lift ging goed. Korte gesprekken gevoerd in ons middelbare-school-Duits: “Und was machen Sie denn?”. We moeten nog zo’n 150 kilometer.

16.08 uur: Op het moment scheuren we met 200 km/uur richting Kassel. We zijn opgepikt door twee Tsjechen. Ja, ze rijden wel erg hard. Ze spreken geen woord Engels of Duits. Hier achter in hebben ze een witte piepschuimen doos met zakjes en potjes waar iets van insecten of reptielen in zitten. Geen idee waarom.

17.33 uur: We zijn er! Het hostel in Kassel. Niet dankzij de Tsjechen, die zijn Kassel keihard voorbij gereden. We hebben weer een lift terug moeten regelen. Ik loop nu naar binnen… Jammer, we zijn niet de eersten. De winnaars waren er al om half twee.

Het Aspasia programma werd in 1999 gelanceerd met als doel een toename van het aantal vrouwelijke onderzoekers in de hogere wetenschappelijke rangen. Aanvankelijk ging het geld naar veelbelovende promovendi en postdocs. In ruil voor de NWO-beurs moesten de universiteiten toezeggen dat zij de betrokkenen vast in dienst zouden nemen.

Een paar geleden is de opzet van Aspasia echter veranderd. Omdat het aantal vrouwen in wetenschappelijke functies gestaag stijgt, besloten NWO en de universiteiten om het programma te gaan gebruiken om het doorstromen van vrouwen naar de top van de wetenschappelijke ladder te vergemakkelijken. Om die reden komen tegenwoordig alleen winnaars van een Vidi- of Vici-premie voor een Aspasiabeurs in aanmerking. Voorwaarde is dat zij binnen één jaar na toekenning van de Vidi of Vici worden bevorderd tot respectievelijk universitair hoofddocent of hoogleraar.

Van de vier Utrechtse gelukkigen werken er drie in het UMC Utrecht. Immunoloog José Borghans volgt de levensloop van de cellen van het afweersysteem met behulp van wiskundige modellen. Monique Nijhuis gaat in het laboratorium onderzoek doen naar de reactie van het HIV virus op de nieuwste anti-HIV geneesmiddelen. En Marianne Verhaar, onlangs nog gefêteerd als Utrechts honderdste vrouwelijke hoogleraar, gaat stamcellen inzetten om nierschade te herstellen. Sociaal wetenschapper Mirjam Moerbeek tenslotte stelt zich de vraag hoe onderzoek naar de manier waarop mensen tijd ervaren, efficiënt kan worden verricht.

EH

De IND-directeur wijt dit aan de slechte economische ontwikkelingen. Hij verwacht dat er dit jaar veel minder mensen gebruik zullen maken van de zogenaamde ‘kennismigrantenregeling’. “Maar dat is tijdelijk,” vervolgt Veld, “en het verandert niets aan het structurele tekort aan kenniswerkers.”

Opvallend is de daling van het aantal aanvragen door Indiase informatici, normaliter een belangrijke groep van kennismigranten. Uit de gisteren door Veld gepresenteerde Monitor Kennismigranten 2008 blijkt dat Indiërs verreweg het grootste beroep doen op de regeling, die sinds eind 2004 bestaat om meer bollebozen naar Nederland te halen. Na de Indiërs vormen Amerikanen en Chinezen de grootste groepen. De IT-sector is de grootste afnemer van hun kennis, gevolgd door industrie, handel en onderwijs en onderzoek.

De afgelopen jaren nam het aantal kennismigranten steeds toe. In 2005 maakten nog maar 1613 buitenlanders gebruik van de regeling; in 2008 was dat aantal gestegen tot 7192. Ongeveer 85 procent van hen is jonger dan veertig jaar. Driekwart is man. Bijna tachtig procent heeft een universitaire opleiding afgerond.

HOP

De VU liet 3633 eerstejaars een taaltoets Nederlands maken. Bijna veertien procent scoorde ‘laag’ en beantwoordde minder dan 70 procent van de tweehonderd meerkeuzevragen correct. 43 Procent eindigde in de categorie ‘gemiddeld’ (70-79 procent van de antwoorden juist), en een even groot deel in de categorie ‘goed’ (80 procent of meer).

