Eindkwalificaties die je van een universitaire opleiding pedagogiek mag verwachten; voldoende aandacht voor het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden; een goede diversiteit van werkvormen; en waardering voor de organisatie en de begeleiding van de stages. Zo maar een greep uit de positieve kwalificaties die voorzitter De Corte van de visitatiecommissie donderdag 28 april voor de Utrechtse opleiding over had.

Uit de gesprekken met staf en studenten was al gebleken dat deze commissie, in tegenstelling tot sommige van haar voorgangers in andere vakgebieden, positief staat tegenover het bachelor-master stelsel. Ook in zijn rapportage liet De Corte dit blijken. Hij prees de serieuze manier waarop de opleiding het nieuwe stelsel had ingevoerd en noemde het portfolio een goed instrument, waarvan de toepassing overigens nog verre van optimaal is.

Positief vond de commissie ook dat de Utrechtse pedagogen expliciet nadenken over het arbeidsperspectief van studenten met een bachelordiploma, studenten die naar de mening van de commissie tot nu toe scripties van goed niveau hebben geschreven. Een steun in de rug voor het college van bestuur was de waardering voor het feit dat in Utrecht strenge eisen worden gesteld aan bachelorstudenten die een master willen gaan volgen.

Kritisch was de commissie over het feit dat een substantieel deel van de docenten niet is gepromoveerd. Een ander kritiekpunt betrof het ook door de opleiding zelf al vastgestelde feit dat de studielast aan de lage kant is. De cursusevaluatie werd goed bevonden, maar of het verstandig is om de studenten hun mening pal na een tentamen te vragen, wenste De Corte te betwijfelen.

Een dikke zeven. Dat was de inschatting van enkele aanwezigen nadat De Corte zijn verhaal had gedaan. Die inschatting was vooral gebaseerd op het feit dat de commissievoorzitter weliswaar louter positieve geluiden had laten horen, maar dat superlatieven achterwege waren gebleven. Hoe het definitieve oordeel over de zes Nederlandse pedagogiekopleidingen uitvalt, zal pas in de herfst blijken als het eindrapport uitkomt. Maar duidelijk is dat de Utrechtse pedagogen dat rapport met een gerust hart tegemoet kunnen zien.

EH

In Den Haag demonstreerden gisteren ongeveer 1500 studenten tegen het ‘studierantsoen’ van Rutte; kennelijk met succes. Maar dat er onder druk van de Tweede Kamer concessies gedaan zouden worden, was eigenlijk van tevoren al bekend. De studenten vragen zich dan ook af of hun betoging daar zoveel aan heeft bijgedragen.

Gijs van Kempen, rector van Unitas, was gisteren ook op het Plein in Den Haag te vinden. Hij is tot nu toe redelijk tevreden met de genomen beslissingen, met name met het fonds dat universiteiten krijgen om extra leerrechten te betalen aan ‘speciale studenten’ die een bestuurlijke of maatschappelijke functie vervullen.

Van Kempen: “Ik ben wel nieuwsgierig naar de uitwerking van dat fonds. De extra leerrechten voor studenten met een bestuurlijke functie moeten wel op een goede en eerlijke manier worden toegekend.” Van Kempen vindt ook dat studenten die in kleinere commissies zitten, extra leerrechten zouden moeten krijgen. “De mensen die ons jaarboek maken, zijn daar bijvoorbeeld drie maanden full time mee bezig.”

Niels van Hoorn, een van de Utrechtse studenten die voor het Ublad van 28 april verslag deden over de actie, is iets minder tevreden. “Er is nog steeds sprake van een stelsel met leerrechten, ook al is daar nu een half jaar bijgekomen. En daarna is er nog steeds een hoger collegegeld.” Van Hoorn vermoedt dat Rutte extra hoog heeft ingezet om zijn plannen daarna zonder problemen te kunnen afzwakken. “Ik heb niet het idee dat hij nu denkt: ‘Kut, m’n plan is niet doorgegaan’.”

