Afrekenen op prestaties stelt eisen aan leidinggevenden

Op 1 maart gaat het Interfacultair Instituut voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Studievaardigheden, zoals het IVLOS voluit heet, in een nieuwe afgeslankte vorm verder. Deze week gaf de Instituutsraad groen licht na een half jaar durend reorganisatieproces, dat heeft geleid tot een krimp van zestien volledige arbeidsplaatsen. Omdat al zestien van de 23 niet herplaatste medewerkers elders werk hebben gevonden, ziet ook de financiële toekomst van het instituut er weer enigszins rooskleurig uit. Naar verwachting zal het jaar 2006 zonder tegenvallers met een positief saldo van ruim vier ton worden afgesloten.

Voorwaarde is wel dat de zittende medewerkers nog voor bijna een miljoen aan opdrachten binnenhalen, want 'declarabiliteit' is binnen het instituut de nieuwe norm. Daarmee nauw samen hangt een van de meer curieuze gevolgen van de reorganisatie en wel het feit dat drie medewerkers boventallig zijn geworden. Die vreemde positie (geen werk, maar ook geen ontslag) hebben zij te danken aan het feit dat de instituutsleiding te weinig vertrouwen heeft in hun vermogen om opdrachten binnen te halen om hen in de nieuwe organisatie in te passen, terwijl zij volgens het principe 'last in first out' niet in aanmerking komen voor ontslag.

Je kunt je afvragen hoe reëel het is dat, veelal oudere medewerkers worden afgerekend op een eigenschap die bij hun aanstelling nog een zeer ondergeschikte rol speelde. Maar omdat het alternatief - jonge medewerkers ontslaan puur en alleen op basis van hun aanstellingsdatum - zeker zo onrechtvaardig is, heeft de instituutsraad schoorvoetend met de gang van zaken ingestemd.

De UU koerst af op een toekomst waarin het afrekenen op prestaties meer en meer de norm wordt. Daar is niets mis mee, mits de organisatie medewerkers dan ook alle kansen biedt om zich aan de nieuwe omstandigheden aan te passen. Helaas schort het daar nog regelmatig aan, zoals oud-Uraadslid André Manders elders in dit nummer constateert (zie rubriek De Mening, pag. 6). Hoog tijd dus voor leidinggevenden om ook voor die kant van het personeelsbeleid de volle verantwoordelijkheid te nemen.

EH

Elize zit pas sinds oktober bij Softijs, maar is kennelijk al helemaal ingeburgerd. "Ik heb altijd aan atletiek gedaan, maar het schaatsen vind ik echt fantastisch. Ook omdat ik nog met sprongen vooruit ga, ik heb pas mijn persoonlijke records met alweer twee seconden verbeterd." Ze vindt het heerlijk om naar het schaatsen te kijken. "De Nederlanders zijn favoriet natuurlijk tijdens deze Olympische Spelen. Het is wel heel spannend die 500 meter, omdat de verschillen zo klein zijn. Het gaat echt om details."

Yfke, een klein meisje in schaatstenue op het midden van de bank, is volgens alle andere aanwezigen de snelste dame van Softijs. Ze volgt het schaatsen op de voet en haar favoriet, de Rus Dorovejev, blijkt vanmiddag uiteindelijk inderdaad hoog te eindigen. "Hij reed dit seizoen al goed", weet ze.

Op de kwaliteit van het ijs in Turijn hebben de Utrechtse schaatsers weinig aan te merken. "Wij zouden dolblij zijn als we eens op zulk ijs mochten schaatsen! Utrecht heeft veel slechter ijs!". In het eerste Olympisch weekend ontstond wat commotie over de ijskwaliteit in Italië. Yfke: "Het zou te zacht zijn. Maar een beetje zacht ijs is nu juist wel goed bij zo'n korte afstand. Daardoor hebben de schaatsers meer grip."

