Deze zaterdagochtend werd Kashmir, het noordelijke deel van Pakistan getroffen door zware aardbevingen waarvan de zwaarste een kracht had van 7,6 op de schaal van Richter. De aardschokken kostten het leven aan 54.000 mensen, er raakten 75.000 mensen gewond en ze richtten een geweldige ravage aan.

Baber (21) student wiskunde, natuur- en sterrenkunde, heeft nog veel familie wonen in verschillende gebieden in Pakistan. Zijn tante uit Kashmir belde direct: "Ze woont aan de zuidelijke rand van het getroffen gebied en vertelde dat er totale paniek was. Mensen probeerden elkaar onder het puin vandaan te halen en er waren veel gewonden."

Het duurde echter twee dagen voor hij wist dat neefjes in een ander gebied, ten zuiden van de hoofdstad Islamabad, nog leefden. "Zij zaten op school, maar zijn gelukkig op tijd naar buiten gekomen." Andere familie had minder geluk: "Oudooms, oudtantes, neefjes en nichtjes van mijn opa en oma woonden veel dichter bij het epicentrum, ten noorden van de stad Muzaffarabad. Onder hen zijn veel doden gevallen."

Baber vertelt zichtbaar aangeslagen over de huidige situatie die nog schrijnender is geworden nu de winter in aantocht is: "Mijn familie is er constant mee bezig. Dat kan ook niet anders. We hebben af en toe telefonisch contact, voor zover dat kan, want ook zendmasten zijn verwoest natuurlijk. Mijn familie heeft vrij veel macht in het gebied, een oom is voorzitter van het parlement en een andere is onlangs senator geworden. Ze doen wat ze kunnen. Ze proberen acties op touw te zetten en spullen te regelen. Het probleem is vooral dat er weinig helikopters zijn om spullen te vervoeren en bijvoorbeeld bulldozers om wegen vrij te maken."

Baber, wiens vader dertig jaar geleden naar Nederland kwam, is zelf een paar keer in Kashmir geweest. "Drie jaar geleden voor het laatst. Kashmir is echt een prachtig gebied. Toen ik de beelden zag van wat de aardbeving daar had aangericht, werd ik er stil van. Er zijn daar prachtige volkeren en kinderen. Ik weet nu dat zij dood of gewond zijn. Dan kun je moeilijk stil blijven zitten."

Hij wilde eigenlijk het liefst zo snel mogelijk naar het rampgebied. Uiteindelijk bleef hij toch in Nederland om van hieruit te helpen. "Ik heb een oom gevraagd wat ik het beste kon doen. Die zei dat we de politiek moesten proberen te bereiken voor hulp."

Met zijn moeder schreef en mailde Baber naar verschillende politieke partijen. "Ik geloof dat alleen de PvdA heeft gereageerd, we hebben geen enkele hulptoezegging gekregen." Daarnaast probeerden ze op verzoek van zijn oom verschillende hulporganisaties te bereiken: "Met Mensen in Nood bijvoorbeeld. Wij hebben hen met mijn familie daar, die gebouwen ter beschikking kon stellen, in contact gebracht. Ik weet niet precies wat daaruit gekomen is."

Maar omdat hij meer wilde doen, schakelde Baber de hulp van studievereniging A-Eskwadraat in. "Ik wilde iets organiseren om geld in te zamelen." Secretaris Sweitse van Leeuwen was direct enthousiast en stelde een vossenjacht voor: "Het is een evenement dat vrij weinig kost. Zo kan er zoveel mogelijk geld ten goede komen aan het goede doel."

Sweitse ziet de actie op dinsdag 15 november als een eenvoudige manier om geld op te halen: "Mensen kunnen zich in groepjes inschrijven en betalen een vast bedrag van tien euro. Zij gaan dan op zoek naar zoveel mogelijk 'vossen', in dit geval duo's van besturen van studieverenigingen. De winnende groep krijgt een Fair Trade pakket."

Ook de bestuursleden Wouter Marra en Arthur Lutz van Drift '66 waren meteen enthousiast toen ze van het idee hoorden. Wouter: "Het is een ramp van grote omvang. Je wilt toch iets doen. Dit was een goed initiatief van A-Eskwadraat, dus hebben we gauw ingestemd mee te doen en helpen we ook met de organisatie." Veel verenigingen hebben enthousiast op het plan gereageerd en zich aangemeld.

