Met die mededeling maakte decaan Alfred Bliek van Bètawetenschappen maandag tijdens de raadsvergadering van zijn faculteit een einde aan de illusies van diegenen die nog hoopten dat de vooral bij vrouwelijke studenten populaire master in enigerlei vorm zou kunnen blijven bestaan. Voor studenten met belangstelling voor communicatie bestaat daardoor straks alleen nog de mogelijkheid om binnen een vakinhoudelijke researchmaster te kiezen voor een half jaar publiekscommunicatie voor wetenschappers.

Achtergrond van het besluit om met de master te stoppen is de inkrimping van de Didactiek van de Natuurwetenschappen als gevolg van de reorganisatie van Biologie. Tijdens een uitgebreide discussie met de raad betoogden Bliek en vicedecaan Harrie Eijkelhof dat het faculteitsbestuur alleen opleidingen wil aanbieden die worden ondersteund door onderzoek. In tijden waarin goed onderzoek op andere terreinen vanwege de bezuinigingen moet worden afgestoten, zou het vreemd zijn om nu nieuw onderzoek te starten op dit terrein, waarvan het bovendien de vraag is of het wel in een bètafaculteit thuis hoort. “En een academische master zonder onderzoek vinden wij in een researchfaculteit niet geloofwaardig.”

De raadsleden op hun beurt vonden dit argument niet erg geloofwaardig, omdat verschillende studenten naar hun zeggen de afgelopen jaren een master Wetenschapscommunicatie hebben behaald zonder ook maar iets aan onderzoek te hebben gedaan. Bovendien vroegen zij zich af of een afgestudeerde in deze richting wel zo nodig onderzoekservaring moet hebben. “Iemand met goede kennis van het bètaonderzoek is na twee jaar masteronderwijs in de wetenschapscommunicatie voldoende uitgerust voor het werk dat hij of zij moet gaan doen”, zei raadslid Frank Witte. “Je kunt wel eisen dat men ook onderzoek naar wetenschapscommunicatie moet hebben gedaan, maar als je vanwege die eis de hele master moet opdoeken, dan gooi je alles overboord.”

Die visie was het bestuur veel te pessimistisch. “Dat beeld moet je niet oproepen”, hield Bliek het raadslid voor. “Wij willen geen aparte master, maar we kijken wel degelijk naar manieren om wetenschapscommunicatie in het curriculum in te bouwen, sterker nog, we vinden het zo belangrijk dat we al onze masterstudenten de kans willen bieden om een vak in die richting te volgen.” Studentraadslid Wilke Van der Scheer schudde zijn hoofd. “Dat klinkt leuk, maar in feite betekent het dat de zestien studenten die nu jaarlijks voor de master Wetenschapscommunicatie kiezen, straks een researchmaster moeten gaan volgen. Dat willen ze helemaal niet, dus er is een grote kans dat ze straks uit de boot vallen.” Nu was het de beurt aan Eijkelhof om het hoofd te schudden. “U bent echt veel te somber. Er zijn voor die studenten genoeg andere boten.” Omdat duidelijk was dat de teerling was geworpen, deed de raad er verder het zwijgen toe. Maar overtuigd leek men niet.

Zondagochtend, iets voor elven. De stad lijkt nog te slapen. Op het sportpark De Berekuil is niets te horen van het nabijgelegen verkeersplein. De zon weerkaatst in modderige plassen op het hardloopparcours. “Het heeft vanochtend vroeg behoorlijk geregend”, weet Gerrieke Grootemarsink. De studente Maatschappelijk Werk zit in de Bata-raad, die de Utrechtse equipe voor de Batavierenrace samenstelt. De Berenkuilloop is een selectiemoment, waarop studenten hun tijden kunnen aanscherpen. De wedstrijd met de lengte van 5 kilometer, georganiseerd door atletiekvereniging Phoenix, wordt gedomineerd door kwieke senioren. Slechts vijf potentiële Batavierenlopers staan er op het lijstje van Gerrieke. “We hadden op 17 deelnemers gehoopt. Misschien heeft het slechte weer mensen afgeschrikt. Daarnaast hebben sommige lopers hun eigen voorbereiding op de Batavierenrace of ze lopen andere wedstrijden. Eigenlijk is deze selectie vooral bedoeld voor studenten die hun pr's willen verbeteren of onbekend talent.”

