Nog steeds geen faculteitsreglement

Dat is lastig, vakdecaan Van Leeuwen van Informatica?

"Ach, laat ik vooropstellen dat wij hier heel pragmatisch en gemoedelijk mee omgaan. We vergaderen voorlopig nog gewoon samen en dat gaat prima. We zijn dus niet echt onthand, maar op zich is het natuurlijk merkwaardig dat het allemaal zo lang moet duren."

Maar waarom duurt het zo lang?

"Dat is een volstrekt redelijke vraag, waarop ik het antwoord zelf ook niet weet. Het schijnt te hangen op het punt dat men in het Bestuursgebouw streeft naar een regeling die toepasbaar is op alle zeven faculteiten."

Gevolg is dus dat de verkiezingen dit jaar dus nog gaan om de zetels in één gezamenlijke raad?

"Dat klopt. Hoe groot de verwarring is, blijkt trouwens wel uit het feit dat de centrale kiescommissie tot voor kort dacht dat er verkiezingen moesten komen voor de faculteitsraad van de hele bètafaculteit. Niet onlogisch gezien het feit dat die raad al een tijd functioneert. Maar omdat er geen reglement is kunnen de leden nog steeds niet rechtstreeks worden gekozen."

Dat is toch wel een vreemde zaak, directeur Erwin Vermeulen van de universitaire bestuursdienst. Is het zo moeilijk om zo'n reglement op te stellen of heeft het geen prioriteit?

"Het probleem is dat we een modelreglement moeten opstellen dat geschikt is voor al onze faculteiten. Als we alleen de bètafaculteit maar hadden moeten bedienen, waren we al lang klaar geweest. Daar komt bij dat we ervoor moeten zorgen dat het reglement spoort met de nieuwe inrichting van de administratieve organisatie en met het kiesreglement van de Universiteitsraad. Ik begrijp dat men vindt dat het lang duurt, maar een faculteitsreglement moet echt heel zorgvuldig in elkaar zitten. Anders krijgen we later weer problemen."

Hoe lang moeten de bèta's nog wachten?

"Ik denk dat het leed nu bijna geleden is. Het is nog een kwestie van weken."

"Ongelofelijk hè?" Martijn van Calmthout kijkt verbaasd de afgeladen zaal rond. Vier weken geleden toen het over energie ging, was het in café Philemon en Baucis al druk, maar dit slaat alles. Klimaat is kennelijk hot. Terwijl een filmpje van studenten van de Hogeschool voor de Kunsten het publiek voorbereidt op wat komen gaat, leunt de Volkskrantredacteur en oud UU-student ontspannen tegen het spreekgestoelte. Het kenniscafé is er mede op zijn initiatief gekomen, en dat niet Amsterdam maar Utrecht de locatie is, komt omdat in de hoofdstad al voldoende wordt gedebatteerd. "In Utrecht is dit een opvallend initiatief, zeker omdat wij kiezen voor een journalistieke aanpak."

Dat blijkt als de Utrechtse gletsjeronderzoeker Hans Oerlemans als eerste naar voren wordt gehaald. Na een korte babbel over diens Spinozapremie van anderhalf miljoen euro ("privé kost die je geld, want je moet opeens overal in dure pakken verschijnen") komt Van Calmthout ter zake. Wat doet een gletsjeronderzoeker en vooral waarom doet hij het? Helder legt Oerlemans uit dat hij gaten graaft in gletsjers, of liever dat hij zijn studenten en soms ook meereizende journalisten dat laat doen, want het is zwaar werk. Omdat gletsjers relatief traag op wisselende weersomstandigheden reageren, zijn zij ideaal om te beoordelen of het klimaat verandert. "En verandert het?", vraagt Van Calmthout gretig naar de bekende weg. "Zonder twijfel", antwoordt Oerlemans resoluut.

Natuurlijk geen nieuws, maar dat doet er niet toe, want de hoofdvraag vanavond is of die opwarming wel zo erg is. In een recent verschenen boek stelt de Delftse hoogleraar geologie Salomon Kroonenberg dat we ons wat het klimaat betreft druk maken om niets en die provocerende mening licht hij met zichtbaar plezier toe. "In de afgelopen twee miljoen jaar hebben zich met ijzeren regelmaat ijstijden voorgedaan met daarna periodes van opwarming. Het is een idee-fixe dat het klimaat altijd hetzelfde is geweest en dat de mens nu opeens voor problemen zorgt. Na de laatste ijstijd steeg de zeespiegel met twee en een halve meter per eeuw, aan het eind van deze eeuw zal hij 88 centimeter hoger staan dan nu. Dus waar praten we over?"

