"Als je gaat nadenken over priemgetallen, stuit je op allerlei interessante vragen. De Grieken bogen zich al over deze getallen die alleen deelbaar zijn door één en door zichzelf. Er zijn er oneindig veel van, maar waarom is dit zo? En hoe komt het dat priemgetallen naarmate je hoger komt steeds zeldzamer worden? Ook bijzonder zijn de priemtweelingen. Dat zijn priemgetallen die elkaar bijna opvolgen: 5 en 7, 11 en 13, 41 en 43, 71 en 73. Heel bijzonder. Je vraagt je af of dat er ook oneindig veel zijn, dat is nog niet bekend."

Wat weten we nog meer niet over priemgetallen?

"Een van de standaardproblemen in de wiskunde is het Riemannvermoeden, voor het eerst geformuleerd door Bernhard Riemann in 1859. Het is te ingewikkeld om uit te leggen wat deze precies inhoudt, maar Riemann koppelde een functie aan tellingen van priemgetallen en de hypothese die hij vervolgens formuleerde, is nog nooit bewezen. Wie dit probleem weet op te lossen kan een miljoen Amerikaanse dollars verdienen. Het Clay Mathematics Institute loofde dit geld in 2000 uit aan degene die dit of een van de zes andere standaardproblemen in de wiskunde weet te ontrafelen. Er zijn echter makkelijker manieren om een miljoen dollar te verdienen, want op deze klassieke mathematische vragen vind je niet zomaar een antwoord.'

Valt er te verdienen aan priemgetallen?

"Vroeger was getaltheorie heel zuiver: wiskunde bedrijven om de wiskunde. Uit pure nieuwsgierigheid zochten we naar patronen, omdat we wilden weten hoe het zat en om dieper inzicht te krijgen in andere wiskundige zaken. Ook wat betreft priemgetallen zat daar geen enkel winstoogmerk bij. Dat veranderde toen in de jaren zeventig de cryptografie zijn intrede deed, de geheimschriftkunde. Dat is de techniek die je gegevens versleutelt als je telebankiert, je password intikt op internet of mobiel belt. Een techniek die je overal vindt en die in de moderne maatschappij van levensbelang is. Priemgetallen spelen daarbij een rol, omdat het vrij eenvoudig is twee priemgetallen ter grootte van honderd cijfers met elkaar te vermenigvuldigen, maar het verschrikkelijk veel moeilijker is ze daarna weer te ontbinden. Ook je eigen pc vermenigvuldigt in een microseconde twee priemgetallen van die grootte met elkaar. Maar zelfs heel snelle computers zijn niet in staat om uit te rekenen wat deze getallen zijn geweest - dat zou een eeuwigheid duren. Alleen wie één van de twee priemgetallen heeft, kan de code breken. Daar is de afgelopen dertig jaar heel wat geheimschrift op gebaseerd en daar verdienen velen hun brood mee."

En het belang van een priemgetal van dertien miljoen cijfers?

"Dat is haast een tak van sport, wetenschappelijk heeft het niet zoveel betekenis. Zulke grote getallen heeft de cryptografie bijvoorbeeld niet nodig. Vroeger was het eerste wat wiskundigen bekeken als er een nieuwe supercomputer in gebruik werd genomen: kan deze computer een groter priemgetal berekenen dan tot nu toe bekend? Sinds internet kun je het rekenwerk voor zo'n berekening in kleine stukjes verdelen en die aan verschillende computers geven om uit te puzzelen. Het project van de Universiteit van Los Angeles dat dit nieuwe priemgetal ontdekte, werkt zo. Je downloadt een programmaatje van de site www.mersenne.org op je computer en als hij even niets te doen heeft, slaat-ie aan het rekenen. Iedereen kan zich aanmelden en zo kan jij ook onsterfelijk worden als het net jouw pc is die het nieuwe grootste priemgetal vindt. Mijn computer doet er niet aan mee, nee, ik ben niet zo bezig met priemgetallen. Wel heb ik op mijn kamer een poster met een van die gigantische priemgetallen hangen. Van een afstand vormen de miljoenen cijfers een grijze massa, je kunt de cijfers alleen lezen met een vergrootglas. Leuk als geintje. Maar het is bepaald niet zo dat ons hele instituut op priemjacht is."

