Dat concludeert de Duitse promovendus Martin Junginger in zijn proefschrift 'Learning in renewable energy technology development'. De ambitie dat in 2020 zeventien procent van de bruto elektriciteitsconsumptie in ons land afkomstig is uit hernieuwbare bronnen, werd door de Nederlandse overheid geformuleerd in 1996. Hoewel dat percentage op dit moment slechts 3,3 procent bedraagt, acht Junginger het niet uitgesloten dat de doelstelling van zeventien procent gehaald wordt.

Vooral de snelheid waarmee de productiekosten van elektriciteit uit windturbines op land kunnen dalen, is naar zijn mening tot nu toe fors onderschat. Ook de kosten van elektriciteit afkomstig van windparken op zee kunnen nog aanzienlijk dalen. Junginger die op vrijdag 13 mei in Utrecht op zijn onderzoek promoveerde, acht een daling van die kosten in de komende vijftien jaar met 25 tot 39 procent mogelijk.

Hiervoor is wel de bouw van een aantal pilot plants noodzakelijk, evenals een verbeterde kennisuitwisseling voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën op Europees niveau. Hetzelfde geldt voor geavanceerde centrales die met een hoog rendement biomassa vergassen voor elektriciteitsproductie.

Desondanks toont de medewerker van het Utrechtse Copernicus Instituut zich sceptisch over de kans dat de ambitieuze Nederlandse doelstelling in 2020 ook echt gehaald wordt. Dat kan waarschijnlijk alleen als de Europese markt voor duurzame energie volgens plan in 2012 wordt geharmoniseerd. In dat geval kan ons land een deel van de hernieuwbare energie importeren uit landen waar die tegen lagere kosten kan worden geproduceerd.

EH

Die sombere mededeling deed decaan Meijerink het personeel tijdens een speciale bijeenkomst op woensdag 11 mei. Terwijl in de begroting voor 2004 nog was uitgegaan van financieel evenwicht, bleek de faculteit bij het opmaken van de boeken ruim drie miljoen euro meer te hebben uitgegeven dan was binnengekomen. Als voornaamste oorzaken voor deze forse tegenvaller noemt het bestuur het achterwege blijven van compensatie voor de gestegen salarissen, de snel stijgende kosten van huisvesting en de door het college van bestuur aan het departement opgelegde bezuinigingen.

Omdat al eerder financiele problemen waren voorzien, heeft de faculteit oudere medewerkers dit voorjaar een gunstige vertrekregeling aangeboden. Naar nu blijkt hebben slechts tien medewerkers dat aanbod geaccepteerd. Gevolg is dat Scheikunde nog dertig full-time arbeidsplaatsen moet schrappen om uit de rode cijfers te raken. Hoewel op dit moment nog niet duidelijk is, hoe dat zal gaan gebeuren, verwacht het faculteitsbestuur voor eind 2005 uitsluitsel te kunnen geven in de vorm van een reorganisatieplan voor onderwijs en onderzoek.

Uit de jaarrekening 2004 van de Universiteit Utrecht blijkt overigens dat Scheikunde niet het enige onderdeel is met een sterk tegenvallend resultaat. Ook Letteren (bijna drie miljoen tekort), Diergeneeskunde (2,5 miljoen tekort), Rechten (anderhalf miljoen tekort) en Biologie (een miljoen tekort) deden het minder goed dan vooraf was verwacht. In totaal leed de Universiteit Utrecht over 2004 een verlies van 6.5 miljoen euro.

EH

Coalitiepartij CDA deed Rutte de suggestie om na te gaan of het achteraf besteden van niet-benutte leerrechten kan worden betaald door de zogenoemde diplomabonus te schrappen die hogescholen en universiteiten hiervoor per bachelor ontvangen. Afgestudeerde hbo'ers zouden de leerrechten kunnen inzetten voor een schakelprogramma dat ze moeten volgen om te worden toegelaten tot een universitaire masteropleiding. Daarvoor zouden ze dan het normale collegegeld betalen. Maar ze kunnen het ook bewaren om hun kennis in een latere levensfase bij te spijkeren.

Rutte onderzoekt de mogelijkheden. Daarbij laat hij ook nagaan of de leerrechten niet beter halfjaarlijks besteed kunnen worden in plaats van jaarlijks. "Maar dan moeten de instellingen daar niet te veel last van krijgen. We kijken op dit moment met de IB-Groep of het niet voor te veel administratieve rompslomp zorgt, maar ik heb - mede dankzij de technologische ontwikkelingen op dat punt - het idee dat het wel meevalt."