UU-student Maarten Mulder, ook al woordvoerder in het Ublad van 28 april, denkt dat de demonstratie niet veel zoden aan de dijk heeft gezet: “Misschien had het meer indruk gemaakt als we met drie of vier keer zoveel studenten op het Plein hadden gestaan.” De student aardwetenschappen denkt niet dat de besluitvorming van de politiek is beinvloed door de demonstratie. “Hoogstens misschien door wat media-invloed,” zegt hij. “Maar de studenten zijn eindelijk uit hun schulp gekropen en hebben een goed signaal afgegeven, dat is ook heel belangrijk!”

CS

De staatssecretaris beseft dat het geen zin heeft om vast te houden aan zijn oorspronkelijke plan om studenten maar anderhalf jaar extra te geven, omdat de Tweede Kamer daar niet aan wil. Daarmee komt hij ook de studenten een heel eind tegemoet. Voor Rutte is de concessie geen probleem: hij heeft vanaf december vorig jaar al kunnen wennen aan het idee dat de Kamer anderhalf jaar bovenop de cursusduur te weinig vindt.

Rutte neemt bovendien het CDA-voorstel over om iets extra's te bieden voor de 'speciale' student. Om te voorkomen dat bestuurlijk of maatschappelijk actieve studenten zware functies laten lopen omdat ze anders hun leerrechten kwijt raken, worden instellingen uitgerust met een soort 'profileringsfonds', waaruit extra leerrechten voor 'speciale' studenten kunnen worden uitgekeerd. Vooralsnog gaat de staatssecretaris er vanuit dat dit geld uit de vaste voet - zeg maar de basisfinanciering - van de instelling komt.

Verder wordt bekeken of de diplomabonus die instellingen krijgen als studenten hun bachelor krijgen, kan worden afgeschaft. Daarvoor in de plaats zouden instellingen dan een van de twee treuzeljaren van studenten bekostigd krijgen. Nu nog heeft de student wel uitlooptijd voor de voltooiing van zijn studie, maar krijgt een instelling geen geld voor de extra termijn.

Overigens is het leerrechtenplan nog lang niet afgerond. Rutte sluit bijvoorbeeld niet uit dat hij de leerrechten voor studenten alsnog niet in hele maar in halve jaren uitkeert en zal daarin zonder morren de uiteindelijke wens van de Tweede Kamer volgen.

Dat de afronding geen simpele invuloefening wordt, werd zowel door de Tweede Kamer als de staatssecretaris meermalen benadrukt. Coalitiepartij VVD wil bijvoorbeeld dat zaken als selectie en bindend studieadvies scherper in de Wet op het Hoger Onderwijs (WHO) worden opgenomen nu studenten een half jaar extra uitloop krijgen. De PvdA koppelt de steun aan leerrechten aan een "rechtvaardiger systeem van studiefinanciering".

De oppositiepartij wil onder meer dat de terugbetalingstermijn van de studieschuld wordt opgerekt van vijftien naar vijfentwintig jaar om de rentelast van de aflossers te verminderen. Rutte heeft met dat voorstel geen problemen. Het door de sociaal-democraten gedroomde verplichte leenstelsel ziet de liberale bewindsman niet zitten.

HOP

In opdracht van Intermediair zijn ruim zesduizend hoogopgeleiden geënquêteerd met minimaal een jaar werkervaring. De WO’ers onder hen blijken het meest optimistisch: maar liefst 73 procent van hen denkt dat de arbeidsmarkt volgend jaar gunstiger zal zijn dan nu, tegen 67 procent van de hbo’ers. Opmerkelijk genoeg zijn de geënquêteerde vrouwen onder hen een stuk voorzichtiger. Dat kan te maken hebben met het ‘glazen plafond’ dat de carrière van vrouwen belemmert. Volgens 61 procent van alle ondervraagden is dat nog altijd niet gebarsten. Toch luidt de conclusie van het onderzoek dat de negatieve stemming onder hoogopgeleiden voor het eerst sinds jaren lijkt om te slaan.

Begin april voorspelde de Raad voor Werk en Inkomen dat de pensioengolf vanaf 2006 goed op gang komt en dat de werkgevers dan staan te springen om hbo'ers en academici.

HOP

Tot nu toe hanteerde de faculteit bij de cursusinschrijving het principe 'wie het eerst komt, wie het eerst maalt'. Veel studenten zaten daarom meteen bij het begin van de inschrijfperiode klaar om zich aan te melden voor de door hun gewenste werkgroep. Dit zorgde vaak voor overbelasting van OSIRIS waadoor het computerprogramma eruit klapte.