Huidcrème

Goed kijken naar pasgeboren baby's bracht promovenda Marion Oudshoorn op een idee. Zou de vettige substantie op hun huid wellicht kunnen dienen als basis voor een effectieve huidcrème? Een probleem van veel bestaande crèmes is dat zij er niet in slagen om het voor een gezonde huid noodzakelijke stabiele vochtgehalte te garanderen. De zogeheten vernix caseosa (VC), de vettige biofilm die de menselijke foetus voor de geboorte ter bescherming van de huid uitscheidt, doet dat wel. Het is een laag dode cellen ingebed in een matrix van vetmoleculen, waarvan de structuur sterk lijkt op die van de hoornlaag. Oudshoorn, die op 1 oktober promoveert, ontwikkelde een synthetische versie van VC, waarop inmiddels patent is aangevraagd. Hoewel uit proeven bij muizen blijkt dat de nieuwe crème goed werkt, stelt Oudshoorn dat nog het nodige onderzoek naar bijwerkingen nodig is voordat de crème op mensen kan worden uitgetest.

Appels en astma

Kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap meer dan vier appels per week eten, hebben een duidelijk lager risico op het ontwikkelen van astma dan kinderen van moeders die in die periode minder dan één appel per week consumeren. Dat is een van de opmerkelijke bevindingen uit een analyse van de gezondheidstoestand van ruim 1200 vijfjarige Schotse kinderen en de eetgewoontes van hun moeders tijdens de zwangerschap. Als de moeder minstens één keer per week vis at, hadden hun kinderen later een beduidend lager risico op eczeem en hooikoorts. Deze informatie is te vinden in het proefschrift 'Prenatal and childhood nutrition', waarop Saskia Willers deze week promoveerde.

Pure chocola

Wie een chronische ontsteking wil voorkomen en daarmee het risico op een hartinfarct of een beroerte wil verkleinen, moet elke dag een stukje chocola eten. Dit goede nieuws hebben snoepers te danken aan onderzoekers van de Universiteit van Campobasso. Zij zochten in het bloed van elfduizend inwoners van de Italiaanse regio Molise naar een eiwit dat duidt op een ontsteking, en vergeleken die data met de chocoladeconsumptie van de betrokkenen. Hun conclusie is dat een stukje van 6,7 gram pure chocola dankzij de in cacao aanwezige anti-oxidanten voldoende is om het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen met een derde en bij mannen met een kwart te verlagen. Teleurstellend voor chocolaminnaars is wel weer dat het positieve effect verdwijnt bij grotere hoeveelheden. Omdat melk de opname van antioxidanten belemmert, biedt ook melkchocola geen bescherming.

Mixing in action, CD

Boemklatsch CD Mixing in action

In hun strijd tegen saaie housemuziek produceerde dj-collectief Boemklatsch de cd Mixing in action. Deze week luisterde het panel naar hun digitale schijfje dat een mix is van clubklassiekers en een paar nieuwe nummers.

Mark Elkhuizen (23) is derdejaars Rechten en heeft een hele brede muzieksmaak. Hij koopt nooit cd's, maar kopieert en downloadt 'van alles'. SCORE 4

ME: Mixing in Action is een leuke cd. Ik kende Boemklatsch wel van de feestjes die het organiseert en dacht dan ook dat de muziek veel meer hiphop zou zijn. Dat leek me een beetje saai. Ik was dan ook blij verrast toen ik de cd opzette. De muziek is heel funky en een leuke mix van vocals en beats. Bij een cd van Jack Johnson of John Major lijken de meeste nummers op elkaar, maar deze cd is heel divers en heeft een lekker ritme. Het is echt muziek die je even kan oppeppen voordat je moet schoonmaken of afwassen.

Kees Jan van de Werfhorst (25) is derdejaars Algeme Sociale Wetenschappen. Hij koopt zelden cd's, maar luistert graag moderne jazz en minimal techno. SCORE 2

KJvdW: Ik ben niet kapot van deze cd. Ik begrijp niet zo goed wat ze precies willen: de muziek ligt een beetje tussen hiphop en electro in. Er staan wat klassiekers op, zoals die van de Pointer Sisters en van Cassius, maar die nummers worden niet beter van de bewerking van Boemklatsch. En dat is wel de bedoeling van een mix. Boemklatsch kan volgens mij beter live een feestje bouwen dan een plaat produceren. Goudlokje, een nummer waarop de Bimbo's zingen, vond ik heel flauw. Wel heel grappig vond ik Spikkeltjes dat ze samen met Faberyayo van De Jeugd van Tegenwoordig maakten. Dat ga ik zeker nog vaker draaien.