Eén van deze onbekende lopers is Annelotte. De 20-jarige studente Muziekwetenschappen zeilt bij Histos, maar loopt ook regelmatig hard. Haar trainingsmaatje is Jolien Janssen. Zij was vorig jaar één van de 25 hardlopers in het Batavierenteam. “Ik heb geen idee wat voor tijd ik neer ga zetten. Ik hoop gewoon dat het me lukt, dat ik in het team kom”, zegt Annelotte voor de start. Het rugnummer 679 wordt opgespeld en samen met Jolien spoedt ze zich naar het parcours. Daar staat Gerrieke, zelf vorig jaar ook deelnemer aan de estafetterace tussen Nijmegen en Enschede. “Ik heb nu een gescheurde enkelband, ik hoop dat ik fit kan zijn voor 25 april, wanneer de race is.”

Annelotte is de enige van de vier lopers voor wie wat op het spel staat deze zondag. De andere lopers zijn gelouterde deelnemers met messcherpe persoonlijke records. Zij hebben zich door goede, recente tijden al in het team gelopen. “Om in het team te komen moet Annelotte de vijf kilometer binnen 22 minuten afleggen. Ze heeft vorige week op een training een éénentwintiger gelopen. We zijn dus benieuwd”, vertelt Gerrieke.

Het startschot wordt gelost. De groep van 60 deelnemers komt in beweging. Het bochtige parcours voert de atleten rond het recreatiegebied De Berenkuil. Na 2,5 kilometer is de eerste omgang voltooid. De klok is de 12 minuten al gepasseerd. “Het gaat heel slecht”, roept Annelotte.

“Ze loopt niet makkelijk”, klinkt het deskundig vanuit de mond van Gerrieke. Na 18 minuten komen de eerste selectielopers binnen. De goede tijden die zij neerzetten is geen verrassing. De drie, Willem, Sieger en Joris hebben vorig jaar ook deelgenomen aan de Batavierenrace. Jolien volgt, na iets meer dan 20 minuten. Maar waar blijft Annelotte? De klok kent geen genade voor de 20-jarige zeilster. “Ik heb haar niet gezien”, zegt haar trainingsmaatje Jolien. Na 23 minuten: “Misschien is ze wel uitgestapt en wandelt ze de rest van het parcours.”

27.17. Dat is de tijd die Annelotte neerzet. “Niet goed genoeg”, oordeelt ze zelf. “Ik had een vette steek, komt door het eten.” Analyserend: “Ik heb niet goed genoeg ingelopen en ging te hard van start. Het is jammer, maar geen 'doodszaak'. Als het kan, probeer ik nog aan een andere wedstrijd mee te doen, zodat ik er alsnog in Nijmegen bij kan zijn. Het lijkt me een super mooie happening. Iets wat je als student moet hebben meegemaakt.”

Is er nog hoop voor Annelotte? “Als ze zich in een andere wedstrijd bewijst, dan gaan we bekijken wat mogelijk is”, antwoordt Generieke diplomatiek. “Eind maart maken we de selectie bekend.” Tot die tijd kunnen Annelotte en andere hardlooprecreanten nog hopen op een plek in het Utrechtse Batavierenraceteam.

