College van bestuur slaat U-raad wapens uit handen

Hoewel de Universiteitsraad het college in de raadsvergadering van september nog de toezegging had afgedwongen dat er een berekening komt van wat onderwijs in de verschillende sectoren van de universiteit werkelijk kost, nam de commissie Financiën van de U-raad deze week opmerkelijk gemakkelijk genoegen met de voorgestelde ophoging van de bétanorm, Dat lag vooral aan de toezegging van collegelid Wim Kardux, dat bij de invoering van het nieuwe model in 2007 geen grote verschuivingen tussen de faculteiten zullen optreden. De nieuwe bekostiging per studiepunt zal waarschijnlijk voordelig uitpakken voor de alfa-gamma faculteiten, terwijl Kardux liet doorschemeren dat in het onderzoekdeel van het nieuwe verdeelmodel een verandering ten gunste van de alfa-gamma's zal worden doorgevoerd.

Maar ook zonder deze geruststellende woorden hadden de commissieleden moeilijk anders kunnen doen dan de hogere bétanorm accepteren. In ruil voor de toegezegde berekening van de onderwijskosten hadden zij in de raadsvergadering van september namelijk ingestemd met de wens van het college om het Utrechtse model nauw te laten aansluiten bij het landelijke bekostigingsmodel. En daar is 1,3 al lang de norm voor béta-onderwijs. In september leek dat nog een redelijke ruil, maar inmiddels lijkt het erop dat de U-raad zich toen een belangrijk wapen uit handen heeft laten slaan om eigen prioriteiten binnen het onderwijs te stellen en daartoe een eventuele andere verdeling van het onderwijsgeld af te dwingen.

De leden van de commissie Financiën maakten het college deze week weliswaar duidelijk dat de U-raad pas met het verdeelmodel zal instemmen als alle cijfers op tafel liggen en dat zij intussen doorgaan met hun pogingen om een vinger te krijgen achter de werkelijke kosten van verschillende soorten onderwijs. Maar de vraag is wat hun macht nog is nu de norm voor de verdeling van de onderwijsgelden vrijwel vast ligt. In juni kreeg het college de U-raad zover dat zij het instemmingsrecht met de meerjarenbegroting opgaf zonder veel zichtbare compensatie. De discussie over het verdeelmodel moet komend voorjaar duidelijk maken of de Raad zich afgelopen september opnieuw van een deel van zijn macht heeft laten beroven.

Strafwerk voor Natuur- en Sterrenkunde

Die extra bezuiniging was niet van te voren aangekondigd, directeur De Wolde?

"Nee, wij wisten van niets, terwijl wij een paar weken eerder nog met het college over onze begroting hadden gesproken. Ze vonden onze toelichting onvoldoende en daarom was afgesproken dat ik aanvullende informatie zou geven. Ik was daar druk mee bezig, maar men vond kennelijk dat het te lang duurde."

U was waarschijnlijk niet blij met de gang van zaken.

"Wij waren behoorlijk kwaad. Het leek wel alsof we straf kregen. Ten eerste vind ik dat niet terecht, want onze bezuinigingsplannen staan duidelijk in ons meerjarenplan. Maar als je vindt dat het bestuur zijn huiswerk niet goed gedaan heeft, spreek dat bestuur er dan op aan. Nu jaag je het hele departement de schrik om het hart."

Was het een soort straf, collegelid Kardux?

"In zekere zin wel, ja. Wij overleggen al langer met Natuur- en Sterrenkunde over hun tekort, maar ondanks ons herhaalde verzoek kwamen zij steeds maar niet met een concreet bezuinigingsplan. Daarom hebben we nu deze maatregel genomen en daar zijn ze duidelijk van geschrokken, want inmiddels ligt er wel een plan."

Klopt dat, Jan de Wolde?

"Nee, want een plan was er al, en ik was bezig met de door het college gevraagde toelichting. Die had er nu ook zonder deze maatregel gelegen. Maar mijn grootste kritiekpunt blijft de gang van zaken. Zo ga je niet met een departement om."

Daar zit wat in, collegelid Kardux.