Of de actie veel geld op gaat leveren, kan Sweitse moeilijk inschatten: "Als het aantal deelnemers blijft wat het nu is, denk ik zo'n 500 euro. Als het meer wordt, misschien duizend. Ik ga nog informeren of de universiteit misschien wil helpen door het bedrag bijvoorbeeld te verdubbelen." Baber is hoe dan ook blij dat hij iets kan doen: "Voor een euro heb je daar al een week medicijnen en voedsel. En ik wilde toch iets doen, al is het maar om studenten een beetje bewust te maken."

De vossenjacht start dinsdag om 13.00 uur op het Domplein. Inschrijven kan via opjacht@a-eskwadraat.nl De opbrengst gaat naar giro 800800.

De haastige spoed van Rutte

Aanleiding voor de brief was het voorstel van Rutte voor de nieuwe Wet op het Hoger Onderwijs en Onderzoek (WHOO), dat vrijdag in de Ministerraad werd besproken (en goedgekeurd). In hun schrijven laten de universiteiten weinig heel van de 'kwalitatief onvoldragen' plannen van Rutte. Zij klagen over het ontbreken van een samenhangende visie op het hoger onderwijs en hekelen het toenemen van de bureaucratie waar juist deregulering was beloofd. Op zich serieuze klachten, maar de vraag is of het om zulke grote knelpunten gaat dat die de ongebruikelijke stap van een brief aan de minister-president rechtvaardigen. De ware reden voor de brief is dan ook toenemende ergernis over het sterke ad hoc karakter van de voorstellen van de ambitieuze staatssecretaris en over diens hoge tempo, 'dat onvoldoende tijd laat om belangrijke vraagstukken goed te bediscussiëren'.

Een slechte staatssecretaris is Rutte zeker niet, is de visie in universitaire kringen. Hij heeft ideeën, is niet partijdig en luistert goed naar de wensen uit het veld, al weet je nooit helemaal zeker wat hij er vervolgens mee doet. Het vervelende is alleen dat hij daarnaast ook ambities heeft en zijn wet nog voor de verkiezingen van 2007 door het parlement aanvaard wil zien. Voor een politicus die het ambt van staatssecretaris ongetwijfeld niet als eindpunt van zijn carrière beschouwt, is dat niet verwonderlijk. Maar waar Rutte zelf toegeeft dat zijn wetsvoorstel nog geen uitsluitsel geeft over toch niet onbelangrijke zaken als selectie, collegegelddifferentiatie, accreditatie en last but not least het toekomstige stelsel van hoger onderwijs, zou hij toch wat minder verbaasd moeten zijn over het feit dat binnen de universiteiten de nodige vraagtekens worden gezet bij zoveel haastige spoed.

OCW-sportdag legt na 58 jaar het loodje.

Hoe is dat in 's hemelsnaam mogelijk, chef d'équipe Wouter Baars?

"We hadden het de laatste jaren al een beetje zien aankomen. Drie jaar geleden haakte de Vrije Universiteit af, omdat het college van bestuur de pakweg 6000 euro voor inschrijfkosten en bushuur, niet meer wilde betalen. En bovendien kwam er steeds meer geëmmer over de dag buitengewoon verlof voor de deelnemers."

Maar dat is toch geen reden om zo'n mooie traditie de nek om te draaien?

"Nou ja, in verschillende steden begon de interesse ook wat minder te worden. Dit voorjaar hebben Leiden, Rotterdam en Amsterdam aangekondigd dat zij er voor het laatst bij waren. Toen begonnen Eindhoven en Tilburg ook te twijfelen, en als klap op de vuurpijl haakte het ministerie van OCW zelf af. Men vond het buiten proportie dat die zesduizend euro maar aan pakweg vijftig mensen ten goede kwam. Voortaan houden ze voor dat geld een sportdag voor het hele personeel."

Ben je erg teleurgesteld, Miranda van Leuven van psychologie?

"Een beetje wel, ja. Ik ben hier in 1990 komen werken en ik heb nu toch zeker al wel tien keer aan de sportdag meegedaan. Ik zie ook wel dat de financiën overal steeds krapper worden, maar het blijft jammer, want was toch altijd een bijzonder dagje. Ik speelde in het volleybalteam. We hadden een vaste kern van speelsters die allemaal redelijk konden ballen. Daarom eindigden we ook steevast behoorlijk hoog."