Nou, dat wil klimaatdeskundige Koos Verbeek van het KNMI wel even uitleggen. "Waar we over praten is een temperatuurstijging in een eeuw van misschien wel zes graden, Salomon. Jij vindt een zeespiegelstijging van een meter misschien niet veel, maar een land als Bangla Desh gaat daar heel veel last van krijgen. De oorzaak is menselijk ingrijpen. Dat gaat tegen mijn ethisch gevoel in." Maar Kroonenberg is niet onder de indruk. "Dan bouw je daar toch dijken. Dan besteed je je geld beter dan door het te investeren in het in de grond stoppen van kooldioxide. Het kappen van het regenwoud en het plunderen van de koraalriffen zijn veel urgenter problemen dan het stijgen van de zeespiegel. Dat is gewoon een natuurlijk proces."

"Er is te veel angst voor het broeikaseffect", krijgt hij bijval van één van de onvermijdelijke 'deskundigen' in de zaal. "Het lijkt wel of Kyoto een nieuw geloof is. We moeten af van die gerationaliseerde angst waarmee de wetenschap ons voedt. Daarom heb ik de Stichting Hoger Amsterdams Peil opgericht. We moeten ons denken op een hoger peil brengen."

Ook na deze interruptie houdt Van Calmthout de discussie tussen de twee kemphanen met souplesse in de hand. "Jij bent volgens Salomon te kortzichtig, Koos." En even later: "Jij hebt niet zoveel op met de mens, hè Salomon?" Ook Oerlemans mag bij tijd en wijle nog zijn zegje doen, maar tot een duidelijke conclusie komt het niet. Als Kroonenberg voor de zoveelste maal uitlegt hoe weinig onze huidige problemen voorstellen in het licht van de miljoenenoude geschiedenis van de aarde, zucht Verbeek hulpeloos. "Je hebt een logaritmisch tijdsbesef, Salomon, ik zou je horloge wel eens willen zien."

Voordat Maarten van Rossem de avond als cabaretier afsluit, haalt Van Calmthout een enorme thermometer voor de dag. Was het bij het begin van de discussie 25 graden, inmiddels is de temperatuur in het café ruim boven de dertig gestegen. "Nou", grinnikt een bezoeker, "wat je verder ook van het klimaat mag vinden, op dit moment zou een kleine ijstijd hier even geen kwaad kunnen."

Hoe gedraagt de bodem zich onder invloed van golven en stromend water? Dat is een centrale vraag in het onderzoek van de Utrechtse fysisch geografen. Voor een antwoord doen zij uiteraard metingen ter plaatse, maar om de wetmatigheden achter het gedrag van de bodem op te sporen, beschikken zij sinds kort over een unieke golfstroomgoot. In die 26 meter lange bak, waarvoor in het Van Unnikgebouw wat muurtjes moesten worden weggetikt, kan zowel een forse golfslag als een stroomsnelheid tot een meter per seconde worden opgewekt. Met een groot arsenaal aan meetapparatuur wordt het gedrag van het zand op de bodem vervolgens tot in detail vastgelegd.

De golfstroomgoot is een uit 1978 daterend afdankertje van het Delftse waterloopkundig laboratorium. Door labhoofd Theo Tiemissen en diens rechterhand Henk Markies is er zodanig aan gesleuteld dat het in Utrecht een nieuw leven kan beginnen. "In Delft konden er alleen golven in worden opgewekt", vertelt Tiemissen. "Wij hebben ervoor gezorgd dat het water hier ook kan stromen." Heel belangrijk voor het onderzoek, aldus Kleinhans, want er bestaat nog geen sluitend model voor het gedrag van zee- en rivierbodems onder invloed van golven en stroming samen.

De goot, die op 29 maart officieel in gebruik wordt genomen, biedt ongekende mogelijkheden. Kleinhans: "Onlangs is er voor studenten een tsunami in nagebootst, maar door er kevertjes in te brengen en te kijken hoe die zich gedragen kun je bijvoorbeeld ook de invloed van de stroming van het water op het ecosysteem onderzoeken."

