Het is vrijwel zeker dat een in 1964 gevonden zegel heeft toebehoord aan koningin Izebel, de vrouw van koning Achab uit het bijbelboek Koningen. Dat onthulde Marjo Korpel onlangs in de Journal for Semitics.

"Ach", zegt de Utrechtse oudtestamentica bescheiden, "het was twee jaar geleden maar een kleine en ook nog puur toevallige vondst. Ik was uitgenodigd om op een congres in Zuid-Afrika een lezing op het gebied van de Semitische talen te geven. Liefst iets over vrouwen, was erbij gezegd. Ik dacht aan de zegels waarmee hooggeplaatste personen in het bijbelse Israël documenten ondertekenden. Omdat er uit de periode rond de negende eeuw voor Christus maar 27 zegels van vrouwen bekend zijn, leek dat me wel een geschikt onderwerp.

"Ik ben die zegels gaan bekijken, gewoon in een handboek, en mijn blik viel op dit exemplaar. Niemand had er ooit onderzoek naar gedaan en het was zelfs niet zeker of het van koningin Izebel was geweest, want uit die naam ontbrak een letter. Ik ben toen gaan vergelijken en ik ontdekte dat op de beschadigde plek bovenin het zegel alleen die ontbrekende letter had kunnen staan. Bovendien bevatte het zegel twee slangen, in die tijd symbolen voor een koningin. Het zegel, dat wordt bewaard in Jeruzalem, moest dus wel van koningin Izebel zijn geweest."

Dankzij haar vondst baarde de lezing van Korpel onder vakgenoten het nodige opzien. bracht haar dus geluk, maar met de echte Izebel liep het slechter af. Hoewel Fenicische en daarmee buitenlandse (en volgens de bijbel dus ook heidense), had zij aanvankelijk grote invloed op de staatszaken van Israël. Maar nadat zij in ongenade was gevallen, beschuldigden de profeten haar van hoererij, moordzucht, afgoderij en toverkunsten, en brachten haar op een gruwelijke manier om het leven.

EH

In de computerlokalen in het Buys Ballot Laboratorium zitten op maandagmorgen verschillende groepjes studenten te werken. De lokalen zijn groot en er staan computers in overvloed. "Ik zou zelf een 7 geven, een 8,3 vind ik wat aan de hoge kant", zegt vierdejaars student Tom Sanders (21). "De computers werken prima, maar het draadloze netwerk functioneert slecht. Ongeveer vijftig procent van de studenten werkt met een laptop, dus dat zorgt nogal vaak voor problemen."

Vijfdejaars studenten Barbara Pieters (27) en Bas van Schaik (22) zijn een stuk positiever. Bas: "Het printen is sinds kort gratis, en dat scheelt behoorlijk. Als er problemen zijn met de computers, dan hebben we een prima functionerende helpdesk. Ook zijn hier voldoende computers, je kan altijd wel ergens terecht." Barbara valt hem bij: "Ik kan me die 8,3 wel voorstellen. Ik heb soms ook gebruik gemaakt van computers bij andere faculteiten, en dan is het hier echt veel beter geregeld. Wel is het gebouw vaak koud, maar daar gaat het hier niet om hè?" Even verderop is ook tweedejaars masterstudent Peter Rademaker (24), die met een paar medestudenten aan een groepsopdracht werkt, tevreden. "Voordat ik aan deze studie begon heb ik HBO Informatica gedaan, en daar was het echt dramatisch slecht geregeld."

Arno Siebes, hoofd departement Informatica, is blij verrast over de hoge score op de faciliteiten. "We investeren daar al heel lang in, en het is dan ook fijn dat studenten dit blijkbaar waarderen." Overigens werden de docenten in het onderzoek een stuk minder goed beoordeeld, zij kregen slecht een 5,8 toebedeeld. Siebes: "Dit verbaast mij, want uit de evaluaties na elk vak blijkt dat de studenten over het algemeen tevreden zijn. Ik ga dit zeker uitzoeken, want hier word ik niet vrolijk van. En dan gaan we zeker actie ondernemen."

MV

Waarom trompet?

