De Technische Universiteit Eindhoven wil 8150 euro per jaar gaan rekenen. Dat meldde de Volkskrant afgelopen zaterdag. Ook de Universiteit van Amsterdam heeft plannen in die richting en wijst op de collegegelden voor niet-bekostigde masters: die liggen tussen de negenduizend en vijftienduizend euro.

In het nieuwe leerrechtenstelsel dat staatssecretaris Rutte in 2007 wil invoeren, mogen studenten twee jaar studievertraging oplopen. Ze betalen dan gewoon het wettelijke collegegeld van 1500 euro per jaar. Daarna mogen de onderwijsinstellingen het collegegeld verhogen tot maximaal drieduizend euro.

Maar in 2010 kan die situatie veranderen. Het stelsel wordt dan geëvalueerd en het parlement zal vervolgens besluiten of de instellingen ‘marktconform’ collegegeld mogen vragen. Rutte stelde aanvankelijk voor om een maximum te handhaven, maar met name de PvdA in de Tweede Kamer vindt dat onnodig.

Volgens de studentenbond LSVb kunnen studenten beter in het buitanland gaan studeren als deze bedragen echt doorgaan. Het ISO, denkt dat veel studenten alsnog met hun studie zullen stoppen als ze zo’n negenduizend euro moeten gaan neertellen.

HOP

De bezetting van het bestuursgebouw van de Universiteit van Amsterdam vond plaats op 28 februari 2005 uit onvrede over de leerrechtenplannen van Rutte. Een deel van de gearresteerde bezetters werd veroordeeld voor lokaalvredebreuk en is daartegen in hoger beroep gegaan.

De bezetters voeren aan dat de staatssecretaris destijds zelf tot de bezettingsactie had opgeroepen in een uitzending van Netwerk en nemen het hem zeer kwalijk dat hij niet bereid was met hen te onderhandelen.

Rutte liet gisteravond in Netwerk weten geen enkele wroeging te hebben. De studenten wisten volgens hem precies wat de mogelijke consequenties van hun actie waren. Bovendien hadden ze, anders dan hij geadviseerd had, een kantoorpand bezet en geen faculteit.

Het hoger beroep dient op 31 mei, de dag waarop bekend wordt of Rutte de nieuwe partijleider van de VVD wordt.

HOP

De ruimte beneveld

"Voor de duidelijkheid, deze alcohol in de ruimte is niet drinkbaar. Het gaat om het giftige methanol, wat we wel gebruiken voor antivries. Maar het spul is niet geschikt voor consumptie: je wordt er blind van. Daarnaast is al lang bekend dat er alcoholdampen in de ruimte zweven. Al in 1985 heeft iemand alcohol gemeten op dezelfde plek als de Britse wetenschappers nu. Wat wel nieuw is, is de exacte omvang en vorm van die wolk. De Engelsen bouwden een heel gevoelig instrument waarmee ze radiostraling kunnen meten die methanol uitzendt. Methanol is makkelijk te zien met radiotelescopen, daardoor weten we nu preciezer hoe die sliert alcoholdamp er uit ziet."

Wat is er dan wél zo opwindend aan deze Engelse ontdekking?

"Globaal weten we hoe een ster ontstaat, namelijk door gaswolken die zich samentrekken. Maar in de laatste fase van de geboorte kunnen we niet meer zien wat er gebeurt, omdat de wolk gas rondom de ster in wording zo dicht is dat we er niet doorheen kunnen kijken. Met radiostraling kan dat nu wel, zo hebben de Britten hun waarneming gedaan. Daardoor zijn we nu een stapje verder in de uitleg hoe gassen samenkomen en uiteindelijk een ster vormen. het methanol gas blijkt een schijf te vormen, een sliert wolkendek rondom de draaiende kern. Je zou denken dat de wolk door het draaien wordt weggeslingerd. Doordat die wolken steeds minder snel gaan draaien om de ster, gebeurt het tegenovergestelde: de materie valt op de ster in wording. Zo groeit de sterre-foetus. Wat die wolken afremt, is nog de grote vraag. Het heeft waarschijnlijk iets met magnetisme te maken. Dat uit te vinden is de volgende stap."

Wat is er bijzonder aan juist het aantreffen van alcohol in de ruimte?

