Reden voor dit verzoek, dat deze week bij het college van bestuur is ingediend, is het succes van het bsa bij psychologie. Rondde in het studiejaar 2002-2003 nog maar zestig procent van de psychologiestudenten meer dan vier cursussen in hun eerste jaar af, in het studiejaar 2004-2005 was dat percentage gestegen naar tachtig. In dat eerste bsa-jaar haakten zo’n 110 studenten af. Vijftig van hen verdwenen al voor 1 februari, zestig kregen een bindend negatief advies en moesten de Utrechtse opleiding gedwongen verlaten.

In een analyse van deze resultaten zegt de faculteit vooral blij te zijn met het feit dat het bsa niet heeft geleid tot het afhaken van grote groepen studenten zoals dat bij Rechten is gebeurd. Op de psychologiestudenten heeft de invoering kennelijk het gewenste motiverende effect gehad, want liefst 532 eerstejaars haalden niet alleen de verplichte 30 ECTS, maar scoorden zelfs 45 of meer studiepunten.

In de faculteitsraad kreeg het voorstel van het bestuur om nu ook in andere opleidingen een bsa in te voeren, de unanieme steun van de raadsleden. De enige kanttekening werd geplaatst door een van de student-leden, niet vanwege principiële bezwaren maar uit angst voor overbelasting van de medewerkers door de intensieve studiebegeleiding.

Omdat in veel andere universiteiten bij psychologie een drempel van 37,5 ECTS wordt gehanteerd, wil ook Sociale Wetenschappen die ondergrens gaan hanteren. Een bijkomend voordeel is dat studenten daardoor met minder studieachterstand aan hun tweede jaar beginnen. De subfaculteit Rechten, die het bsa ook in 2004 invoerde, denkt op dit moment niet over een hogere drempel.

Naast de eerder genoemde opleidingen en economie, farmacie en wijsbegeerte, die dit studiejaar met een bindend studieadvies van start gingen, wordt nu ook in verschillende bètadepartementen, bij geowetenschappen en in enkele letterenopleidingen nagedacht over de invoering van een bsa. Met uitzondering van het verzoek van Sociale Wetenschappen hebben het college van bestuur echter nog geen andere formele verzoeken bereikt.

Metathesis heet de door de Fransman Yves Chauvin ontwikkelde reactie om uit groepen koolstofatomen in combinatie met waterstof- en zuurstofatomen nieuwe moleculen te vormen. De reactie maakt gebruik van de beweeglijkheid van koolstofatomen en heeft tot doel om groepen atomen van plaats te laten verwisselen, zoals dansers van partner wisselen. Chauvin bestudeerde in de jaren zeventig de werking van dit mechanisme en ontdekte welke metaalkatalysatoren het best in staat zijn om dit proces in goede banen te leiden.

Chauvin moet de prijs delen met de Amerikanen Robert Grubbs en Richard Schrock, die er rond 1990 in slaagden om op basis van het theoretische werk van de Freansman goed werkende katalysatoren te maken. Dit zijn moleculen die chemische reacties mogelijk maken, zonder daar zelf bij betrokken te zijn. Vooral de door Grubbs ontwikkelde katalysator heeft inmiddels wijd en zijd toepassing gevonden. Het werk van de drie prijswinnaars heeft ervoor gezorgd dat tal van industriële processen, zoals de productie van plastics en geneesmiddelen, niet alleen efficiënter maar ook milieuvriendelijker verlopen.

EH

Het Leidse Njord, in 1874 opgericht, is de oudste studentenvereniging van Nederland. Om die reden is altijd aangenomen dat in Leiden voor het eerst studenten in een roeiboot stapten.

De makers van het prachtig geïllustreerde boek dat vanavond verschijnt ter gelegenheid van het lustrum van Triton claimen echter dat de Utrechtse roeitraditie ouder is. In een USC-almanak uit 1862 is immers al de vermelding van een ‘roei- en zeilvereeniging’ te vinden. Zeven jaar later duikt in de almanak ‘de roei- en zeilvereniging Het spookschip of De Vliegende Hollander’ op, vernoemd naar een opera naar een libretto van Wagner en de bekende opera van Wagner zelf.

