De IBG-cijfers geven een ruwe indicatie van de uiteindelijke verdeling van eerstejaars over de verschillende opleidingen. Ondanks de ontwikkeling dat studenten zich steeds later aanmelden, is het totaal aantal vooraanmeldingen bij de universiteiten nu al met drie procent gestegen. Aan de hogescholen tekent zich juist een sterke daling met elf procent af. Het is nog niet te zeggen of er een definitieve stijging of daling is van het aantal aanmeldingen is.

In de opleidingskeuzes van de aankomende studenten valt vooral de belangstelling voor psychologie en rechten op. De massale opleidingen trekken momenteel rond de twintig en dertien procent meer studenten. Ook in Utrecht meldden zich tot nu toe weer meer scholieren aan voor psychologie, ondanks de numerus fixus die vanaf september wordt ingevoerd. Bij rechten is in Utrecht nog geen groei in het aantal aanmeldingen zichtbaar.

Bij geschiedenis is een grote stijging in het aantal vooraanmeldingen te zien, het aantal staat nu op 82, in vergelijking met 51 op hetzelfde moment vorig jaar. Opleidingscoördinator Joes Segal ziet voor- en nadelen in de stijging: "Het is natuurlijk plezierig dat er zo veel belangstelling voor geschiedenis is. Aan de andere kant wordt het moeilijk met de beperkte financiële middelen die we hebben, we komen steeds meer in de knel." Er is ook een groeiende belangstelling voor de nieuwe opleiding Liberal Arts & Sciences.

Bij de Universiteit Maastricht en de Universiteit van Amsterdam hebben zich twintig procent meer studenten aangemeld dan in dezelfde week vorig jaar. Aan de Universiteit Leiden is het aantal vooraanmeldingen juist sterk afgenomen met dertien procent.

Student biomedische wetenschappen Indra Shaltiël kreeg eind vorige maand te horen dat de decorstukken bestemd voor het Mebiose-toneel, waar hij met andere leden van de toneelcommissie aan had gewerkt, waren beklad. Bezoekers van een borrel van studievereniging SAMS in het verenigingspand aan de Hamburgerstraat, waar Mebiose haar bestuurskamer huurt, hadden onder meer de tekst 'mebioden' en een afbeelding van een ster aangebracht. "Het is al niet te rechtvaardigen dat mensen andermans spullen besmeuren", vindt een boze Shaltiël. "Maar wat er op stond maakte het nog veel erger. Ik heb zelf de Israëlische nationaliteit, mijn vader is joods. Ik kan niet geloven dat weldenkende mensen dit soort teksten en symbolen durven te misbruiken."

Shaltiël en de studievereniging Mebiose zijn teleurgesteld over de reactie van het bestuur van SAMS dat volgens hen niet gul was met excuses en het ongedaan maken van de schade. Bovendien lijkt SAMS weinig moeite te doen de schuldigen te achterhalen. Het bestuur van SAMS reageert met een schriftelijke verklaring op de aantijgingen. 'Wij betreuren ten zeerste dat dit incident zich heeft voorgedaan en willen benadrukken dat wij er niet achter staan. We vinden het erg vervelend voor de toneelcommissie en in het bijzonder voor Indra', zo stelt het SAMS-bestuur.

Mebiose-voorzitter Marrit Putker vindt het incident tekenend voor een moeilijk te dichten kloof tussen de biomedici en de geneeskundestudenten. "Voor de geneeskundestudenten zijn wij uitgelote geflopten, veel biomedici zien geneeskunde op hun beurt als een opgewaardeerde hbo-studie. Volgens Putker, die benadrukt dat de persoonlijke verhoudingen tussen de twee besturen best goed zijn, geven die verschillen geregeld aanleiding tot irritaties en pesterijen."

SAMS erkent in de genoemde verklaring dat cultuurverschillen bij tijd en wijle leiden tot incidenten en grappen. Toch stelt de vereniging: 'het bestuur der MSFU SAMS ziet meer mogelijkheden dan bezwaren betreffende deze samenwerking.'