Marleen Marra (22) is vierdejaars Economie en Recht en heeft thuis een platenspeler. Daarop draait ze vooral lp's van Frank Sinatra. SCORE 4

MM: Deze muziek is nieuw voor mij, maar ik kreeg er een heel positief gevoel van. Mixing in action is niet een cd die je opzet bij het ontbijt, maar juist voordat je gaat stappen. Er zit echt een dance vibe in, ik kreeg zin om te bewegen. Dat komt ook omdat alles in elkaar overloopt. De cd is heel afwisselend en zit goed in elkaar: sommige muziekthema's komen steeds terug. Ik vond het ook erg origineel dat ze een paar klassiekers erin mixten. Alleen dat nummer met De Jeugd van Tegenwoordig hadden ze wat mij betreft wel mogen weglaten.

Heike Schmitt (35) milieu microbioloog

"In zo'n stukje grond leven zo'n 60.000 bacteriesoorten", vertelt Schmitt, "en een deel daarvan overleeft niet bij die temperatuur. We wachten nu tot de andere soorten zich vermeerderd hebben zodat zich in de behandelde en de niet-behandelde bakken weer evenveel bacteriën bevinden. Daarna begint het eigenlijke experiment."

Schmitt wil er achter komen welke invloed een verlaagde biodiversiteit heeft op de bodemfunctie. "We gaan de grondjes daartoe voeding geven die is gelabeld met C13-isotopen. De verwachting is dat in de gestresste grond een deel van de voedingstoffen niet zal worden afgebroken, omdat de bacteriën die die stoffen kunnen opnemen, het verblijf in de oven niet hebben overleefd. Uit het verschil in de hoeveelheid CO2, die de bacteriën in de twee bakken uitscheiden, kunnen we het verschil in de hoeveelheid gebruikte voeding afleiden. En dankzij de C13-isotopen kunnen we op moleculair niveau nagaan welke bacteriën welke voeding hebben opgenomen, of het dus uitmaakt wanneer een soort verdwijnt. Die kennis is van groot belang voor een goed bodembeheer."

Zij vind dit prachtig onderzoek. "Je past subtiele technieken toe, maar tegelijk werk je heel grofstoffelijk met levende aarde." Er is maar één nadeel. "Een collega van mij onderzoekt kippeneieren en brengt soms voor de hele afdeling eieren mee. Daar kan ik met mijn grondjes niet tegenop."

De kleine man

Het beste commentaar dat ik ooit van een docent gehad heb, na een opmerking en passant over de huilende vreetbuien van een overspannen politicus (Bismarck) was sec; 'Niet nodig Joost, geschiedenis is al leuk genoeg.' Ik heb de opmerking altijd ter harte genomen, humor dient voor een ander moment bewaard te blijven, maar wanneer ik het lettergrootte tien, enkele regelafstand, in mijn notenapparaat zit te tuinieren kost dit moeite.

Voetnoten splijten de pagina in tweeën, een beetje zoals de maatschappij van Zuid-Afrika vroeger; de ene helft heeft lucht en de andere helft stikt de moord. Wie kijkt er naar de voetnoten om? Nu ben ik iemand die een underdog positie altijd op prijs kan stellen, ik kom op voor de weggedrukten in ons midden. Ik heb oog voor de kleine man. Ik geef een stem aan hen die niet gehoord kunnen worden. Zo ben ik.

Hieronder de reden waarom ik niet cum laude ga afstuderen.

4 Een begaafde mimespeler, die zijn kunstvorm gebruikte als schreeuw tegen het regime.

5 Willy Vandersteen, Suske & Wiske 69, De Poenschepper (Uitgeverij De Standaard: Brussel, 1966), blz 21, tweede plaatje van links: het genoemde voorwerp is waar te nemen tussen het hoofd van Schannulleke en de benen van Lambik.

11 Die, ondanks dat zijn werk terecht baanbrekend en geniaal werd genoemd, nogal een suffe rukker was.

17 In dit geval de kunstenaar, niet de Mutant Ninja Turtle.

21 Dit wordt niet bevestigd in de tekst, maar volgens mijn grootmoeder, die bij hem in de straat heeft gewoond, moet dit een flagrante leugen zijn.

