Liever een strategie dan een Randstadprovincie
"We hebben op het moment al een sterke Randstad, maar er zit veel meer in. Dat idee uit het rapport van de commissie-Kok onderschrijf ik. Het is bovendien prachtig geschreven, maar het werkt naar slechts één conclusie toe: er móet één Randstadbestuur komen. En daar geloof ik niet in. Dat is een bestuurskundige oplossing. Het heeft geen zin om te zeggen: vanaf nu is alles Randstad.
Het rapport doet het voorkomen dat wanneer er één bestuur is, alles wel goed komt. Dat is naïef. Alle betrokken partijen, van de gemeenten, provincies en centrale overheid, tot bedrijven en woningcorporaties kunnen beter snel rond de tafel gaan zitten. Net als bij de afgelopen kabinetsformatie moet het mogelijk zijn om binnen een paar maanden met alle partijen tot een mooie strategie te komen om de Randstad sterker te maken, zonder te verdwijnen in praatcircuits."
Al die partijen overleggen nu ook al. Wat is het verschil met een Randstadstrategie?
"Overleg is er wel, maar dat is te weinig doelgericht. Dan zitten die groepen bij elkaar, dan weer die. Een Randstadprovincie zal dit alleen maar verder in de hand werken. Je creëert een nieuwe bestuurslaag die het beleid gaat bepalen. Dat nieuwe bestuur moet vervolgens langs alle betrokken partijen om zijn beleid te verdedigen. Dit kun je vermijden door een doel te stellen. Namelijk, de Randstad sterker maken. En daar richt je je dan op. De partijen moeten tot een strategisch rapport komen, waarin helder staat hoe daar naar toe gewerkt gaat worden. Het nieuwe kabinet zal daar dan mee aan de slag moeten gaan."
Hoe zorg je ervoor dat alle partijen ook daadwerkelijk meewerken?
"Met een stok achter de deur. Met de intentie alleen kom je niet verder. Stel nou dat woningcorporaties niet mee willen werken. Goed, dan niet. Maar dan pikken we wel jullie reserves in. Hetzelfde geldt voor gemeenten. Werken die niet mee, dan wordt er ergens een geldkraantje dichtgedraaid."
Zou een Randstadprovincie niet die stok achter de deur kunnen zijn?
"Dat zou kunnen. Maar de partijen willen snellere besluitvorming. Dat lukt niet als je een nieuwe Randstadprovincie creëert. Dat betekent dat alle betrokken provincies opgeheven moeten worden. Vervolgens moet er een nieuw bestuur gevormd worden. Daarna moet er een werkplan gemaakt worden. Als dat allemaal klaar is, ben je inmiddels één, twee jaar verder. Met een strategie kun je binnen een paar maanden een doel formuleren."
Wat vindt u van het idee van de voormalige Haagse burgemeester Deetman, die denkt dat één provincie de meeste bestuurlijke problemen rond de aanleg van de A4 had kunnen voorkomen?
"Ik denk niet dat mét Randstadbestuur die problemen er niet geweest waren. Je blijft altijd partijen als milieuorganisaties houden waarmee je in conclaaf moet; en dat is maar goed ook. Het is veel verstandiger binnen de Randstadstrategie sleutelprojecten te benoemen, waarvoor andere regels gelden. Als je een weg wil aanleggen die iedereen belangrijk vindt, zorg er dan maar voor dat die buiten de bestaande regelgeving valt. Je moet van tevoren met zoveel mogelijk partijen proberen zaken te regelen, net als bij een regeerakkoord. Je zal altijd op weerstand stuiten, want er is altijd oppositie tegen bouwplannen. Toch heb je met een aantal belangrijke partijen al een commitment."
De Randstad opknippen in stadsregio's. Zou dat een goed alternatief zijn?
"Wat mij betreft hoeven stadsregio's niet in de plaats van provincies te komen. Ik juich het wel toe dat steden binnen in een regio beter met elkaar samenwerken om bijvoorbeeld samen een buitenlands bedrijf naar de regio te lokken. Nu komt het voor dat Utrecht, Nieuwegein en Houten elkaar beconcurreren. Dat lijkt me niet de bedoeling. Dat er concurrentie tussen stadsregio's als Amsterdam en Utrecht bestaat, vind ik niet erg. Daar worden ze alleen maar sterker van."