Een brede parlementaire onderzoekscommissie onder leiding van PvdA’er Jeroen Dijsselbloem concludeert dat de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen vijftien jaar – basisvorming, tweede fase, vmbo, het nieuwe leren – nauwelijks tot betere resultaten hebben geleid. Scholieren werken zelfstandiger, maar hebben minder vakinhoudelijke kennis. Ook hun taal- en rekenvaardigheden zijn “slechter dan nodig”.

Er is te veel haast gemaakt met de invoering van de hervormingen en er is onvoldoende geld in gestoken. Niet de werkelijke kosten maar het beschikbare budget was maatgevend. Draagvlak werd gezocht in politiek Den Haag en niet in het onderwijs zelf. Docenten, scholieren en ouders hadden er weinig invloed op.

Net als de commissie-Rinnooy Kan is de commissie-Dijsselbloem van mening dat de kwaliteit van docenten cruciaal is. Ze wil daarom dat er flink wordt geïnvesteerd in hun scholing. Anders dan in het hoger onderwijs gebruikelijk is, moeten de hbo-lerarenopleidingen door de overheid vastgestelde curricula en examenprogramma’s krijgen.

Verder moet worden onderzocht of het halen van een onderwijsbevoegdheid voor academici net als vroeger weer onderdeel van de reguliere universitaire opleiding kan worden. Wellicht kan dat de keuze voor het leraarsberoep vergroten. Nu volgen masterstudenten een extra opleiding van één jaar. In Utrecht zijn er al plannen in de maak om de lerarenopleiding deels over te hevelen van het IVLOS naar de faculteiten.

HOP

In een memo aan de Universiteitsraad stelt het college van bestuur dat de medezeggenschap in de faculteit Geneeskunde vanwege de verwevenheid met het UMC Utrecht niet op dezelfde manier kan worden georganiseerd als in de zes andere faculteiten. Die kennen - net als Geneeskunde op dit moment - een systeem van ongedeelde medezeggenschap. Dat wil zeggen dat medewerkers en studenten gezamenlijk met het faculteitsbestuur overleggen over zowel de strategie als de bedrijfsvoering van hun faculteit.

Omdat de strategie van de faculteit Geneeskunde nauw samenhangt met de bedrijfsvoering binnen het UMC, verhindert de huidige situatie (de FR praat alleen over de strategie, de OR alleen over de bedrijfsvoering) een effectieve uitoefening van het recht van medewerkers op integrale medezeggenschap, aldus het college. Dat probleem zal verdwijnen als het overleg over de strategie wordt gevoerd door een speciale commissie onderwijs en onderzoek uit de OR. De leden van die commissie, die in de OR ook overleggen over de bedrijfsvoering, zullen het benodigde overzicht wel hebben.

Gevolg van deze keuze is een scheiding van medewerkers en studenten. Voor die laatsten wordt een aparte studentenraad gevormd die zich net als de commissie O&O bezig houdt met de strategie van onderwijs en onderzoek en met het bestuur van de faculteit. De studentenraad en de commissie O&O vergaderen minimaal twee maal per jaar samen over onder meer het facultaire deel van het strategisch plan en over de onderwijs- en examenregelingen van de verschillende opleidingen binnen de faculteit.

De keuze voor deze vorm van medezeggenschap is mede gebaseerd op een advies van een commissie, waarin twee leden van de huidige FR en twee OR-leden zitting hadden. De Raad van Bestuur van het UMC heeft dit advies in grote lijnen overgenomen en het concept-faculteitsreglement in december 2007 vastgesteld. Deze week vergadert de faculteitsraad Geneeskunde over de voornemens, waarna de Universiteitsraad in maart moet beslissen of hij instemt met deze afwijking van de in Utrecht gebruikelijke vorm van gedeelde medezeggenschap.

EH

De ecologische kennis die havo- en vwo-leerlingen bijgebracht krijgen, is volstrekt verouderd. Dat stelt René Westra in het proefschrift, waarop hij volgende week promoveert. Ondanks alle onderzoek van de laatste jaren wordt op school nog steeds kennis uit de jaren zestig overgedragen, aldus de Alkmaarse biologieleraar. Dat is fnuikend, omdat bij beslissingen over bijvoorbeeld vangstquota in de visserij, natuurbehoud of natuurontwikkeling en het al of niet toestaan van drukjacht op wilde zwijnen, actuele kennis van ecosystemen essentieel is. Uit ergernis ontwierp Westra in het kader van zijn promotieonderzoek een serie moderne ecologielessen. Voor dat doel werd hij voor de helft van zijn tijd gedetacheerd bij het Freudenthal Instituut. In navolging van Westra doen inmiddels ook tien andere docenten daar promotieonderzoek naar verbetering van het onderwijs in de bètavakken.