De universiteit wil graag de inschrijfproblemen bij het studieregistratiesysteem op heffen. Zij streeft een uniforme inschrijfprocedure na voor alle universitaire studenten bij aanvang van het collegejaar 2006-2007. Dat is nodig om op eenvoudige wijze bachelorstudenten vakken te laten volgen bij andere opleidingen.

Na overleg is besloten dat rechten voor het komende academische jaar het universitaire timeslot-model overneemt. Dit koppelt cursussen aan een dag en dagdeel, studenten horen pas kort voor aanvang van een cursus wat de precieze college-uren zijn. Doordat er voor twee cursussen ingeschreven moet worden en beide in een ander timeslot moeten vallen, is het moeilijker verschillende activiteiten als onderwijs en werk op elkaar af te stemmen. Hoofd onderwijs- en studentenzaken Nikkie Meijers: "Rechtenstudenten zullen hun nevenactiviteiten en bijbaantjes meer om de studie heen moeten plannen. Dat zal een omslag vergen."

Ook houdt de faculteit dit voorjaar al voor een aantal populaire keuzevakken een aparte inschrijfronde. Zo weten studenten vóór ze zich voor andere cursussen moete inschrijven of ze hiervoor zijn geplaatst. De toelatingsprocedures voor deze vakken met beperkte capaciteit kunnen volgens Meijers van elkaar verschillen. "In sommige gevallen zal geloot worden, in andere gevallen zal gekeken worden naar het gemiddelde cijfer."

Ook Letteren laat het 'wie het eerst komt wie het eerst maalt' bij keuzevakken met een gelimiteerd aantal deelnemers los. Studenten krijgen een aantal dagen de tijd om zich voor deze vakken aan te melden. Een plaatsingscommissie beslist vervolgens nog tijdens de inschrijfperiode of iemand mag deelnemen of niet. Afvallers hebben daardoor nog de gelegenheid zich voor een andere cursus in te schrijven. De plaatsing gebeurt of door loting, of op inhoudelijke gronden. Letteren denkt niet aan selectie op basis van cijfers.

Studentlid van de rechtenraad Johan Grauss verzette zich lang tegen de afschaffing van het huidige studentvriendelijke systeem, maar vindt het timeslotmodel uiteindelijk een aanvaardbaar compromis. "Je weet misschien niet meer precies wanneer je college hebt, maar het blijft mogelijk interessante dingen naast je studie of een bijbaantje te plannen." Met de selectie op cijfers voor populaire keuzevakken heeft Grauss al helemaal geen problemen. "Dat is eerlijker dan een systeem van last in first out en dat dan je computer eruit knalt."

De tevreden glimlach waarmee Mark Rutte en een groepje studenten vorige week woensdag na afloop van een debat in de sociëteit van Unitas aan enorme sigaren stonden te lurken, sprak boekdelen: op het punt van de inspraak lijkt de vrede tussen de bewindsman en de studenten getekend.

Aanvankelijk zag het daar niet naar uit. Het recht op medezeggenschap over het onderwijs vormt in de visie van Rutte weliswaar een onmisbaar wapen voor studenten om hun leerrechten effectief te kunnen inzetten. Maar als overtuigd liberaal meende hij lange tijd dat de precieze invulling van dat recht wel kon worden overgelaten aan het overleg tussen de studenten en hun colleges van bestuur. De studentenbonden overtuigden hem er echter van dat er dan weinig van medezeggenschap terecht zal komen.

Bij Unitas deelde hij daarom mee dat studenten in de nieuwe wet op het hoger onderwijs op een aantal terreinen vetorecht zullen krijgen. Met name over die thema's die rechtstreeks raken aan de kwaliteit van het onderwijs, zoals het studentenstatuut en het onderwijs- en examenreglement, zullen de colleges van bestuur geen besluiten meer kunnen nemen zonder de instemming van hun studenten. In feite zegde Rutte toe vrijwel het gehele pakket aan eisen van de studentenbonden op dit punt te willen overnemen. "Laat de colleges van bestuur maar flink zweten", was zijn oproep aan de aanwezige studenten. Toen was het tijd voor bier en een goede sigaar. <ParaStyle:auteur>EH

Als de voortekenen niet bedriegen heeft de Tweede Kamer groen licht gegeven aan de leerrechtenplannen van staatssecretaris Rutte. Die neemt daarmee een belangrijke horde in zijn race naar een nieuwe Wet op het Hoger Onderwijs (WHO). En eerlijk is eerlijk: veel veren heeft de staatssecretaris niet hoeven laten. Kennelijk hebben Rutte en zijn ambtenaren een systeem bedacht dat op weinig fundamentele weerstand stuit.

