College in de bioscoop

David Onland, onderwijscommissaris van studievereniging UHSK, wat is er aan de hand?

"De driehonderd studenten van het eerstejaarsvak Middeleeuwen hebben de afgelopen weken college gevolgd in Catharijne 1. Daar hebben we behoorlijk wat klachten over gehad. Studenten vonden het vooral vervelend dat ze geen tafeltje hadden. Ze moesten hun aantekeningen maken met hun papieren op schoot. Dat leverde een hoop geklooi met klappers op."

Ida Clermont, hoofd onderwijs- en studentenzaken, hoe kan dit?

"We hadden voor dit college helaas geen alternatief. De grote collegezalen in De Uithof waren op gevraagde dag en tijd niet beschikbaar. Voor een ander tijdstip voor de cursus zou het hele rooster van de opleiding geschiedenis moeten worden omgegooid. We moesten op zoek naar een noodoplossing. In Utrecht zijn weinig andere grote zalen beschikbaar. Dit was de beste optie."

Maar studenten konden geen aantekeningen maken ...

"Ik heb daar geen enkele klacht over ontvangen. Niet van studenten en ook niet van de docent. Ik geef toe: dit was niet ideaal, maar we moeten niet overdrijven. In de zaal is het aangenaam, de beamer deed het en de docent was aanwezig."

Gaat dit zich herhalen?

"Als het aan ons ligt niet. Maar we hebben nu eenmaal te maken met veel nieuwe studenten en een gebrek aan grote zalen in de binnenstad. We hebben voor het volgende semester afgesproken dat de IDC, de Infrastructurele Dienst Centrumgebied, verantwoordelijk is voor de roostering van de grote zalen en voor ons op zoek gaat naar alternatieve locaties wanneer een dergelijke situatie zich weer voordoet."

David Onland ....

"Wij hebben aangegeven dat we niet zo te spreken waren over de colleges in de Catharijnezaal. Maar we hebben ook begrip voor de moeilijkheden van de faculteit. Ik denk dat er ergens eens structureel nagedacht moet worden over dat tekort aan zalen."

Studenten Nieuw-Perzisch en Turks volgden met belangstelling de faculteitsraad van Geesteswetenschappen van afgelopen vrijdag waar het besluit om de studies op te heffen door het bestuur werd toegelicht. Helaas voor de studenten en hun docenten gingen de raadsleden na een korte discussie akkoord met de opheffing. Voor het vervolg van hun studie zullen ze naar Leiden moeten

Kinkhoestvaccin

Traplopen

Het trainen van alledaagse bewegingen zoals traplopen en opstaan uit een stoel of een bed heeft een gunstiger effect op de lichamelijke conditie van ouderen dan gerichte spierkrachttraining. Dat constateert onderzoeker Paul de Vreede op basis van onderzoek bij 98 zelfstandig wonende vrouwen van zeventig jaar en ouder. De Vreede, die deze week op zijn studie promoveerde, liet een deel van de vrouwen twaalf weken lang functionele oefeningen doen uit het door de afdeling Geriatrie van het UMC Utrecht voor dit doel ontwikkelde programma Funtex. De andere deelneemsters kregen spierversterkende weerstandstraining. Niet alleen bleek de functionele training effectiever voor de conditie van de proefpersonen, de effecten waren ook blijvender, stelde De Vreede zes maanden later vast.

Graduate school

Bushalte Olympos

Over vier jaar moeten 1550 automobilisten gebruik kunnen maken van een transferium in De Uithof dat komt te liggen op de plek waar nu de sportvelden van sportcentrum Olympos liggen, ten zuiden van de A28 en ten westen van de Universiteitsweg. Bijkomend voordeel is dat Olympos hierdoor de felbegeerde bushalte voor de deur krijgt. De sportvelden worden verplaatst. Het transferium is een initiatief van de gemeente Utrecht, het Universitair Medisch Centrum en de UU. _De universiteit voorziet dat een aantal van de huidige parkeerplaatsen in De Uithof in de toekomst bebouwd zal worden. Het transferium biedt een mogelijkheid om nu alvast op deze ontwikkeling in te spelen. De universiteit claimt 450m het UMCU 600.__De gemeente hoopt dat met de 500 openbare plaatsen de parkeerdruk op de binnenstad afneemt. Automobilisten kunnen vanaf het transferium de bus nemen naar de binnenstad. De Uithoflijnen zullen daardoor meer rendabel worden. Er is in dat geval naast de stroom studenten 's ochtends en 's avonds een stroom forensen in de tegenovergestelde richting.

