Derdejaars studenten die met hun studie zijn begonnen toen het bachelor-masterstelsel in Utrecht werd ingevoerd, zijn een stuk positiever over hun opleiding dan dezelfde groep drie jaar geleden. Zij geven hun opleiding gemiddeld een 7,2; bij de voorgaande meting was dit een 7.

"Dit zegt echt wel wat", licht Felipe Salve, medewerker van Onderwijs & Onderzoek, toe. "In de keuzegids, die jaarlijks in Elsevier staat, scheelt dit zo een paar plekken."

Volgens Salve is de stijging in deze derdejaarsenquête die in mei 2005 werd uitgevoerd, met name te danken aan de didactische omslag die gepaard ging met de invoering van bama. "Er is door de overgang weer even goed naar het onderwijs gekeken. De studenten zijn erg positief over de mix van werk- en toetsvormen en de aansluiting van de toetsen op de inhoud van het onderwijs." Deze omslag zorgde ook al voor betere resultaten in de jaarlijkse Elsevier-enquête.

Een opmerkelijk punt uit de derdejaarsenquête is de moeilijkheidsgraad van de studie. Het overgrote deel van de respondenten is hier 'neutraal' over, maar ruim 20 procent vindt zijn studie (te) makkelijk. Dit lijkt meer dan in vorige enquêtes, hoewel toen iets andere vragen werden gebruikt. Salve: "Dit is duidelijk te hoog." Des te meer reden, aldus de onderzoeker, om meer te doen aan niveaudifferentiatie binnen de opleiding. Rechten doet dit bijvoorbeeld al met het Law College waar goede en gemotiveerde studenten in een aparte groep worden opgeleid.

De derdejaars zijn, ten opzichte van twee eerdere metingen, meer tevreden over de kwaliteit van de docenten. Hun didactische kwaliteiten, inzet, bereikbaarheid, enthousiasme en begeleiding worden geprezen. De feedback op toetsen en tentamens wordt het minst goed beoordeeld, maar de studenten geven tegelijkertijd aan dit ook niet zo'n belangrijk punt te vinden.

Een ander opvallend verschil is dat nu ruim 40 procent derdejaars inschatte bijtijds klaar te zullen zijn met hun studie. Drie jaar geleden was dit 60 procent.

Met bama is bij de meeste studies het aantal contacturen toegenomen. Ruim tweederde van de derdejaars is tevreden over de verhouding tussen het aantal contacturen en de uren voor zelfstudie. Opmerkelijk is dat 22 procent net zoveel als in enquêtes van vóór de invoering van de bama, vindt dat er te weinig contacturen zijn. Zes procent vindt dat er te veel contacturen zijn. Salve: "Dit is een opmerkelijke uitkomst. We zouden verder moeten onderzoeken wat dit betekend. Maar dat het aantal contacturen is toegenomen en uren zelfstudie is afgenomen, hoeft niet negatief te zijn, de verhouding ligt alleen anders."

Bijna de helft van de derdejaars zegt met enige regelmaat een extra inspanning te leveren voor een cursus. Eén van de doelen uit het strategisch plan van de UU is om studenten uit te dagen tot het vaker leveren van zo'n extra inspanning. Het onderwijs zou meer inspirerend moeten zijn om studenten te motiveren. Dat komt volgens Salve hierin tot uitdrukking.

Een doel uit het strategisch plan dat helemaal niet gehaald is, is om studenten harder te laten werken. De derdejaars besteedt gemiddeld net als in voorgaande jaren, 28 uur per week aan zijn studie. Salve: "We hadden eigenlijk verwacht dat het toegenomen zou zijn, juist omdat er extra aandacht voor is. Toch hoeft de uitkomst niet per se negatief te zijn. Het onderwijs is door de meer activerende onderwijsvormen weer meer op de voorgrond gekomen." Van de respondenten zegt 27 procent wel dat ze liever wat meer uren gemaakt zouden hebben.

Het hebben van een bijbaan is afgenomen. Werkte drie jaar geleden nog 83 procent naast de studie, nu is dat 75. Een baantje kost gemiddeld tien uur per week. Deelname aan activiteiten van studie- of studentenverenigingen is gelijk gebleven. Gemiddeld wordt hier zo'n zeven uur aan besteed, dit is iets langer dan bij de vorige meting.

Over de hele linie zijn studenten dus positiever geworden over het onderwijs én over zaken als onderwijsruimtes en bibliotheek. Volgens Salve zijn er veel winstpunten dankzij het bama-systeem, maar hij waarschuwt: "Het is natuurlijk allemaal vrij recent ingevoerd. De dingen die goed gaan, moeten wel vastgehouden worden. Bij grote opleidingen zie je soms alweer dat er in grote groepen wordt geleid, wat niet de bedoeling is."

