Van den Brink, die in april hoopt te promoveren, onderzocht bijna duizend dossiers van sollicitatieprocedures voor hoogleraarbenoemingen en interviewde ruim zestig leden van sollicitatiecommissies. Meestal zijn dat mannen onder elkaar, want de regel dat er een vrouw bij moet zitten wordt zelden nageleefd. Onderling bespreken de heren of een vrouwelijke sollicitant het aan kan: een hoogleraarschap combineren met kinderen thuis. Vrouwen die een kans willen maken, moeten overtuigend uitleggen hoe ze dat regelen. Aan mannen, die vaak ook een gezin hebben, wordt zoiets niet gevraagd.

Volgens leden van de sollicitatiecommissies verlopen benoemingen volgens de regels, met een advertentie in de krant. Maar in de praktijk wordt de hoogleraarpost vaak ‘onder ons’ verdeeld. Vrouwen zitten meestal niet in een mannennetwerk en maken daarom minder kans. Van den Brink in Vrij Nederland: “Ik realiseerde me dat de officiële procedure alleen op papier bestaat.”

Programma's zoals Aspasia, waarbij vrouwen positief gediscrimineerd worden, helpen niet structureel. Tijdens de looptijd van het programma worden er weliswaar meer vrouwen aangesteld, maar na het beëindigen van het programma verdwijnt dat effect weer.

Dat vrouwen op hoogleraarposten nog steeds onderbedeeld zijn, is overigens al jaren bekend. Eind 2006 was slechts 10,6 procent van alle hoogleraren vrouw, blijkt uit een inventarisatie van het Centrum voor Gender en Diversiteit van de Universiteit Maastricht. In 2010 moet 15 procent vrouw zijn, heeft Plasterk bij zijn aantreden als minister gezegd. Op Europees niveau zelfs 25 procent. De Universiteit Utrecht doet het landelijk gezien helemaal niet slecht. In 2007 was de 15 procent bijna bereikt. Absoluut gezien zijn er momenteel bijna honderd vrouwen in Utrecht hoogleraar.

Waterschap

Descartes of Erasmus?

Heet de door de Franse filosoof Descartes gestimuleerde opkomst van de exacte pen de aanzet gegeven tot het proces van secularisatie in de zeventiende eeuw? Of was de Bijbelkritiek van denkers als Erasmus daarvoor verantwoordelijk? Voor het zoeken naar een antwoord op die vraag heeft onderzoeksorganisatie NWO de Utrechtse filosoof Piet Steenbakkers een subsidie van 415.000 euro toegekend. Op dit moment is de visie dominant dat de opkomst van de exacte wetenschappen een wereldbeeld deed ontstaan waarin geen ruimte was voor een goddelijke macht die het leven van de mensen bestierde. Volgens Steenbakkers brak in diezelfde tijd echter het besef door dat de Bijbel fouten bevatte en bestudeerd moest worden in zijn historische en regionale context. Gevolg was een toenemende twijfel aan de traditionele geloofswaarheden, aldus de hypothese die Steenbakkers de komende drie jaar gaat onderzoeken.

Moordpeptide

Een peptide, een klein stukje eiwit dat al bekend was als middel tegen schimmelinfecties en tegen het HIV-virus, biedt mogelijk ook uitkomst bij griep. Dat concluderen onderzoekers van de universiteit van Parma uit een studie met muizen. Met het eiwit behandelde grieperige muizen bleken veertig procent minder kans te hebben om aan de gevolgen van griep te overlijden dan niet behandelde soortgenoten. De onderzoekers testten het uit gist afkomstige molecuul, dat vanwege zijn kracht door de onderzoekers een ‘moordpeptide’ wordt genoemd, op verschillende virussen. Zij ontdekten dat het niet alleen werkt tegen influenza, maar ook tegen vogelgriep. Voor de op dit moment heersende griepepidemie, die blijkens ‘www.degrotegriepmeting.nl’ nu in Utrecht op zijn hoogtepunt is, komt de ontdekking echter te laat. Omdat nog niet duidelijk is via welk mechanisme het peptide werkt, is de ontwikkeling van een medicijn op dit moment niet aan de orde.

“De publieke omroep is de laatste maanden veel in het nieuws geweest. De zenders zouden te commercieel zijn geworden, twee netten zou voldoende zijn en het STER-geld zou in de kranten gestopt moeten worden”, constateert De Leeuw. “Dit soort discussiepunten zijn niet nieuw en draaien eigenlijk altijd om hetzelfde: de strijd om de inkomsten.”

In het Ublad levert De Leeuw haar eigen bijdrage aan die discussies. “Ik ben van mening dat de overheid moet garanderen dat iedereen toegang heeft tot onafhankelijke informatie, kunst en cultuur. Een publieke omroep biedt die mogelijkheid en fungeert tegelijkertijd als een soort ankerpunt voor mensen. De publieke omroepen zijn publiek omdat ze het geven van betekenis stimuleren.”