Bah, statistiek

Borstkanker en reuma

Het UMC Utrecht kan voor tientallen miljoenen euro aan nieuw onderzoek starten. Dat is te danken aan een ruimhartige subsidie van het Center for Translational Molecular Medicine (CTMM). Dit samenwerkingsverband van overheid, industrie en wetenschap is opgezet om de technologische ontwikkeling in de moleculaire geneeskunde te bevorderen. Na eerder al 150 miljoen euro te hebben toegewezen is deze week nog eens honderd miljoen uitgetrokken voor acht onderzoeksprojecten. Van drie projecten is het UMC penvoerder. Vijftien miljoen gaat naar onderzoek naar de vroege opsporing van borstkanker met behulp van moleculaire beeldvorming. Veertien miljoen is bestemd voor een project dat zich richt op de behandeling van borstkanker met MRI en ultrageluid. Een onderzoeksvoorstel gericht op de opsporing en behandeling van reumatoïde artritis is gehonoreerd met 12 miljoen euro.

Nieuw Caledonië

Tussen Nieuw Zeeland en Nieuw Caledonië bevond zich miljoenen jaren geleden een reeks vulkanische eilanden. Dat meldt een internationaal onderzoeksteam in het blad Earth and Planetary Science Letters. Het team, waarvan ook de Utrechtse aardwetenschappers Wim Spakman and Maisha Amaru deel uitmaakten, gebruikte computermodellen om een reeks heftige gebeurtenissen in de bodem onder de huidige Tasman Zee te reconstrueren. Uit seismische data leidden zij af dat in die regio in een ver verleden een zeventig kilometer dikke plaat is afgebroken. Het wegzakken ervan tot een diepte van 1100 kilometer onder het aardoppervlak veroorzaakte opwaartse krachten, waardoor zich tussen Nieuw Zeeland en Nieuw Caledonië een lange reeks vulkanische eilanden vormde. De ontdekking is vooral van belang omdat zo meer licht wordt geworpen op de tot nu toe onbegrepen verspreiding van planten en dieren in de regio.

“Mensen hebben er eigenlijk geen idee van hoeveel zorgvuldig onderzoek er aan het ontwikkelen van een vaccin voorafgaat. Voordat het in het RVP wordt opgenomen is het bij vele tienduizenden proefpersonen getest. Er doen nu allerlei verhalen de ronde over de kans dat je ’door het HPV vaccin autistisch of onvruchtbaar zou worden, maar die zijn echt uit de lucht gegrepen. Hoe gevaarlijk zulke verhalen zijn, blijkt wel uit het feit dat in Noord-Nigeria nog steeds polio voorkomt. Hoe komt dat? Omdat men gestopt is met vaccineren vanwege het gerucht dat de Amerikanen het poliovaccin zo zouden hebben gemanipuleerd, dat meisjes er onvruchtbaar van worden. Daar doet de discussie op internet soms ook aan denken. Terwijl het vaccin volkomen veilig is.”

Waar bestaat het vaccin dan uit?

“Een virus is in feite niet veel meer dan erfelijk materiaal met een omhulsel van eiwitten. Soms bestaat een vaccin uit een afgezwakte vorm van het virus of uit een dood virus, maar het vaccin tegen het humaan papilloma virus (HPV) is een leeg jasje zonder DNA. Er is dus in feite geen sprake meer van een virus en het verbaast ons nogal dat dit nergens wordt genoemd, want mede daardoor is dit een buitengewoon veilig vaccin. Daarnaast is er een hulpmiddel toegevoegd om het vaccin effectiever te maken, maar dat is niet nieuw. Vaccins worden al jaren op deze manier gemaakt.”

Hoe gaat het vaccin in het lichaam te werk?

“De eiwitten die via het vaccin in het lichaam terecht komen, alarmeren het afweersysteem. Als daarna het echte virus het lichaam binnendringt, herkent het afweersysteem ze direct als lichaamsvreemd. Daardoor komt een afweerreactie op gang voordat je ziek kunt worden. Dat je arm na de vaccinatie rood wordt en gaat opzwellen, is niet alarmerend. Integendeel, je kunt het als een teken zien dat de afweercellen actief zijn geworden en dat het vaccin werkt zoals het is bedoeld.”