Universiteitsbrede honours-minor van start

In zijn oorspronkelijke vorm was het idee afkomstig van universiteitshoogleraar Frits van Oostrom. In navolging van Harvard zou Utrecht een universiteitscurriculum moeten krijgen, een breed aanbod van vakgebied overstijgende vakken, waaruit alle Utrechtse studenten voor hun profileringsruimte zouden kunnen putten. Maar hoewel twee jaar geleden nog optimistisch werd aangekondigd dat de universiteitshoogleraren dat project in 2005 van start wilden laten gaan, gebeurde er vorig jaar niets. Vandaar dat rector Gispen de subfaculteit Wijsbegeerte nu heeft gevraagd om de kar te gaan trekken.

In de opzet die onlangs door het college van bestuur en de faculteitsdecanen is goedgekeurd, gaat het nog naamloze honoursprogramma bestaan uit vier blokken van een semester. Vijfentwintig gemotiveerde studenten uit alle Utrechtse bacheloropleidingen zullen door hun onderwijsdirecteur worden uitgenodigd om het programma naast hun reguliere studie te gaan volgen. Wekelijks krijgen zij twee uur onderwijs, waarschijnlijk op een middag tussen vijf en zeven uur en volgens Gispen misschien met een broodje erbij.

Centraal in het curriculum zal de reflectie op wetenschap in al zijn verschijningsvormen staan. Daarbij zullen onder meer normatieve vragen en problemen rond de wisselwerking tussen wetenschap en maatschappij de revue passeren. Het vierde blok zal in nauwe samenspraak met de deelnemende studenten vorm krijgen. Zowel Utrechtse specialisten als gastsprekers zullen als docent optreden. Het nieuwe honoursprogramma kan door studenten niet gebruikt worden ter vervanging van delen van hun reguliere studieprogramma. Wel levert deelname een extra aantekening op hun diploma op.

Utrechtse krakers geven zaterdag 25 maart een rondleiding door de kraakgeschiedenis van de stad. Belangstellenden zullen per bakfiets, het vervoersmiddel bij uitstek voor krakers, vervoerd worden. Het doel van de rondleiding is de toegevoegde waarde van kraken te tonen.

Zo'n dertig leden van de Groningse studentenvereniging Vindicat kunnen wellicht nog wat leren van deze initiatiefrijke burgers. In navolging van de gewelddadigheden bij zustervereniging Minerva, uit Leiden hebben nu ook de Groningse studenten zich afgelopen week misdragen. Een diner in een restaurant is uitgelopen op vernielingen. Er zouden flessen wijn door de zaal zijn gevlogen, toiletten zouden onder water zijn gezet, beeldjes ontvreemd en personeelsleden beledigd. De eigenaar heeft geen aangifte gedaan, maar hoopt er met de vandalen zelf uit te kunnen komen.

Zelfs wanneer je kind lid is van Minerva of Vindicat, kun je als ouders van studenten die zo lang over hun studie doen dat ze geen recht meer hebben op een basisbeurs, de onderhoudskosten van je kinderen aftrekken van de belasting. Het gaat om een post van maximaal 4000 euro per jaar. Voorwaarde is wel dat de student financieel volledig afhankelijk is van zijn ouders. Hij mag dus niet bijverdienen of geld lenen van de IB-Groep.

Van een te lange studietijd zal de aankomende 'Student of the Year 2006' waarschijnlijk geen last hebben. De zoektocht naar de mannelijke en vrouwelijke student die als beste brains én beauty combineren, wordt voor de vierde keer georganiseerd door mediabedrijf Studenten.net. Studenten uit het hele land kunnen zich op www.studentoftheyear.nl inschrijven voor de verkiezing door een eigen profiel online te zetten. Dit profiel moet foto's, stellingen, meningen en ambities van de deelnemer bevatten. De inschrijvingsperiode loopt tot en met zondag 16 april 2006. De finale is op 15 juni. De hoofdprijs is een vakantiecheque ter waarde van 850 euro.