Op de wip

Voor drie Utrechtse onderzoekers is het de komende weken nagelbijten geblazen. Hun aanvragen voor een starting grant van de Europese Onderzoeksraad, de Europese NWO, eindigden weliswaar in de top driehonderd van de negenduizend ingediende voorstellen, maar werden nog niet gehonoreerd. Dat gebeurde wel met achttien andere Nederlandse aanvragen, waaronder liefst vijf van de Vrije Universiteit. Elke toekenning, bedoeld voor onderzoekers die minimaal twee en maximaal negen jaar geleden zijn gepromoveerd, is goed voor ongeveer een miljoen euro. Omdat de raad verwacht in totaal ongeveer driehonderd beurzen te kunnen verlenen, hoeft patholoog Mark Vooijs zich op plaats 250 waarschijnlijk niet al te veel zorgen te maken. Wel spannend wordt het voor theoretisch fysicus Rembert Duine (292) en André Mischke (299) van subatomaire fysica. Omdat het totale beurzenbudget misschien nog wordt verhoogd, wordt de definitieve toekenningslijst pas over een aantal maanden bekend gemaakt.

Modernes Unterricht

Hoewel het goede gebruik om stellingen aan proefschriften toe te voegen in veel faculteiten een zachte dood is gestorven, wordt de traditie in de faculteit Geneeskunde nog in ere gehouden. Dat blijkt onder meer uit de volgende stellingen uit recente proefschriften, waarbij overigens (toevallig?) in twee van de drie gevallen professor Yolanda van der Graaf als promotor optrad.

-Eén ervaring als patiënt is meer waard dan vier jaar communicatietraining. (Gideon Hajer)

-Ervaring is iets dat je krijgt nadat je het nodig had. (Annemarieke Rutten)

-Een haan vergeet vaak dat ie ooit een eitje was. (Floor Vernooy)

-Wenn alle sprechen und einer nicht, das nennt man modernes Unterricht. (Gideon Hajer)

'De UU moet nu echt over de brug komen'

"Het ministerie van Economische Zaken motiveerde de afwijzing door te wijzen op een gebrek aan innovatiekracht aan de UU en ik kan me daar wel iets bij voorstellen. De universiteit heeft met UCEME weliswaar sinds twee jaar een centrum van waaruit inmiddels in verschillende faculteiten onderwijs op het gebied van ondernemerschap wordt verzorgd, maar ondanks de in het Strategisch Plan uitgesproken ambities op dit gebied heeft de UU er tot nog toe vrijwel 0,0 euro in geïnvesteerd. UCEME draait volledig op mensen die toch al bij de universiteit werkzaam waren en deze nieuwe taak naast hun gewone werk moeten uitvoeren."

Gevraagd naar de activiteit van andere universiteiten noemt Buijs het voorbeeld van de Universiteit van Amsterdam, waar onlangs met universitair geld een fulltime hoogleraar ondernemerschap werd aangesteld als drijvende kracht achter een bloeiend Centre for Entrepeneurship. "Zo laat je als universiteit zien dat je het meent. Dat dat werkt, blijkt wel uit het feit dat de UvA in deze subsidieronde wél in de prijzen is gevallen."

Wil de UU haar ambities waarmaken, dan zal het college van bestuur nu toch echt met geld over de brug moeten komen, vindt Buijs, al was het maar om af te komen van de zwakke reputatie die de universiteit op dit punt heeft. "Binnenkort wordt een barometer voor ondernemerschap in de regio gepresenteerd. Daarin wordt spijkerhard geconstateerd dat wij het als universiteit op dit gebied zelfs minder goed doen dan de hogeschool. Het is een beetje een UU-kwaal, vrees ik. Ook voor veel studenten is dit toch vooral een universiteit voor meer service-achtige beroepen. Je gaat in Utrecht studeren om arts of advocaat of ambtenaar te worden. Het is niet toevallig dat de drukte op bedrijvendagen hier veel minder groot is dan bij veel andere universiteiten."