En nu?

"Ik heb het pas nog met Wouter gehad over de mogelijkheid om met het geld van de universiteit een eigen Utrechtse sportdag op touw te zetten. Dan mis je wel het contact met collega's van andere universiteiten, maar het voordeel is dat er veel meer mensen aan kunnen meedoen."

Gaat zo'n dag er komen, Wouter?

"In feite bestaat die dag al vijf jaar, alleen weten veel medewerkers dat niet. Ik heb onlangs met directeur Jules Vereecken van Olympos afgesproken dat we er wat meer bekendheid aan gaan geven. Het zou toch mooi zijn als alle faculteiten en diensten volgend jaar met een eigen team op de universitaire sportdag zouden strijden om de UU-wisselbeker?"

In een brief aan de VSNU maakt Rutte duidelijk dat hij de kritiek van de universiteiten naast zich neerlegt. De voorbereiding is grondig geweest en de Ministerraad heeft dan ook geen aanleiding gezien om wijzigingen in de ingezette koers aan te brengen, aldus de staatssecretaris. Hij deelt de VSNU mee dat het wetsvoorstel op korte termijn aan de Raad van State zal worden voorgelegd.

Rutte spreekt in zijn brief met klem het verwijt van de universiteiten tegen dat zijn wetsvoorstel samenhang en visie mist. Het kan zijn dat de VSNU het niet eens is met de hoofdlijnen van het wetsvoorstel, schrijft Rutte, maar het is niet juist om te stellen dat een stevig fundament ontbreekt. Ook de beschuldiging van de universiteiten dat de bureaucratie eerder toe dan af zal nemen, wijst hij van de hand.

De mening van de VSNU dat hij te hard van stapel loopt, kan Rutte al evenmin delen. Hij rekent voor dat hij binnen een jaar liefst acht keer bestuurlijk overleg heeft gevoerd met de universiteiten. Bovendien zijn er twee grote werkconferenties en talloze discussiebijeenkomsten geweest. De staatssecretaris geeft toe dat nog geen besluit is genomen over onder meer selectie, collegegelddifferentiatie en het open bestel, maar dat komt omdat hij de uitkomst wil afwachten van experimenten op die gebieden.

Alsof nog niet duidelijk genoeg is wat hij van de brief van de universiteiten vindt, laat de staatsecretaris fijntjes weten dat de basis vooor de nieuwe wet al in januari is gelegd. In mei heeft de Kamer vervolgens aangedrongen op spoedige voortgang. Al met al is de voorbereiding van het wetsvoorstel intensief en zorgvuldig geweest, constateert Rutte tevreden. Droog voegt hij eraan toe: de kwalificatie onverantwoord (die de universiteiten in hun brief gebruikten), herken ik niet.

EH

Het Ublad maakte een rondje langs betrokkenen ter evaluatie van de eerste ervaringen met het in 2002 ingevoerde bama-stelsel. De invoering van dit bachelor-mastersysteem had meer gevolgen dan het opplakken van nieuwe naambordjes. De nieuwe onderwijsstructuur moest de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Daartoe kwam er 'kleinschalig en activerend onderwijs', profileringsruimte, een tutoraat en een portfolio.

De eerste lichting bachelors lijkt zelfs iets meer tevreden dan hun jaargenoten in 2002, die nog het 'oude' onderwijs volgden. Hoewel nog niet alle kinderziektes zijn verholpen, is die waardering vooral te danken aan het tijdig verbeteren van knelpunten in het bama-systeem, zoals die aan het licht kwamen na een tussenevaluatie in 2004.

Met een bachelordiploma op zak is het mogelijk om de arbeidsmarkt op te gaan of over te stappen naar een master bij een andere universiteit. Uit de eerste cijfers blijkt echter dat de meeste UU-studenten 'gewoon' bij de UU blijven. Grofweg acht van de tien bachelors die nu klaar zijn, blijven in Utrecht. Van de mogelijkheid te stoppen met studeren en te gaan werken wordt vrijwel geen gebruik gemaakt.

