Hij was al van jongs af aan gefascineerd door vliegtuigen. Dus toen informaticus Guido Diepen aan een betere planning voor Schiphol mocht gaan werken, was dat een echte buitenkans. "Men heeft er een computersysteem om de inkomende vluchten over de pieren te verdelen, maar daardoor zijn de roosters erg gevoelig voor vertragingen," schetst Diepen het probleem. "Vandaar dat men per dag een paar uur kwijt is aan handmatige aanpassingen. Op basis van dat vluchtrooster maakt een ander programma een planning voor de busritten. Daardoor kan het voorkomen dat een geweldig rooster voor de inkomende vluchten leidt tot een onuitvoerbare busplanning."

De vraag van Schiphol was of de Utrechtse informatici de roosterprocedure konden verbeteren en in het proefschrift waarop hij op 10 september promoveert, beantwoordt Diepen die vraag met een volmondig 'ja'. "Ik heb op basis van bestaande technieken één integraal programma ontwikkeld voor zowel de inkomende vluchten als de busritten. Het is bovendien robuuster dan het huidige, waardoor kleine vertragingen tot een half uur geen probleem meer zijn. Aanvankelijk hebben we onze methode achter de computer getoetst, maar op dit moment worden eerste pogingen gedaan om te kijken hoe die in de praktijk werkt, en de resultaten zijn veelbelovend."

Als hij binnenkort weer gaat vliegen zal hij zeker extra op de planning letten, zegt hij lachend. "Maar eigenlijk doe ik dat altijd al: o, dus dat vliegtuig zetten ze daar neer; hé, ik vertrek vandaag van die pier. Dat is bijna een tweede natuur geworden."

In een op 3 september verzonden persbericht stellen de anonieme actievoerders dat zij vooral problemen hebben met het niet aansluiten van de stof op de tentamens en met de wijze van beoordelen van het tentamen. Ook zijn ze boos over de extra vertraging als gevolg van een veranderd onderwijsaanbod, temeer omdat de universiteit volgens hen weigert een fatsoenlijke overgangsregeling te creëren. Hoofd onderwijszaken Nikkie Meijers heeft voor de vakantie met de actievoerders gecorrespondeerd. "Wij hebben ze gemeld dat we hun initiatief waarderen, maar dat er wel het nodige op hun mening valt af te dingen. We gaan dan ook zeker niet zonder meer in op hun eisen. We hebben hen gevraagd zich bekend te maken, want we willen graag met ze in gesprek."

Angst

Door mensen te leren informatie positief te interpreteren nemen hun angstgevoelens af. Dit toont Elske Salemink aan in het proefschrift Believing is seeing, waarop zij vrijdag 5 september promoveert. Angststoornissen zijn een groot medisch probleem. Samen met depressies vormen zij de meest voorkomende psychiatrische aandoening. Bovendien gaan zij gepaard met een grote reductie in de kwaliteit van leven van patiënten. Een beter begrip van deze ziekte is dus belangrijk om tot een goede aanpak te komen. Om te testen in hoeverre er een relatie bestaat tussen de angstgevoelens van mensen en de manier waarop zij informatie interpreteren, liet Salemink twee groepen proefpersonen een verschillende interpretatietraining geven. De groep die geleerd werd om informatie positief te interpreteren, slaagde daar na afloop niet alleen beter in dan de negatief getrainde groep. Ook werd in de positieve groep iets minder angst ervaren. Volgens Salemink blijkt uit haar onderzoek dat gerichte trainingen in minder angst en stress kunnen resulteren.

Topsubsidie

De grootste winnaar van deze zomer was klimaatonderzoeker Jaap Sinninghe Damsté. Hij krijgt van de Europese Unie een advanced grant van 2,5 miljoen euro. Met dat geld hoopt hij zijn reconstructies van het klimaat uit het verleden verder te verfijnen. Sinninghe Damsté ontwikkelde een methode om uit de chemische samenstelling van de fossiele resten van bodembacteriën af te leiden welke temperaturen er in het verre verleden op de vindplaats hebben geheerst. Door een nauwkeurige chemische analyse van deze fossielen kunnen hij en zijn medewerkers nu al tot zo'n 55 miljoen jaar terugkijken in de tijd. Doel van het onderzoek is om de op dit moment gebruikte klimaatmodellen te ijken met behulp van data uit het verleden. Sinninghe Damsté behoort tot de eerste groep van negen Nederlandse onderzoekers aan wie de onlangs ingestelde Europese variant van de Nederlandse Vici-premie wordt toegekend.