De eerste ritten zijn begonnen en de aandacht verplaatst zich naar het beeldscherm. Er komen Russen, Japanners, Canadezen en Amerikanen aan de start. Iedereen zegt in eerste instantie voor de Nederlanders te zijn. De Amerikaanse schaatsers zijn niet populair. "Behalve Cheek, die vinden we wel sympathiek. Hij is ook op en top sportman. Misschien lijkt hij soms wat egoïstisch, maar dat moet ook wel in de topsport", zegt Yfke. Na een eerste korte dweilpauze is Nederlander Jan Bos aan de beurt. Het is ineens doodstil in de kamer. Als het startschot is gelost, barst het commentaar los: "Was 'ie goed weg?" "Nee!". En na de bocht: "Ja, ja, ja goedzo", "Door, hop hop hop". Bos komt binnen in een tijd van 35.68. Meteen daarna is Erben Wennemars aan de beurt en ook deze wedstrijd wordt met extra aandacht gevolgd. Kreten als 'slag afmaken' en 'jaa, hij is aan het schaatsen' gaan over tafel.

Jan zit gefascineerd te kijken. "Ik vind dit geweldig. Ik heb het hele weekend ook al tv gekeken, gisteren denk ik wel zeven uur. Het skiën, snowboarden en natuurlijk het schaatsen. Vanmiddag heb ik eigenlijk een cursus bij De Uitwijk, maar die heb ik afgezegd om nu ook te kunnen kijken."

Ook Jesse volgt alles: "Ik ben een beetje een materiaalfreak. Dat de Nederlanders nu met die snellere smallere ijzers komen, verbaast me niets. Ik zat er eigenlijk een beetje op te wachten. Het is wetenschappelijk bewezen dat ze sneller zijn, dan is het denk ik ook zo. Schaatsen is technisch en gaat om details. Alles kan een verschil maken. Smallere ijzers, maar ook of je je een beetje lekker voelt. Ik schaats twee keer per week en als ik bijvoorbeeld gestresst ben, schaats ik ook niet lekker. Voor mensen die nooit schaatsen lijkt het misschien overdreven, maar ik merk echt dat al die kleine dingen verschil kunnen maken."

Alle schaatsers zijn het erover eens dat details belangrijk zijn en ze leven dan ook intens mee als sprinter Beorn Nijenhuis 'schaatspech' krijgt tijdens zijn eerste 500 meter. Eliz: "Hij was gewoon te zenuwachtig." Al gauw blijkt dat Nijenhuis materiaalpech had. Yfke en Jesse pakken hun eigen schaatsen erbij en vergelijken hun materiaal met dat van de Olympische deelnemer: "Moet je zien, dit massieve stuk metaal is bij hem gewoon verbogen! Wat jammer, want hij startte wel enorm goed."

De hele wedstrijd wordt continue gezellig becommentarieerd - "wat een gekke starthouding", "die zit mooi laag" - en wordt er ook geroddeld: "Anni Friesinger en Ids Postma zijn sinds de zomer weer bij elkaar!" Iedereen heeft wel naar de Winterspelen uitgekeken. Jesse: "Als ik kan, kijk ik de komende weken zoveel mogelijk." Over de uitslag van de 500 meter van de heren zegt hij: "Het is natuurlijk jammer dat er geen Nederlanders op het podium staan. Dat was ook niet echt reëel, maar na zondag, met goud en zilver, ga je toch een beetje denken dat er rare dingen kunnen gebeuren. Cheek is wel een terechte winnaar hoor, en als er dan toch een Amerikaan moet winnen, dan is hij wel de sympathiekste. En zo samen kijken met de schaatsclub is hoe dan ook gezellig, dit gaan we vaker doen!"

Het Olympisch weblog op Ubladonline moest deze week abrupt gesloten worden. Bobsleester en diergeneeskundestudente Jeannette Pennings mag van NOC*NSF niet langer op internet verslag doen van haar belevenissen in Turijn. 'Atleten moeten geen journalistje gaan spelen, maar zich concentreren op hun prestaties', gaf een woordvoerder van de sportbond in het Financieel Dagblad als reden voor het blog-verbod voor alle Nederlandse deelnemers. Het Ublad wil natuurlijk niet het risico lopen dat Pennings vanwege haar universitaire weblog wordt gediskwalificeerd en stopt daarom met het weblog.