Europees netwerk

Utrecht is met ingang van januari 2006 toegetreden tot de Liga van Europese Research Universiteiten (Leru). Het lidmaatschap geschiedt op uitnodiging. Leru maakt een strenge selectie van kandidaat-universiteiten op basis van criteria zoals de omvang van het onderzoek en de derde geldstroominkomsten, het aantal postdocs of het oordeel van peers. De liga is in 2002 opgericht als samenwerkingsverband van twaalf toonaangevende onderzoeksuniversiteiten en streeft om onderzoek hoog op de Europese agenda te krijgen.

University college Amsterdam

Het university college dat VU-Windesheim in Zwolle had gepland, gaat waarschijnlijk in 2007 van start in Amsterdam. Studenten die de opleiding volgen, krijgen woonruimte op de campus angeboden. Zwolle gaat verder met een 'professional college', een rede topbachelor op hbo-niveau. De definitieve beslissing voor een university college in Amsterdam wordt op korte termijn genomen. Het voorstel ligt nu voor een laatste bezinningsmoment bij de decanen. Als zij akkoord gaan start het programma vanaf 2007 of 2008. Nederland telt momenteel drie university colleges: in Utrecht, Maastricht en Middelburg.

Optimistische promovendi

Promovendi hebben een tamelijk rooskleurig beeld van hun toekomst. Tragisch, vindt het Promovendi Netwerk Nederland. "Er zijn nog steeds heel weinig plaatsen. Voor ongeveer tachtig procent van de promovendi is het gewoon niet weggelegd. Dat moeten ze wel weten, vinden wij." Tijdens een omvangrijke enquête in opdracht van het PNN is voor het eerst een grote groep promovendi en postdocs gevraagd naar hun tevredenheid, wensen en inschattingen rond hun loopbaan. Hieruit blijkt dat twee op de drie promovendi na hun promotie graag een postdocplaats aan de universiteit willen. Eén op de vijf ambieert een baan als docent. Meer dan twee derde schat de kans dat dit lukt hoog in.

Er is een inhaalslag voor wiskunde nodig

"Voor het eerst hebben we dit jaar op colleges te maken met eerstejaars die via het studiehuis zijn opgeleid. Deze nieuwe studenten weten nauwelijks hoe je een kwadratische vergelijking zoals x2 - 3x + 2 = 0 oplost zonder rekenmachine. Dat betekent dat ze voor een deel niet meer snappen wat ze doen. Om wiskundige zaken te kunnen doorgronden, moet je die rekensommen zelf kunnen maken. Spelen studenten dit niet klaar, dan kunnen ze niet eens de boeken lezen die internationaal standaard zijn op dit vakgebied. Deze ervaringen zijn algemeen in het academisch onderwijs. Een Eindhovense collega die Vlaamse en Nederlandse studenten heeft, vertelde dat hij de Vlamingen er zo uit kan pikken tegenwoordig. Dat zijn degenen die deze dingen nog wel kunnen."

Ook de studenten maken zich zorgen. Ze stuurden zelfs een brief naar onderwijsminister Van der Hoeven, waarin ze schrijven boos te zijn omdat ze merken dat ze het universitair niveau niet aankunnen.

"Dat is een sterk signaal. Het toont ook meteen het positieve van de nieuwe opleidingsstructuur van het studiehuis. Op het vwo hebben ze wel geleerd hoe je zaken presenteert en ze weten om te gaan met de media. De studenten van nu zijn in elk geval mondig. Probleem van het studiehuis is dat leerlingen minder contacturen hebben. Daarnaast is de aandacht bij de wiskunde-examens niet meer gericht op het leren omgaan met formules en logisch leren denken. Dat betekent niet automatisch dat we terugmoeten naar het oude rijtjes stampen. Een collega uit Amsterdam opperde al het idee om de verkoop van rekenmachines aan personen onder de zestien jaar te verbieden. Dat gaat te ver. Maar er is wel een inhaalslag nodig."

Wiskunde komt wel erg negatief in het nieuws de laatste tijd. Laatst was er ook al het bericht over de basisschool waar degene voor de klas niet rekenen kan.

"Dat is geen nieuws. Tien jaar geleden duidde de Utrechtse hoogleraar Adri Treffers al aan dat op de basisschool het rekenen met breuken wordt onderwezen door mensen die dat zelf nooit hebben geleerd. Ik ben wel heel gelukkig dat dit nu allemaal in het nieuws komt. Het is alleen jammer dat mensen het beeld krijgen dat wiskundig denken enkel gaat om rekenen. Het gaat over het interpreteren van formules en processen. Het gaat er ook om dat als je in de krant leest dat ergens de productie is gestegen met tien procent, je begrijpt wat er staat."

Komt het nog wel goed met de rekensom in Nederland?