"Op mijn vijfde ben ik begonnen bij een harmonie in Limburg, daar heb ik hoorn en trompet leren spelen. Jarenlang heb ik trompet gespeeld in een Beierse kapel, maar de Beierse muziek is niet zo in trek bij het grotere publiek. Vooral ouden van dagen kwamen naar onze optredens luisteren. Het is natuurlijk mooi om dat voor hen te doen, maar toch wilde ik iets anders, iets waar meer mensen naar komen kijken. Nu speel ik trompet in een Big Band in Houten, een totaal andere sound, maar erg leuk om te doen!"

Hoe vaak speel je?

"Twee keer per week repeteer ik, een keer met een muziekvereniging uit Houten en een keer met de Big Band. Vorig jaar ben ik twaalf dagen met een ad-hocsymfonieorkest op tournee in Zuid-Frankrijk geweest. Dat orkest bestond uit professionals, mensen van het conservatorium en goede amateurs. Het was echt geweldig dat ik daarvoor gevraagd werd als eerste trompettist. Om goed genoeg te blijven, speel ik ook iedere dag thuis, want volgend jaar gaan wij naar Zweden met dat orkest."

Wat is je mooiste muzikale ervaring?

"Ik heb al veel mooie muzikale momenten meegemaakt, maar waar ik nog vaak aan terug denk is een concert met een symfonieorkest in de Oude kerk in Delft. Meer dan driehonderd violisten en duizend koorleden en maar vijf koperblazers, waar ik er een van was. We speelden de Triomfmars van Verdi. Het geluid van die vijf blazers boven al die andere muzikanten uit in de kerk, dat deed me echt wat. Waanzinnig mooi."

IK

Een universiteit die in 2010 niet voldoet aan de vrouwennorm van minister Plasterk wordt publiekelijk aan de schandpaal genageld. Hij wil dat minimaal vijftien procent van het hooglerarencorps en het bestuurderssegment vrouw is. Kan het niet goedschiks, dan dus kwaadschiks.

Hoe staat het met het glazen plafond van de Universiteit Utrecht Dianne Timmerman van Onderwijs & Onderzoek? "Op 31 december 2006, onze jaarlijkse peildatum, waren er van de 341 hoogleraren 49 vrouw, gerekend in fulltime-eenheden. Dat is afgerond dus 14,4 procent."

En als het gaat om vrouwen in bestuurlijke topfuncties, O & O'er Age Halma? "Daar zijn wel cijfers van, maar eigenlijk houden we dat niet meer zo bij, omdat we al veel vrouwen in topfuncties hebben. Vele diensten hebben een vrouw als leidinggevende, één van de drie collegeleden is vrouw en één van de zes faculteitsdirecteuren ook. We hebben alleen geen vrouwelijke decaan. Inmiddels voeren we ook niet meer een speciaal beleid om meer vrouwen in hoge functies te krijgen, omdat het de goede kant opgaat. Het college van bestuur heeft het er de afgelopen jaren goed ingestampt bij bijvoorbeeld decanen om altijd ook met vrouwelijke kandidaten te komen voor een hoogleraarsfunctie. Het zit inmiddels goed tussen de oren en het heeft gewerkt. Ik ben niet bang voor de billenkoek van Plasterk."

Heb jij het idee dat de UU het goed doet Anne-Marie van Gijtenbeek van het Vrouwennetwerk? "Ik geloof echt dat de UU er werk van maakt om meer vrouwen te benoemen tot hoogleraar. De rector zegt ook altijd dat hij benoemingscommissies terugstuurt als er geen vrouw bij de kandidaten zit. Maar als die commissies dan vervolgens zeggen dat ze geen vrouw kunnen vinden, vraag ik me af welke handvaten er geboden worden om ze alsnog te vinden. En hoe goed iedereen zijn best ook doet, ik moet eerlijk zeggen dat het mij nooit hard genoeg gaat."