Subsidieregen

De zomer van 2008 heeft voor de UU zeer positief uitgepakt. Zowel uit de Veni- als uit de Vidi-pot kwam in juli een groot aantal subsidies terecht bij Utrechtse onderzoekers. Van de in totaal 118 Veni's van elk maximaal 208.000 euro voor recent gepromoveerde onderzoekers sleepten Utrechters er 18 in de wacht. Vooral het UMC Utrecht was met vijf toekenningen succesvol. Vrijwel gelijktijdig kregen 81 jonge, excellente wetenschappers, van wie 15 uit Utrecht, te horen dat zij voor hun onderzoek een Vidi-subsidie van maximaal 600.000 euro krijgen. Ook in deze ronde was het academisch ziekenhuis met zes toekenningen grootafnemer. Tot slot kwamen ook drie van de 25 Rubicon-beurzen in Utrecht terecht. Met die beurzen gaan drie pas gepromoveerde wetenschappers elk voor twee jaar in de Verenigde Staten onderzoek doen.

Sociale binding door ontgroening

"In elke groep vinden processen plaats, of je het nu hebt over groepen op het werk, tijdens je werkcollege of in de studentenvereniging. Groepen doorlopen bijvoorbeeld vergelijkbare fases van ontwikkeling, zijn conflicten soms nodig en is een belangrijk onderdeel van het vormingsproces dat de leden elkaar leren kennen. Elke groep heeft ook buitenstaanders die er niet bijhoren, de outgroup. De ontgroening is de initiatierite die outsiders moeten doorstaan om tot de ingroup te gaan behoren. Initiatierituelen zijn verschijnselen van alle tijden en culturen en markeren de overgang naar een nieuwe levensfase. De overgang van puberteit naar volwassenheid, het huwelijk, pensioen; al deze momenten kennen eigen rituelen.'

Is de studentenontgroening een uitvergrote versie van deze rituelen die je overal in de samenleving terugziet?

"Het is inderdaad een markante vorm die je ook terugvindt bij het leger en sportverenigingen. De ontgroening markeert de overgang van de middelbare school naar het studentenleven. Het is het proces dat nieuwkomers moeten doorstaan om lid van de betreffende studentenvereniging te mogen worden. Kenmerkend voor studentenverenigingen is echter dat ze ook groepsbinding tot doel heeft. De verenigingen maken niet voor niets reclame dat ze een netwerk voor het leven bieden. Het idee is dat een gezamenlijke ontgroening zorgt voor sociale binding. Daarnaast is het een test van een bestaande groep die nieuwe leden toelaat. Zijn die personen het waard? Zijn ze loyaal genoeg? Zullen ze zich houden aan de regels? Voor het voortbestaan van zo'n club is het belangrijk dat nieuwelingen betrokkenheid tonen en niet alleen oppervlakkig een beetje meedoen."

Maken verenigingen het hun aspirant-leden graag moeilijk om dit op de proef te stellen?

"Wie als nieuweling in een organisatie komt, wordt altijd op de proef gesteld. Er worden geintjes met je uitgehaald, opdrachten uitgedeeld die onuitvoerbaar zijn of zinloos. De timmerman die erop uit wordt gestuurd om een vierkante zaag te halen voor een vierkant gat bijvoorbeeld, alleen om te testen hoe hij reageert. Studentenverenigingen gaan een stapje verder. Er zijn inmiddels veel regels over de hoeveelheid slaap, voedsel en de hygiëne tijdens de ontgroening, daar is controle op. Maar net zo ingrijpend is de storing van het tijdsgevoel, bijvoorbeeld doordat mensen geen horloge of telefoon bij zich mogen hebben. Of het niet toestaan van contact met bekenden. Het is een vorm van separatie: je haalt een mens uit zijn gewone doen met als doel hem bevattelijk te maken voor nieuwe groepsnormen. Psychologen hebben zich de vraag gesteld of de band in een groep nu werkelijk sterker wordt naarmate de ontgroening zwaarder is."