Hoe zeker bent u ervan dat er ook op lange termijn geen sprake zal zijn van bijwerkingen?

“Tja, wat is zekerheid? Honderd procent zekerheid bestaat in het leven, dus ook in de geneeskunde niet. Maar we hebben inmiddels zoveel ervaring opgedaan met vaccins tegen virusinfecties dat we gevoeglijk kunnen zeggen dat de kans op ernstige bijwerkingen buitengewoon klein is. Bij de recente HPV vaccinatie van 269.000 meisjes in Australië werden geen ernstige, blijvende bijwerkingen gezien”

Dit vaccinatieprogramma is erg duur, terwijl het vaccin maar werkzaam is tegen twee varianten van het virus. Had men niet beter kunnen zoeken naar een meer omvattend vaccin?

“Dit vaccin beschermt inderdaad ‘alleen’ tegen HPV type 16 en 18. Er zijn enkele aanwijzingen dat er enige kruisbescherming is tegen andere typen. Maar hoe lang zou er dan nog aan een vaccin gewerkt moeten worden voordat het kan worden ingevoerd? Tien jaar, twintig jaar, terwijl je nu de kans hebt om een grote groep meisjes al effectief te beschermen? Met dit vaccin kunnen we jaarlijks in Nederland de levens van 140 vrouwen redden. Maar dan lees je op internet: ‘het zijn maar 140 doden per jaar.’ Alsof dat niets is! En laten we ook niet de honderden vrouwen (en hun naasten) vergeten bij wie de diagnose wordt gesteld en die dankzij behandeling de ziekte overleven. Natuurlijk, het is een kostbare operatie, die tientallen miljoenen euro per jaar kost. Zet dat eens af tegen de overschrijdingskosten van de Noord-Zuidlijn van Amsterdam! Van de rente alleen al zou je jaarlijks zo’ n vaccinatieprogramma kunnen betalen.”

Dus de zorgen van veel mensen zijn onterecht?

“Inderdaad. Er is tegenwoordig nog maar weinig vertrouwen in de overheid en dit soort discussies beschadigen een uiterst effectief en voor de volksgezondheid belangrijk programma. Helaas krijgen de critici betrekkelijk weinig tegenspel. Het wordt hoog tijd dat de instanties ze een wat steviger weerwoord bieden. Men zou ook eens kunnen wijzen op de schadelijke effecten van veelal slecht onderbouwde, wantrouwige opstelling van tegenstanders van vaccinaties. Juist door de vaccinatie programma’s komen ernstige ziekten als polio, mazelen, hersenvliesontsteking niet of veel minder voor. Kritische discussie? Prima, graag zelfs, maar dan wel op wetenschappelijke en niet op populistische basis!”

Studenten dokken voor de crisis

Lisa Westerveld, voorzitter van de LSVb, nemen jullie dit serieus?

“Nou, wij hebben geen idee wat we kunnen verwachten. Afgelopen dinsdag hebben we minister Plasterk er nog naar gevraagd. Maar hij zei dat de gesprekken over crisismaatregelen op dat moment nog moesten beginnen. We horen overigens ook geluiden over wijzigingen in de studiefinanciering en over het niet-bekostigen van masters. Waarschijnlijk weten we vrijdag meer, als het kabinet er tenminste uitkomt.”

Jij moet te weten kunnen komen of dit onderwerp op de agenda staat, Freek Manche, woordvoerder van minister Plasterk?

“Hier ga ik dus helemaal niets over zeggen.”

Volgens ons voelt het CDA wel iets voor hogere collegegelden, woordvoerder van de CDA-fractie in de Tweede Kamer.

“Het spijt me. We laten ons niet uit over zaken die met de huidige kabinetsonderhandelingen te maken hebben. Daar gaan we niet doorheen fietsen.”