Het mislopen van de subsidie zal ongetwijfeld betekenen dat de plannen voor een universiteitsbreed onderwijsaanbod op het gebied van ondernemerschap voorlopig even wat vertraging oplopen, erkent Buijs, maar van het hoofd in de schoot leggen is wat hem betreft geen sprake. "We hebben vooraf gezegd: dit is een wedstrijd die we kunnen winnen of verliezen, maar we hebben ons voorstel niet voor de archiefkast geschreven. Na deze teleurstellende uitslag gaan we gewoon zoeken naar andere mogelijkheden om onze plannen te realiseren. Er komt op korte termijn in ieder geval een universiteitsbrede minor ondernemerschap en in april start een cursus bij Geneeskunde. Onze ambitie is en blijft om meer studenten te winnen voor de gedachte dat ze na de studie wel degelijk ook voor zichzelf kunnen beginnen."

EH

Wie dezer dagen de vijfde verdieping van het Bestuursgebouw betreedt, voelt dat de sfeer er geladen is. Oorzaak is het besluit van de Universiteitsraad om zich niet neer te leggen bij de gedeeltelijke afwijzing door het college van bestuur van zijn advies over de reorganisatie van de financiële dienstverlening. Na een week van koortsachtig overleg wendde de U-raad zich eind vorige week tot de Raad van Toezicht met een verzoek om bemiddeling, een stap die bij het college van bestuur hard aankwam.

Dat is overigens niet zo verwonderlijk, want hoewel verschillen van mening tussen cvb en U-raad in het verleden wel vaker hoog konden oplopen, is dit volgens medezeggenschapswatchers de eerste keer in zijn bestaan dat de raad een externe instantie formeel om bemiddeling heeft gevraagd. Wat de raad vooral steekt is het feit dat het college zijn besluit om het advies af te wijzen zo slecht heeft onderbouwd.

De keuze van de U-raad om naar de Raad van Toezicht te stappen, maakt overigens duidelijk dat hij het conflict niet op de spits wil drijven. Ook een gang naar de landelijke geschillencommissie was namelijk mogelijk geweest. Die gang, die overigens ook open staat voor de faculteitsraad Bètawetenschappen in zijn geschil met decaan Bliek, blijft wel tot de mogelijkheden behoren. Vooralsnog wacht de raad echter met spanning op de visie van voorzitter Meijerink van de Raad van Toezicht.

Intussen lopen ook de emoties in de faculteit Geneeskunde op, nu voorzitter Blijham van het UMC Utrecht heeft voorgesteld om de huidige faculteitsraad te vervangen door een studentenraad en een commissie onderwijs en onderzoek van de ondernemingsraad. Leden van de ondernemingsraad worden echter niet gekozen op basis van hun affiniteit met onderwijs en onderzoek, maar vanwege hun betrokkenheid met de arbeidsomstandigheden, aldus sommige raadsleden. Zij zien het voorstel van Blijham dan ook als een serieuze bedreiging van de medezeggenschap over onderwijs en onderzoek.

EH

EH

Eindelijk, eindelijk, hebben Bastiaan Vader (21, student sociale geografie & planologie) en Sofie Politiek (29, schoonmaakmanager bij het FBU) elkaar gevonden. Vorig jaar raakte Sofie bij het hijskraanongeluk in De Uithof gewond aan haar been. In die eerste momenten stond een student haar bij temidden van de puinhopen van het Ruppertgebouw. Een kans om hem te bedanken kreeg ze niet, ze wist niet eens zijn naam. In het Ublad deed ze vorige maand een oproep. Met succes.

Bastiaan nam contact met haar op. Op de vraag of hij een beetje haar held is, antwoordt Sofie: "Een beetje?! Heel erg! Ik noem hem altijd mijn redder."

Hoewel duidelijk is dat dieren bepaalde prikkels als onprettig ervaren, is de vraag of zij op dezelfde manier als mensen pijn voelen, nooit afdoende beantwoord. Van Oostrom zocht het antwoord in de hersenen van ratten. Net als in de hersenen van mensen is daar na een pijnprikkel sprake van een kortstondige, maar duidelijk meetbare elektrische golf, de zogeheten somatosensory evoked potential (SEP), waarvan de hoogte correspondeert met de heftigheid van de prikkel. Om vast te kunnen stellen in hoeverre er in zo'n geval sprake is van pijn ontwierp de promovendus een experiment waarbij de dieren voordat de prikkel werd toegediend, een pieptoon te horen kregen.

Van Oostrom: "Na enige tijd gingen de dieren bij het horen van de pieptoon freezing gedrag vertonen, zij verstijfden, en interessant was dat die periode langer duurde naarmate de toegediende prikkels heftiger waren. Op dat moment was ook sprake van een hogere SEP. Omdat we uit ander onderzoek weten dat freezing wijst op angst, kunnen we dus concluderen dat de SEP een maat is voor de onprettigheid van de prikkel."