"Dat er zelfs in zo'n ijle en koude omgeving complexe moleculen ontstaan zoals alcohol is opmerkelijk. Pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw kwam dat aan het licht. Sindsdien hebben we 130 soorten organische moleculen aangetroffen, in gasvorm zwevend door de ruimte. Naast methanol is er bijvoorbeeld ook vinyl alcohol. Deze wolken zijn de meest voor de hand liggende plek voor het ontstaan van een nieuwe ster. Daarnaast kun je speculeren over wat dit betekent voor het ontstaan van leven. Een nieuwe planeet begint al met deze complexe moleculen, dat zou de eerste stap naar de vorming van leven vergemakkelijken. Daarom worden deze gassen wel 'Seeds of Life' genoemd. Het is nog een hele stap van alcohol naar eiwit, maar de aanwezigheid ervan in het prille begin van een nieuwe ster vergroot wel de kans op leven."

Dit is dus bekend sinds de jaren tachtig. De huidige berichtgeving over de ontdekking van alcoholdamp is dus oud nieuws?

"Het is een beetje opgeblazen. Toen in 1985 de vondst voor het eerst werd gedaan, kwam het ook al met grote letters in de krant. Kennelijk springen journalisten er bovenop als het om alcohol gaat. Terwijl de Engelse onderzoekster die het resultaat onlangs presenteerde, Lisa Harvey-Smith, wel keurig vermeldde hoe de vork in de steel zit. Dat is daarna een beetje ondergesneeuwd. Deze wetenschapster werkt overigens gewoon in Dwingeloo. De Britse onderzoekers werken mee in een netwerk van Europese radiotelescopen. Het centrum van dit JIVE-project zit in Nederland. Door JIVE krijgen we ongelofelijk scherpe beelden van het heelal. Op verschillende plekken in Europa kijken radiotelescopen naar hetzelfde stukje hemel. De combinatie van die beelden levert haarscherpe plaatjes, die in de toekomst beslist meer zullen onthullen."

Sociale paarden

Eén miljard

Het kabinet moet per jaar een miljard euro extra investeren in kennis, wil het universitaire onderzoek niet in gevaar komen. Dat vindt de Commissie Dynamisering onder leiding van NWO-directeur Hans Chang. In een advies aan minister Van der Hoeven en staatssecretaris Rutte stelt de commissie, waarin ook de Utrechtse rector Gispen zitting heeft, dat 500 miljoen rechtstreeks naar de universiteiten moet vloeien en 300 miljoen voor jonge onderzoekers en 200 miljoen voor de alfa- en gammadisciplines moet worden gerserveerd. De andere 500 miljoen moet worden besteed aan toponderzoek en verdeeld via onderzoeksfinancier NWO. (Zie ook pag. 6 en www.ublad.uu.nl)

Voordat ze aan de uitdaging begonnen, hadden ze geen van allen echt in een roeiboot gezeten. Inmiddels trainen ze vier keer per week in een boot van studentenroeivereniging Triton. "Afgelopen zomer zijn we met de voorbereidingen begonnen. Triton stelt elk jaar vier boten voor USC en UVSV ter beschikking voor de Ringvaart Regatta. Om door hun selectie te komen, moet je een plan van aanpak schrijven met een motivatie," legt Freeke Heijne (22) uit. "Ongeveer tien teams hadden zich opgegeven. Het was super mooi toen we te horen kregen dat we door de loting waren gekomen!"

Het leven van de meiden is behoorlijk veranderd door dit avontuur. Het staat in het teken van roei- en conditietrainingen. Sinds november zijn ze drie keer per week op de sportschool te vinden. "Daar doen we een circuitje: eerst op de ergometer, daarna spinnen, steppen en hardlopen," vertelt Merel Janssen (24). Hun leven is veel drukker geworden zegt Hanneke van Niele (22): "Je moet goed plannen. Er wordt van je verwacht dat je altijd aanwezig bent. Ik doe nu zoveel dat ik waarschijnlijk een semester stop met mijn studie." Buiten de drukte zijn er nog meer veranderingen in het leven van de negen studentes. Roken en alcohol zijn 'verboden middelen' geworden. Geen bier of wijn meer op een borrel, maar cola of spa rood. Hoewel het niet hoeft, rookt en drinkt stuurvrouw Sabine van de Wetering (21) ook niet. Ze is solidair met de rest. Volgens coach Arjan Reijns (26) moet een stuurvrouw juist aan de whisky en zware shag: "Je moet straks zo'n lekkere zware, hese stem hebben. Dat hoort erbij."