De LSVb is tegen een hoger collegegeld, nemen we zomaar aan. Lisa?

“Inderdaad. Deze week zullen we een brief sturen aan de Haagse politici. Daarin wijzen wij er ook op dat het collegegeld de komende tien jaar al 220 euro omhoog gaat om oplossingen voor het lerarentekort te betalen. Het lijkt erop dat elke keer als er geld nodig is naar het ‘potje studenten’ wordt gekeken. Terwijl die groep toch al zo weinig te besteden heeft. Haal het dan bij de mensen die het kunnen missen. Op deze manier komt de toegankelijkheid van het hoger onderwijs in gevaar.”

Tijdens de Universiteitsraadsvergadering reageerde collegevoorzitter Yvonne van Rooy gedecideerd op de mogelijke plannen:

“In de eerste plaats zou ik er niet bij voorbaat van uitgaan dat het lijstje van Gerritse klopt. Er zijn nu eenmaal altijd mensen die er belang bij hebben zo’n lijstje te laten circuleren. Maar als dit onwenselijke plan serieus in Den Haag de ronde doet, dan zullen wij het als college van bestuur met kracht bestrijden. Wij verzetten ons tegen een verkapte bezuiniging over de rug van de studenten. Zij vinden op dit punt in ons een bondgenoot.”

De twee docenten zijn tot winnaar uitgeroepen tijdens de jaarlijkse universitaire bijeenkomst De Onderwijsparade Canninga-Van Dijk was voorgedragen door studievereniging MSFU Sams. De Geneeskundestudenten zeggen in haar een rolmodel te zien voor de ‘vrolijke en ambitieuze’ arts. De docent-onderzoeker wordt geprezen om de enthousiaste manier waarop zij haar liefde voor de pathologie weet over te brengen.

Volgens het juryrapport is de nieuwe Docent van het Jaar ook nauw betrokken bij de onderwijsvernieuwing binnen het UMC Utrecht. Zo wordt zij de grote motor achter de invoering van het Bindend Studieadvies en de verbetering van het tutoraat genoemd.

Binnen het ziekenhuis zou de voortvarende en originele wijze waarop Canninga-Van Dijk dingen voor elkaar krijgt, te boek staan als de ‘Canningamanier’.

De studievereniging voor Theater-, Film-, en Televisiewetenschap AKT droeg Sigrid Merx voor als Jong Docententalent. Merx is naast haar aanstelling als universitair docent-onderzoeker bij de UU werkzaam als dramaturg en schrijver in de theaterwereld.

Volgens de studenten laat Merx een frisse wind waaien in het onderwijs, niet alleen vanwege de link die zij met de praktijk legt, maar ook vanwege haar brede, culturele smaak en haar lef.

Canninga- Van Dijk en Merx ontvangen hun prijzen tijdens de Dies op 26 maart in de Domkerk. Naast een wisseltrofee ontvangen zij een oorkonde en een geldbedrag van respectievelijk 5000 en 2000 euro. De studieverenigingen die de winnende docenten hebben voorgedragen krijgen 850 euro.

De doktersverklaring werd ingevoerd doordat er opvallend veel studenten ziek werden kort voor een tentamen. In de faculteitsraad wekte de maatregel begin dit jaar verbazing, omdat uit de andere vijf departementen geen problemen werden gemeld. Het bestuur heeft besloten een uniforme en relatief soepele regeling voor de hele faculteit te willen. Wie ziek is, mag zonder poespas een tweede keer op tentamen komen. Pas als een student dan weer ziek is, moet hij of zij bij de examencommissie tekst en uitleg geven.

Rens Voesenek van Biologie zegt dat zijn bestuur nog op het verzoek van het faculteitsbestuur studeert. Der wordt geaarzeld, omdat het aantal ziektemeldingen de laatste tijd sterk is teruggelopen.