AH

Voor meer informatie en meningen over de eerste lichting bachelors: zie het Ublad van morgen, 10 november

Volgens universiteitenvereniging VSNU aarzelen de verzekeraars met aanbiedingen. "Het lijkt erop dat ze liever voor stabiliteit op de markt kiezen dan voor harde concurrentie", zegt een woordvoerder. "Maar we gaan natuurlijk met een paar verzekeraars onderhandelen. Voor 1 december weten we meer."

De collectieve verzekering heeft ook effect op de nieuwe CAO-onderhandelingen, die net begonnen zijn. Werkgevers kunnen namelijk een deel van de aanvullende verzekering betalen en dat valt onder de arbeidsvoorwaarden.

In het hbo zijn de onderhandelingen met de zorgverzekeraars al verder. Arno Lammeretz van de vakbond Abvakabo FNV: "Zes grote verzekeraars willen met ons in zee."

Ondertussen werken ook de studentenbonden ISO en LSVb samen met de vakbonden. Ze willen graag een collectieve verzekering voor studenten uit het vuur te slepen. "De vakbonden hebben meer ervaring met zo'n lobby, dus we zijn blij met hun hulp", zegt Evelien van Roemburg (ISO). Met welke vakbonden en welke verzekeraars de studenten een akkoord willen sluiten, staat nog niet vast. Half november verwacht het ISO meer te weten.

HOP

De deelname van allochtonen aan het hoger onderwijs steeg de afgelopen jaren steeds. Het hbo telde in studiejaar 2003/04 bijna vijfduizend ‘westerse’ en 7748 ‘niet-westerse’ allochtonen onder de eerstejaars. Een jaar later waren die aantallen teruggelopen naar respectievelijk 4145 en 7171 eerstejaars. De universiteiten verwelkomden in 2003/04 ook meer studenten van buitenlandse komaf: 2154 ‘westerse’ en 2242 ‘niet-westerse’ allochtonen. Vorig studiejaar waren het er in totaal ruim tweehonderd minder.

Zeki Arslan is niet verbaasd. “Het aantal allochtone scholieren dat naar de havo gaat, loopt de laatste jaren terug. Dat was altijd iets van vier procent, nu is dat ongeveer drie procent van het totaal. Dat het aantal allochtone studenten terugloopt, is zorgelijk. Maar het is daar ook een direct gevolg van.”

Volgens Arslan speelt het studiehuis een rol bij de terugval van het aantal allochtone havisten. “Het nieuwe leren vergt meer taalgevoel en daar ligt nog altijd een probleem. Daardoor haken allochtonen die wel instromen tijdens de rit vaker af. Niet voor niets is de uitval onder allochtonen soms vier keer hoger dan onder autochtonen.”

De cijfers uit Kennis in Kaart staan haaks op de wensen en het beleid van het ministerie van OCW. “Het streven om in 2006 een deelname van vijf procent in havo- en vwo te hebben, wordt bij lange na niet gehaald. Die doelstelling heeft de overheid in 1998 opgesteld, maar kennelijk heeft het niet erg geholpen”, zegt Arslan. Het aantal scholieren dat in multi-etnische regio’s als Amsterdam doorstroomt naar havo of vwo, is volgens Arslan laag: bijna tachtig procent wordt ingedeeld in het vmbo.

Collegevoorzitter Pim Breebaart van de Haagse Hogeschool beaamt dat. “Dat kan natuurlijk niet. Het zou zestig procent vmbo moeten zijn. Twintig procent van die scholieren kan volgens mij gewoon naar de havo. Die hoeven dat traject van vmbo naar mbo naar hbo niet te doorlopen. Die zouden gewoon na vijf jaar naar een hogeschool moeten kunnen. Niet door het ze makkelijker te maken, maar door ze harder te laten werken. Achterstanden kun je wegwerken door intensieve begeleiding.”

Grofweg dertig procent van de studenten van de Haagse Hogeschool is van allochtone afkomst en dat aantal groeit jaarlijks. Dat geldt ook voor de instroom in 2005. Breebaart: “Eigenlijk had ik verwacht dat die elders in het land ook zou groeien. Ik heb vorig jaar nog gezegd dat de deelname aan het hoger onderwijs in Nederland niet achterblijft door de allochtonen. Ieder jaar kwamen er iets meer naar het hoger onderwijs. Door de trendbreuk wordt mijn uitspraak gelogenstraft.”