Samensteller Johan ten Berg schreef enkele jaren terug in het Varsity-magazine al eens over de kwestie. Dat werd destijds in de studentenenroeiwereld, waarin anciënniteitkwesties de rivaliteit altijd weer weten te voeden, afgedaan als goede grap. Nu heeft de Leidse historicus Nico ten Horn, zelf oud Njord-lid, de kwestie nog eens onder de loep genomen.

In de collecties van het Utrechts archief werd een bouwtekening uit 1873 aangetroffen voor de zwemschool aan de Kromme Rijn met een aparte loods voor roeiboten erbij. Volgens een adressenlijst van Utrecht was De Vliegende Hollander in die zwemschool gehuisvest. ‘Daar is dus het studentenroeien in Nederland schuchter begonnen’, aldus het lustrumboek van het 125-jarige Triton.

XB

Op woensdag 5 oktober wordt het nieuwe deurbeleid van de gemeente gelanceerd en het panel geinstalleerd. Het moet voor een bezoeker duidelijk zijn wat de huis- en gedragsregels zijn waaraan hij moet voldoen om toegelaten te worden. Deze criteria zijn bovendien controleerbaar, omdat ze bij de ingang van de horecaonderneming komen te hangen. Verder zijn afspraken gemaakt over het tegengaan van discriminatie en over camera’s, wapens en drugs.

Om het deurbeleid van individuele horecaondernemers te beoordelen en klachten van vermeende onterechte weigeringen in de horeca te onderzoeken, is een panel ingesteld. Daarin zitten onder meer vertegenwoordigers van de horeca-koepelorganisatie KHN, van Bureau Discriminatie Zaken Utrecht en van politie en gemeente.

In de jaren 2002-2004 zijn er 24 klachten over deurbeleid geweest, die na bemiddeling door Bureau Discriminatie allemaal opgelost zijn. De werkafspraken van het Panel Deurbeleid zijn voorgelegd aan de landelijke Commissie Gelijke Behandeling. Die is positief over het Utrechtse deurbeleid.

Inmiddels hebben negen horecaondernemingen zich aangesloten bij de set van afspraken: Club Storm, De Beurs, Stairway to Heaven, Ekko, De Wolkenkrabber, City Hall, Nieuwe Dikke Dries, Bodytalk en Havana.

Het beleid en het panel komen voort uit de afspraken die in 2001 zijn gemaakt in het Convenant Veilig Uitgaan. Eerder deze week beklaagde ROOD, de jongerenafdeling van de SP, zich nog over de traagheid waarmee dit beleid tot stand kwam. Volgens ROOD wordt er bij sommige discotheken nog steeds gediscrimineerd.

AH

Meer informatie over het Het Panel Deurbeleid: zie www.paneldeurbeleidutrecht.nl

Maar liefst vijfentachtig procent van de schoolverlaters vindt deze klassieke voorlichtingsmethode het prettigst. Het internet is voor nog geen vijfenveertig procent van de scholieren een belangrijke bron.

Dat blijkt uit een onderzoek van TNS-NIPO in opdracht van het commerciële opleidingsinstituut Schoevers. De meeste scholieren gaan niet over een nacht ijs bij het maken van een studiekeuze en raadplegen meer dan drie bronnen. Behalve de voorlichtingsavonden wordt ook het advies van de schooldecaan gebruikt en vinden brochures bij grofweg de helft van de scholieren veel aftrek.

Scholieren kiezen hun opleiding steeds later. Meer dan de helft doet dat pas in de tweede helft van het examenjaar. De oriëntatie op een vervolgopleiding vindt echter veel eerder plaats. Van de vwo'ers is meer dan tachtig procent al voor het examenjaar met een vervolgstudie bezig.

Bij de definitieve studiekeuze hebben de ouders bijzonder veel invloed. Bijna zeventig procent laat zich door pa en ma sturen. De adviezen van vrienden en de schooldecaan worden door ongeveer een kwart van de scholieren meegenomen in de eindafweging.

HOP

In geen enkele universiteitsstad is het slecht gesteld met de sportvoorzieningen. Dat staat in de Keuzegids Hoger Onderwijs, die deze week is verschenen. Rotterdam krijgt het laagste cijfer, maar dat is nog altijd een 7,1. Onder hogeschoolsteden vallen daarentegen lagere cijfers. Rijswijk en Driebergen krijgen een 5,8 en een 4,5.