De twee besturen hebben inmiddels het plan opgevat om de tafel te gaan zitten om te bezien hoe de relatie kan worden verbeterd.

"Interessant is dat er nu een nieuwe, progressievere paus kan komen, die het gebruik van condooms bijvoorbeeld niet afkeurt", stelt Dirk-Jan van Vliet, student filosofie. Hij ziet in het overlijden van de paus slechts voordelen: "Ook dat hij gewoon niet meer leeft, voor de paus als mens." Bij navraag onder een aantal studenten op De Uithof wordt duidelijk dat het overlijden van de paus voor de meesten niet veel betekent. Wel is er medeleven met het feit dat 'een oude zieke man uit zijn lijden verlost is'.

De twee studenten biologie Maarten Staedler en Jonathan Keijers vergelijken de dood van de paus met het overlijden van de zanger van een Amerikaanse band waar ze nog nooit van gehoord hadden: "Dat was iets van een uur voor het overlijden van de paus en dat deed ons ongeveer hetzelfde. Verder is het gewoon heel sneu dat zo'n vent overlijd." De twee zijn ook geïnteresseerd in de opvolging van de paus. Maarten: "Het zou leuk zijn als het een neger wordt."

Voor Jakub Walewender, een Poolse uitwisselingsstudent fysische geografie, ligt het anders. De rooms-katholieke student die net als de paus uit Krakow komt, is heel emotioneel: "Het was een hele bijzondere man voor mij. Het voelt alsof je je eigen vader verliest. Ik ben trots op deze man en ik ben er trots op dat ik Pool ben. In Utrecht heb ik een Poolse mis bezocht, maar ik vind het heel jammer dat ik niet in Polen ben, waar drie dagen nationale rouw is. Ik ga waarschijnlijk wel kijken naar de bijzetting op tv."

Voor de eigenaar van de pizzeria op De Uithof, de rooms-katholieke Italiaan Stamegna Salvatore wordt tv kijken lastig, hij moet werken: "Maar ik neem het wel op. Het is voor mij een groot verlies. Dit was mijn paus, hij heeft hele goede dingen gedaan, bijvoorbeeld voor de vrede in het Midden Oosten." Salvatore had dit weekend geen tijd om naar de kerk te gaan, maar hij denkt wel vaak aan de paus: "'s Avonds heb ik gebeden. Ik zal het gezicht van deze paus zeker missen."

Docent oude geschiedenis dr. A. Evers van de Universiteit Utrecht is momenteel in Rome, waar hij ook acht jaar woonde. Hij is de enige Nederlander in het koor dat lid is van het kapittel van Sint Pieter, hem viel enkele malen de eer ten deel de paus te ontmoeten en voor hem te zingen: "Ik zal hem missen, op de zondagen op 't Sint Pieter. Die man heeft een enorme uitstraling, een enorme geestkracht. Het is niet terecht dat er in Nederland zo negatief over de paus gedacht wordt, de berichtgeving is ereenzijdig. Hier zag je hem dagelijks in het nieuws, hij heeft veel belangrijke dingen gedaan. Hhij heeft bijvoorbeeld een belangrijke bijdrage geleverd aan de interreligieuze dialoog."

"Ik voel wel iets van opluchting", geeft priesterdocent Jozef Wissink van de Katholieke Theologische Universiteit (KTU) toe. Met gemengde gevoelens kijkt hij terug op de 27 'dienstjaren' van de paus: "Deze paus was binnen de kerk nogal streng, er was weinig ruimte voor discussie. Als theoloog bijvoorbeeld kon je het erg moeilijk krijgen als je anders dacht over een onderwerp als seks en anticonceptie. Ik vind dat er binnen bepaalde grenzen ruimte moet zijn voor discussie. Maar de man was natuurlijk wel een symbool met een enorm charisma en hij was een man van God, je poetst hem niet zomaar weg."