Een avondje trainen begint voor de negen dames rond kwart over zeven 's avonds. Eerst roeien ze zich warm op de muziek van radio 538. In februari gingen ze voor het eerst het water op. Voor die tijd trainden ze veel op het roeiapparaat. "De ergometer is stabiel, die beweegt niet. Daardoor kun je perfect de basistechnieken onder de knie krijgen", legt Arjan uit. Na de warming up lopen de meiden naar de boot. "Zag je net die kerels op de kant staan? Dat zijn onze concurrenten van USC. Of we het als een strijd zien? We hebben niet zoveel met ze te maken. Maar we moeten wel een streefdoel hebben en dat is de andere teams van het corps en UVSV verslaan."

Omdat de meiden de afgelopen weken in een viertje hebben geoefend, is de overstap naar de acht wat onwennig. Coach Arjan geeft de meiden aanwijzingen: "Riemen naar buiten. Balans houden. Niet omslaan want dat staat zo lullig op de foto!" Volgens coach Michiel Lippus (24) kostte het even tijd om de meiden te leren roeien: "Ze moesten helemaal vanaf nul beginnen. Maar in een korte tijd gaan ze met grote sprongen vooruit. De dames zijn heel sportief ingesteld en hebben veel doorzettingsvermogen. Dat scheelt een hoop." Normaal gesproken fietsen beide coaches met de boot mee om tips en aanwijzingen te geven vanaf de kant. Vandaag neemt Michiel als stuurman plaats in de boot. In het begin roeien de dames met zijn zessen. De overige twee houden hun roeispanen plat op het water om de boot in balans te houden. Zo wisselen ze elkaar af. "Als dat goed gaat, mogen we met z'n achten roeien. Dat geeft echt een enorme kick!" roept Nicolien Holland (21) enthousiast.

Terwijl Fame bezig is met de training, zijn hun concurrenten, de mannen van USC al klaar. Het aanleggen van de boot verloopt niet vlekkeloos. De pijn in hun kont werkt ook niet mee. Eens kijken hoe het de meiden straks vergaat. Je hoort ze al van ver aankomen. Arjan schreeuwt vanaf de kant aanwijzingen naar de roeisters: "Naar voren en terug!", "Hou recht!", "Ja, goed zo!" Het tempo in de boot wordt aardig opgevoerd. Soepel glijden ze door het water. Ze roeien met z'n achten; een teken dat het goed gaat. Het is donker als de meiden klaar zijn met hun training. De boot is inmiddels voorzien van twee witte fietslichten. Het valt op dat ze ondanks grote blaren op de handen minder klagen dan de mannen van USC,. "Ik ben niet eens super moe. We trainen ook meer op techniek dan op snelheid en kracht. Twee uur roeien op de ergometer is zwaarder," zegt Marique Sorel (21). Na afloop van de training hebben de roeisters een kort evaluatiegesprek met de coaches: "Het was best strak. Goede handeling. Volgende keer gaan we meer oefenen op lange en versnellende halen. Als dat lukt, dan wordt de Ringvaart een makkie!"

Hoe de meiden van Fame de 100 kilometer gaan volhouden, weten ze eigenlijk niet. "Binnenkort gaan we 30 kilometer roeien. We zijn heel benieuwd hoe dat gaat. Maar we gaan er echt voor!"

Professor Utrecht weet alles over de Domstad

Bent u de terechte winnaar? "Ja, dat vind ik wel. Ik heb me intensief voorbereid op de quiz. Op beslissende momenten wist ik het goede antwoord te geven. De eindoverwinning was overigens wel nipt."

Hoe heb je jezelf voorbereid? "Vooral door veel boeken en kranten te lezen, en me te verdiepen in de onderwerpen die ik tegenkwam. Als ik bijvoorbeeld las over een bepaald gebouw, zette ik alle bekende gebouwen inclusief bouwjaar in een aparte lijst op de computer. Daardoor had ik op een gegeven moment heel veel lijsten, en kon ik de rijtjes uit m'n hoofd leren."

Hoeveel tijd kostte dat? "Zes weken lang heb ik me op alles gestort wat met Utrecht te maken had. De krantenkoppen die me interessant leken, heb ik uitgeknipt en in een plakboek geplakt. Als ik later dat plakboek weer bekeek wist ik weer wat er in Utrecht allemaal speelde. De actuele kennis zat tijdens de quiz dus wel goed. Voor de geschiedenis van Utrecht heb ik de boeken uit de serie 'Ach lieve tijd' doorgenomen die een beeld geven van Utrecht over de afgelopen 13 eeuwen. De paragraaftitels van die boeken heb ik opgeschreven en mezelf getraind om in een samenvatting te vertellen waar het over ging. Al met al had ik die zes weken wel nodig."