Voor de goede faciliteiten in Wageingen moeten studenten wel hun beurs trekken. Een sportkaart kost daar 52 euro. In Utrecht kost de goedkoopste sportkaart twaalf euro, maar wie ook wil tennissen, betaalt 21 euro extra. In Leiden is de sportieve student minimaal 83 euro kwijt, maar dan kan hij wel bijna alle sporten doen die hij wil.

HOP

De prijs voor twee Amerikanen en een Duitser komt volgens de Utrechtse hoogleraar experimentele fotonfysica Peter van der Straten vooral Theodor Haensch van het Muenchense Max Planck Instituut toe. 'Haensch heeft samen met John Hall aan de basis van de hoge resolutie spectroscopie gestaan. Een jaar of vijf geleden heeft hij een zogeheten frequentiekam ontwikkeld, waarmee de frequentie van licht tot op vijftien cijfers achter de komma exact kan worden bepaald. Dat heeft de ontwikkeling van heel precieze lasers mogelijk gemaakt met een veelvoud van toepassingsmogelijkheden. Zo kunnen nu veel beter werkende Global Positioning Systems en extreem exacte klokken worden ontworpen.'

Eerder had Haensch al baanbrekend werk verricht op het gebied van de laserkoeling, maar de Nobelprijs voor die ontdekking ging een paar jaar geleden aan zijn neus voorbij. Vandaar dat Van der Straten de toekenning dit jaar meer dan verdiend vindt. Uiteraard geldt dat ook voor Hall en Roy Glauber, maar met name de prijs voor die laatste noemt de Utrechtse hoogleraar ietwat onverwacht.

'Glauber heeft een theorie van het licht ontwikkeld. Zo’n theorie was nodig, omdat met de opkomst van de quantumtheorie duidelijk was geworden dat licht zich niet alleen in golfvorm, maar ook als deeltjes, fotonen, manifesteert. Glauber heeft beschreven hoe die lichtdeeltjes zich gedragen en heeft daarmee aan de basis gestaan van wat Hall en Haensch verder hebben ontwikkeld. De Nobelprijs voor hem is dus alleszins verdiend, maar gezien het feit dat zijn werk al uit de jaren zestig stamt, had ik niet verwacht dat hij er nu nog voor in aanmerking zou komen.'

De Nobelprijs natuurkunde was de tweede in de reeks die elk jaar in de eerste week van oktober bekend wordt gemaakt. Maandag 3 oktober kregen de Australische onderzoekers Robin Warren en Barry Marshall te horen dat zij in december de Nobelprijs geneeskunde krijgen uitgereikt. Zij danken de prijs aan de ontdekking dat maagzweren en maagkanker worden veroorzaakt door de bacterie helicobacter pylori. Die ontdekking uit 1980 heeft ervooor gezorgd dat de maagzweer als veel voorkomend medisch probleem inmiddels tot het verleden behoort.

EH

Om meer vrouwen verder door te laten dringen in de wetenschap, krijgen zij in de vernieuwingsimpuls tot 2010 jaarlijks 2 miljoen euro. Het project Aspasia dat ook bedoeld is om de wetenschappelijke carriere van vrouwen te stimuleren, krijgt tot 2008 datzelfde bedrag. Om allochtoon talent een kans te geven krijgt het Mozaiek-programma dit jaar en volgend jaar 2 miljoen euro.

Er zijn al zogenaamde Veni-, Vidi- en Vici-subsidies voor topwetenschappers. Maar om pas gepromoveerde doctoren de tijd te laten overbruggen tussen hun promotie en de veni-subsidies heeft OCW de Rubicon-subsidies in het leven geroepen, waarvoor ze ieder jaar vier miljoen euro heeft uitgetrokken. Daarmee kunnen de kersverse doctoren bijvoorbeeld een jaar in het buitenland onderzoek doen.

De uitwisseling van onderzoekers tussen de universiteiten en het bedrijfsleven krijgt dit jaar drie miljoen euro (Casimir-programma). De vernieuwing van de promotieopleiding staat tot 2007 voor zeven miljoen euro op de begroting.

HOP

Hiermee verzet de minister zich tegen de wens van de universiteitenvereniging VSNU, die voor de zomer de komst van het professional doctorate aankondigde. “Waarom zou de minister hier een eigen standpunt over hebben?”, vraagt Ed D’Hondt, voorzitter van de VSNU, zich af. “Zij gaat over de infrastructuur, wij gaan over de inhoud.” Hij vindt dat de universiteiten zelf moeten bepalen of ze verkorte onderzoekersopleidingen aanbieden.