In Utrecht zijn geen gevallen bekend waarbij docenten fysiek zijn belaagd. Wel werd twee jaar geleden een rechtendocent bedreigd door de broer van een studente. Zij was door de docent uitgesloten van verdere deelname aan zijn vak. De broer uitte telefonische bedreigingen en kwam later met drie vrienden verhaal halen bij de receptie van het onderwijsgebouw.

Volgens hoofd onderwijs- en studentenzaken Nikki Meijers hebben ernstige confrontaties tussen een student en een medewerker zich sindsdien niet meer voorgedaan. "Maar zo'n incident, net als het incident nu in Nijmegen, kan zich altijd een keer voordoen. Er kan altijd iemand flippen. Daar kun je weinig tegen doen."

Van een toename van agressie, in de zin van fysieke of verbale bedreiging, is volgens Meijers geen sprake. Wel onderschrijft zij de Nijmeegse constatering dat er sprake is van 'een verharding van het klimaat'. "Je merkt dat studenten vasthoudender en veeleisender worden." Volgens Meijers is de verharde toon van studenten vooral zichtbaar in de mailberichten van studenten. De faculteit rechten kwam enkele jaren geleden al in het geweer tegen onbeleefde mailberichten. Die worden sindsdien teruggestuurd.

Studieadviseur Huub Klein Schiphorst van de opleiding economie erkent dat studenten in mailberichten vaak "erg kort door de bocht gaan". "Studenten formuleren dwingender en willen sneller actie." Maar Klein Schiphorst wijt de ongenuanceerdheid vooral aan de tijdgeest en aan het medium e-mail. "Soms heb ik het idee dat ze op de send-knop drukken voordat ze hun eigen tekst gelezen hebben. We zijn van plan dat binnenkort nog eens bij de studenten onder de aandacht te brengen. Beschaafd communiceren hoort ook bij academische vorming." Maar verder ziet Klein Schiphorst weinig problemen in de relatie tussen docenten en studenten. "Het helpt waarschijnlijk ook dat we een kleinschalige opleiding zijn. Iedereen kent elkaar."

Martine Koppenhol, coördinator van de studentenbalie bij Sociale Wetenschappen, vindt ook dat het erg meevalt met de agressie bij studenten: "Natuurlijk reageren studenten wel eens onredelijk, als er bijvoorbeeld iets is mis gegaan met hun inschrijving bij Osiris, maar dat blijft binnen de perken. Als baliemedewerkers zich al storen aan het gedrag van studenten dan heeft dat meestal te maken met relatief onschuldige dingen, zoals studenten die hun mobiel gewoon opnemen als je net hun vraag beantwoordt. Maar over het algemeen hebben wij hele aardige en vriendelijke studenten."

Volgens Carla Kuijpers-Groensmit, directeur van het Studenten Service Centrum, zijn er geen aanwijzingen dat studenten van de Universiteit Utrecht zich agressiever zouden gedragen ten opzichte van docenten of studiebegeleiders. "Natuurlijk, de hele maatschappij verruwt, dat blijkt soms ook uit het gedrag van studenten. Maar bij mijn eigen medewerkers leidt dat vrijwel niet tot problemen en ook in de overleggen die ik heb met medewerkers van de faculteiten is een agressievere houding van studenten geen gespreksonderwerp." Wel geeft de directeur aan dat er sinds het besluit van de rechtenfaculteit om onwelgevallige mailberichten terug te sturen, ook op centraal niveau wordt nagedacht over regels voor mailcommunicatie.

Een Nijmeegse collega van Kuijpers-Groensmit maakte in Vox , het lijfblad van de Radbouduniversiteit, gewag van het voornemen een protocol op te stellen voor universitaire medewerkers. Hierin zou duidelijk moeten worden gemaakt hoe deze om moeten gaan met mensen die onwenselijk gedrag vertonen. Kuijpers-Groensmit ziet niet in een Utrechtse versie van een dergelijk protocol. "We willen geen regels opstellen naar aanleiding van een incident, zeker niet als dat elders heeft plaatsgevonden." Bovendien wordt volgens haar in trainingen van de medewerkers al aandacht besteed aan de communicatie met boze studenten.