Om de scheiding tussen de publieke omroepen en de commerciële zenders duidelijker te maken zonder te sleutelen aan de volledige programmering van de publieke netten, zou een reclamevrije omroep volgens De Leeuw een goed initiatief zijn.

“In Frankrijk hebben ze dat onlangs gedaan en als je het idee van het publieke domein zuiver benadert, dan zeg ik: dat is goed. Een publieke omroep zonder reclame betekent totale onpartijdigheid. De omroepen zouden minder afhankelijk worden van kijkcijfers, waardoor er veel meer ruimte ontstaat om nieuwe dingen te doen, meer te experimenteren.”

AH

Zie voor het hele interview Ublad nr. 16, dat morgen (22 jan.) verschijnt

“Ik wil waarschuwen tegen de irrationaliteit om nu ineens allerlei dingen te gaan stimuleren”, zei minister Plasterk in een interview op de website Scienceguide. Het kabinet investeert extra geld in onderwijs en wetenschap en het heeft “op zichzelf al een stimulerend effect” dat die investeringen ondanks de economische neergang niet worden teruggedraaid.

D66 vond dat geen beste beurt van de minister en vroeg hem: “Is uw visie op het stimuleren van kennis en innovatie: het niet bezuinigen op kennis en innovatie?” Ook de Socialistische Partij vindt dat Plasterk zich sterk zou moeten maken voor extra geld.

Maar VVD-leider Mark Rutte laat via zijn woordvoerder weten dat hij niet met de wolven meehuilt. “We kunnen in Nederland bijna alles. We kunnen vliegtuigmotoren bouwen die geen CO2 uitstoten. De vraag is hoe we daarmee de economie een zet geven. Je kunt niet ieder probleem oplossen met een zak geld. Investeren in innovatie is goed, maar een miljoen extra voor de wetenschap levert niet zomaar een sterkere kenniseconomie op.”

Ook Plasterks eigen PvdA wil even pas op de plaats maken. “Ze vragen toch altijd om extra investeringen in de kenniseconomie?”, zegt kamerlid Marian Besselink. “We vinden wel dat je juist nu moet investeren en dat je zoveel mogelijk uitgaven naar voren moet halen. Maar het geld moet ergens vandaan komen en ik hoor D66 en SP niet zeggen waarvandaan. Wij pleiten voor een totaalpakket om de crisis het hoofd te bieden, waaronder ook investeringen in duurzaamheid en innovatie vallen. Zoiets moet je niet ad hoc per deelgebied beslissen.”

HOP

Voor de vijftigduizend studenten die dit jaar naar Nederland kwamen, waren maar elfduizend woonruimtes beschikbaar, aldus De Maaijer in Transfer, het blad van internationaliseringsorganisatie Nuffic. Sommige van die studenten kwamen slechts voor een semester, anderen blijven een paar jaar.

Veel instellingen willen buitenlandse studenten lokken en beloven ze daarom een kamer. Bij aankomst komen de studenten vaak bedrogen uit. Studeren ze in Wageningen, dan worden ze in een bungalowpark gestopt. Rotterdam zet haar buitenlandse studenten in caravans, bij de TU Delft wonen ze tot in Haarlem.

Volgens De Maaijer ging het mis met de studentenhuisvesting toen die werd uitbesteed aan woningcorporaties. Universiteiten kunnen nooit met zekerheid zeggen hoeveel woonruimtes ze nodig zullen hebben, terwijl woningcorporaties niet willen bijbouwen zonder garanties.

Maar ook de Nederlandse studenten treft blaam. Vroeger gingen er evenveel van hen naar het buitenland als andersom, zegt De Maaijer. Nu is er een groot gat tussen inkomende en uitgaande studenten. Simpelweg van kamer ruilen, kan daardoor niet meer.

HOP

Dat schrijft OCW-staatssecretaris Van Bijsterveldt in haar antwoord op kamervragen van GroenLinks. De partij vroeg wat zij ervan vindt dat negentig procent van de studenten een geval van discriminatie niet zou melden, zoals het Onderwijsblad van de Algemene Onderwijs Bond berichtte.

Een student heeft genoeg mogelijkheden om discriminatie op de stageplaats te bestrijden, vindt Van Bijsterveldt. Zo kan hij zijn klacht “bespreekbaar maken op de werkplek”. Ook kan hij aankloppen bij zijn onderwijsinstelling, het Meldpunt Discriminatie Amsterdam of de Commissie Gelijke Behandeling. Eventueel kan zijn stagebegeleider aangifte doen.

Maar elk geval of vermoeden van discriminatie zou gemeld moeten worden, stelt zij. “Het is van groot belang dat stagiairs dit doen.”