"Ja hoor eens, men had dit gemakkelijk kunnen voorkomen door eerder aan ons verzoek te voldoen."

Hoe gaat het nu verder?

"Het is mooi dat er nu wel een toelichting is. We zullen het plan van Natuur- en Sterrenkunde op korte termijn beoordelen. Als dat goed in elkaar zit, dan vervangen we het miljoen door hun plan."

Gerustgesteld Jan de Wolde?

"Nou ja, nog even afwachten. Het huiswerk wordt nu nagekeken, maar ik moet nog een cijfer krijgen."

Met zijn bevindingen heeft Langereis een belangrijke stap gezet op weg naar de ontwikkeling van nieuwe antivirale geneesmiddelen. De ambitieuze student onderzocht de structuur en de functie van het HE-eiwit dat voorkomt bij bepaalde verkoudheidvirussen. Dit hemagglutinine-esterase eiwit bindt zich aan suikermoleculen (siaalzuren) en stelt het virus zo in staat om aan cellen in het lichaam te hechten en deze vervolgens te infecteren. "Nu we dit weten, kunnen we proberen de infectiviteit van het virus te beperken", zegt Langereis.

Hij kwam met een hbo-bachelor naar de universiteit om er het masterprogramma Biomolecular Sciences te volgen. In eerste instantie was er geen stageplek voor hem, maar hij zette door en vond docent Raoul de Groot van Diergeneeskunde bereid hem persoonlijk te begeleiden. "Daar ben ik erg blij om. Het was bijzonder gezellig bij Virologie en ik heb een geweldige tijd gehad. Het is belangrijk lol te hebben in het onderzoek, anders is het moeilijk om enthousiast te blijven."

Raoul de Groot vindt de prijs voor zijn voormalig pupil dik verdiend. "Martijn is de beste student die ik ooit heb begeleid. Zowel theoretisch als praktisch erg sterk. Ook was hij een prettige kerel om in de groep te hebben, niet onbelangrijk, want wetenschap is tenslotte teamwork." Daarnaast beschikte Langereis over een enorme werklust, vertelt De Groot. "In het weekend kwam hij vaak terug voor het onderzoek en hij maakte dagen van negen uur 's ochtends tot tien uur 's avonds." Dat laatste echter was volgens Langereis eerder uitzondering dan regel. "Anders zou mijn vriendin me helemaal afmaken", grapt hij.

De jonge viroloog die even terug in Nederland is om zijn Talentprijs van 10.000 euro in ontvangst te nemen, doet nu een half jaar onderzoek naar het HIV-virus in Australi‘. Aansluitend wil hij daar een half jaar rondtrekken. In de toekomst hoopt hij op een terugkeer op de afdeling Virologie voor een promotieonderzoek.

Rijksuniversiteit Groningen (RUG) wil over twee of drie jaar een master Islamitische Geestelijke Verzorging aanbieden. Groningse theologen bespreken met de Utrechtse Universiteit van Humanistiek de mogelijkheid om de opleiding gezamenlijk op te zetten. Op termijn zou de master moeten uitgroeien tot een volwaardige imamopleiding. De RUG zegt te mikken op de liberale islam. Dus op moslims die met beide benen in de Nederlandsche maatschappij staan. De Vrije Universiteit in Amsterdam beet eerder dit jaar het spits af met de eerste islamopleiding.

Twee roeiers van de Twentse roeivereniging Euros zijn in hun bootje de Sheerness overvaren door een zestig meter lang binnenvaartschip. Door de laagstaande zon zagen beide studenten het gevaarte niet aankomen, waarop de binnenvaarder het tweetal ramde. Wonderwel kan het duo de aanvaring zonder kleerscheuren navertellen. De Sheerness overleefde het ongeluk niet.

Rechtenstudenten in Leiden kunnen zich sinds kort via hun I-Pod geestelijk verrijken. De faculteit Rechten biedt online podcasts aan van bekende hoogleraren als Paul Cliteur en Tom Barkhuysen. De faculteit is niet bang dat het digitale hersenvoedsel tot nog minder contacturen zal leiden. De podcasts zullen de colleges niet vervangen, maar slechts ter aanvulling worden aangeboden.