Meijers, Klein Schiphorst en Koppenhol zien eveneens niets in protocollen. Meijers: "Protocollen veranderen geen gedrag. Wij moeten gewoon het gezonde verstand gebruiken. "Onze studieadviseurs overleggen met collega's en leidinggevenden. Zo kan bij het vooruitzicht van een moeilijk 'slecht nieuwsgesprek' worden afgesproken dat de deur openblijft."

Volgens Klein Schiphorst zou er bovendien een verkeerd signaal uitgaan van een protocol. "Met zo'n protocol zeg je toch dat er een bepaald onwenselijk klimaat is ontstaan. Naar mijn mening is dat helemaal niet zo."

In Utrecht zijn geen gevallen bekend waarbij docenten fysiek zijn belaagd. Wel werd twee jaar geleden een rechtendocent bedreigd door de broer van een studente. Zij was door de docent uitgesloten van verdere deelname aan zijn vak. De broer uitte telefonische bedreigingen en kwam later met drie vrienden verhaal halen bij de receptie van het onderwijsgebouw.

Volgens hoofd onderwijs- en studentenzaken Nikki Meijers hebben ernstige confrontaties tussen een student en een medewerker zich sindsdien niet meer voorgedaan. "Maar zo'n incident, net als het incident nu in Nijmegen, kan zich altijd een keer voordoen. Er kan altijd iemand flippen. Daar kun je weinig tegen doen."

Van een toename van agressie, in de zin van fysieke of verbale bedreiging, is volgens Meijers geen sprake. Wel onderschrijft zij de Nijmeegse constatering dat er sprake is van 'een verharding van het klimaat'. "Je merkt dat studenten vasthoudender en veeleisender worden." Volgens Meijers is de verharde toon van studenten vooral zichtbaar in de mailberichten van studenten. De faculteit rechten kwam enkele jaren geleden al in het geweer tegen onbeleefde mailberichten. Die worden sindsdien teruggestuurd.

Studieadviseur Huub Klein Schiphorst van de opleiding economie erkent dat studenten in mailberichten vaak "erg kort door de bocht gaan". "Studenten formuleren dwingender en willen sneller actie." Maar Klein Schiphorst wijt de ongenuanceerdheid vooral aan de tijdgeest en aan het medium e-mail. "Soms heb ik het idee dat ze op de send-knop drukken voordat ze hun eigen tekst gelezen hebben. We zijn van plan dat binnenkort nog eens bij de studenten onder de aandacht te brengen. Beschaafd communiceren hoort ook bij academische vorming." Maar verder ziet Klein Schiphorst weinig problemen in de relatie tussen docenten en studenten. "Het helpt waarschijnlijk ook dat we een kleinschalige opleiding zijn. Iedereen kent elkaar."

Martine Koppenhol, coördinator van de studentenbalie bij Sociale Wetenschappen, vindt ook dat het erg meevalt met de agressie bij studenten: "Natuurlijk reageren studenten wel eens onredelijk, als er bijvoorbeeld iets is mis gegaan met hun inschrijving bij Osiris, maar dat blijft binnen de perken. Als baliemedewerkers zich al storen aan het gedrag van studenten dan heeft dat meestal te maken met relatief onschuldige dingen, zoals studenten die hun mobiel gewoon opnemen als je net hun vraag beantwoordt. Maar over het algemeen hebben wij hele aardige en vriendelijke studenten."

Volgens Carla Kuijpers-Groensmit, directeur van het Studenten Service Centrum, zijn er geen aanwijzingen dat studenten van de Universiteit Utrecht zich agressiever zouden gedragen ten opzichte van docenten of studiebegeleiders. "Natuurlijk, de hele maatschappij verruwt, dat blijkt soms ook uit het gedrag van studenten. Maar bij mijn eigen medewerkers leidt dat vrijwel niet tot problemen en ook in de overleggen die ik heb met medewerkers van de faculteiten is een agressievere houding van studenten geen gespreksonderwerp." Wel geeft de directeur aan dat er sinds het besluit van de rechtenfaculteit om onwelgevallige mailberichten terug te sturen, ook op centraal niveau wordt nagedacht over regels voor mailcommunicatie.