Breebaart vindt dat de overheid de ontwikkeling op korte termijn moet laten onderzoeken. “Ik wil weten hoe deze trendbreuk heeft kunnen ontstaan. Het is slecht voor Nederland als de allochtone bevolking, die bij moeten dragen aan de Nederlandse samenleving en onze economie, niet de kans krijgt zich te ontwikkelen.”

HOP

Dit voorjaar ontdekte Clevers in het Utrechtse Hubrecht Laboratorium dat een in onbruik geraakt geneesmiddel tegen de ziekte van Alzheimer mogelijk kan worden gebruikt om de groei van tumoren in de darm te remmen. Het Alzheimermiddel heeft een remmende werking op de zogeheten Notch-receptor, die in beginsel goedaardige darmpoliepen aanzet tot ongecontroleerde celdeling, waardoor zij uitgroeien tot kwaadaardige tumoren.

De jury van de Prijs voor Wetenschap en Maatschappij was niet alleen onder de indruk van de kwaliteit en de originaliteit van het onderzoek, maar noemde het vooral zeer opvallend dat Clevers een directe relatie had gelegd tussen een basale wetenschappelijke bevinding en de praktische toepassing daarvan bij patiënten. Omdat vijf procent van alle westerlingen in de loop van hun leven geconfronteerd worden met darmkanker, is het maatschappelijk belang van de ontdekking groot, aldus de jury.

Naast de groep van Clevers waren nog zeven andere onderzoeksgroepen voor de prijs genomineerd. De meest opvallende nominatie betrof de nieuwe Statenvertaling van de Bijbel uit 2004. Bij dat Leidse project waren ook onderzoekers uit Amsterdam en Utrecht betrokken. De groep van de Utrechtse psycholoog Wilmar Schaufeli was genomineerd voor het onderzoek naar het ontstaan en voorkomen van burn-outs. Volgens Schaufeli kan een positieve houding voorkomen dat werknemers een burnout krijgen. Om dat te kunnen meten ontwikkelde hij de inmiddels in twaalf talen vertaalde Utrechtse Bevlogenheids Schaal.

EH

Volgens de twee sociaal geografen is in 2015 ‘het Leidsche Rijn Effect’ uitgewerkt. Door het achterblijven van woningbouw in de bestaande stad zullen starters op de woningmarkt binnen Utrecht opnieuw moeilijk woonruimte kunnen vinden. De doorstroming zal daardoor over tien jaar een nog nijpender probleem zijn dan nu, stellen Hooimeijer en Atzema. De hoogleraren verwachten bovendien dat de aantrekkelijkheid van Utrecht als studiestad in de komende jaren zal toenemen door de samenwerking tussen hogeschool en universiteit.

In de bundel ‘Utrecht in 2030’ waarin enkele vooraanstaande leden van de vijftigjarige Utrechtse sociëteit voorspellingen doen voor het jaar 2030, zien de twee in woningbouw op het huidige industrieterrein Lage Weide een oplossing. Wanneer Lage Weide een woongebied van hoogwaardige kwaliteit voor jonge gezinnen wordt, kan in de binnenstad de aandacht verlegd worden naar huisvesting voor studenten en pas afgestudeerden.

Het gebied ten westen van de huidige binnenstad rondom de huidige Jaarbeurs kan dan volgens Atzema en Hoooimeijer moderne huisvesting gaan bieden voor de young, bright and beautiful. Met het nieuwe complex Max aan het Europaplein is daarvoor volgens Atzma en Hooimeijer de eerste aanzet gegeven.

XB

Zijn er situaties waarin je je onveilig of bedreigd voelt?, vroegen onderzoekers van VNU Exibitions aan vierhonderd jongeren tussen de dertien en dertig jaar. Meer dan vier op de vijf vwo’ers en studenten aan de universiteit antwoordde ‘ja’ op die vraag. Onder hbo-studenten regeert de angst minder sterk, maar nog altijd antwoordde bijna zeven op de tien instemmend. Van de havisten is driekwart wel eens bang.

Gemiddeld loopt 73,7 procent van de jongeren met gevoelens van onveiligheid rond. Vier jaar geleden was dat nog maar 43,5 procent, beweren de onderzoekers van VNU Exibitions. Zij hielden hun enquête ter gelegenheid van de vakbeurs Integrale Veiligheid, deze week in de Jaarbeurs van Utrecht.

HOP