Ruttes agenda voor het hoger onderwijs en de kenniseconomie is in feite eenvoudig: hij wil hoogopgeleiden sneller de arbeidsmarkt op krijgen en het bekostigingsstelsel moest al langer op de helling. Met zijn leerrechtenplan hoopt de staatssecretaris twee vliegen in één klap te slaan. Enerzijds maant hij studenten tot spoed omdat leerrechten per definitie eindig zijn. Daarbij wordt de redelijkheid niet uit het oog verloren, want met twee jaar uitlooptijd moet het voor de meeste studenten haalbaar zijn om een studie te voltooien. Tegelijkertijd moeten de instellingen er meer dan nu voor zorgen dat hun opleidingen aan de maat zijn: als de studenten weglopen, merken ze dat sneller in hun budget.

Met name voor de universiteiten was het leerrechtenplan even slikken. Zij vreesden een enorme administratieve rompslomp in een tijd dat ze juist door de staatssecretaris werden aangevallen op hun toenemende overheadkosten. Een op het oog begrijpelijk bezwaar, al zou het bij de universiteiten bekend moeten zijn dat er al maanden hard wordt gewerkt aan een computerprogramma dat de studentenadministraties koppelt en die flink vereenvoudigt. De staatssecretaris kon de universiteiten en hogescholen vorige week met een geringe tegemoetkoming over de streep trekken.

De enige partij die morrend aan de zijlijn blijft staan, zijn de studentenbonden. Met name de LSVb heeft zich van meet af aan een uitgesproken tegenstander verklaard van Ruttes plan. Het tegenvoorstel van de bond - drie jaar uitlooptijd na de cursusduur - werd alleen door politieke partijen SP en GroenLinks als een serieuze optie beschouwd. Voor het ISO zijn de druiven wellicht minder zuur: dat nam al snel genoegen met de twee jaar uitlooptijd die de Tweede Kamer wil, maar vroeg extra leerrechten voor bestuurlijk actieve - en topstudenten. Daar lijkt een mouw aan te passen.

De bonden hebben zich jammer genoeg vooral beziggehouden met de nadelen van Ruttes plannen. Leerrechten werden onmiddellijk afgedaan als leerrantsoen. Daardoor zijn kansen blijven liggen want vraagsturing heeft ook zo z'n voordelen. De keuzevrijheid van studenten wordt groter en hogescholen en universiteiten zijn meer gedwongen goed onderwijs te geven.

In het tweede Paarse kabinet was onderwijsminister Hermans al een voorstander van onderwijsvouchers. Hij wilde studenten een soort strippenkaart geven waarmee ze onderwijs konden volgen bij (erkende) instellingen van hun keuze. Die zouden per behaald studiepunt worden bekostigd. Of Hermans gelijk zou hebben gekregen, zullen we voorlopig niet te weten komen. De studentenbonden beschouwen marktwerking en consumentisme in het onderwijs als iets vulgairs en van de instellingen hoeft het ook niet. Die vinden een vastere bekostiging dan de studiepuntbekostiging wel zo makkelijk en veilig.

HOP, Thijs den Otter

"Dit is niet voldoende", weet directeur Paul Scholte van de faculteit Scheikunde. Scholte benaderde dit jaar al zijn medewerkers die dit jaar de leeftijd van zestig jaar bereiken en later ook enkele door leidinggevenden geselecteerde werknemers in de leeftijdscategorie 55 tot en met 59. Zij kregen een aanbod tegen gunstige voorwaarden de universiteit te verlaten. Scholte verwacht dat van deze dertig personen er uiteindelijk tien zullen ingaan op het voorstel van de faculteit. "Dat valt tegen, daarom zullen we binnen Scheikunde op zoek moeten naar andere manieren om te bezuinigen."