De gemiddelde score (79,5 procent antwoorden goed) van studenten met een volledig Nederlandstalige achtergrond ligt significant hoger dan die van studenten met een allochtone achtergrond (71,2 procent). Ook scoort die laatste groep vaker in de categorie ‘laag’ (35,8 procent goede antwoorden) dan autochtone studenten. Van hen krijgt 7,9 procent een ‘onvoldoende’.

Letteren- en filosofiestudenten scoorden het hoogst (81 procent goed). De sociale wetenschappers daarentegen bungelen onderaan (75,2 procent goed), samen met de rechtenstudenten (76 procent), en tandheelkundigen (74,8 procent goed). Vooral in die laatste twee groepen is het percentage studenten met een niet-Nederlandse taalachtergrond groot, respectievelijk 30,1 en 37,4 procent.

Op basis van de resultaten gaat de Vrije Universiteit middelbare scholen aanspreken op de beperkte taalbeheersing van instromende studenten. Om hoeveel en welke scholen het gaat, wil de universiteit niet bekendmaken. Ook kregen taalzwakke eerstejaars een gratis bijspijkercursus Nederlands aangeboden. Nu is die cursus nog vrijblijvend, maar volgend jaar wordt hij verplicht.

HOP

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft minister Plasterk dat binnen het totaalpercentage van twee procent 0,45 procent bestemd was voor research & development aan de universiteiten en minder dan 0,01 procent voor r&d aan hogescholen. De bewindsman baseert zich op cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dit laat desgevraagd weten dat de r&d-uitgaven aan universiteiten in 2006 een fractie hoger waren, namelijk 0,5 procent van het BBP.

De totale uitgaven aan r&d in Nederland – dus inclusief het onderzoek door andere onderzoeksinstellingen en de industrie – waren in 2007 1,70 procent van het BBP. Daarvan was 0,67 publiek en 1,03 procent privaat geld. De door Nederland ondertekende Lissabondoelstelling om drie procent van het BBP aan r&d te besteden – 1 procent publiek geld en twee procent privaat – werd bij lange na niet gehaald.

Minister Plasterk laat de Kamer weten dat hij niets voelt voor het voorstel van de Europese Commissie om de lidstaten ‘benchmarks’ te geven voor hun uitgaven aan onderwijs. De Commissie wil dat ze ten minste twee procent van hun BBP aan hoger onderwijs besteden. Op het gebied van onderwijs en training vindt de bewindsman dat weinig zinvol aangezien onderwijs een nationale bevoegdheid is. “Verantwoording moet dus ook op dat niveau worden afgelegd, en niet op Europees niveau.”

De meerwaarde van Europese samenwerking op het gebied van onderwijs is volgens hem “bovenal te vinden in mobiliteit en het versterken van leren van elkaar”. Europese gemiddelde streefcijfers hebben volgens hem geen toegevoegde waarde.

HOP

In een twitter-discussie met schrijver Ronald Giphart ging het om de vraag of Mao, Hitler of Stalin de ergste dictator was. Boekestijn antwoordde met cijfers: Stalin 30 miljoen doden, Mao 40 miljoen, Hitler 42 miljoen. Hij voegde daar aan toe “dat hij wel eens 'een spleetoog' over het hoofd zag omdat het er zoveel zijn', nadat een andere twitteraar had opgemerkt dat de schattingen van het dodental van Mao van 27 tot 73 miljoen uiteen lopen.

De VVD’er Boekestijn verwijderde zijn gewraakte uitspraak van zijn Twitterpagina, maar die was inmiddels al gekopieerd en elders gepubliceerd. Gisteren meldde hij zijn uitspraak te betreuren: ''Ik had niet de bedoeling om te kwetsen.''

AH

Dat blijkt uit een enquête die het Hoger Onderwijs Persbureau samen met de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV) heeft gehouden. Gezelligheid en studeren staan kennelijk niet altijd op gespannen voet.

Van de 46 aangesloten verenigingen vulden veertig de vragenlijst in. Vierendertig van hen zorgen ervoor dat de introductie van hun eerstejaars niet samenvalt met de eerste colleges en werkgroepen. Bij ongeveer de helft daarvan is de introtijd afgelopen voordat het academische jaar van start gaat. De andere helft plant verdere activiteiten in de weekends en avonduren.

De verenigingen houden ook later in het jaar rekening met de studieprestaties van hun leden. Meer dan de helft (55 procent) kent een papa-en-mama-systeem, waarin ouderejaars een groepje eerstejaars onder hun hoede nemen. Het heet ook wel patronaat, mentoraat of familie. De verenigingen die zoiets niet hebben, zeggen vaak dat de disputen die functie vervullen. Die verplichten hun eerstejaars bijvoorbeeld om minimaal vier uur per dag in de bibliotheek te zitten.