Dat die onprettigheid door de dieren ook echt als pijn wordt ervaren, kan volgens de aspirant-dierenarts worden afgeleid uit het feit dat bij het toedienen van een pijnstiller de duur van de freezing en de hoogte van de SEP in gelijke mate afnamen. "Onomstotelijk bewezen is het misschien nog niet, maar ik durf wel te stellen dat hieruit blijkt dat we met de SEP een maatstaf in handen hebben, waarmee we niet alleen bij honden en ratten maar bijvoorbeeld ook bij vissen de aanwezigheid van pijn objectief kunnen vaststellen."

EH

Te weinig animo voor taalcursus USF

Jammer hè, Ernst Rustenhoven student Economie, die zich voor de USF-cursus had ingeschreven?

"Ja, erg jammer, want mijn spelling kan wel wat verbeterd worden. Ik ben nu coördinator extern bij studievereniging ECU'92 en dat houdt in dat ik veel contacten heb met bedrijven en sponsors. Ik schrijf veel brieven en mailtjes en krijg van mijn medebestuurders regelmatig te horen dat er een t moet staan waar ik een d heb geschreven."

Hoe komt het dat je niet zo goed kan spellen?

"Het is denk ik op de middelbare school begonnen. Spellen vond ik nooit zo belangrijk. Ik dacht dat als ik maar duidelijk kan maken wat ik wilde communiceren, dat goed genoeg was. Maar nu merk ik dat een brief zonder fouten geen indruk maakt, maar een brief mét fouten een slechte indruk maakt."

Waarom willen niet meer studenten leren spellen, Femke Hovinga, voorzitter van USF?

"Ik denk dat het 't ontkennen van een probleem is. Er zijn wel genoeg studenten voor de cursussen onderhandelen en debatteren. Spellen moet je al kunnen als student, vindt iedereen. Toegeven dat je daar hulp bij nodig hebt, staat misschien minder stoer."

Hoe goed ben je zelf in spellen?

"Nou, best goed. Ik zou de cursus ook gaan geven. Ik ben student journalistiek en ik vind correct spellen heel belangrijk. Er mogen geen spelfouten zitten in openbare stukken. Waarom ik zelf goed kan spellen, weet ik eigenlijk niet. Misschien is het gewoon iets wat je toevallig goed kan, maar ik weet ook dat iedereen het kan leren. Zelf had ik een lerares die met een schaar op tafel sloeg en riep: 'In de tegenwoordige tijd krijgt het werkwoord een t'."

Is de toestroom voor de cursussen Nederlands bij jullie ook zo laag, hoofd onderwijs Bettina Nelemans van het James Boswell Instituut?

"Nou dat valt wel mee. We merken dat steeds meer Nederlandse studenten een taalcursus Nederlands komen volgen. Op dit moment zijn we ook in onderhandeling met de faculteit Sociale Wetenschappen om een taaltoets te ontwikkelen voor eerstejaars. Als een student onder de maat scoort, kunnen ze bij ons een training volgen."

Denk je dat studenten dat willen?

"We geven nu al workshops van drie dagdelen. De problemen bij studenten liggen vooral op het vlak van de d's en t's, daarnaast maken ze veel stilistische fouten en fouten in de interpunctie. De workshops zijn goed bezet en de toekomstige trainingen die we voor de studenten Sociale Wetenschappen gaan ontwikkelen, proberen we zo betaalbaar mogelijk te houden, dus ik denk dat de studenten wel zullen komen als ze daartoe worden aangemoedigd vanuit de opleiding."

GK

Van de achttienduizend zijn dertienduizend afkomstig uit het hbo, wat kan worden verklaard uit de grotere instroom in het hbo. Relatief heeft het wo zelfs iets meer uitvallers dan het hbo. Opmerkelijk is dat het grootste deel van de afhakers pas na drie jaar met zijn studie stopte, en dus ook voor drie jaar of langer basisbeurs moet aflossen.

Niet alleen ex-studenten die hun basisbeurs moeten terugbetalen hebben een studieschuld. Momenteel lossen ruim driehonderdduizend oud-studenten een studieschuld af van ieder gemiddeld tienduizend euro. Dat is ruim vijfhonderd euro meer dan drie jaar geleden. De totale studieschuld bedraagt dus ruim drie miljard, inclusief terug te vorderen basisbeurzen.

De komende jaren neemt de gemiddelde studieschuld naar verwachting flink toe. Sinds september mogen studenten hun jaarlijkse collegegeld lenen en kunnen ze maandelijks 280 euro extra overgemaakt krijgen.

HOP