25 Met dank aan mijn broer. Gooi die handjes in de lucht, Hugo! Laat je horen!

27 Of dit ook in de roman gebeurt weet ik niet, maar in de film werd er meer dan eens op gezinspeeld.

34 Wat ironisch is, gezien het feit dat hij later op de elektrische stoel kwam.

38. http://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche

komt in oude geschriften erg veel voor. In het bijbelse Oude Testament zo ongelooflijk vaak, veel vaker dan 39 of 41 bijvoorbeeld, dat ik als historicus van de wiskunde meteen denk dat er niet werkelijk 40 bedoeld is maar iets als 'behoorlijk veel'. Tijdens de zondvloed regende het 40 dagen en nachten, Mozes verblijft 40 dagen en nachten zonder eten en drinken op de berg en het volk Israël zwerft 40 jaar door de woestijn.

Wikipedia? Ik verbied mijn studenten er gebruik van te maken omdat iedereen er niet geverifieerd alles in kan zetten. Wat je daar leest over het getal 40 is hooguit recreational mathematics, wiskunde als ontspanning. Zo klinkt harshadgetal poëtischer dan het is: een getal deelbaar door de som van zijn cijfers. Dus 4+0=4, en 40 is deelbaar door 4.

Overigens is recreational mathematics niet iets van de laatste tijd, maar vinden we op Babylonische kleitabletten uit 2000 voor Christus al kwadratische vergelijkingen die ontstaan zijn uit ontspanningswiskunde. Om terug te komen op het getal 40: als in de Iraans-islamitische traditie iemand is gestorven, hangt men na 40 dagen de tekst: '40 dagen zijn voorbijgegaan' op zijn huis."

Hoe moeten de opleidingen die internationaal nog niet veel instroom hebben, die buitenlandse studenten aantrekken, vraagt Van den Akker zich af. "Als daar geen beurzen voor zijn, dan kunnen ze moeilijk groeien." Ook decaan Sociale Wetenschappen Willem Koops meldde deze week de maatregel "op zijn minst paradoxaal" te vinden. "Ik zou liever zien dat we opleidingen die weinig studenten trekken faciliteren."

Volgens Hans Melle van Dijk van de directie Onderwijs & Onderzoek heeft de universiteit dat in de afgelopen jaren juist proberen te doen. Tot nu toe kwamen de beurzen - een pot van in totaal een miljoen euro - vooral terecht bij de vijftien zogenoemde Prestige Masters waarmee Utrecht zich als onderzoeksuniversiteit wilde profileren in het buitenland. Een groot deel van deze programma's slaagde er, ondanks de ondersteuning, niet in om de gevraagde buitenlandse instroom van minstens dertig procent te bewerkstelligen. Een reden voor de universiteit om te stoppen met het marketing label Prestige Master. "We zijn op een punt gekomen dat we ons willen gaan richten op de programma's die bewezen hebben die wervende potentie wél te hebben. En die zitten heus niet alleen bij de life sciences. Ook in de letterenhoek zijn er veelbelovende programma's: kijk naar Conflictstudies of American Studies"

Overigens meldt Van Dijk dat de universiteit wel degelijk nadenkt over impulsen voor opleidingen die zich in de toekomst kunnen ontpoppen tot een grote trekker van buitenlandse studenten. "Daar willen we in de komende jaren naar kijken in samenhang met de evaluatie van het totale masteraanbod waar de meeste faculteiten mee bezig zijn."

Nico Paolino / Leeftijd: 42 / Functie: Assistent manager bedrijfsvoering Molengraaf Instituut voor privaatrecht

"Dit is al mijn 37ste seizoen bij FC Utrecht. Ik ga altijd met mijn maatje, Jaapie, en andere vrienden naar de thuiswedstrijden. Dan eten we van te voren een hapje en drinken we na afloop een biertje. Naar de uitwedstrijden gaan we meestal met een grote groep, ook als we naar buitenlandse wedstrijden gaan. Het meest spannendst wat we hebben meegemaakt, was in Polen, toen er opeens 150 Poolse hooligans voor ons hotel stonden te schreeuwen. Dat was best wel angstig.

"Zelf ben ik niet echt sportief. Ik heb vroeger altijd gevoetbald maar na een knieblessure en een operatie hield het op. Nu fitness ik drie keer per week. Ik houd er gewoon van om naar sport te kijken, van ijshockey tot tafeltennis. Dat kan ik gemakkelijk de hele dag doen.

Vanavond ga ik naar de knaller Ajax - Utrecht en zondag naar ADO Den Haag - FC Utrecht. Dit is echt topvoetbal. Deze wedstrijden zijn niet zonder risico, want daar laaien de emoties onder de voetbalfans wel eens hoog op, maar ik blijf daar best nuchter onder."