"De wal zal het schip wel keren. Ik ben voorzitter van een vernieuwingscommissie voor het wiskundeonderwijs. Wij moeten op verzoek van het ministerie voor 2010 een nieuw eindexamenprogramma opleveren. Op de langere termijn zullen we de recente ontwikkelingen proberen recht te zetten. We hopen dat het aantal uren wiskunde daarom niet wordt teruggebracht."

Is wiskunde als ondergeschoven kindje een typisch Nederlands verschijnsel?

"Het is hier wel erger dan in andere landen. Zo zijn de carrièremogelijkheden voor wiskundigen in Duitsland veel beter. Siemens heeft bijvoorbeeld ook in de top van het bedrijf veel wiskundigen, dat zie je in ons land nergens. Nederland blijft het land van olie en gloeilampen. In bedrijven is een mooie rol weggelegd voor chemici, geologen en fysici. Wiskunde wordt vaak gezien als niet meer dan een toeleverancier voor die vakken. Misschien dat dat gaat veranderen door de ontwikkelingen in de bankwereld. Wat weinigen beseffen is dat er een vergrote interesse bestaat van banken voor wiskundigen. Voor al die mooie nieuwe producten zoals optie- en beleggingspakketten wordt hoge wiskunde gebruikt. Financial mathematics is in opkomst, net als computational science. Wiskunde ligt op het kruispunt van allerlei wegen en geeft enorme mogelijkheden voor andere vakken. Het zou mooi zijn als dat langzamerhand doordringt."

Nachtnet

Steven vindt dit inderdaad belachelijk. Vooral voor de buitengebieden vindt hij het erg belangrijk dat er een vorm van nachtvervoer komt. Maar hij ziet de toekomst rooskleurig in: 'Gelukkig gaat dat voor De Uithof waarschijnlijk gebeuren: een motie van D66 daartoe is door de gemeenteraad aangenomen. Dit is één van de punten waar ik mij als kandidaat-gemeenteraadslid ook sterk voor wil inzetten.'

Jacob vindt het maar onzin: 'Schei toch uit. Voor die handvol bezopen kutstudenten gaan we toch geen duurbetaalde buschauffeurs uit hun slaap houden. Die zijn nu al chagrijnig genoeg.' Volgens hem kan iedereen best lopen of fietsen: 'Utrecht ís namelijk helemaal geen grote stad.'

Peter vindt dat nachtvervoer er echt moet komen. 'Utrecht is gelukkig niet zo groot stad als Amsterdam of Rotterdam maar wel onveilig. Veel mensen voelen dat op De Uithof en als er straks nog meer mensen wonen in De Bisschoppen dan is het nodig.'

Nieuwe stelling:

Lenen is het slimste wat je kunt doen als je studeert, dan ben je geen kostbare studietijd kwijt aan suffe bijbaantjes en studeer je sneller af!

Evolutiebioloog Fiorenzo Facchini schreef dit afgelopen week in een artikel in L'Osservatore Romano, de huiskrant van het Vaticaan. Die krant publiceert niets wat tegen de officiële leer van de kerk ingaat. Het is niet de eerste keer dat de katholieke kerk de evolutietheorie accepteert als wetenschap. De vorige paus, Johannes Paulus II, noemde evolutie meer dan een hypothese. Afgelopen jaar benadrukte ook de Vaticaan-astronoom George Coyne dat hij geen bezwaren had tegen de theorie en dat wetenschap en religie elkaar niet bijten.

Maar sinds de verwarring rond de ID-theorie staan daar binnen de katholieke kerk andere overtuigingen tegenover. De Oostenrijkse kardinaal Schönborn denkt bijvoorbeeld dat een 'plan' in de schepping daadwerkelijk 'aantoonbaar' is. Facchini vindt echter dat wetenschappers niet moeten doen alsof ze wetenschap bedrijven wanneer ze eigenlijk met religie bezig zijn. Ook de huidige paus, Benedictus XVI, heeft in het verleden gezegd dat evolutietheorie en goddelijke interventie elkaar niet uitsluiten. Het is mogelijk om als wetenschapper de evolutieleer te verdedigen en als katholiek in goddelijke interventie te geloven.

Volgens de ID-theorie zijn er in de natuur complexe mechanismen die - anders dan darwinisten beweren - niet door natuurlijke selectie tot stand kunnen zijn gekomen. Er moet een plan aan ten grondslag hebben gelegen. Minister Maria van der Hoeven (CDA) zei vorig jaar dat een discussie over de ID-theorie belangrijk was. Ook de Delftse natuurkundige en Spinoza-winnaar Cees Dekker hangt de ID-gedachte aan. Hij wordt fel bestreden door onder andere de Utrechtse ABC-hoogleraar Ronald Plasterk.