Heb je niet de brains en de beauty, maar wel de 'X-factor', dan kun je misschien je geluk beproeven als playbackende zanger of zangeres. Sinds kort bestaat er een online variant van de tv-show Idols, waarbij je je eigen gemaakte webcamfilmpje op Google Video kunt zetten en insturen naar www.googleidol.com. Het verschil met de normale idolsversie is dat je niet hoeft te kunnen zingen, playbacken is voldoende. De eerste kandidaten staan online en je kunt gaan stemmen. Wie van leedvermaak houdt, zit ook bij deze idolsvariant goed. Veel kandidaten slaan een flater. De twee Nederlandse meisjes Pomme en Kelly doen het echter zo goed met hun vertolking van het nummer 'Respect' van Aretha Franklin dat ze de halve finale al hebben gehaald.

Minder eerstejaars

Kiezen

Werkgeversorganisatie VNO-NCW wil dat universiteiten zich nadrukkelijk specialiseren. Bij voorkeur op basis van vrijwilligheid, maar anders moet de minister er aan te pas komen. Dat staat in een notitie van de werkgevers over de Lissabondoelstellingen. VNO-NCW vindt het Nederlandse wetenschappelijke onderzoek op dit moment te versnipperd. Om de internationale concurrentie aan te kunnen, zijn zwaartepunten in onderzoek noodzakelijk, met daaraan gekoppeld hoogwaardig universitair onderwijs. Alleen zo kan een topstructuur ontstaan die ook interessant is voor het bedrijfsleven.

Persoonsgegevens

Persoonsgegevens die nodig zijn voor onderzoek moeten zoveel mogelijk worden geanonimiseerd. Ook mogen wetenschappers niet meer privacygevoelige data verzamelen dan nodig zijn. Dat hebben universiteitenkoepel VSNU en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) afgesproken in een speciale gedragscode, die met onmiddellijke ingang voor alle onderzoekers aan universiteiten geldt. Met de gedragscode hebben VSNU en KNAW de regels van de wet bescherming persoonsgegevens willen vertalen naar de beroepspraktijk. Persoonsgegevens worden regelmatig gebruikt bij onderzoek. Het gaat om zeer uiteenlopende data: van belastingaanslagen tot gezondheidsgegevens.

Cardioloog zonder diploma

Een student van de Universiteit Utrecht heeft drie jaar lang zonder artsendiploma als cardioloog in opleiding gewerkt in een ziekenhuis in Zwolle. Het ontbreken van een diploma kwam aan het licht toen hij stage wilde gaan lopen bij een ander ziekenhuis. De student heeft in Utrecht wel zijn examens afgerond, maar heeft waarschijnlijk nooit een afsluitende wetenschappelijke stage gelopen. De opleiding geneeskunde heeft in elk geval nooit een verslag daarvan ontvangen. Volgens onderwijsdirecteur prof.dr. Hans van der Donk is de wetenschappelijke stage een essentiële voorwaarde voor het ontvangen van een artsendiploma. Het ziekenhuis in Zwolle neemt alle verantwoordelijkheid voor de fout op zich. De Utrechtse opleiding treft geen blaam. "Voor ons is het gewoon een student die zijn studie niet heeft afgemaakt", aldus Van der Donk. Het ziekenhuis zegt dat patiënten niet de dupe zijn geweest.

Universiteitenvereniging VSNU wil eigenlijk niet op de reactie van de staatssecretaris ingaan. Woordvoerder Aly Oldersma heeft geen zin in een welles-nietes discussie. "Berenschot heeft een feitelijk rapport geleverd over de bureaucratische meerprijs van leerrechten en de nieuwe wet op het hoger onderwijs. Wij zien weinig onderbouwing in Ruttes betoog."

De staatssecretaris stelt dat de door Berenschot geraamde meerkosten - 45 miljoen euro extra per jaar - grotendeels niet voor rekening komen van de hogescholen en universiteiten omdat de IB-Groep voor veel zaken verantwoordelijk wordt. Zo informeert de beurzenverstrekker studenten over de hoeveelheid leerrechten die ze over hebben, en verdeelt hij de bekostiging die ze meenemen over de instellingen.

HBO-raadvoorzitter Doekle Terpstra vindt het allemaal prachtig. "Maar als ik Rutte of zijn topambtenaren om harde garanties vraag over de rol van de IB-Groep, krijg ik die niet. Daardoor weten de hogescholen niet waar ze aan toe zijn. Waaraan het ligt, weet ik niet precies. Misschien is de IB-Groep er niet klaar voor, of zit men daar niet op de verantwoordelijkheid te wachten."