Vier leden van het Delftsch Studenten Corps hebben de politie vorige week maandag onnodig veel werk bezorgd met een nepontvoering. Maar liefst 22 agenten rukten uit toen verschillende telefoontjes binnenkwamen over een vermeende ontvoering. Voorbijgangers zagen hoe twee geblinddoekte mannen in een auto werden geduwd, die er vervolgens met hoge snelheid vandoor ging. De vier studenten gaan vrijuit omdat er nu eenmaal geen straf staat op misplaatste grappen, aldus een politiewoordvoerder.

Te lang in de bieb of in de collegebanken gezeten? Uitgebluste letterenstudenten kunnen sinds vorige week weer bijkomen op de chill-outzolder van Drift 23. Compleet met oosterse stoffering en snuisterijen de ideale plek om alle academische rompslomp eens te laten varen. Bestuurslid Wim Kardux en decaan Geesteswetenschappen, Hans Bertens, verrichtten vorige week de opening van het monumentale onderwijspand in de binnenstad.

Demente honden

Groen effect

Door de opwarming van de aarde krijgen bomen hun bladeren steeds vroeger en verliezen ze deze steeds later. Groenblijvende planten zoals klimop en hulst vangen daardoor in het bos steeds minder zonlicht op. Je zou verwachten dat dat hun groei nadelig be•nvloedt, maar volgens de Utrechtse promovendus Onno Muller gaan ze het de komende jaren juist beter doen. Muller, die op donderdag 24 november promoveerde, deed in Japan onderzoek naar de sinds 1860 ook in Nederland inheemse aucuba japonica. Hij rekende uit dat de hogere gemiddelde temperatuur in de winter het gebrek aan zonlicht in de zomer ruimschoots compenseert. Dat verklaart de toename van groenblijvende planten in onze bossen.

Dat blijkt uit de jongste plannen voor De Uithof, die in het Ublad van 24 november uit de doeken worden gedaan. Doel van die plannen is om de leefbaarheid van De Uithof een oppepper te geven. Het nieuwe plein, dat naar verwacht in 2008 in gebruik kan worden genomen sluit volgens de plannen naadloos aan op een groengebied op het gebied waar nu de Genevelaan loopt. Het Educatorium krijgt aan die kant een nieuwe in- en uitgang.

In het plan komt ook een meter hoge aarden wal voor, die zich om een groot deel van het centrumgebied van De Uithof moet gaan slingeren. Die stadswal, door de plannenmakers ook Belvedere genoemd, krijgt niet alleen een wandelpad met bankjes erlangs, maar op de bredere delen ook een zwembad, tennisbanen en andere faciliteiten voor sport en spel. Of snel met dit ambitieuze project gestart kan worden, hangt af van de vraag of er geld voor beschikbaar komt.

In het Ublad-artikel wordt ook aandacht geschonken aan de jongste ontwikkelingen in de binnenstad. Daar mikt de universiteit nu op de ontwikkeling van een binnenstadscampus in het gebied rond Janskerkhof en Drift. Onderdeel van dat plan is de omvorming van 83 studentenwoningen in de Keizerstraat tot onderwijsruimtes. In het Ublad van 24 november wordt ook aandacht besteed aan de onzekere situatie waarin de bewoners van die panden verkeren. Zij vragen zich af of voor hen tijdig vervangende woonruimte beschikbaar komt.

EH

De universiteiten willen meer promovendi werven. Bovendien willen ze dat de onderzoekers sneller hun proefschrift afronden en minder vaak afhaken. Om steviger greep te hebben op de promovendi en hun begeleiders, organiseren ze hun promotieonderzoek en researchopleidingen steeds vaker in eigen graduate schools. Het voordeel daarvan is dat het bestuur op de kwaliteit en de rendementen kan worden aangesproken, vindt Breimer. “Er is een duidelijke eindverantwoordelijke.”

Het afgelopen decennium is een deel van de promotieopleidingen ondergebracht in landelijke onderzoeksscholen, waarin universiteiten samen onderwijs verzorgen. In een lezing op een congres van universiteitenvereniging VSNU over de veranderingen in de Nederlandse promotieopleiding zei rector Breimer dat de graduate school en de onderzoeksschool elkaar niet bijten. “Ze vullen elkaar aan.”