De bezichtiging van de modelkamers was bedoeld voor mogelijke kopers. Van de duizend appartementen in het uit drie torens bestaande complex zijn er 250 koopwoningen. “De tweekamerappartementen zijn inmiddels allemaal verkocht. Er zijn nog wel zo’n 75 eenkamerwoningen vrij.”

De kijkers en kopers deze dinsdag bestaan grotendeels uit gezinnen. De ouders moeten financieel garant staan voor de koopwens van hun studerend kind. Als een vader gevraagd wordt waarom hij liever een studentenkamer koopt dan huurt, luidt zijn antwoord: “Ik wil het zelf in de hand houden. Geen gedoe met huisbazen. Bovendien: de kosten van een kamer van 30 vierkante meter zijn hier in totaal zo’n 400 euro in de maand. Dat vind je verder nergens in Utrecht.”

Ook jonge stelletjes dromen deze dinsdagmiddag van hun eigen onderkomen aan de Europalaan. De 20-jarige Renate, tweedejaars Rechten, wil samen met haar 19-jarige vriend een eenkamerappartement kopen. Omdat het goedkoper is, denken ze. “Daarnaast heb je iets helemaal voor jezelf. En als je wilt huren, moet je maar afwachten of je de kamer krijgt toegewezen.”

De buurt is Renate wel bekend; ze woont momenteel op de Eisenhowerlaan, niet ver van de Europalaan. “Ik woon daar in een studentenhuis. Het is er smerig.” Toch had ze niet gedacht aan de tippelende hoertjes naast het complex. Haar vriend stelt gerust: “Dat willen ze gaan verplaatsen. Heb ik van de makelaar gehoord.”

De woningen zullen naar verwachting rond september worden opgeleverd. De verhuur van de 750 appartementen verloopt via SSH Utrecht en zal voor de zomer nog van start gaan. Met exploitanten die onder in het complex eventueel een fitnessruimte, winkel of café gaan runnen, wordt onderhandeld.

“Een collega van een vriendin vroeg me hoeveel voetbalplaatjes je moet sparen om de verzameling van 270 eredivisievoetballers compleet te krijgen. Ik dacht eerst: dat reken ik wel even op een kladblaadje uit, maar na een kwartiertje ben ik de zaak gaan programmeren. Dat was gemakkelijker.” In een zogeheten Monte Carlo simulatie liet Dijkema zijn computer een miljoen keer inkopen doen bij Albert Heijn, elke keer net zo lang totdat de verzameling compleet was. Binnen dertig seconden kwam de uitslag: voor een volledig album had een verzamelaar gemiddeld 1655 plaatjes moeten scoren. Dat zou iets meer dan 3300 euro aan boodschappen hebben gekost.

“Het is dus gekkenwerk om in je eentje te sparen”, concludeert Dijkema, die over een paar maanden promoveert op een onderwerp uit de numerieke wiskunde. “Je moet samenwerken. Wie dubbele plaatjes met één andere spaarder ruilt, heeft gemiddeld aan 1126 kaartjes genoeg. Als een compleet voetbalelftal met alle reserves (twintig kinderen) samen spaart, dan zijn ze er al na gemiddeld 473 plaatjes.”

Toen voorlichter Robert Kerst van de bèta’s van het rekenwerk hoorde, schakelde hij een bevriende journalist in met als gevolg dat Dijkema vorige week zijn eerste publicitaire succes boekte. “Nou ja”, zegt hij bescheiden, “het was maar onderaan pagina 11.” Zelf heeft hij de plaatjes niet gespaard. “Ik heb niets met voetbal, ik heb ze aan mijn zusjes gegeven. Nee, ik heb ook geen favoriete club, althans geen profclub. Mijn club is VIOS uit Oosterhesselen, ‘Voetbal Is Onze Sport’.” Op de achtergrond klinkt protest. “O sorry, volgens mijn vriendin is het ‘Vooruitgang Is Ons Streven’. Nou ja, in ieder geval is VIOS mijn club.”