Geowetenschappen was vorig jaar de eerste faculteit waar oudere medewerkers met 'vervroegd FPU' konden gaan. Mede door de bij deze faculteit zeer gunstige regeling voor 61-plussers waren velen bereid op te stappen. Gedwongen ontslagen kon de faculteit in acute nood daardoor voorkomen.

Inmiddels hebben naast Scheikunde ook Letteren, Biologie, Sociale Wetenschappen, de Universitaire Bestuursdienst en de hoofdafdeling Paard van Diergeneeskunde een dergelijk traject ingezet. In de meeste gevallen als voorbereiding op of onderdeel van een verdere reorganisatie.

Net als bij Scheikunde voldoet de deelname bij Letteren niet aan de verwachtingen. De wens om door het schrappen van 9 fte bij 58 plussers zo'n 600.000 euro te besparen, lijkt nu maar voor de helft in vervulling te gaan.

Bij andere universitaire onderdelen verlopen zaken voorspoediger. Zo biedt ook sociale wetenschappen senioren een vertrekregeling aan. "Niet zozeer vanwege financiële problemen, maar veeleer om een meer evenwichtig personeelsbestand te krijgen", aldus directeur Dirksen. Volgens Dirksen zijn bij zijn faculteit 75 mensen benaderd. Het betrof de groep 58-plussers alsmede 55-plussers bij boventallige onderdelen. De verwachting bij aanvang van het traject was dat twintig tot dertig procent positief zou reageren, maar de belangstelling blijkt groter. "We zitten nu tussen de veertig en zestig procent."

In de nieuwsbrief van de Universitaire Bestuursdienst staat te lezen dat de belangstelling aldaar bij de dertig 58-plussers voor vervroegd pensioen zo groot is dat er geen budget is om 55-plussers nog een aanbod te kunnen doen.

Biologie tenslotte is volgens directeur Amesz recent begonnen met de oriënterende gesprekken met medewerkers. Amesz hoopt dat zo'n zestig procent van de zestig benaderde biologie-medewerkers oren zullen hebben naar een vertrek. Hierdoor moet op termijn zo'n drie miljoen bespaard kunnen worden. "De eerste geluiden zijn bemoedigend", aldus de directeur.

XB

10.45 uur De eerste actievelingen hebben zich op het station in Utrecht verzameld. De Drift '66'ers zijn gewapend met spandoek en één actieshirt met 'Leerrechten, wat nou rechten'. Voorzitter van de studievereniging van fysisch geografen Maarten: "Het is nog vroeg hè? We zijn met zo'n twaalf man. Dat valt ietsje tegen."

11.30 uur Ook informaticastudent Niels heeft afgesproken op het CS. Met zijn paraplu in de hand beent hij naar binnen: "Ik las net dat je van Rutte nog maar anderhalf jaar mag uitlopen op een studie van vier jaar. Ik was van plan volgend jaar in het bestuur van Biton te gaan, maar dat plan maakt het zeker minder aantrekkelijk."

11.50 uur In Den Haag komen voor het station de eerste demonstranten samen. "Er is vooral veel organisatie, in oranje hesjes met 'In actie' erop", vertelt Maarten via zijn mobieltje. Linda, initiatiefneemster van de actie voor Drift '66, deelt koekjes uit: "Het zonnetje begint hier net te schijnen, het is wel gezellig. Straks komen er nog meer van onze groep en we hebben nu ook toeters."

12.30 uur Niels is met drie andere Bitonezen in Den Haag aangekomen en heeft in de trein mensen van de organisatie ontmoet: "We worden nu beplakt met blaadjes waarop staat 'Het leerrecht is 1 grote zeepbel' en krijgen bellenblazers."

12.40 uur Inmiddels zit ook geneeskundestudent en de rector van Unitas Gijs in de trein. Binnen de grote Utrechtse studentenverenigingen is veel ruchtbaarheid gegeven aan de demonstratie. Juist zij zien een dreiging in de mogelijke regeling om de studieduur te beperken. "Zo maak je het voor mensen onmogelijk om in een bestuur of zo te gaan. Wij willen in elk geval een uitzonderingsregeling voor actieve studenten, maar er zijn nog 1001 andere redenen om te demonstreren."