Leerrechten in halve jaren kunnen onder meer uitkomst bieden voor deeltijdstudenten. Die zouden in een model van jaarlijkse leerrechten in de knel komen, omdat ze naast hun werk studeren. "Het is natuurlijk niet gek dat je die mensen de mogelijkheid biedt om voor een beperkt aantal studiepunten leerrechten in te zetten."

Koepelorganisaties HBO-raad en VSNU lijken minder enthousiast. De diplomabonus biedt immers meer zekerheid. En het is niet uitgesloten
dat afgestudeerden hun extra leerrechten opmaken bij een particuliere instelling. Zelf is Rutte echter nog niet zover. "We denken erover na om iets te doen met het niet benutte leerrecht en de experimenten met het open bestel, zoals we die eerder hebben aangekondigd. Maar het is
zeer de vraag of dat lukt."

HOP

Met dat onomwonden oordeel gaf de visitatiecommissie de leiding van de deze week gevisiteerde Utrechtse opleidingen de nodige stof tot nadenken. Niet over de kwaliteit van de opleidingen, want het oordeel van de commissie was op dat punt positief. Voorzitter De Caluwe maakte onder meer duidelijk zeer gecharmeerd te zijn van de doordachte manier waarop in Utrecht de bachelor-master structuur is vorm gegeven. Met name de duidelijke caesuur tussen de bachelor- en de masterfase sprak de commissie aan.

Lof was er ook voor de interdisciplinaire aanpak in de twee masterprogramma's en voor de kwaliteit van de docenten. De commissie maakte duidelijk veel waarde te hechten aan het gunstige oordeel van de door haar gesproken studenten. Die identificeren zich sterk met hun opleiding en waren in het gesprek met de commissie vooral positief over de brede opzet van de studie, zeker omdat die niet ten koste gaat van de diepgang. In dat verband waarschuwde de commissie voor het vergemakkelijken van de instroom vanuit het hbo: Zorg dat het academisch niveau gehandhaafd blijft.

Hoewel het algehele oordeel van de commissie dus positief was, plaatste De Caluwe een aantal duidelijke kanttekeningen. Ten opzichte van de hoeveelheid stof vond hij 7,5 ECTS per vak een wel heel ruime beloning. Dat is volgens de overwegend uit Belgen samengestelde commissie overigens een probleem van veel Nederlandse opleidingen, die het hun studenten vergeleken met opleidingen in andere Europese landen zo wel wat al te gemakkelijk maken.

Als een specifiek Utrechts probleem zag de commissie het grote aantal tussentijdse toetsen. Niet dat zij terug wilde naar het ouderwetse tentamen, maar een afsluitende toets met iets meer gewicht zou naar haar mening kunnen voorkomen dat slagen voor een vak in Utrecht identiek wordt met het bijeensprokkelen van allemaal heel kleine componentjes.

Meest opvallend was de stevige kritiek van de commissie op de kwaliteit van veel bachelorwerkstukken en sommige masterscripties. Vooral een aantal scripties met een cijfer tussen 6 en 7 had naar haar oordeel beter geen voldoende kunnen krijgen. Dat dat toch was gebeurd, lag volgens voorzitter De Caluwe mede aan het feit dat in Utrecht onvoldoende duidelijk is welke eisen precies aan een masterscriptie moeten worden gesteld.

Ook aan de beheersing van het Engels door studenten schort nog het nodige, aldus de Caluwe, die de kwaliteit van het Engels in door hem gelezen scripties ronduit abominabel noemde. De teneur in Utrecht lijkt: als het maar in het Engels is, dan is het voldoende, aldus de voorzitter. Wij kijken daar toch anders naar en we vinden dat dit voor u een punt van zorg moet zijn.

EH

Woningbouwvereniging SSH Utrecht was al begonnen met de plaatsing van de voormalige asielzoekers- woningen aan de Opaalweg en de Baden Powellweg toen de rechter die in februari van dit jaar stopzette na klachten van omwonenden. De SSH was niet duidelijk genoeg geweest over de geluidsisolatie van de asielzoekerswoningen. De buurt vreesde geluidsoverlast. Volgens woordvoerder Karin Smeets zijn de onduidelijkheden opgehelderd en heeft de rechter vandaag besloten dat de bouw vervolgd mag worden.

De asielzoekerswoningen zullen vijf jaar blijven staan. Omwonenden zijn niet blij met de komst van de tijdelijke huisvesting voor studenten. Ze betreuren het verlies van groen en zijn bang dat de wijk verloederd.