Hoe is het jou gelukt om hoogleraar te worden prof. dr. Astrid Kappers van het Helmholtz Instituut? "Ik denk doordat ik een Vici-beurs heb gekregen. Als je in aanmerking wilt komen voor zo'n NWO-subsidie moet de faculteit je professorabel vinden. Dus als je zo'n hoop geld binnenhaalt, ben je dat. Voordat ik promoveerde was ik hier al universitair docent en daarna werd ik uhd. Ik ben nu tweeëneenhalf jaar hoogleraar. Of het voor vrouwen moeilijker is om hoogleraar te worden? Ik zit in een mannenwereld en ik weet alleen dat het zeker niet makkelijker is, maar heel veel zinnigs kan ik daar niet over zeggen. Ik denk wel dat het lastiger is om hoogleraar te worden als je minder dan vier dagen in de week werkt. Maar dat is ook reëel, want je bouwt toch minder snel iets op als het gaat om publicaties, het begeleiden van promoties en binnenhalen van projecten."

En Ineke van Oosten, hoe ben jij directeur geworden van het FBU? "Ik werd gepolst of ik interesse had. Ik was zelfs enthousiast en toen bleek ik de meest geschikte kandidaat te zijn. Daarvoor was ik directeur van University College en dat was ik geworden omdat ik enthousiast en vol overtuiging heb meegewerkt aan het concept en de realisatie ervan. Ik denk dat je niet bang moet zijn voor veranderingen, dat je enthousiasme moet uitstralen en je ambitie moet tonen."

GK

Hoge bloeddruk

Democratie

Waarom komen jonge democratieën zelden tot bloei? Hoe beïnvloeden de media de politiek? Waarom zwalkt het Nederlandse electoraat? Voor onderzoek naar zulke vragen trekken het kabinet en onderzoekorganisatie NWO tot 2011 zes miljoen euro uit. Twintig projecten aan tien universiteiten, waarvan vier aan de UU, moeten licht werpen op de 'omstreden democratie'. In Utrecht gaat bestuurskundige Mark Bovens kijken naar de oorzaken van het verdwijnen van de laagst opgeleiden uit het politieke leven; sociaal-per Frans van Waarden gaat onderzoeken hoe onvermijdelijk het is dat met de democratie ook de bureaucratie toeneemt; historicus Ido de Haan brengt in kaart welke alternatieven er sinds 1880 in ons land zijn geopperd voor de parlementaire democratie; J. Friedman tenslotte gaat een kader ontwikkelen voor een antropologische benadering van de democratische staat. Op vrijdag 12 oktober organiseert NWO in Den Haag een startconferentie voor het programma.

Rectificatie

Bij de rubriek 'In de keuken' van vorige week is per abuis een verkeerde foto afgedrukt. Daarom hierbij de 'echte' Alwies van der Heijden, die onderzoek doet naar het proces waarin giftige gechloreerde koolwaterstoffen worden omgezet in niet-giftige en mogelijk recyclebare producten.

"Het is vijf voor twaalf." Met die woorden liet interim-decaan Jan van Leeuwen van de faculteit Bètawetenschappen vorige week in de faculteitsraad blijken hoe kritiek de situatie bij Natuur- en Sterrenkunde volgens hem is. In 2006 kwam het departement 3,5 miljoen euro tekort en het lopende begrotingsjaar dreigt niet veel minder dramatisch te eindigen. Inmiddels hebben de fysici een eerste plan voor de aanpak van de problemen opgesteld, maar de faculteit gaat hen nu helpen bij het verder uitstippelen van een strategie om uit de rode cijfers te komen. Een kleine commissie zal gevraagd worden om hierbij te adviseren."

De precaire financiële situatie van Natuur-en Sterrenkunde is een onaangename verrassing voor wie bedenkt dat het departement een paar jaar geleden nog gold als een onaantastbaar financieel bolwerk met een soepel sluitende begroting en een financiële reserve om u tegen te zeggen. Sindsdien is de situatie in Utrecht echter ingrijpend veranderd, verklaart departementshoofd Erkelens de problemen.