HOP

In de verkiezingsstrijd kondigde Obama aan dat hij flink zal investeren in de wetenschap. In de komende tien jaar moet het budget voor fundamenteel onderzoek in de wiskunde, techniek, natuurkunde en levenswetenschappen verdubbelen. Ook gaat hij extra investeren in jonge wetenschappers.

Hij wil de wetenschap ook inzetten in de strijd tegen de klimaatverandering: er zou meer onderzoek moeten worden gedaan naar groene energie en zuinige voertuigen. Ook moet de wetenschap soelaas bieden tegen bioterreur en computercriminaliteit.

Deze uitspraken deed hij in september, voordat de zwartste scenario’s van de economische crisis werden geschetst. Hij heeft sindsdien volgehouden dat hij in onderzoek en wetenschap wil investeren. Het moet nog blijken of hij zijn plannen bijstelt.

HOP

Minister Plasterk gaf de universiteiten tot 1 januari de tijd om verslag uit te brengen van hun vorderingen met zo’n openbaar register. Wat blijkt uit een rondgang drie weken later? De veertien universiteiten zijn er allemaal mee in de weer, maar slechts bij een enkele instelling is alle informatie te vinden.

Op de websites van verschillende universiteiten is in de profielen van hoogleraren een sectie ‘nevenactiviteiten’ opgenomen. Het Leidse overzicht is volgens een woordvoerder volledig: “als er geen andere werkzaamheden zijn ingevuld, dan zijn die er niet”. Ook in Utrecht is een kopje ‘overige werkzaamheden’ aan de profielen toegevoegd, al heeft lang niet iedere Utrechtse hoogleraar daadwerkelijk een profiel. Hetzelfde geldt voor Nijmegen.

In Maastricht is er niet eens een overzicht van profielen, laat staan van nevenactiviteiten. Dat komt er wel, zegt een woordvoerder, op z’n vroegst in februari. Ook in Groningen is het wachten op informatie over de bijbaantjes van professoren, al maakte de RUG wel de financieringsbronnen van de bijzondere leerstoelen openbaar, net als Wageningen en de Open Universiteit. De technische universiteiten laten het afweten. Hier en daar is wel wat informatie beschikbaar, overzichtelijk of volledig is het niet.

Eind 2007 ijverde Plasterk al voor een landelijk register met nevenactiviteiten van hoogleraren. Toen dat plan op weerstand stuitte, zei hij dat zo’n register niet openbaar hoefde te zijn. Naar aanleiding van een artikel in de Volkskrant kwam hij daarop terug. Het artikel verhaalde onder meer over een Wageningse hoogleraar zuivelkunde, die tevens een van de directeuren van Campina bleek te zijn.

HOP

Voor nevenactiviteiten van UU-hoogleraren, zie:
www.uu.nl/NL/ONDERZOEK/HETUTRECHTSEONDERZOEK/HOOGLERAREN/Pages/default.aspx

Uit onderzoek onder Haagse studenten blijkt al jaren dat veel docenten langer dan drie weken doen over het nakijken van toetsen en werkstukken. Voor studenten van de hogeschoolraad was de maat vol, meldt hogeschoolblad Atrium. Een van hen verwees naar de Tilburgse faculteit economie die 2500 euro boete oplegt voor traag nakijkwerk. Tilburg heeft het op haar beurt afgekeken van de Universiteit Maastricht waar het boetebeleid al tien jaar prima werkt.

Aan de hand van het jaarlijkse tevredenheidsonderzoek onder studenten zal de Haagse Hogeschool bepalen welke academies de boete verdienen. Dat is overigens een ander systeem dan in Maastricht wordt toegepast. Als studenten daar klagen dat een docent te laat is wordt er eerst naar de reden geïnformeerd. Bij verzachtende omstandigheden volgt er geen boete, al moet een vakgroep wel kunnen aantonen dat er serieus naar een andere oplossing is gezocht.

HOP

Het blad van de Universiteit van Tilburg heeft enkele schrijnende verhalen verzameld over studenten die hebben gelogen tot het misging. Dan stond een hele familie bij de studentenbalie om te vragen waar de zoon des huizes zou afstuderen. Maar hij was bij lange na nog niet klaar. Eén student economie maakte zelfs een dag voor zijn zogenaamde ‘afstuderen’ een einde aan zijn leven. Voor sommige pretendstudenten is het afstuderen een stok achter de deur: de schijn kan en hoeft niet langer te worden opgehouden.

Hoeveel pretendstudenten er zijn, meldt Univers niet. Tilburgse studentendecanen en adviseurs zeggen er elk minstens één keer per jaar mee te maken te krijgen. De leugens van de pretendstudent komen meestal door een telefoontje met de ouders aan het licht.

HOP