Griep is wel handig wil je althans die Olympische Spelen volledig vanaf de bank kunnen volgen in plaats van te werken of te studeren. Wat wil het toeval: de grieperigheid neemt toe. Dat blijkt uit gegevens van www.degrotegriepmeting.nl, een internetsite waarop 33.500 Nederlanders en Vlamingen wekelijks hun gezondheidstoestand doorgeven. Ook het Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) meldt een verdere stijging van het aantal griepgevallen. Volgens Carl Koppeschaar, Een van de initiatiefnemers van de Grote Griepmeting, is er echter nog geen aanwijzing voor een op handen zijnde epidemie, "Maar dat kan de komende weken natuurlijk nog veranderen."

Als je dan met een griepje toch naar college moet, heb je geluk als je in Amsterdam studeert. Want na de reclamefiets - een gratis fiets vol reclame voor studenten - komt er nu een studententaxi in Amsterdam, meldt weekblad Havana van de Hogeschool van Amsterdam. Vanaf volgend collegejaar is die taxi voor 1,50 euro per kilometer voor studenten beschikbaar. Handig als je na een avondje uit geen zin meer hebt om te (of niet meer kunt) fietsen. Groningen had in 2005 al de primeur met de studententaxi. Nu Utrecht nog...

Maar zo lang we voornamelijk nog met de fiets gaan, is er wel goed nieuws: de Fietsersbond heeft, uitgerust met een high tech meetfiets voorzien van computer, gps en videocamera, 400 kilometer fietspad in Utrecht langs provinciale wegen en in tussenliggende gemeenten gekeurd. Hieruit blijkt dat tien procent van de fietspaden een matig tot slecht wegdek heeft en op grotere kruispunten zijn de wachttijden bij verkeerslichten vaak lang. De Fietsersbond heeft de provincie gevraagd snel met een plan van aanpak te komen, 'waarbij ook verbetering van de afstelling van verkeerslichten en meer straatverlichting aandacht behoeven.' De provincie belooft veel goeds: ter verbetering van de sociale veiligheid komt er extra verlichting langs de provinciale fietspaden en extra voorrangsborden voor fietsers en er gaat op verschillende plekken gewerkt worden aan de lange wachttijden bij stoplichten.

Alleen in Utrecht: Biertjjje!

Hans Sjouke Koopal van Heineken, wat is er aan de hand?

"Er was toenemende concurrentie van andere bezorgers. Ook door de prijzenoorlog in de supermarkten raakten we klanten kwijt. Studenten zijn nu eenmaal prijsbewust. Maar belangrijker is dat wij onze marketing graag anders doen. Zo beschouwen we de studentenwereld liever niet meer als een uniforme doelgroep. Binnen die wereld zijn er allerlei subgroepen. We diversiferen daarom, bijvoorbeeld door muziekpodia te sponsoren in het undergroundcircuit. Per januari zijn we gestopt in acht steden, alleen Utrecht gaat door."

Bart Joosten, student commerci‘le economie aan de Hogeschool Utrecht, waarom gaat in Utrecht de stekker er niet uit?

"Utrecht had van de grote steden altijd al het grootste klantenbestand. Je hebt hier nu eenmaal meer een huizencultuur dan bijvoorbeeld in Amsterdam en Rotterdam. Huizen van meer dan vijf bewoners zijn in Utrecht een bekend fenomeen, elders veel minder. We hebben 150 huizen waar we minstens een keer in de drie maanden komen. In een studentenhuis van tien jongens gaan er snel zo'n vijf kratten per week doorheen. Ik deed al een aantal jaar de distributie en zag mogelijkheden om door te gaan."

Hoe ga je dat nu doen?

"Dat moeten we de komende drie maanden onderzoeken. Misschien wordt de studentenservice een zelfstandige onderneming, misschien blijven we op de een of andere manier verbonden aan Heineken. Op dit moment ben ik een businessplan aan het schrijven. Heineken zal sommige dingen moeten blijven faciliteren. We hebben bijvoorbeeld een bus die behoorlijk wat geld kost."

Nog wilde plannen?

"Ik ben nu nog hard bezig om alle huizen die hadden gelezen dat we ermee op waren gehouden te bereiken. Over een tijdje gaat Maurits ter Poorten, student van het University College, mij helpen. Het is de bedoeling dat steeds een nieuwe jonge student het bedrijf overneemt, zodat we de contacten met onze klanten optimaal houden. Verder zullen we meer lokale acties gaan doen. Zo kunnen huizen vanaf 1 maart een lot krijgen waarmee ze een bezoek met het hele huis aan een wedstrijd van FC Utrecht kunnen winnen."