12.50 uur Maarten staat nog steeds voor het Haagse station: "We gaan zo naar het Plein. De organisatie maakt groepen van zo'n vijftig man. Om opstoppingen te voorkomen, denk ik. Ik vind de sfeer een beetje liefjes en lafjes. Ik heb ook gedemonstreerd tegen de tweede fase, toen waren er wel 10.000 mensen en was er echt een goede sfeer, dat mis ik nog, maar misschien wordt het straks beter."

13.10 uur "We moesten even wachten tot de Novib klaar was met hun demonstratie, maar we staan nu op het Plein", vertelt Niels. De menigte is inmiddels luidruchtiger geworden. Tussen de spandoeken met leuzen als 'OpRutte', 'Rutte wil magnetronstudenten, snel & smakelijk' en 'Rutte loop niet te kutte' staan nu naar schatting zo'n 400 demonstranten. "De sfeer begint er in te komen, als het goed is, treedt zo Skip the Rush op. Geen idee wat dat is. Daarna is het welkomstwoord en komen Tweede Kamerleden en Rutte op het podium."

13.30 uur Maarten staat nu ook op het Plein: "Er zijn nu zo'n 1000 mensen, zegt de organisatie. Er komen nog bussen dus ze denken dat het er 1500 tot 2000 worden. Ze hadden er meer verwacht. De sfeer begint er in te komen. Iedereen kijkt en luistert naar wat er op het podium gebeurt, daar staan nu politici die even worden doorgezaagd. Ik denk dat we met deze actie in elk geval laten zien dat we het niet meer pikken."

13.50 uur Na het vertrek van de politici van GroenLinks, PvdA en SP, die vlak voor het debat in de Tweede Kamer hun steun kwamen betuigen, geeft een hard fluitconcert aan dat staatssecretaris Rutte in beeld is. Terwijl hij het podium opkomt, worden rookfakkels aangestoken. "Hij krijgt nauwelijks de gelegenheid vragen te beantwoorden." Gijs kan het achterin de grote massa maar half volgen. "Dit is niet de ideale gelegenheid om een inhoudelijke discussie aan te gaan, maar hij ziet ons staan, daar kan hij moeilijk omheen."

14.00 uur Niels is opgewonden over de komst van Rutte: "Misschien was dat wel het hoogtepunt, hoewel ik geen idee heb wat hij gezegd heeft. Ik heb er wel respect voor dat hij durft te komen, hij heeft zijn plannen en staat daar voor. Ik denk dat we met de demonstratie vandaag een redelijk goed geluid hebben laten horen, beter bijvoorbeeld dan met de mager bezochte actie van het demonstuderen laatst in De Uithof. Of de ideeën van politici door de actie zijn veranderd weet ik niet, maar we hebben een signaal afgegeven en de tegenstanders onder de politici kunnen dat in elk geval als argument gebruiken."

En toen ging het Ublad ter perse. Zie donderdag onze site voor het vervolg.

Tijdens een congres in Rotterdam meldde voorzitter Karl Dittrich dat tot nu toe maar drie verzoeken zijn afgewezen. De rapporten van de visiterende en beoordelende instanties (vbi's) deugden niet, waardoor een accreditatieoordeel onmogelijk was. Voor de betrokken opleidingen - de NVAO maakt niet bekend welke - betekent dit dat ze een nieuw rapport moeten indienen voordat hun oude accreditatie verloopt. Vindt dit rapport weer geen genade, dan worden de opleidingen niet langer bekostigd.

Uit de positieve eerste resultaten mag niet worden afgeleid dat de accreditatie weinig om het lijf heeft. De NVAO vermoedt dat vroege inzenders onder de opleidingen over meer zelfvertrouwen en kwaliteit beschikken. Bij latere aanvragen zit er waarschijnlijk meer kaf onder het koren.

Voorzitter Dittrich drukte de opleidingen op het hart om ook zelf in de gaten te houden of het panel dat hen visiteert goed is samengesteld. "Als u bezig bent met onderwijsvernieuwing laat dan vooral geen panel binnen met een gemiddelde leeftijd van ver boven de zeventig. Ze moeten bereid en in staat zijn met uw opvatting van hoger onderwijs mee te denken."

HOP