Geen islamofobie

Promotieopleiding

Onderzoekersopleidingen zouden aan landelijke kwaliteitsnormen moeten voldoen, vindt de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Niet-erkende opleidingen mogen wat haar betreft hun overheidsbekostiging verliezen. Dat schrijft het KNAW in het vorige week verschenen advies Onderzoekers Optimaal Opgeleid. De accreditatie zou meer inzicht verschaffen in wat de Nederlandse promotieopleidingen inhouden en aan welke eisen ze minimaal voldoen. Iedere promovendus zou aan een erkende opleiding verbonden moeten zijn. Als de regering het advies overneemt, ligt het voor de hand dat de aan de Akademie gelieerde erkenningscommissie de landelijke accreditatie van promotieopleidingen mag doen.

Mensenrechteninstituut

Minister Pechtold van Bestuurlijke Vernieuwing is onder voorwaarden bereid mee te werken aan de komst van een nationaal instituut voor de rechten van de mens. Dat meldt persbureau ANP. Volgens de initiatiefnemers zou Utrecht een goede vestigingsplaats zijn voor zo'n instituut. Pechtold deed zijn uitspraak vorige week in Den Haag, waar hij een gezamenlijk rapport in ontvangst nam van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), de Commissie Gelijke Behandeling (CGB), de Nationale Ombudsman en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM). De vier organisaties pleiten ervoor een onafhankelijk mensenrechteninstituut op te richten en dat onder te brengen bij het SIM.

_

Schrik over de enorme omvang van de problemen en bezorgdheid over collega's van wie de baan wordt opgeheven. Dat zijn deze week de twee overheersende reacties bij het Ivlos dat een ingrijpende reorganisatie te wachten staat.

Dinsdag hoorde het personeel van het Interfacultair Instituut voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Studievaardigheden, het Ivlos, dat er 17 van de 85 voltijdbanen worden opgeheven. Dat betekent ontslag voor zeker 25 tot 30 van de 130 medewerkers. De meeste ontslagen zullen vallen onder het ondersteunend personeel. Maar ook aan twee hoogleraren is meegedeeld dat hun leerstoel wordt opgeheven. Er is op jaarbasis een structureel tekort van ruim een half miljoen euro.

Uit het reorganisatieplan blijkt dat het wegvallen van externe opdrachten een belangrijke oorzaak is voor het snel oplopen van de tekorten. Volgens directeur bedrijfsvoering Dirk-Jan den Boer is de medewerkers al voor de zomer gewezen op de kritieke situatie en de noodzaak om extra projecten binnen te halen. Die oproep heeft echter niet het gewenste resultaat gehad.

Binnen het Ivlos is verbaasd gereageerd op de grote haast die nu opeens wordt betracht. Deze week is het personeel geïnformeerd, aanstaande maandag bespreekt de Instituutsraad het plan, dat al een dag later naar het college van bestuur wordt gestuurd. Maar Den Boer ontkent dat van een overval sprake is. "Al dit voorjaar hebben wij duidelijk gemaakt dat wij aan een reorganisatieplan werkten voor het geval we niet voldoende externe projecten zouden verwerven."

Dat het plan al volgende week naar het CvB wordt gestuurd, wil volgens Den Boer niet zeggen dat de medezeggenschap wordt gepasseerd. "We zullen het hele reorganisatieproces volgens de regels afhandelen. De Instituutsraad vergadert maandag over het plan en heeft uiteraard het volste recht om te zeggen dat het te snel gaat en dat men bezwaren tegen het plan heeft. Maar eerlijk gezegd zie ik, gezien de omvang van de problemen, niet goed welke alternatieven er nog zijn."

Het verzoek van de commissie kwam aan het einde van een lange discussie, waarin collegelid Wim Kardux de raadsleden vergeefs had proberen duidelijk te maken dat elke berekening van de onderwijskosten arbitrair is, onder meer omdat nooit met absolute zekerheid kan worden vastgesteld hoeveel contacturen in verschillende opleidingen gewenst zijn. De commissie wees hem echter op het feit dat in de universitaire bama-richtlijn een aantal van acht contacturen per week wordt genoemd. Op basis van dat soort uitgangspunten moet een berekening kunnen worden gemaakt, aldus de commissie.