XB

'De Valentijnszonde', was dinsdag een van de lustrumactiviteiten van studievereniging A-Eskwadraat. Zo'n 25 paren, grotendeels studenten wiskunde, informatica, informatiekunde en natuur- & sterrenkunde, oefenden de Cha-Cha-Cha, Jive en Quickstep in het Minnaertgebouw. Vier studenten met danservaring gaven les, zodat iedereen zaterdag op het gala 'De Laatste Zonde' geoefend de dansvloer op kan.

De Nederlandse ploeg met verder Groenewold en Wust gaf uiteindelijk meer dan twee seconden toe op de Duitse vrouwen. Uitschakeling was daardoor, ondanks een derde tijd van alle acht kwartfinalisten, een feit.

Eigenlijk ging het voor Nederland al mis in de voorronden. Door het slechte rijden van Monique Kleinsman moest Nederland het daardoor in de kwartfinale opnemen tegen het favoriete Duitsland.

Voor Van Deutekom rest nu nog de 1500 meter die op 22 februari wordt verreden. De Utrechtse alumnus Carl Verheijen plaatste zich overigens wel voor de halve finale van de ploegenachtervolging. Daarin komt Verheijen met Wennemars en Kramer uit tegen Italie.

XB

De bewindsman wond er bij een bezoek aan de Rijksuniversiteit Groningen geen doekjes om: de huidige plannen van staatssecretaris Rutte zijn wat hem betreft nog maar het begin van een reeks veranderingen. Zonder zijn collega’s bij OCW voor de voeten te willen lopen riep kabinet op tot een radicalere vorm van vraagsturing. “Kijkend over het onderwijslandschap zie ik een polder met weinig pieken. Er is te weinig drang naar excellentie en diversiteit.”

Volgens Brinkhorst is het jammer dat het voor nieuwe aanbieders zo moeilijk is om in Nederland universitair onderwijs aan te bieden. “Als we willen woekeren met onze talenten, dan is het belangrijk om studenten een breed scala aan mogelijkheden te bieden. De Nederlandse kenniseconomie heeft een hoger onderwijs nodig met zo eenvoudig mogelijke toegang voor zowel aanbieders als afnemers van universitair onderwijs.”

Als de kwaliteit van het onderwijs goed is – en dat wordt gewaarborgd via de accreditatie – moeten studenten een beroep kunnen doen op een sociaal leenstelsel waarbij studenten na voltooiing van de opleiding naar draagkracht hun studieschuld aflossen, “ook als het bijvoorbeeld de LOI betreft of de University of Chicago als die in Nederland een dependance wil beginnen”.

Angst dat een markt met veel onderwijsaanbieders een gevaar zou kunnen vormen voor de studiecontinuïteit kent Brinkhorst niet. “Het gaat om de continuïteit van de dienstverlening en niet om die van de dienstverlener. Belangrijk bij een eventueel faillissement is dat er in Nederland altijd een alternatieve aanbieder voorhanden blijft.”

Brinkhorst brak ook een lans voor het levenslang leren. “Het merendeel van de studenten komt uit een wit middenklassemilieu en is tussen de 18 en 25 jaar oud. Mbo’ers vinden nauwelijks hun weg naar hogescholen en universiteiten en ook laatbloeiers kom je er te weinig tegen. In Nederland is drie procent van de mensen tussen dertig en 39 student. In Finland, Zweden, Australië en het Verenigd Koninkrijk ligt dat tussen de tien en zestien procent. De leeftijdsgrens voor een sociaal leenstelsel moet duidelijk hoger liggen dan dertig jaar.”

HOP

Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) en vakbond Abvakabo-FNV bereiden een rechtszaak voor tegen de Nederlandse universiteiten. De eerste dagvaardingen gaan op korte termijn de deur uit.

De Rijksuniversiteit Groningen lijkt niet onder de indruk. Volgens woordvoerder Speekman heeft de vakbond niets te zeggen over beurspromovendi. “Het gaat hier om studenten die worden toegelaten tot een promotietraject, niet om werknemers die door de universiteit worden aangenomen.”

Van degradatie is volgens hem ook geen sprake. “Mensen die een aanstelling hebben, behouden die gewoon. En een promovendus met een NWO-aanstelling is ook in de toekomst gewoon een werknemer. Beurspromovendi zijn vooral bedoeld om het aantal promotieplaatsen uit te breiden.”