Maar onderzoeksopleidingen die niet aan de kwaliteitseisen van het reguliere promotietraject voldoen, zijn volgens de minister “internationaal niet transparant”. Voor de postdoctorale ontwerpersopleidingen maakt ze een uitzondering. Die duren nu al twee jaar en ze ziet geen reden dat te wijzigen.

In de notitie over onderzoekstalent noemt de minister de Nederlandse promotieopleiding “van hoge kwaliteit”. Toch vindt ze dat bijna alles moet verbeteren, waaronder de hoeveelheid promoties, de begeleiding en het rendement. Verder moeten talentvolle vrouwen en allochtonen betere kansen krijgen.

Van der Hoeven wil ook meer varianten van de promotieopleidingen. Ze denkt aan duale promoties (werken en promoveren), sandwich-promoties (afwisselend promoveren en werken), buitenpromoties (bijvoorbeeld van Philips-onderzoekers) en promoties van hbo-docenten. Voor de vernieuwing van de promotietrajecten heeft OCW in 2005 vier miljoen euro gereserveerd en voor 2006 drie miljoen.

De KNAW moet de kwaliteit van de promotieopleidingen gaan bewaken, vindt Van der Hoeven. Op dit moment verleent de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) een zogenaamde ECOS-erkenning aan onderzoeksscholen, waarbinnen de meeste promovendi werken. Die erkenningsprocedure verleent misschien enige status, maar is niet verplicht. De minister wil daarom de ECOS-erkenningsprocedure verruilen voor een meer bindende beoordeling van de promotietrajecten door de KNAW.

Eén van de kwaliteitseisen waar de Akademie op moet gaan letten, is de voorbereiding van de promovendi op de loopbaan buiten de wetenschap. Lang niet alle doctoren kunnen verder in de wetenschap en dus moeten ze voldoende vaardigheden meekrijgen om zich op de arbeidsmarkt te kunnen redden, vindt Van der Hoeven. Ze spreekt van “algemene competenties” die de promovendi moeten verwerven.

De minister is voorstander van het tenure track-systeem, waarin universiteiten hun onderzoekers ofwel ontslaan, ofwel de garantie geven dat ze binnen de universiteit carrière verder kunnen. Dit systeem is al op een paar universiteiten ingevoerd en volgens de VSNU zullen andere instellingen er ook toe overgaan.

Ed d’Hondt, voorzitter van de universiteitenvereniging VSNU, heeft kritiek op de notitie. “Het zijn vrome intenties van de minister, maar wij moeten ze uitvoeren. Alle voorstellen blijven binnen het bestaande budget. Bedragen die ze hier toezegt, moet ze elders weghalen. Ze geeft er bovendien geen blijk van dat ze goed doorheeft hoe het nu loopt.”

Om ongeveer dezelfde reden ziet hij niets in een kwaliteitscontrole door de KNAW. “Die is daar niet voor ingesteld. Voor de beoordeling van het onderzoek hebben de universiteiten het Standaard Evaluatie Protocol (SEP), waarmee ze hun onderzoek beoordelen. Je moet de verantwoordelijkheid leggen waar die hoort: bij de universiteiten. Deze maatregel is de dood in de pot.”

Volgens D’Hondt heeft het ministerie over deze notitie niet overlegd met de universiteitenvereniging. Het ministerie zegt dat de VSNU wel degelijk om advies is gevraagd.

HOP

Volgens ROOD kregen de jongeren de meest bizarre smoezen voorgeschoteld waarmee hen de toegang ontzegd werd. Overigens blijken de niet-commerciële uitgaansgelegenheden, Tivoli en EKKO, er wel een eerlijk toegangsbeleid op na te houden, aldus het onderzoek

De conclusies sluiten aan bij die van andere onderzoeken, onder meer van de CNV jongeren. Ook de gemeente Utrecht heeft al regelmatig overleg met de horecaondernemers over het deurbeleid, met als doel: een einde maken aan de misstanden. Het schiet alleen nog niet hard op met de resultaten, vindt ROOD.

ROOD overhandigt zijn onderzoek op donderdag 6 oktober aan burgemeester Brouwer. Ook de fracties in de gemeenteraad ontvangen een exemplaar.

AH