Performance, outsourcen, early adopter, into iets zijn, caseload. Eric Tiggeler en Rob Doeve van de Vrije Universiteit in Amsterdam trekken in hun boekje 'De taalvervuilings-Award' van leer tegen het groeiend aantal anglicismen in de Nederlandse taal. Volgens de auteurs is dit 'Nederengels' niets anders dan bavianengedrag en dikdoenerij. Mensen willen laten zien dat ze niet van de straat zijn en hebben het idee zich interessanter uit te drukken wanneer dit half in het Engels gebeurt. Volgens Doeve en Tiggeler geheel onnodig, omdat er Nederlandse termen bestaan die precies hetzelfde betekenen.

Bewoners van de Twentse universiteitscampus krijgen een beloning van vijftig euro wanneer zij een nieuw huisgenootje weten te regelen. De campus in Twente kampt met een kameroverschot en daarom is studentenhuisvester Acasa naarstig op zoek naar nieuwe bewoners. Dit 'probleem' speelt overigens alleen in de winter. Veel bewoners studeren dan af, of geven dan juist de brui aan hun studie, terwijl er weinig studenten zijn om de woonruimte over te nemen.

RTL5 zal vanaf begin januari een docusoap uitzenden waarin het wel en wee van een Delfts studentenhuis uit de doeken wordt gedaan. In de serie 'Delft Blauw' krijgen de bewoners elke week een opdracht voorgeschoteld die voortkomt uit een belangrijk onderzoeksgebied van de TU. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan activiteiten buiten de studie. De kijker kan de bewoners bijvoorbeeld zien sporten en uitgaan. De docusoap is niet bedoeld als weer een zoveelste Big Brotherkloon. De makers zeggen niet uit te zijn op conflictsituaties en andere smeuïgheid.

De Universiteit Tilburg gaat een spellingscontrole produceren die de conventionele spellingscontrole van Microsoft moet doen vergeten. Dit meldt universiteitsblad Univers. De basis hiervoor legde letterenonderzoek Martin Reynaert. De promovendus ontwierp een systeem dat wordt ondersteund door een aanzienlijk groter woordenbestand dan die van Microsoft. De grootste winst echter behaalt het systeem door de context van woorden in ogenschouw te nemen. Hierdoor ontdekt het ontwerp van Reynaert meer spelfouten en slaat het minder vaak loos alarm.

In het Martinus J. Langeveldgebouw is onlangs een nieuwe stilteruimte in gebruik genomen. Tot voor kort deed het hok dienst als opslagplaats voor de boeken van studievereniging Alcmaeon. De universiteit telt in totaal vijf dergelijke stilteplekken. In deze ruimtes, die worden gekenmerkt door een bescheiden inrichting, kunnen studenten zich terugtrekken om in gebed te treden of om even tot rust te komen. Volgens Carla Kuijpers van het Studenten Service Centrum worden de stilteplekken echter zelden tot nooit gebruikt. De reden hiervoor is haar vooralsnog onbekend.

Broeikasbos

The brain

Het Centrum voor Beeldvorming en Beeldverwerking van het UMC Utrecht krijgt geld om een geavanceerd MRI apparaat aan te schaffen. Tijdens het Nationale Innovatie Event in Maarssen werd woensdag 7 december bekend gemaakt dat het voorstel 'New frontiers in imaging the brain' van de Nijmeegse Radboud Universiteit en de medische centra van Utrecht en Leiden door onderzoeksorganisatie NWO is voorgedragen voor een deel van de honderd miljoen euro die het kabinet onder de noemer NWO-BIG beschikbaar heeft gesteld voor een eenmalige investering in grootschalige onderzoeksfaciliteiten. Het definitieve kabinetsbesluit wordt in januari genomen. De Utrechtse IMPACT-aanvraag voor een grootschalige faciliteit voor biomedisch onderzoek is niet in de prijzen gevallen.

Tijdens die bijeenkomst werden door minister Van der Hoeven vijf voorstellen genomineerd voor de honderd miljoen euro die het kabinet eerder dit jaar beschikbaar had gesteld voor een eenmalige investering in grootschalige onderzoeksfaciliteiten. De Utrechtse groep van hoogleraar beeldverwerking Max Viergever krijgt een nog nader te bepalen hoeveelheid miljoenen euro’s voor het samen met het Nijmeegse FC Donders Centrum voor Neurocognitie en het Leids Universitair Medisch Centrum ingediende voorstel 'New frontiers in imaging the brain'. In het kader van dat voorstel krijgen alle drie groepen een zogeheten 7-Tesla MRI apparaat. Daarmee kunnen afbeeldingen worden gemaakt van werkende hersenen.

De andere vier gehonoreerde projecten zijn:

-Digital Databank for Newspapers, een voorstel van de Koninklijke Bibliotheek om een collectie kranten uit de periode 1618-1995 te digitaliseren.