"Een jaar of drie geleden hebben we een aantal jonge opvolgers aangesteld van hoogleraren die binnen afzienbare tijd met pensioen zouden gaan, de zogeheten dakpanconstructie. We wisten dat we daardoor tot ongeveer 2010 financieel in de min zouden zitten, maar gezien onze reserve van bijna twintig miljoen euro maakte niemand zich daar druk over. Sterker nog, we hadden toestemming van het toenmalige college van bestuur om de reserve voor dit doel aan te spreken. Wie schetst dan ook onze verbazing toen het nieuwe college een jaar later te kennen gaf dat de begroting in 2008 sluitend moest zijn, en dat wij dus geen gebruik konden maken van de reserves. Dat was een fors probleem en daar kwam nog bij dat de faculteit vorig jaar een nieuw verdeelmodel heeft ingevoerd, waardoor er minder structureel geld is voor onderzoek en voor de werkplaats, waarvan vooral wij veel gebruik maken. Voor een departement met duur onderzoek zoals het onze, is dit nieuwe model erg nadelig."

Volgens Erkelens heeft hij er sinds zijn aantreden als departementshoofd in 2006 alles aan gedaan om de financiën te saneren. Maar in de ogen van het inmiddels gealarmeerde faculteitsbestuur boden maatregelen zoals het bevriezen van alle eerste geldstroom aio-aanstellingen, onvoldoende soelaas. In een toelichting erkennen Van Leeuwen en bèta-directeur Eugène Bernard dat de fysici niet stil hebben gezeten. "Maar", zeggen zij, "ze hebben mogelijk te laat beseft dat het probleem niet meer vermeden kon worden. Natuurlijk was het vervelend voor ze dat de afspraak met het college van bestuur plotseling verviel, maar ze hebben lang genoeg de tijd gekregen om zich op de nieuw ontstane situatie te bezinnen. Die tijd hebben ze slecht gebruikt."

Volgens Van Leeuwen heeft Natuur-en Sterrenkunde te lang de ogen gesloten voor de veranderde verhoudingen in het universitaire landschap. "In de huidige universiteit moet het budget voor onderzoek meer en meer worden 'inverdiend' door middel van succesvolle aanvragen bij NWO en andere onderzoekfinanciers. Kijk ook maar naar de jongste maatregel van minister Plasterk. We kunnen het onderzoek domweg niet meer op de oude voet blijven financieren, en met die realiteit probeert ons nieuwe verdeelmodel rekening te houden. Alle zes departementen hebben dat probleem, maar in plaats van er op in te spelen, zijn de fysici maar blijven klagen dat ze niet eerlijk werden behandeld."

Om de impasse te doorbreken kreeg Erkelens eind vorig jaar van het faculteitsbestuur de opdracht om op korte termijn een concreet plan van aanpak te presenteren om zijn departement weer financieel gezond te maken. Hoewel hij niet wil ingaan op de inhoud van dit 'reorganisatieplan', bevestigt hij dat het vrijwel onvermijdelijk is dat eventuele klappen zullen vallen bij het dure experimentele onderzoek in het Ornstein en het Van der Graaf Laboratorium, zeker als dat niet is ondergebracht in een focusgebied. Van Leeuwen en Bernard beklemtonen echter dat de komende tijd met man en macht zal worden gezocht naar minder pijnlijke alternatieven. "Een van de opdrachten aan de adviescommissie is om nog eens goed te kijken naar mogelijkheden om de inkomsten te verhogen en kosten te besparen zonder pijnlijke ingrepen. Natuurlijk, het tekort is groot en de financiën moeten volgens jaar op orde zijn, maar wat ons betreft is het nog geen uitgemaakte zaak dat daarvoor per se een reorganisatie nodig is."

EH

Dat voor negenen nog schoonmakers in het gebouw actief zijn, werd als een belemmering gezien voor een vroege openstelling, maar met het schoonmaakbedrijf zijn inmiddels heldere afspraken gemaakt.

Met de maatregel gaan geen extra kosten gepaard, omdat het uitsluitend de werkplekken van studenten en faciliteiten zoals printers en uitleenautomaten betreft. De uitleenbalies en de zalen met bijzondere collecties kunnen ook onder het nieuwe regime pas vanaf negen uur worden gebruikt.

EH

Inlogproblemen bij WebCT

Ook last van een falend WebCT-programma Herre Talsma, docent bij Farmacie en Universiteitsraadslid?