Een Nijmeegse collega van Kuijpers-Groensmit maakte in Vox , het lijfblad van de Radbouduniversiteit, gewag van het voornemen een protocol op te stellen voor universitaire medewerkers. Hierin zou duidelijk moeten worden gemaakt hoe deze om moeten gaan met mensen die onwenselijk gedrag vertonen. Kuijpers-Groensmit ziet niet in een Utrechtse versie van een dergelijk protocol. "We willen geen regels opstellen naar aanleiding van een incident, zeker niet als dat elders heeft plaatsgevonden." Bovendien wordt volgens haar in trainingen van de medewerkers al aandacht besteed aan de communicatie met boze studenten.

Meijers, Klein Schiphorst en Koppenhol zien eveneens niets in protocollen. Meijers: "Protocollen veranderen geen gedrag. Wij moeten gewoon het gezonde verstand gebruiken. "Onze studieadviseurs overleggen met collega's en leidinggevenden. Zo kan bij het vooruitzicht van een moeilijk 'slecht nieuwsgesprek' worden afgesproken dat de deur openblijft."

Volgens Klein Schiphorst zou er bovendien een verkeerd signaal uitgaan van een protocol. "Met zo'n protocol zeg je toch dat er een bepaald onwenselijk klimaat is ontstaan. Naar mijn mening is dat helemaal niet zo."

Deze kennis is onder meer nodig voor het in goede banen leiden van bouwprojecten en bodemsaneringen. Het ministerie van VROM heeft daar te weinig grip op, zei onlangs de Rekenkamer. De kosten zijn altijd hoger, de vervuiling is altijd omvangrijker en ernstiger dan gedacht.

Hoogleraar hydrologie Marc Bierkens geeft een voorbeeld: ‘In 1998 startten in de gemeente Haarlemmermeer de voorbereidingen voor de bouw van de Vinexwijk Getsewoud. Om de grondwaterspiegel omlaag te krijgen en ter aankleding van de wijk, werd begonnen met het graven van vijvers, maar de opwaartse druk van het grondwater was zo sterk dat de vijverbodems op verschillende plaatsen openbarstten. Gevolg was een forse overstroming. Om het probleem op te lossen zijn de vijvers toen volgestort met hoogovenslakken. Het gevolg: een enorme verontreiniging en massale vissterfte. De schade bedroeg ongeveer 40 miljoen euro.’

Bierkens vertelt dit verhaal morgen in het Ublad met een mengeling van verbazing en verontwaardiging. Verbazing over het feit dat zo'n kostbare blunder nooit de landelijke media heeft gehaald; verontwaardiging omdat de gemeente Haarlemmermeer vooraf geen hydrologisch advies had ingewonnen, want dan was de zaak nooit op deze knullige manier aangepakt.

‘Als je iets wilt weten over water, moet je in Utrecht zijn’, lijkt het motto van de UU- hydrologen en hydrogeologen te zijn. Leven in Nederland is leven met water. Zijn het niet de dijken die zo nu dan overstromen, dan zijn het wel kelders die bij hevige regenval onderlopen. En zijn het geen verontreinigingen die ons drinkwater vervuilen, dan is het wel het zout in het grondwater dat de landbouw bedreigt.

AH

Voor veel meer informatie over het Utrechts wateronderzoek: zie het Ublad van morgen, 7 april

Onderzoekers van Advies Overheid.nl beoordeelden de websites op onderdelen als gebruiksvriendelijkheid, informatie, toegankelijkheid en email-respons. De UU scoort vooral goed op de onderdelen ‘bestuurlijke informatie’ en ‘dienstverlening’.

