Sint Maarten
Wie was Sint Maarten?
"Martinus was de zoon van een Romeins officier en zag een militaire carrière tegemoet. Hij leefde in de vierde eeuw na Christus, een verwarrende tijd. Het Romeinse rijk liep op het einde van zijn krachten, en het christelijke geloof stak de kop op waar Martinus zich sterk tot aangetrokken voelde. Dat hij zijn mantel deelde met een bedelaar was een uiting van christelijke barmhartigheid, maar had volgens de militaire discipline niet mogen gebeuren: een Romeinse soldaat mocht zijn uniform onder geen beding afstaan. Dat hij dus bij de stadspoort van Amiens in Gallië met zijn zwaard zijn mantel in tweeën deelde en de helft aan een verkleumde bedelaar gaf was een gebaar waardoor Martinus een welbekende figuur werd in de christelijke wereld.
"Na dit incident besefte Martinus dat hij iets heel anders wilde met zijn leven. Hij verliet het leger en stichtte in 361 een kloostergemeenschap in Frankrijk. Hij leefde zo inspirerend en voorbeeldig dat hij bisschop van Tours werd. Op 11 november 397 werd hij daar begraven."
Hoezo is Utrecht Sint Maartenstad geworden?
"De Frankische koningen zagen Sint Maarten als hun heilige, hun beschermer. Zo ook Willibrord die in 690, onder bescherming van de Frankische koningen, naar Nederland trok om de heidense Friezen tot het christendom te bekeren. Hij kreeg de oude Romeinse burcht Trajectum in Utrecht als missiepost aangewezen. Willibrord herstelde het oude kerkje en uit eerbetoon voor de Frankische koningen noemde hij het de Sint Maartenskerk - nu beter bekend als de Domkerk. Door de hele stad heen zie je Sint Maarten nog op gevels, tegeltableaus, glas-in-loodramen, enzovoort. Ooit werden Utrechters zelfs Sint-Maartensmannen genoemd."
Wat herinnert ons nog meer aan de goedheid van Sint Maarten?
"Behalve de kerk viel ook het bisdom en de stad onder Martinus zijn bescherming. Het Utrechtse wapen en de vlag, met een rood en een wit vlak, droeg in die tijd op het witte vlak de beeltenis van Maarten de barmhartige ruiter. De Utrechtse kleuren verwijzen naar zijn rode mantel en zijn witte onderkleed dat zichtbaar werd toen hij zijn mantel in stukken sneed. Op de vlag en het wapen zijn de beeltenissen van Sint Maarten inmiddels verdwenen. Alleen op de stadsbanier, een staand gedragen vaandel, staat het logo van Sint Maarten nog wel. Nog steeds zijn door heel Nederland verschillende plaatsnamen, kerken en straten naar hem vernoemd. De feestdag van Sint Maarten, 11 november, was vanouds een officiële feestdag voor het hele bisdom, een vrije dag. Nu is het geen officiële feestdag meer, maar wordt Sint Maartens ten hemel rijzing nog wel gevierd. Deze feestdag wordt opgetuigd met gewoonten en gebruiken die direct of indirect met de tijd van het jaar te maken hebben. Het wordt vroeg donker en het is koud dus kinderen gaan met lichtjes in uitgeholde bieten of pompoenen zingend langs huizen. In ruil daarvoor krijgen ze snoepgoed wat symbool staat voor delen, zoals het delen van de mantel."
Waarom moeten we zo'n feest in ere houden?
"Elke stad heeft de neiging zich ergens op te richting. Utrecht is qua historie sterk verbonden met Sint Maarten. Het is een symbool wat niet helemaal te begrijpen is en daarom ook blijft hangen. Als hij zijn hele mantel had gegeven had hij niet op de kerktoren gestaan. De kracht van de afbeelding ligt in het onwaarschijnlijke ervan, ze moet vragen oproepen en intrigeren. Ook het idee van het samen delen vindt men mooi. Het is een gemeenschappelijk symbool, waar niemand aanstoot aan neemt. maar wel een voorbeeld aan kan nemen. Dat moet je in ere houden.
"Het onderscheidt de stad van andere steden, en het versterkt het eigen karakter. Het geeft mensen het gevoel dat ze zichzelf ergens aan kunnen optrekken, maar het geeft ook verbondenheid met andere steden waar Sint Maarten belangrijk is geweest. Het geeft je het gevoel dat je in een stad leeft waar iets meer aan de hand is dan alleen maar eten en drinken."