En is dat zo?

"Er is weinig onderzoek gedaan onder studentenverenigingen. Het zijn besloten groepen waarvan de leden zich niet zo snel laten interviewen, dus veel blijft binnenskamers. Het eerste onderzoek naar de vraag of ontgroeningen zo extreem moesten zijn, kwam van de Amerikanen Aronson en Mills in 1959. Zij concludeerden: hoe zwaarder de ontgroening, hoe leuker je de groep begint te vinden. Als je jezelf zoveel laat aandoen om ergens bij te willen horen, dan moet die groep het wel heel erg waard zijn, is de gedachte. Maar in de jaren negentig vonden mijn voormalige Utrechtse collega's Hein Lodewijkx en Jeff Syroit in veldonderzoek dat het niets uitmaakte hoe hevig de ontgroening was. Er ontstaat altijd een band in een gezamenlijke kennismakingsperiode en die band - en dus niet de zwaarte van de ontgroening - zorgt ervoor dat je de groep leuker gaat vinden. Interessant is wel dat er een sekseverschil lijkt te zijn: mannen lijken het meer passend te vinden als ze fysiek op de proef gesteld worden dan vrouwen. Maar in het algemeen kun je zeggen dat je elkaar opzoekt als je in hetzelfde schuitje zit. En dat geldt niet alleen voor studenten."

ABP opnieuw in opspraak

Heeft u ook zo uw twijfels, Jan Wagenaar van Abvakabo?

"Jazeker en ik voel mezelf in een spagaat. Enerzijds geven deze fondsen een goed rendement, maar anderzijds kun je inderdaad je vraagtekens zetten bij hun manier van werken. Nu heeft ons landelijke bestuurslid Xander den Uyl in de Volkskrant weliswaar gezegd dat pensioenfondsen opkoopfondsen kunnen opvoeden door hun eisen op het gebied van milieu en sociaal beleid op tafel te leggen, maar het is de vraag hoe succesvol dat zal zijn."

Hoe denkt u erover, universitair vakbondsconsulent Jack van Poppelen van CNV Publieke Zaak?

"Ik vind het lastig om nu al te zeggen of ik het wel of geen goed idee vind. Mijn eerste gedachte is: vreemd dat ons pensioenfonds zich inlaat met opkoopfondsen die zich weinig gelegen laten liggen aan de werknemers van door hen opgekochte bedrijven. Maar aan de andere kant is men bij het ABP tot nu toe juist altijd uiterst zorgvuldig geweest, dus ik kan mij voorstellen dat men alleen in fondsen gaat beleggen die zich aan duidelijke spelregels houden."

Kunnen de bonden daar nog invloed op uitoefenen?

"Wij hebben net als Abvakabo een vertegenwoordiger in het Bestuur van het ABP, dus daar ga ik wel vanuit. In elk geval zullen we deze zaak aan onze leden moeten uitleggen, want een goed rendement is leuk, maar als dat ten koste gaat van collega-werknemers bij andere bedrijven, geef mij dan maar liever een wat lager rendement. Per slot van rekening kun je zonder werk helemaal geen pensioen opbouwen".

Hoe ziet u het universitair hoofddocent Erik Stam van Economie?

"Mij lijkt het niet erg verstandig om te streven naar hoge rendementen op korte termijn, want het risico dat het mis gaat, is groot. We herinneren ons altijd de successen, maar we vergeten dat het in de private equity relatief vaak fout gaat. Mij lijkt het voor een pensioenfonds dat zekerheid wil bieden, verstandiger om te streven naar een goed rendement op lange termijn, bijvoorbeeld door te beleggen in Shell of in obligaties."

Bent u tegen alle risicovolle beleggingen?

"Nee, want het ABP belegt via private equity ook in innovatieve schone technologie. Daar sta ik helemaal achter, maar dan dient het risico een duidelijk maatschappelijk doel."

De droom van de zoekgeraakte medaille is voor de 26-jarige geneeskundestudente het bewijs dat ze nog steeds in een roes verkeert. Het is twee dagen na de ontvangst in het Olympisch Stadion en een dag na het bezoek aan de koningin. "Dan sta je in het paleis en hoor je iemand roepen 'Alette Sijbring, goud, waterpolo' en dan mag je naar voren lopen, dat is toch wel heel speciaal."