"Verschrikkelijk veel. Ik doe alles via WebCT. Ik stuur via dat systeem mijn opdrachten naar de studenten. Zij werken met elkaar via WebCT aan een opdracht die ik weer via datzelfde systeem beoordeel. Bovendien geven we er rooster- en lokaalwijzigen op door. Als het systeem werkt, is het fantastisch, en niet alleen omdat ik via die leeromgeving kan zien hoe hard mijn studenten werken. In de U-raad heb ik het college van bestuur gevraagd er werk van te maken, want de problemen duren nu wel heel erg lang."

Ineke Lam, voorzitter van het WebCT Kernteam, wat is er aan de hand?

"WebCT functioneert niet naar behoren en dat is een groot drama. We werken al best lang met WebCT en in het begin onderhield elke faculteit zijn eigen elektronische leeromgeving (ELO). Op een gegeven moment zijn de faculteiten die gebruik maken van WebCT gaan samenwerken en overgestapt op het nieuwe WebCT Vista. Dit voorjaar bleek dat er voor het beheer veel nieuwe investeringen nodig waren in hardware en dat we nieuwe WebCT-specialisten nodig hadden. Mede omdat zulke experts moeilijk te vinden zijn, werd toen afgesproken om de WebCT-server uit te besteden aan het softwarebedrijf Blackboard, dat gefuseerd was met WebCT. In de zomer werd de database overgezet naar het Blackboard hosting centrum in Amsterdam en hebben we het systeem getest. Dat ging toen goed. We hebben zelfs geregeld dat we extra ondersteuning zouden krijgen aan het begin van het academisch jaar vanwege de piekdrukte. Maar helaas. Ondanks allerlei kwaliteitsafspraken is het niet gegaan zoals we hadden verwacht."

En wat nu?

"Alle mogelijke oorzaken worden onderzocht en er zijn ook al wat dingen gebeurd. WebCT is bijvoorbeeld al minder traag, maar we hebben dé oorzaak van het inlogprobleem nog niet gevonden. Deze week zijn de managers van Blackboard uit Amerika overgekomen en we hebben goede hoop dat een oplossing nabij is. Het moet ook niet langer duren. Heel veel opleidingen werken met WebCT en als het probleem niet snel is opgelost haken docenten en studenten echt af. Het doet mijn ICT-hart overigens wel goed, dat het programma zo belangrijk is geworden in het onderwijs dat docenten en studenten eigenlijk niet meer zonder een ELO kunnen."

GK

Elke dag wordt er wel iets gestolen. Reden voor de Infrastructurele Dienst Centrumgebied (IDC) om een alarmerende mail te sturen naar alle medewerkers in dit gebied. Cobi Noordhof, Coördinator Veiligheid en Servicepunt: “Ik moet het afkloppen, maar sinds de mail van afgelopen maandag zijn er geen diefstallen meer gemeld. De mensen zijn nu even alert, maar ik hoop dat ze dat nu ook blijven.” Op dit moment is het Bestuursgebouw erg in trek bij de dieven. Noordhof is niet verbaasd: “Loop daar maar eens tussen 12 en 13 uur rond, bijna iedereen luncht dan terwijl de kamers niet op slot zijn.” Het Van Unnik staat op een ‘goede’ tweede plaats.

De portemonnees worden vaak, met het geld eruit en de pasjes er nog in, teruggevonden in toiletruimtes. Maar ook worden ze door de dieven boven losse plafondtegels gelegd. Vooral medewerkers zijn de klos. “De dieven stelen meestal uit werkkamers”, zegt Noordhof. “Ik geef dan ook het dringende advies om je kamer altijd af te sluiten als je even weg bent. Niet alleen als je gaat lunchen, maar zelfs als je even naar het toilet gaat.”

MV

De scriptieprijs is bedoeld voor hbo- en wo-economen die afstuderen op een sociaal-economisch probleem. De jury nomineert in totaal zes scripties, eerlijk verdeeld over hbo en wo. De winnaars van de hbo-bachelor- en de wo-masterprijs krijgen ieder een cheque van tweeduizend euro. De andere vier genomineerden ontvangen vijfhonderd euro.

Geïnteresseerden moeten hun scriptie tussen 1 september 2007 en 31 januari 2008 bij hogeschool of universiteit hebben ingeleverd. Ze kunnen op de website van de SER (www.ser.nl) een inschrijfformulier downloaden. Een samenvatting van maximaal vier pagina’s is verplicht.

HOP