Aanleiding voor de discussie was het voornemen van het college om, parallel aan de landelijke ontwikkeling, in Utrecht een nieuw bekostigingsmodel te introduceren. Doel van zo’n verdeelmodel is om via vooraf vastgestelde parameters te kunnen bepalen op hoeveel geld onderdelen jaarlijks recht hebben en hoe het beschikbare budget dus moet worden verdeeld. Wat het college betreft moet de financiering van het onderwijs in dat nieuwe model gebaseerd zijn op het aantal door studenten behaalde studiepunten, maar onduidelijk is wat voor tarief er per studiepunt moet gaan gelden.

Voorafgaand aan de keuze heeft het college de Universiteitsraad onlangs een aantal uitgangspunten gestuurd, waaraan een nieuw model moet voldoen. Met de meeste daarvan kon de financiële commissie goed leven, maar de stelling van het college dat de toedeling van onderwijsgeld niet gebaseerd mag zijn op de werkelijke kosten - omdat dat wel eens tot dramatische verschuivingen in de huidige verdeling zou kunnen leiden - kon geen genade vinden in de ogen van de raadsleden. Hun advies aan de universiteitsraad, die op 26 september over de kwestie debatteert, was om dit uitgangspunt niet te accepteren en het college te vragen om duidelijkheid over wat onderwijs kost.

Ook het uitgangspunt dat het Utrechtse model moet aansluiten bij een nieuw landelijk verdeelmodel werd door de commissie verworpen. Aanleiding daarvoor waren de geruchten dat het onderzoeksgeld in de toekomst over universiteiten verdeeld gaat worden naar rato van hun succes in de tweede en derde geldstroom. Die aanpak waarbij de financiering van wetenschap grotendeels wordt bepaald door het praktische nut ervan, moet in Utrecht geen navolging krijgen, vond de commissie.

EH

De komende reorganisatie werd het personeel vorige week meegedeeld in een email, waarin werd becijferd dat het IVLOS op jaarbasis vijf ton tekort komt. Omdat de ingreep niet alleen tot doel heeft om dit tekort weg te werken, maar ook om een al langer gewenste koersverandering in gang te zetten, mikt de leiding van het IVLOS op een totale besparing van 1,1 miljoen euro. Gevolg is dat zeventien van de 85 voltijdse arbeidsplaatsen zullen verdwijnen.

Deze week is het personeel door de instituutsleiding in twee zittingen op de hoogte gesteld van het voornemen tot reorganisatie. Op dinsdag 20 september zal het reorganisatieplan aan het college van bestuur worden verstuurd. Een dag eerder krijgt de Instituutsraad de gelegenheid om zich erover uit te spreken.

In een bij het plan gevoegde analyse constateert de IVLOS-leiding dat de problemen meerdere oorzaken hebben. Allereerst zijn de externe tarieven te laat aangepast aan de vorig jaar snel gestegen salariskosten. Bovendien is een aantal externe opdrachtgevers weggevallen en is de cultuur binnen het IVLOS er nog onvodoende op gericht om actief op stap te gaan om nieuwe projecten te werven, aldus de toelichting.

EH

Een warmhoudplaatje bleek de oorzaak van alle ophef. Vanwege de grote rookontwikkeling die zich via het ventilatiekanaal over een groot deel van het gebouw verspreidde, werd korte tijd rekening gehouden met een ernstigere calamiteit.

Vijftien brandweerlieden kwamen met twee bluswagens en een hoogwerker naar de Padualaan. De politie assisteerde door het verkeer terplekke te regelen. Het brandje kon uiteindelijk eenvoudig worden geblust.

XB

Dat zei staatssecretaris Rutte gisteren tijdens een bijeenkomst van de Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen (SIB) in Utrecht. Daar stond de vraag centraal of internationalisering van het hoger onderwijs niet op gespannen voet staat met de veiligheid. De instellingen zouden immers ongewild strategische kennis kunnen doorgeven en radicale moslims kunnen herbergen. De SIB verwees naar de aanslagen in Londen, gepleegd door islamitische studenten van de universiteit van Leeds. Overigens ging het hier niet om importstudenten, maar om Britten.