In Beijing zag Alette de euforie rondom het Nederlands damesteam groeien. "Het viel erg op dat alle andere Nederlandse sporters naar ons kwamen kijken. Mark Huizinga die met een enorme telelens ons staat te fotograferen, Dat was voor mij onvoorstelbaar. Die won acht jaar geleden zelf nog goud." Na de finale wachtte de huldiging in het Holland Heineken House. "Je kunt denken: moet dat gehos nu zo nodig? Maar nadat ik de knop had omgezet, vond ik het echt leuk. Wanneer krijg ik weer de kans om zo uitbundig te crowdsurfen?"

Voor Alette betekent de prestatie in Beijing vooral "de mooist denkbare afsluiting" van een internationale carrière. Ze onderbrak haar studie een jaar lang voor het voltooien van haar Olympische missie. Inmiddels heeft ze bedankt voor het Nederlandsteam. "Ik wil blijven sporten, maar mijn belangrijkste doel is nu om dokter te worden."

Deze maand begint ze in Amersfoort aan de laatste anderhalf jaar van haar co-schappen. "En daar heb ik vreselijk veel zin. Mensen weten vaak niet hoe saai topsport eigenlijk is. Het afgelopen jaar heeft in het teken gestaan van trainen en nog eens trainen. Je bent ook te moe om nog ergens anders aan te denken. Het is heel eenzijdig."

Ook Wieke Dijkstra (24) is amper een week na het behalen van het hockeygoud nog steeds in de ban van Beijing. "Na onze overwinning heeft ons team drie avonden staan feesten in het Holland Heineken Huis. In het vliegtuig terug naar Amsterdam heb ik maar een uurtje geslapen om vervolgens champagne te gaan drinken met andere Olympische sporters."

Bij terugkomst in Nederland is ze diverse malen gehuldigd en heeft ze enkele feestjes gevierd. Terwijl ze geniet van een koffie verkeerd op De Neude, vraagt ze zich af hoe lang het is geleden dat ze op een terrasje heeft gezeten. "Eind mei was de laatste keer, denk ik. Maar een flesje rosé opentrekken, dat is wel meer dan een jaar geleden."

Wieke beschrijft de Olympische Spelen als een ervaring waar ze heel lang op kan teren. Niet alleen dankzij de geweldige prestatie van het team, maar ook door haar belevenissen in het Olympisch dorp. "Ik heb staan tafelvoetballen met tennisser Ivan Ljubicic en ik heb een knipoog gekregen van de Argentijnse voetballer Messi. In de eetzaal stond ik met mijn dienblaadje te wachten op eten, toen iemand achter mij zich omdraaide en me per ongeluk aanstootte. Ik draaide me om en zag dat het Nadal was. 'O, I'm sorry', zei ie. Dan zeg je ook: 'Geen probleem joh!'"

Nu het doel, het winnen van goud op de Olympische Spelen, bereikt is, hoopt Dijkstra zich binnenkort te kunnen storten op het afronden van haar scriptie voor de master Strategisch Human Resource Management: "Ik heb volgende week een afspraak met mijn scriptiebegeleidster. Ze krijgt een cadeautje van me vanuit Beijing." Dijkstra denkt dat ze niet eenvoudig te begeleiden was: het hockey eiste haar de laatste tijd volledig op. "Maar als ik nu twee weken in de bieb ga knallen, dan is de scriptie af."

Dijkstra wil, in tegenstelling tot Sijbring, wel door met het Nederlands team. Ondanks de vele veranderingen die op stapel staan: "We hadden zo'n mooi team. Maar de hele begeleiding stopt, net als een aantal speelsters. Dat is wel een beetje beangstigend: het zal niet meer hetzelfde zijn. Als je zo'n fantastische Spelen hebt meegemaakt, wil je eigenlijk dat er zo weinig mogelijk verandert. Maar misschien is verandering juist goed. Het is natuurlijk een hele uitdaging om min of meer opnieuw te beginnen."

Dat blijkt uit een overzicht dat de Algemene Onderwijsbond heeft samengesteld uit de jaarverslagen van hogescholen en universiteiten. In totaal verdienden 45 bestuurders meer dan het gemiddelde ministersalaris van 169 duizend euro. Dat bedrag is de norm voor openbaarmaking van salarissen.