Overigens behaalde de UU-site afgelopen oktober in een onderzoek naar acht universitaire sites, uitgevoerd door bureau 12B Company, nog de eerste plaats. Het bureau roemde de Utrechtse site ‘vanwege zijn overzichtelijke en rustige vormgeving, met passend gebruik van de huisstijl, van kleuren en van typografie.’ Dit bureau merkte toen ook al op dat de site van Groningen een forse inhaalslag had gemaakt.

Van de sites van de hogescholen scoort die van de Hogeschool van Utrecht het hoogst. Vorig jaar stond die op de tweede plaats. De site van de HvU is zeer gebruiksvriendelijk, en er wordt snel geantwoord op emails.

Tilburg (van de eerste naar vijfde plek) en Leiden (van vier naar elf) hebben de meest gebruiksvriendelijke websites, maar zij scoorden dit jaar matig op het beantwoorden van e-mail en ze waren technisch moeilijk toegankelijk.

HOP / AH

Zie voor de ranglijst van de universiteit:
http://advies.overheid.nl/3059/

Zie voor de ranglijst van het hbo:
http://advies.overheid.nl/3054/

Dat voorspelt de Raad voor Werk en Inkomen in de Arbeidsmarktanalyse 2005. De Raad overkoepelt de voormalige arbeidsbureaus en geldt als een belangrijk adviesorgaan van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Omdat de vraag naar hoger opgeleiden stijgt en tegelijkertijd de oudgedienden met pensioen gaan, ontstaat er vanaf 2006 een tekort aan hoger opgeleiden. Daarbij komt dat veel hoger opgeleiden - vooral vrouwen - de voorkeur hebben voor deeltijdwerk, waardoor arbeidsplaatsen moeilijker te vullen zijn.

HOP

Denys, tevens verbonden aan de faculteit Geneeskunde, constateerde in zijn proefschrift dat er een direct verband bestaat tussen klachten van patiënten met een dwangstoornis en het dopaminesysteem in de hersenen. Dwangklachten lijken een ‘verslavend’ karakter te hebben. Patiënten die onvoldoende reageren op de huidige medicijnen, vertonen in meer dan de helft van de gevallen een substantiële verbetering na behandeling met medicijnen die het dopaminesysteem remmen.

Ongeveer één op de vijftig Nederlanders lijdt aan dwanggedachten en dwanghandelingen, zoals de angst om besmet te raken, verantwoordelijk te zijn voor een verschrikkelijke gebeurtenis, een extreme behoefte aan perfectionisme, ordenen, verzamelen en het tellen van allerlei objecten.

De Ramaer Medaille wordt uitgereikt aan een beginnend wetenschapper die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van de klinische psychiatrie.

AH

De extra miljoenen zijn toegezegd in het zogeheten Paasakkoord dat CDA, VVD en D66 sloten om de coalitie bijeen te houden na het aftreden van minister De Graaf. Naast de eenmalige investering van een half miljard krijgt het ministerie van OCW voortaan ieder jaar 250 miljoen euro extra. Dat geld wordt vooral gebruikt om de groei van het aantal studenten in het hoger onderwijs op te vangen.

Koepelorganisaties VSNU en HBO-raad reageren lauw op het extra geld. Waar het kabinet zegt 'op te rukken naar de Europese voorhoede op het gebied van innovatie', noemt een woordvoerder van de universiteiten de extra miljoenen 'een mooie eerste stap.' Bij de HBO-raad bestaat de indruk dat het kabinet toch al van plan was extra geld vrij te maken voor onderwijs.

Hoe het extra halve miljard precies wordt verdeeld, is pas duidelijk na Prinsjesdag. In de brief van de coalitiepartijen worden alleen globale toezeggingen gedaan. Financiële impulsen worden in elk geval verwacht in het vmbo, in ict-onderzoek en in nanotechnologie. Een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken weet te melden dat ook de drie samenwerkende technische universiteiten extra geld zullen krijgen.

De Tweede Kamer vindt de extra miljoenen voor onderwijs en innovatie prima, al lijken veel partijen geneigd het vmbo voorrang te geven.

HOP