De staatssecretaris acht waakzaamheid geboden: “Op het moment dat je een medestudent ziet veranderen, is het misschien een idee dat je daar naar vraagt. Blijven praten met mensen is belangrijk. Als iemand echt raar gaat doen en bijvoorbeeld ineens alles wil weten over de heilige oorlog, dan moet dat zelfs worden doorgeven aan het bestuur. Dat moet die informatie dan aan de AIVD verstrekken. Misschien constateert men daar dan wel dat het gewoon een student is met een afwijkende belangstelling. Maar als die basiswaakzaamheid er is hoeft de internationalisering van het hoger onderwijs dus helemaal niet beperkt te worden.”

Voor alles wil Rutte voorkomen dat er hysterisch wordt gedaan over moslims. “Ongefundeerde islamofobie zou radicalisering juist in de hand kunnen werken. Meer dan 99 procent van de moslims heeft niets met radicalisme te maken. Ik ben er van overtuigd dat migranten Nederland sterker maken. Dat is altijd onze kracht geweest. Daarom vind ik het onbegrijpelijk dat Turkse afgestudeerden hier niet aan de bak komen, terwijl wij straks met een tekort aan hoogopgeleiden zitten. Die mensen zoeken hun heil daarom in Turkije, en onze investering lekt weg door dommigheid in het bedrijfsleven.”

HOP

Voormalig Sara Lee/Douwe Egberts-topman Van Dijk trad in 1997 aan als voorzitter van de Raad van Toezicht van de UU. Binnenkort wordt hij in die functie opgevolgd door Rien Meijerink, de gewezen voorzitter van de universiteitenkoepel VSNU, die ook in het blad van morgen aan het woord komt.

De trage besluitvorming binnen universiteiten komt volgens Van Dijk doordat veel mensen denken mee te moeten praten. “We hebben hier aan de universiteit natuurlijk een geweldige hoeveelheid knappe mensen rondlopen, die over van alles en nog wat een mening hebben, maar de vraag is of je die mensen dan ook overal over moet laten meepraten. Hoe lang heeft het niet geduurd voordat de bestuurlijke vernieuwing hier zijn beslag heeft gekregen, iets dat we in het bedrijfsleven gewoon een reorganisatie noemen? Ik wil het woord ongelofelijk niet gebruiken, maar bijzonder vind ik het wel."

Volgens Van Dijk heeft zijn Raad van Toezicht zich vooral ingespannen om de UU-onderdelen enige financiele discipline bij te brengen. Mede door adviezen daarover heeft het college van bestuur bij de jongste reorganisatie van de bestuursdienst gekozen voor vier directeuren, onder wie een financieel directeur die hierarchisch onder het college valt.

“Dat is in ieder geval een structuur die helder is, maar als u het mij gevraagd zou hebben, zou ik de voorkeur hebben gegeven aan een financieel-economische expert ín het college zelf, aan een vierde collegelid dus. Maar ach, er zijn meerdere wegen naar Rome. Ik heb volledig vrede met de aanpak die nu is gekozen."

AH

Zie voor het volledige interview het Ublad van 15 september

De KNAW schrijft dit in het vorige week verschenen advies Onderzoekers Optimaal Opgeleid. De accreditatie zou meer inzicht verschaffen in wat de Nederlandse promotieopleidingen inhouden en aan welke eisen ze minimaal voldoen. Iedere promovendus zou aan een erkende opleiding verbonden moeten zijn.

Op dit moment bestaat al een Erkenningscommissie onderzoeksscholen, maar die besluit niet over bekostiging. Als de regering het advies van de KNAW overneemt, ligt het voor de hand dat de aan de Akademie gelieerde erkenningscommissie de verantwoording krijgt voor de landelijke accreditatie van promotieopleidingen. Maar de KNAW wil daar niet hardop naar solliciteren.