Wageningen Universiteit duikt drie keer op in de top tien. Aan die universiteit kunnen ze geen geschikte bestuurder vinden die voor minder dan twee of drie ton komt opdraven. Voorzitter Aalt Dijkhuizen kreeg 302 duizend euro en scheidend rector Bert Speelman ontving omgerekend een jaarbedrag van 369 duizend euro.

De UU zit weliswaar niet bij de top 10, maar is wel aan te treffen bij de 45 met naam en toenaam genoemde bestuurders. Zowel Yvonne van Rooy (234,000 euro), Hans Amman (187,000), Willem Hendrik Gispen die nog een deel van het vorige jaar rector was (175,000) en diens opvolger Hans Stoof (43,000) worden door de AOb genoemd.

Onder de eerste tien bevinden zich de UvA/HvA, de Vrije Universiteit, de Hanzehogeschool, de Universiteit Maastricht, de Hogeschool van Arnhem & Nijmegen en de TU Delft. De vakbond heeft alle inkomsten bij elkaar opgeteld: bruto salaris, pensioen- en vertrekpremies, onkostenvergoedingen en bonussen.

Volgens de Hogeschool Leiden hebben de huidige bestuurders contracten voor bepaalde tijd, in plaats van onbepaalde tijd, waardoor zo’n hoge ‘beëindigingsuitkering’ niet meer zal voorkomen. Vork was al 32 jaar in dienst van de hogeschool en kreeg bovendien een stuwmeer aan vakantiedagen uitbetaald die hij niet had opgenomen. In 2006 bedroeg zijn jaarsalaris 122 duizend euro.

Het kabinet is voornemens een maximum te stellen aan salarissen in de semipublieke sector, waar het hoger onderwijs onder valt. Het is nog niet zeker hoe de zogeheten ‘Balkenende-norm’ er uiteindelijk uit zal zien. Waarschijnlijk beperkt die zich tot een brutosalaris van ongeveer 176 duizend euro en vallen pensioenpremies, vertrekregelingen en prestatiebonussen buiten de norm. De AOb wijst erop dat bestuurders de norm dan eenvoudig kunnen omzeilen.

Minister Plasterk heeft erop gehamerd dat de Balkenende-norm er komt. In 2007 dreigde hij de Delftse raad van toezicht te ontbinden als het salaris van de nieuwe CvB-voorzitter de officieuze norm zou overschrijden. Hoe hoog dat salaris uiteindelijk is geworden, wordt pas in het volgende jaarverslag openbaar gemaakt.

De Socialistische Partij heeft minister Plasterk intussen gevraagd hoe hij buitensporige vergoedingen wil voorkomen. Donderdag vergadert de Tweede Kamer over de Balkenende-norm.

HOP

Zie voor het totale overzicht http://www.aob.nl/i.aspx?p=nws&a=7127

Met ondersteuning van verschillende ministeries probeert de stichting de Nationale DenkTank dit jaar voor de derde keer jonge academici creatieve oplossingen te laten vinden voor een maatschappelijk probleem.

Eva Deinum (Biologie), Sofie van den Hombergh (Sociologie) en Anne Vollebregt (Geneeskunde) maken naast UMC-promovenda Kim Jie deel uit van de groep van 21 jonge wetenschappers met een grote maatschappelijke interesse. Ook twee Utrechtse alumni en een alumnus van de Roosevelt Academy doen mee.

Zij gaan zich in deze editie buigen over vragen als: hoe krijg je jongeren aan het bewegen?, en: hoe voorkom je alcoholschade bij opgroeiende jongeren. Half december zal de eindpresentatie plaatsvinden.

XB

Meer info: www.nationale-denktank.nl

Het team, inclusief stuurvrouw bestaande uit vijf UU-studenten en vier HU-studenten, moest in de finale alleen de Zwitserse dames uit Zurich voor laten gaan.

De Utrechtse dames dankten hun afvaardiging naar het EK aan een bijzonder succesvol seizoen met als hoogtepunt het behalen van de nationale titel.

XB

Lees een reis- en wedstrijdverslag op:
http://www.phys.uu.nl/~orca/php/main.php?id=98&tekstid=947562