-BIG GRID, the Dutch e-Science Grid, een voorstel om de Nederlandse infrastructuur voor het opslaan, archiveren, bewerken, koppelen en uitwisselen van steeds groter wordende datastromen sterk uit te breiden.

-An Advanced Multi-Disciplinary Facility for Measurement and Experimentation in the Social Sciences – MESS, een Tilburgs voorstel voor een faciliteit voor het verzamelen van data gericht op experimenteel onderzoek op het domein van de methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek

-Nijmegen Centre for Advanced Spectroscopy, een voorstel voor een faciliteit voor materialenonderzoek en onderzoek van moleculen.

De Utrechtse IMPACT-aanvraag voor een grootschalige faciliteit voor biomedisch onderzoek is niet in de prijzen gevallen. Het kabinet beslist in januari definitief over de voordracht.

EH

De Utrechtse derdejaars zijn goed te spreken over onderwijskwaliteit, docenten en de mix van werkvormen. Dat blijkt uit de onderwijsenquête die in mei dit jaar is uitgevoerd. De respondenten geven hun opleiding gemiddeld een 7,2; bij de voorgaande meting was dit een 7.

Volgens Felipe Salve, onderzoeker bij Onderwijs & Onderzoek, is de gestegen waardering met name te danken aan de didactische omslag die gepaard ging met de invoering van bama. De omslag zorgde ook al voor betere resultaten in de jaarlijkse Elsevier-enquête.

Een opmerkelijk punt uit de derdejaarsenquête is de moeilijkheidsgraad van de studie. Het overgrote deel van de respondenten is hier 'neutraal' over, maar ruim 20 procent vindt zijn studie (te) makkelijk. Dit lijkt meer dan in vorige enquêtes, hoewel toen iets andere vragen werden gebruikt. Salve vindt dit te hoog en noemt als mogelijke oplossing meer te doen aan niveaudifferentiatie binnen de opleiding.

WdL

Voor meer resultaten uit de derdejaarsenquete: zie het Ublad van morgen, 8 december.

Het is maar één van de adviezen die de Onderwijsraad minister Van der Hoeven geeft. Op dit moment is 28 procent van de jongere beroepsbevolking hoogopgeleid. Het kabinet streeft samen met andere EU-landen naar een aandeel van vijftig procent in 2010.

De raad denkt dat de deelname aan het hoger onderwijs zal groeien als daar meer te kiezen valt en er meer maatwerk wordt aangeboden. Zo gaan veel werkenden alleen studeren als ze afstandsonderwijs kunnen volgen, of onderwijs op de werkplek. Ook de voorziene korte programma’s in het hbo - die leiden tot het associate degree - kunnen mbo’ers over de streep trekken om alsnog te gaan studeren. Bovendien is er nog altijd veel winst te boeken met meer en betere aansluitingsprogramma’s tussen mbo en hbo.

De Onderwijsraad vindt dat leerlingen weer opleidingen moeten kunnen ‘stapelen’. Een vmbo-leerling met talent zou dan uiteindelijk in het hoger onderwijs terecht kunnen komen. Vooral studenten die het in zich hebben om als eerste binnen hun familie naar het hoger onderwijs te gaan, kunnen daar baat bij hebben. Ook moeten scholen hun leerlingen eens een klas laten overdoen in plaats van hen, zoals nu gebruikelijk, meteen naar een lager schooltype te verwijzen.

HOP

De nieuwe Wet op het hoger onderwijs en onderzoek moet volgens Rutte zo zijn ingericht, dat het ministerie van OCW makkelijk kan worden bestuurd door een minister alleen. Die moet bij de controle op hogescholen en universiteiten worden geassisteerd op de werkvloer, via goed georganiseerde medezeggenschapsraden en een onafhankelijke raad van toezicht. Daarnaast moet de accreditatieorganisatie NVAO garant staan voor de basiskwaliteit van opleidingen en instellingen.

Als Rutte dat gebouw heeft neergezet, kan Nederland in 2007 prima zonder staatssecretaris. “Laat een college van bestuur maar in het openbaar uitleggen waarom er wordt geinvesteerd in nieuwbouw in plaats van meer werkgroepen. Dat is effectiever dan een staatssecretaris die vanuit Den Haag een ijzeren norm voor iedereen oplegt.”

HOP

De Universiteit Utrecht had zeven wetenschappers laten meedingen naar de prijs van 100.000 euro, een nieuw initiatief van NRC Handelsblad in samenwerking met NWO en KNAW. De jury vond dat het voorstel ‘waarom bestaat de ruimte uit drie dimensies?’ van Renate Loll, werkzaam op het gebied van de theoretische fysica, de beste Utrechtse inzending was.