Donderdagmiddag debatteert de Tweede Kamer met Rutte over de leerrechten en het rapport. "Misschien dat er dan garanties komen", zegt Terpstra. Maar goede hoop heeft hij niet. "Rutte heeft niet alert genoeg gereageerd op mogelijke problemen. Ik vrees dat de tegenstanders nu weer aan zet zijn en het dus langer gaat duren. Dat is zonde, want in principe is het hbo voorstander van leerrechten."

HOP

Dat blijkt uit de vooraanmeldingscijfers van de Informatie Beheer Groep. Die geven een eerste indicatie van de uiteindelijke instroom in september. Hoewel de cijfers in dit stadium nog zeer voorlopig zijn, valt op dat de teruggang vooral groot is in de faculteiten Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen. Ook voor diergeneeskunde ligt het aantal aanmeldingen aanzienlijk lager, maar gezien de numerus fixus zal die opleiding daar geen last van hebben.

Tegen de trend in is de belangstelling voor onder meer bestuurs- en organisatiewetenschap, biomedische wetenschappen en farmacie in Utrecht groter dan vorig jaar. Spectaculair is de sterk toegenomen interesse in liberal arts and sciences. Met een sprong van 41 naar 77 studenten hebben zich daar nu al meer nieuwe eerstejaars aangemeld dan afgelopen september aan de opleiding begonnen. Voor veel studies, zoals godgeleerdheid dat van 18 naar vijf aanmeldingen zakt, zijn de aantallen nog te klein om er nu al conclusies aan te verbinden.

Naast Utrecht staan ook Delft en Maastricht op dit moment in de min. Opvallend goed doen Nijmegen en de Vrije Universiteit Amsterdam het. Die laatste universiteit trekt zelfs een kwart meer studenten dan vorig jaar om deze tijd. Dat doet denken aan de Maastrichtse reuzensprong van vorig jaar die bij nader inzien veroorzaakt bleek door een nieuwe inschrijvingsprocedure voor buitenlandse studenten. De feitelijke instroom bleef er nagenoeg gelijk. Een woordvoerder van de VU heeft echter geen bijzondere verklaring voor de grote belangstelling en concludeert dat de instelling het kennelijk goed doet.

EH / HOP

Tabel:

Delft -13%
Maastricht -8%
Utrecht -8%
Tilburg -7%
Rotterdam -6%
Leiden-1%
Amsterdam-1%
Twente-1%
Eindhoven 0%
Groningen 1%
Wageningen 2%
Nijmegen8%
VU25%

Landelijk -1%

Halverwege de avond stonden de dames van UVSV al voor. Ze gaven de winst niet meer uit handen. De slimste studente bleek Charlotte Voorbrood met een IQ van 145, wat volgens de Nederlandse normen betekent dat ze hoogbegaafd is. Nummer twee en drie waren ook UVSV-leden.

Aan de IQ-quiz deden naast de drie winnaars ook nog het USC, Veritas, SSR-NU, Biton en UMTC mee. Elke gezelligheidsvereniging mocht tien leden selecteren. UMTC bleek de 'domste' club van de avond te zijn.

In het Ublad van komende donderdag is een uitgebreide reportage te lezen over de intelligentiestrijd tussen de studenten.

GK

Dat staat in een notitie van de werkgevers over de Lissabondoelstellingen. VNO-NCW vindt het Nederlandse wetenschappelijke onderzoek op dit moment te versnipperd. Om de internationale concurrentie aan te kunnen, zijn zwaartepunten in onderzoek noodzakelijk, met daaraan gekoppeld hoogwaardig universitair onderwijs. Alleen zo kan een topstructuur ontstaan die ook interessant is voor het bedrijfsleven.

VNO-NCW wil dat staatssecretaris Rutte sturingsmogelijkheden opneemt in de nieuwe wet op het hoger onderwijs en onderzoek. De voorlopige voorstellen op dit punt blijven volgens de werkgevers steken in goede bedoelingen.

Als het aan de werkgevers ligt, kiezen instellingen in de nabije toekomst samen met alle belanghebbenden voor een duidelijk eigen profiel. Wil een instelling nieuwe opleidingen beginnen, dan moet accreditatieorganisatie NVAO toetsen of die passen binnen het profiel. Leidt de vrijwillig gekozen focus niet tot de gewenste inhoudelijke verzwaring van onderzoek en onderwijs, dan moet de overheid zonodig bijsturen.

HOP