Van bestuursleden mag je het goede voorbeeld verwachten. Veel verenigingen (45 procent) stellen daarom studievoortgangseisen aan actieve leden: je mag pas in het bestuur of in een commissie als je een minimaal aantal studiepunten hebt gehaald of je propedeuse op zak hebt. Elders gelden geen welomlijnde regels (“we zijn te klein om er een harde eis van te maken”), maar bij de selectie wordt er meestal toch op gelet. Er is maar één vereniging die de studievoortgang expliciet niet laat meewegen: “Onze leden komen voor de gezelligheid, niet voor de studie.”

HOP

Zie voor een uitgebreid verhaal over dit onderwerp het papieren Ublad van morgen, 19 maart

Eerst zouden alleen studenten die onder het nieuwe leenstelsel vallen, recht krijgen op aflosvrije jaren. In een brief aan de kamer laat minister Plasterk weten dat ook studenten die al een lening hebben of deze reeds afbetalen, recht krijgen op jokerjaren. Ze kunnen vanaf 1 januari 2012 worden ingezet.

De nieuwe regeling komt er op verzoek van kamerlid Jasper van Dijk. De SP’er had de minister vorige week gevraagd het voor alle studenten mogelijk te maken aflosvrije jaren in te lassen. Dat voorstel neemt de minister nu mee in de nieuwe wet op studiefinanciering.

HOP

Dat heeft de kantonrechter dinsdag 17 maart bepaald. De verhuurder ontruimde tijdens kerst in 2008 de kamers van de studentes. Volgens de rechter is de huur niet rechtgeldig opgezegd.

De schadevergoeding bestaat bestaat uit een voorschot op de verhuis- en herinrichtingskosten die de bewoners maakten, het verschil tussen de oude en (hogere) nieuwe huurprijs die de studentes voor andere woonruimte moeten betalen en de in december teveel betaalde huur.

AD/UN

De Rubiconsubsidies van onderzoeksfinancierder NWO zijn genoemd naar de rivier die Julius Caesar overstak toen hij aan zijn opmars naar Rome begon. Ze gelden als opstapje voor de Veni-, Vidi-, en Vicisubsidies die NWO jaarlijks toekent aan beginnende, gevorderde en gearriveerde onderzoekers. In totaal werden dit jaar 111 aanvragen ingediend. Van de 51 vrouwelijke aanvragers, kreeg 31 procent een subsidie toegewezen. Van de 60 aanvragen van mannen werd 18 procent gehonoreerd.

Van de 27 toegekende beurzen gaan er 22 naar Nederlandse onderzoekers die met het geld een verblijf aan een buitenlandse universiteit kunnen betalen. Vier buitenlanders komen naar de Universiteiten van Amsterdam en Leiden. Dat NWO er opmerkelijke opvattingen over het begrip ‘buitenland’ op na houdt blijkt uit de toekenning van een beurs aan een Wageningse onderzoeker, die een jaar onderzoek mag gaan doen aan de Amsterdamse Vrije Universiteit.

Met vijf beurzen (waarvan vier bestemd voor vrouwen) scoort de UU in vergelijking met andere universiteiten opmerkelijk goed. Twee Utrechters steken voor twee jaar de Noordzee over. Kankeronderzoeker P. Muller vertrekt naar Glasgow, terwijl filosoof J. Prins in Oxford onderzoek gaat doen naar Plato-commentaren van renaissancefilosoof Marsilio Ficino. Taalkundige E. Tribushinina heeft Antwerpen uitgekozen als de beste plek om te bestuderen hoe kinderen woorden als ‘klein’ en ‘groot’ leren begrijpen.

Twee Utrechtse onderzoekers vertrekken voor twee jaar naar de VerenigdeStaten. Radiologisch onderzoeker E. Van Rikxoort gaat in Los Angeles een computerprogramma ontwikkelen dat op basis van driedimensionale beelden van de longen kan bepalen welke medicijnen tegen longziekten het beste werken. F. van Werven tenslotte vertrekt naar de Amerikaanse Oostkust. Hij gaat in het Massachusetts Institute of Technology onderzoeken welke processen in cellen de oorzaak zijn van onvruchtbaarheid op oudere leeftijd.

EH