De wetenschappers was gevraagd een plan te maken om de waarde en relevantie van excellent wetenschappelijk onderzoek duidelijk te maken aan het Nederlandse publiek. De inzendingen mochten zeer verschillend van aard zijn, zo kunnen er plannen zijn voor tentoonstellingen of voor lesprogramma’s.

Voor elke universiteit is nu een project aangewezen dat kans maakt op de hoofdprijs. Op de slotmanifestatie op 1 juni wordt de winnaar gehuldigd. De winnaar mag het geld gebruiken om zijn of haar ideeën te realiseren.

XB

Het was al mogelijk om in het buitenland stage te lopen met behoud van studiefinanciering. Je mocht ook best enkele vakken volgen aan een buitenlandse instelling, zolang je maar ingeschreven was aan een Nederlandse universiteit of hogeschool. Maar wie bijvoorbeeld een volledige studie Spaans in Barcelona of kunstgeschiedenis in Venetië wil volgen, kreeg tot nu toe geen studiefinanciering mee. Daar brengen staatssecretaris Rutte en minister Van der Hoeven nu verandering in.

De nieuwe regeling kent zijn grenzen. Wie naar Amerika wil gaan, moet dat voorlopig nog op eigen kosten doen. De beurs mag alleen mee naar de landen die aan het Bologna-proces deelnemen. Nederlanders die permanent in het buitenland verblijven, vallen buiten de boot, blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer. De student kan alleen aanspraak maken op een beurs als hij in de zes jaar voor zijn aanvraag minimaal drie jaar in Nederland heeft doorgebracht.

Ook studenten zonder Nederlands paspoort kunnen op een beurs krijgen, maar dan moeten ze wel vijf jaar lang in Nederland wonen. Die eis komt voort uit de rechtzaak van de Franse student Danny Bidar tegen de Britse staat. Bidar woonde al enkele jaren in Engeland en volgde er de middelbare school, maar werd toch afgewezen toen hij een studiebeurs aanvroeg. Ten onrechte, oordeelde het Europese Hof, want EU-burgers mogen niet gediscrimineerd worden op grond van hun nationaliteit. Wie een “reële band” heeft met het land waar hij woont, mag er studiefinanciering aanvragen.

De ‘meeneembaarheid’ van studiefinanciering staat al jaren op het verlanglijstje van het hoger onderwijs, maar tot nog toe was het ministerie bang dat er juridische problemen zouden ontstaan. Buitenlandse studenten zouden wellicht via het Europese recht aanspraak kunnen maken op Nederlandse studiefinanciering. OCW meent nu dat dit gevaar geweken is.

Momenteel is het al mogelijk om met studiefinanciering een opleiding aan een Vlaamse of Brusselse universiteit en hogeschool te volgen. Ook in sommige Duitse deelstaten kon de student al terecht. Daarnaast waren er al met een rits Europese landen afspraken gemaakt voor medische studies en architectuuropleidingen.

HOP

Dat heeft Raad van State laten weten. Het belangrijkste adviesorgaan van de regering is op zich niet tegen het idee van de staatssecretaris, maar vindt wel dat zijn plan op een aantal punten moet worden herzien.

De raad maakt onder meer bezwaar tegen het feit dat de bekostiging van de instellingen in de toekomst bijna volledig afhangt van het aantal studenten dat zij voor de duur van zes maanden binnenhalen. Een basisbekostiging voor het onderhoud van kostbare collecties of buitensporig dure studies krijgen universiteiten en hogescholen bijna niet meer in het model van Rutte.

De keuze om de duur van een leerrecht te beperken tot zes maanden, zorgt eveneens voor de nodige nervositeit. Als studenten op grote schaal ieder half jaar van opleiding wisselen, werkt dit de financiële onzekerheid van instellingen in de hand. Daardoor zullen universiteiten en hogescholen niet geneigd zijn hun onderwijs te vernieuwen, maar zich juist concentreren op mainstream studies met een gemiddelde moeilijkheidsgraad, vreest de raad.

Studenten die veel van opleiding naar opleiding stappen, kunnen bovendien afstuderen met een onsamenhangend onderwijspakket. Door de leerrechten zou de kwaliteit en dus de waarde van een diploma moeilijk te controleren zijn, aldus de Raad van State.

Staatssecretaris Rutte schrijft in een reactie op het advies dat hij geen aanleiding ziet zijn wetsvoorstel op het punt van de leerrechten aan te passen. Dat een mobiele student moeilijker van een graad of een negatief bindend studieadvies is te voorzien, ontkent hij: daar acht hij de examencommissies voldoende toe in staat. Onderdelen die studenten elders met succes hebben voltooid, moeten bij de nieuwe hogeschool of universiteit als vrijstellingen worden afgeboekt.

HOP