In het advies waarschuwt de Akademie ook voor het afbreken van landelijke onderzoeksscholen ten gunste van lokale graduate schools. Steeds meer universiteiten gaan hun onderzoeksmasters en promotieopleidingen bundelen in zulke zogeheten ‘graduate schools’. De KNAW prijst de koppeling van het masteronderwijs aan de promotieopleiding, maar is tegelijkertijd bang dat de schools de landelijke samenwerking in onderzoeksscholen kunnen verstoren.

Helen de Hoop, voorzitter van de Vakbond voor de Wetenschap, reageert afwachtend op het advies. “Hoe de promotieopleiding precies in elkaar zit, is eigenlijk onbelangrijk. Het gaat om de aandacht die een promotor kan geven. De begeleiding is vaak vrij slecht geregeld, maar daar zegt de KNAW niets over.”

HOP

In de leeftijdsgroep tussen 25 en 34 jaar heeft 28 procent van de Nederlanders een hoger onderwijsdiploma op zak, een procent onder het OESO-gemiddelde. Uitschieters naar boven in deze categorie zijn Canada (53 procent) en Japan (52 procent). Maar ook jonge Scandinaviërs, Belgen, Fransen en Ieren doen het aanzienlijk beter.

Het opleidingsniveau van jonge Nederlanders is zo interessant omdat het kabinet er naar streeft dat in 2010 vijftig procent van hen een opleiding aan universiteit of hogeschool volgt. In 2003 bedroeg dit deelnamepercentage 42 procent. De OESO-cijfers gaan echter niet over de deelname aan het hoger onderwijs, maar over het aandeel daadwerkelijk gediplomeerden.

Overigens kent het OESO-rapport allerlei haken en ogen. Zo zijn er veel landen waar studenten tweejarige hbo-opleidingen kunnen volgen en die tellen ook mee in de statistieken. Ook is niet ieder hoger-onderwijsdiploma even veel waard. Het Nederlandse hoger onderwijs staat kwalitatief hoog aangeschreven.

Nederland besteedt net iets meer aan zijn hoger onderwijs dan het gemiddelde OESO-land: jaarlijks bijna achtduizend dollar per student. Volgens de huidige wisselkoers is dat ongeveer 6.500 euro. Het gemiddelde OESO-land blijft steken op 7.299 dollar per student.

Toch blijven de Nederlandse uitgaven bescheiden. Er zijn landen die ver boven ons uitsteken. De Europese kampioen Denemarken komt uit op 11.604 dollar. Groot-Brittannië verspijkert jaarlijks bijna negenduizend dollar per student. Maar Amerika blijft de echte big spender. De VS laten alle andere OESO-landen ver achter zich met een jaarlijks bedrag van 18.574 dollar per student.

HOP

Pechtold deed zijn uitspraak vorige week in Den Haag, waar hij een gezamenlijk rapport in ontvangst nam van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), de Commissie Gelijke Behandeling (CGB), de Nationale Ombudsman en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM). De vier organisaties pleiten ervoor een onafhankelijk mensenrechteninstituut op te richten en dat onder te brengen bij het SIM, dat verbonden is aan de Universiteit Utrecht.

Pechtold zei wel voor dat idee te voelen, mits alle organisaties die zich met mensenrechten bezighouden, in het nieuwe instituut gaan samenwerken. Volgens de initiatiefnemers is het niet de bedoeling dat de huidige organisaties op het gebied van mensenrechten opgaan in het instituut. Het moet een duidelijk aanspreekpunt worden, omdat dat er nu niet is, en een einde maken aan het gebrek aan coordinatie van de werkzaamheden die te maken hebben met mensenrechten.

Het instituut zou onder meer een visie kunnen geven op de mensenrechtelijke gevolgen van maatregelen om terrorisme te bestrijden, aldus het advies van de vier organisaties. Ook zou het zich kunnen uitspreken over onderwerpen als de informatievrijheid in het digitale tijdperk en biotechnologie.

Pechtold benadrukte dat ook in ons land waakzaamheid op het gebied van mensenrechten geboden is, omdat de grenzen van het toelaatbare bewust of onbewust worden opgezocht. Hij doelde daarmee op recente maatregelen die omwille van het algemeen belang worden genomen, zoals het filmen van gevangenen en het bewaren van telefoon- en internetgegevens van Nederlanders.

EH