Universiteiten voorzien problemen met leerrechten

Eén van de vragen waarop de VSNU nu graag een antwoord wil, is waarom studenten zo nodig gestimuleerd moeten worden om elk half jaar van instelling te veranderen, zoals Rutte graag zou zien. Ze missen een onderwijskundige onderbouwing voor de gedachte dat studenten daar baat bij zouden hebben en ze betwijfelen bovendien of ze wel een consistent curriculum kunnen waarborgen als studenten steeds verkassen. Maar alle fundamentele kritiek op de plannen van Rutte heeft in Den Haag tot nu toe weinig uitgehaald.

Momenteel zitten de universiteiten in een overgang van het oude doctoraalstelsel naar het nieuwe bachelor-masterstelsel, schrijft de VSNU nu. Straks komt daar dus de overgang naar leerrechten nog bovenop. Dat maakt financiële afspraken over de bekostiging extra ingewikkeld. "Dit vergroot de risico's van het nieuwe systeem aanzienlijk", schrijft de VSNU. Ook vrezen de universiteiten dat het wetsontwerp wel eens strategisch gedrag onder studenten zou kunnen uitlokken. Vwo'ers kunnen zich volgens de VSNU straks voor een bachelor inschrijven aan een hogeschool, terwijl ze eigenlijk aan een universiteit gaan studeren. Ze krijgen dan een jaar langer leerrechten voor de bachelor (vier in plaats van drie) en hoeven maar aan één instelling collegegeld te betalen. Zodoende lopen de universiteiten niet alleen collegegeld mis, ook krijgen ze voor zulke 'dubbelstudenten' geen bekostiging. De VSNU wil in elk geval dat Rutte deze 'ernstige weeffout' uit het wetsontwerp haalt.

Verder zijn de universiteiten bang dat hun papierwinkel veel te groot wordt. "Uit de uitwerking van de wet blijkt dat er administratief alleen al voor de bachelorstudenten twaalf verschillende categorieën ontstaan, elk met een eigen regime en administratieve afhandeling", schrijven zij.

Per augustus 2007 wil de minister het aantal verplichte uren wiskunde met dertig procent terugbrengen en het vak wiskunde uit het havo-examenprofiel cultuur & maatschappij halen. Daarvoor in de plaats kan het voortgezet onderwijs twee nieuwe keuzevakken aanbieden: het verdiepende wiskunde D en het brede bètavak ‘natuur, leven en techniek’. Niet alle scholen gaan deze vakken aanbieden, al zal de minister dit wel stimuleren.

Een kamermeerderheid is bang dat de ontwikkeling en invoering van de nieuwe keuzevakken niet snel genoeg zal gaan. Tot die tijd zou het aantal verplichte uren wiskunde in elk geval gelijk moeten blijven, vindt de PvdA. De kleinste regeringspartij D66 wil zelfs dat de scholen meer uren wiskunde gaan aanbieden. In het profiel natuur & techniek van 520 naar 600 uur, ten koste van het aantal vrije keuze-uren.

De Tweede Kamer lijkt hiermee gehoor te geven aan de klachten van hogescholen en universiteiten, maar ook van studenten en scholieren, dat het niveau van het wiskundeonderwijs nu al te laag is. Dat zou onder meer blijken uit de aanhoudend gebrekkige rekenvaardigheid van pabo-studenten. Over dat laatste volgt vanmiddag nader overleg in de Kamer, als de lerarenopleidingen op de agenda staan. Het debat over het wiskundeonderwijs wordt over anderhalve week in tweede termijn voortgezet.

HOP

Doel van de toezegging (95.000 euro per school in 2006 en nog eens 70.000 euro een jaar later) is om de deelnemers in de nieuwe Utrechtse Graduate Division een vliegende start te kunnen bezorgen. Rector-magnificus Gispen maakte het goede nieuws vorige week bekend tijdens een informele startbijeenkomst van het nieuwe Utrechtse stelsel van promotieopleidingen.

Met de start van de graduate division is de verantwoordelijkheid voor de opleiding van Utrechtse promovendi in handen gekomen van de boards of study van de zes scholen. Tot voor kort speelden de landelijke onderzoekscholen in dit opzicht een belangrijke rol, maar de UU en ook andere universiteiten kregen steeds meer moeite met het feit dat zij daardoor geen zeggenschap hadden over hun eigen onderzoekersopleidingen.

Vorig jaar leek het er even op dat de universiteit over deze kwestie in aanvaring zou komen met de Akademie voor Wetenschappen KNAW, maar tijdens de startbijeenkomst van vorige week deelde Gispen mee dat de twee partijen inmiddels op dezelfde lijn zitten. Die is dat er geen bezwaar bestaat tegen het naast elkaar functioneren van een Utrechtse graduate school en een landelijke onderzoekschool op hetzelfde terrein, mits de verantwoordelijkheid voor de opleiding bij de graduate school ligt.

EH