Hoe kan je zoveel onthouden? "Dat is een kwestie van trainen. Vroeger had ik er moeite mee om dingen te onthouden, maar ik heb mezelf leren studeren. Ik stel mezelf altijd de vraag wie, wat, waar, hoe, waarom en wanneer, en dat herhaal ik vervolgens weer. Ook maak ik veel gebruik van ezelsbruggetjes."

Hoe heb je de slotuitzending bij RTV Utrecht ervaren? "Het was soms niet helemaal duidelijk of we aan het opnemen waren of niet. Soms werden de opnames onderbroken omdat ik te snel op de knop drukte, maar ik wist dan gewoon zeker wat de vraag zou zijn. De opnameleiding vroeg op een gegeven moment of ik eerst wilde wachten totdat de vraag werd gesteld, ook om m'n medekandidaten een kans te geven. Maarten van Rossem presenteerde de quiz en later ben ik nog met hem op de foto geweest. Dat is ook mijn andere hobby: op de foto gaan met bekende mensen."

Smaakt deze overwinning naar meer?"Altijd. De afgelopen tien jaar heb ik aan 6969 wedstrijden meegedaan, van allerlei soorten quizzen tot fotowedstrijden. Gemiddeld win ik twee à drie prijzen per maand. Volgende maand hoop ik aan mijn 7000ste wedstrijd deel te nemen."

Wetenschappers en de wereld

"Vraag pers naar het belang van hun werk en je krijgt gegarandeerd een stereotiepe reactie", zegt filosoof Jan Vorstenbosch. "Of het is nog te vroeg om er al iets over te zeggen, of hun onderzoek is een zegen voor de mensheid want als ze dat niet zeggen, loopt hun subsidie gevaar. Van de weeromstuit schiet een ethicus die met zo'n wetenschapper debatteert, ook in de groef en komt niet verder dan al even stereotiep gemoraliseer over gevaren en risico's."

Doodzonde, vindt Vorstenbosch, want daardoor komt men maar zelden toe aan de vraag in wat voor wereld we willen leven en of de wetenschap ons daar ook echt heen brengt. Vandaar de mede door hem opgezette Studium Generale reeks 'Ethiek en Wetenschap', waarin zeven wetenschappers 'die nog niet al te bijziend zijn geworden', is gevraagd om voor één keer uit hun rol te vallen in een debat met een al even onorthodox denkend ethicus.

Vorstenbosch is benieuwd of het gaat lukken. "Wij hebben de onderzoekers gevraagd om te schetsen waar het in hun vakgebied heengaat, wat zij daar zelf aan verwachten bij te dragen en hoe ze dat over een jaar of twintig aan hun kleinkinderen denken te verantwoorden. Als ze het lef hebben om de ideologie de ideologie te laten en een persoonlijk verhaal te houden, kan het een heel spannende serie worden."

(voor meer informatie: www.sg.uu.nl/prog/ethiek.html)

Universiteitsraad

Allochtoon talent

Vijftien talentvolle allochtone studenten krijgen dit jaar de kans om studentassistent te worden of om een onderzoeksstage te volgen. Dit is één van de maatregelen die worden aangekondigd in de notitie Diversiteitsbeleid 2006 waarmee het college van bestuur hoopt hun kans te vergroten op een loopbaan aan de universiteit. Het college wil de etnische diversiteit onder medewerkers en studenten aan de UU vergroten.

Verzuim

De verzuimcijfers aan de Universiteit Utrecht zijn uitermate laag. Toch moeten leidinggevenden zich meer gaan bekommeren om ondergeschikten die lang thuiszitten of vaak verstek laten gaan. Volgens het college is de universiteit er nog niet voldoende van doordrongen dat verzuim lang niet altijd het gevolg is van ziekte. Verzuim kan bijvoorbeeld ook te herleiden zijn tot spanningen op de werkplek. Goed werkgeverschap vraagt aandacht voor dit soort problemen. Op de achtergrond speelt de Wet Verbetering Poortwachter die een grote verantwoordelijkheid legt bij de werkgever voor het voorkomen van arbeidsongeschiktheid.