Desgevraagd gaf hij toe dat universiteiten soms uit landelijkeonderzoeksscholen zullen stappen ten faveure van hun eigen graduate schools. “Maar dan biedt die onderzoeksschool kennelijk geen meerwaarde voor de promotieopleidingen. Dan is het ook niet erg als zo’n onderzoeksschool verdwijnt. De sterke zullen overblijven, daar ben ik van overtuigd. Ik ben zelf betrokken bij een onderzoeksschool die veel te waardevol is om op te heffen. Dat zal dan ook niet gebeuren.”

Breimer verwoordde daarmee ook de opstelling van de Universiteit Utrecht. In een recente notitie aan de universiteitsraad schrijft het college van bestuur dat ‘de graduate schools gelden als de aangewezen organisatorische verbanden voor de onderzoekersopleiding. Samenwerking met (..) landelijke onderzoekscholen blijft, onder erkenning van de eindverantwoordelijkheid van de graduate school, mogelijk in een matrixstructuur’.

Aan de UU ging in september al formeel de Utrecht Graduate Division met zes graduate schools van start, deze moeten vanaf januari daadwerkelijk functioneren. Voor de vernieuwing van het promotiestelsel stelt Den Haag gelden beschikbaar, De UU ontvangt een miljoen euro verdeeld over twee jaar.

HOP/XB

Het nieuwe initiatief van NRC Handelsblad in samenwerking met NWO en KNAW vraagt wetenschappers een plan te maken om de waarde en relevantie van excellent wetenschappelijk onderzoek duidelijk te maken aan het Nederlandse publiek. De inzendingen mogen zeer verschillend van aard zijn, zo kunnen er plannen zijn voor tentoonstellingen of voor lesprogramma’s.

Op 1 december zal bekend worden gemaakt welke 14 inzendingen de gelegenheid krijgen hun voorstel verder uit te werken in een finaleronde. Op de slotmanifestatie op 1 juni wordt de winnaar van de hoofdprijs van 100.000 euro gehuldigd. De winnaar mag het geld gebruiken om zijn of haar ideeën te realiseren.

De Utrechtse inzendingen zijn:
Prof.dr. Willem van Eden van het Academisch Biomedisch Centrum: auto-immuunziekten
Dr. Max Rietkerk van Geowetenschappen: Fata Morgana? Ecosystemen op de rand van instorten
Dr. André Faaij van Scheikunde en Geowetenschappen: membrane reactors
Prof.dr. Renate Loll van Natuur- en Sterrenkunde: Waarom bestaat de ruimte uit drie dimensies?
Dr. S. Kamphuis van het UMC: Revolutie in ons lichaam
Prof.dr. D. Kasteleijn-Nolst Trenit van het UMC: Visueel gevoelige epilepsie
Prof.dr. B. Fauser van het UMC: IVF

XB

Op de vraag “Ik kan me geen leven voorstellen zonder…” antwoordt vier op de vijf Opzij-lezeressen ‘mijn vrienden’ en ‘boeken’. Twee op de drie kan niet buiten betaald werk. Seks is daarentegen een stuk minder populair en komt maar in 38 procent van de antwoorden voor. Daarmee staat seks op nummer negen in de top 10, nog net boven de tuin, waar een derde van de lezeressen kennelijk niet buiten kan.

Bij de doorsneevrouw komt seks op de zevende plaats en werk pas op de elfde. Dat meldde eerder dit jaar Sanoma, uitgever van bladen als Libelle en Viva. Sanoma had lezersonderzoek gedaan naar de belevingswereld van ‘de’ Nederlandse vrouw. De Opzij-redactie kon zich niet voorstellen dat haar lezeressen dezelfde antwoorden zouden geven en hield haar eigen enquête.

Van de Opzij-abonnees heeft tachtig procent een hbo- of universitaire opleiding achter de rug. Het onderzoek is verricht onder lezeressen tussen de achttien en vijfenzestig jaar.

HOP