Maar Abvakabo-FNV denkt daar heel anders over. De vakbond spreekt van “een ordinaire bezuinigingsmaatregel”, die “asociaal en onverantwoord” is. Beurspromovendi krijgen geen salaris, maar een beperkte vergoeding via een beurssysteem zonder de secundaire voorwaarden die bij een aanstelling horen.

Samen met PNN eist de bond dan ook dat een promotieplek weer geldt als een ‘gewone’ arbeidsplaats. Bovendien wijzen de clubs op eerdere uitspraken van de rechter: de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam werden in vergelijkbare kwesties in het ongelijk gesteld.

HOP

Het is de bewindsman menens, verzekerde hij maandag tijdens een debat bij de Hogeschool Inholland in Haarlem. Als de hogescholen, universiteiten en studentenbonden het dit voorjaar niet eens worden over de uitbreiding van de informatie op hun gezamenlijke studiekeuzewebsite, gaat hij die wettelijk afdwingen. Hij volgt daarmee de wens van een kamermeerderheid.

Donderdag opent Rutte de website www.studiekeuze123.nl officieel. Op basis van de SKI-database van het Leidse onderzoekscentrum Choice, waarmee onder meer de Keuzegids Hoger Onderwijs wordt samengesteld, kunnen studiekiezers daar nu al onder meer zien hoe veertigduizend geënquêteerde studenten hun opleidingen beoordelen. Net als de studentenbonden wil de staatssecretaris dat de hogescholen en universiteiten zelf veel meer objectieve en vergelijkbare gegevens aanleveren voor de site. Bijvoorbeeld over studieuitval, de arbeidsmarktpositie van hun afgestudeerden en over de hoeveelheid docenten die ze inzetten voor het onderwijs.

Accreditatieorganisatie NVAO en de Onderwijsinspectie controleren alleen de basiskwaliteit van het hoger onderwijs, stelde Rutte. “Daarnaast heb je betrouwbare rankings nodig om te kunnen zien of een opleiding er kwalitatief bovenuit steekt.” Samen met leerrechtenbekostiging en goede medezeggenschap zijn rankings in Ruttes visie belangrijke prikkels voor instellingen om zich kwalitatief te verbeteren.

HOP

Het cao-akkoord is op zich vrij positief: medewerkers krijgen twee keer een salarisverhoging - 1,6 procent in april 2006 en 1,2 procent in april 2007 - en een structurele verhoging van de eindejaarsuitkering met één procent. Bij wijze van ziektekostencompensatie verhogen de universiteiten alle salarissen met ingang van de cao met 26 euro per maand. Bovendien hebben alle universiteiten een aantrekkelijke collectieve zorgverzekering afgesloten waarvan medewerkers met hun gezin gebruik kunnen maken, maar ook studenten en gepensioneerden.

De door het kabinet ingevoerde nieuwe zorgwet zorgde echter voor roet in het eten, omdat de nieuwe ziektekostenverzekering in veel gevallen een streep door de extra koopkracht betekende. Volgens de bonden ging een deel van het personeel er vijf procent in salaris op achteruit.

De nieuwe loonstrookjes kwamen binnen op het moment dat de bonden het bereikte cao-akkoord nog moesten verdedigen bij hun achterban. "En dat was inderdaad niet makkelijk", geeft Arno Lammeretz (Abvakabo-FNV) toe. "Mensen die er op achteruit zijn gegaan waren verontwaardigd, en terecht. Toch hebben we een meerderheid weten te overtuigen dat dit het beste resultaat was dat we bij de universiteiten kunnen halen, want het is niet realistisch om de VSNU nog eens vijf procent compensatie te vragen. Maar we gingen wel met de hakken over de sloot: veertig procent was tegen het akkoord."

De vakbonden hebben enige weken geleden een brief naar minister Remkes van Binnenlandse Zaken gestuurd, waarin wordt gevraagd om meer looncompensatie voor mensen die werkzaam zijn in de publieke sector. "Hij is de eindverantwoordelijke voor arbeidsvoorwaarden in de publieke sector, dus hij moet weten dat de koopkracht van deze groep beter moet."

HOP