ICT-wantrouwen

Het college van bestuur moet volgende week nog geen besluit nemen over de vorming van één shared service centrum ICT. Volgens de commissie van de Universiteitsraad die zich met de universitaire informatisering bezig houdt, bestaat voor zo'n SSC op de werkvloer weinig draagvlak. Dat blijkt uit een enquête onder ICT-medewerkers. Niemand ontkent dat een efficiencyslag nodig is, aldus U-raadslid Martin van Reeuwijk, maar er bestaat grote scepsis over de nu bekende plannen. Volgens collegelid Kardux is er nog geen reden tot grote zorg. Volgende week wordt alleen beslist over een plan van aanpak. Daarna krijgen alle betrokkenen inspraak.

Hockeyclub USHC op straat gezet

Jammer, Marjolein van den Berkmortel, commissaris sponsoring?

"Natuurlijk, maar persoonlijk vind ik het ook verfrissend. De Bacchant was al 10 jaar ons café, dus het was ook wel tijd voor iets nieuws."

Hebben jullie snel wat anders gevonden?

"Met een paar mensen zijn we een aantal kroegen afgegaan, en al redelijk snel vonden we Dikke Dries het meest geschikt. We komen daar nu sinds deze maand, en we zitten nog een maand op proef. Daarna beslissen we, samen met Dikke Dries, of we verder met elkaar in zee gaan. Dan gaan we ook een sponsorcontract afsluiten waardoor we bijvoorbeeld goedkoper biertjes kunnen drinken."

Waarom zijn de leden van USHC niet welkom in jouw Aperativo, Eddy Schouten?

"Wij richten ons vooral op de beginnende werker die meer te besteden heeft dan de gemiddelde student. Studenten zijn natuurlijk welkom, maar we gaan geen moeite doen om ze binnen te halen. We sluiten überhaupt geen sponsorcontracten af, daar is Aperitivo niet het juiste café voor."

Was het afscheid emotioneel, Marjolein?

"Ja, voor sommige mensen zeker. Er liggen daar mooie herinneringen. We hebben een afscheidsavond georganiseerd die heel geslaagd was. Af en toe zag je wel wat bedroefde gezichten."

Wat vind jij van de nieuwe stamgasten, Jos de Winter van Dikke Dries?

"Het zijn gezellige mensen, af en toe komen ze wat aangeschoten binnen maar dat hoort erbij. Vooral op zondagavond, als de derde helft bij USHC al is begonnen, is het gezellig druk. "

Is de omzet gestegen?

"Laat ik het zo zeggen: de zondagavond is van een saaie avond naar een hele gezellige avond gegaan. Ik mag niet klagen."

Pas met 'n vijf herkansen

Met de invoering van het bachelor-masterstelsel werd in 2002 korte metten gemaakt met het herkansingencircus. Een student had nog recht op één herkansing, op voorwaarde dat hij voldoende inzet had getoond. Een herkansing moet verdiend worden, was het motto. In de nieuwe 'richtlijn onderwijs' gaat het college van bestuur nog een stap verder. Alleen met een vijf mogen studenten nog een poging wagen om de cursus met een voldoende af te sluiten.

De grote alfa- en gamma-opleidingen doen het overigens al enige tijd op die manier. Veel bèta-studies geven nu ook de dikke onvoldoendes een herkansing. Bij natuur- en scheikunde laten betrokkenen weten geen voorstander te zijn van al te strikte voorschriften. Het aanbieden van herkansingen laten ze liever aan de docenten over. Een aantal bèta's had aangedrongen in elk geval ook voor een vier een herkansingsmogelijkheid open te houden.

Met de nieuwe richtlijn wil de universiteit, in lijn met het advies van de universitaire commissie bachelor-master, studenten aanzetten zich meer in te spannen. Zo moeten ze minimaal 35 uur per week aan hun studie besteden. Ook de invoering van percentielscores, waarmee duidelijk wordt wie de beter en de minder presterende studenten zijn, moet motiverend werken.

Voor het overige is de richtlijn beperkter dan de oude richtlijn 'uitvoering bachelor-master' die in 2002 beschreef hoe het Utrechtse kleinschalige en vraaggestuurde onderwijs eruit zou moeten zien. Opleidingen krijgen grotere vrijheid bij het inrichten van het onderwijs. Het minimum aantal van acht contacturen per cursus komt te vervallen, er worden minder eisen gesteld aan de tutorbegeleiding na het eerste jaar en ook het portfolio is niet langer een diploma-vereiste, maar slechts een begeleidingsinstrument.