Om erkenning te krijgen van de Koninklijke Nedelandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW) moeten onderzoekscholen zich elke zes jaar laten beoordelen door een onafhankelijke buitenlandse review committee. De onderzoekers Heinze Oost (Universiteit Utrecht) en Hans Sonneveld (Universiteit van Amsterdam) hebben voor het ministerie van Onderwijs de oordelen in kaart gebracht.

Uit hun rapport rijst een zonnig beeld van de Nederlandse instituten. Bijna altijd spreken de commissies lovend over de scholen, of het nu
om de internationale positie of de kwaliteit van onderzoek gaat. Vooral de kruisverbanden tussen de verschillende disciplines vallen bij de beoordelaars in de smaak.
Het rendement van de promotieopleiding in de onderzoekscholen ligt op 75 procent. Dat is hoger dan in de rest van de wereld. De promotieduur blijft echter een probleem. Slechts vijf procent van de aio's zet binnen vier jaar een punt achter het proefschrift. Gemiddeld duurt het vijf jaar om het werk af te ronden. "Dat probleem speelt overal ter wereld", relativeert Oost.

Gezien het succes van de onderzoekscholen vindt Oost het merkwaardig dat de opleidinggerichte graduate school een opmars maakt in Nederland. "Ons systeem werkt goed. Graduate schools zullen onderling gaan concurreren, terwijl buitenlandse wetenschappers nu juist de landelijke samenwerking van de onderzoeksscholen waarderen."

HOP, Bas Belleman

De UU staat 93ste op een ranglijst van de 500 meest populaire bedrijven en instellingen in Nederland, die Management Team en het NIPO jaarlijks samenstellen op basis van een enquête onder duizend managers. De respondenten wordt onder meer gevraagd naar hun favoriete werkgever en zakenpartner.

De UU laat onder meer Rotterdam (125), VU (131) en de UvA (169) achter zich. Groningen (206), Wageningen (213) en Delft (308) staan nog lager. Leiden tenslotte staat op plaats 379.

Philips heeft van alle Nederlandse bedrijven en instellingen het beste imago, gevolgd door Shell en de drie financiële giganten Rabobank, ING Groep, ABN Amro. Philipsbestuurder Kleisterlee is de bestuurder met het beste imago.

XB

Dat blijkt uit onderzoek waarop Carolien Klein Haarhuis woensdag 11 mei in Utrecht promoveert. De zeven landen waarop het Wereldbank-programma zich richtte, waren Benin, Ethiopie, Ghana, Kenia, Malawi, Tanzania en Oeganda. De centrale vraag van Klein Haarhuis was in hoeverre het programma tot concrete verbeteringen in die landen heeft geleid. Ook wilde zij de oorzaken achterhalen van de opvallende verschillen in dat opzicht tussen de door haar onderzochte landen.

De promovenda constateert dat er veel haken en ogen zitten aan de succesvolle invoering van anticorrputiemaatregelen. Allereerst komt vaak maar een deel van het programma terug in nationale plannen. Slechts over een deel van die ‘papieren’ plannen wordt vervolgens daadwerkelijk gesproken, terwijl maar een klein deel leidt tot een formeel besluit.

Bénin en Tanzania lijken de meest ‘echte’ hervormers. In deze landen werden relatief veel en vergaande anticorruptiebesluiten genomen. In Malawi en Uganda bleven besluiten achterwege. In Ghana werden naar verhouding weinig besluiten genomen, maar de hervormingen daar waren wel tamelijk vergaand. In Ethiopië en Kenia werden juist veel besluiten genomen, maar die bleken weinig serieuze hervormingen met zich mee te brengen. Merkwaardig genoeg lijkt het programma in Kenia wel het meeste effect te hebben gehad op de publieke opinie en het openbare debat.

Volgens Klein Haarhuis kunnen de verschillen in effectiviteit van het programma in de deelnemende landen vooral verklaard worden uit verschillen in de politieke wil tot hervorming in die landen. Ook forse persoonlijke netwerken van de individuele deelnemers aan het programma en een grote mate van betrokkenheid van donorlanden zijn volgens de promovenda voorwaarden voor het voeren van een succesvol anticorruptiebeleid.

EH

De actie ‘mijn slechtste fietspad’ vindt plaats in het kader van het dertigjarig bestaan van de Fietsersbond. De slechte toestand van het wegdek op veel fietspaden in Nederland levert volgens de bond veel ergernissen op. Bovendien zijn er elk jaar naar schatting 20.000 gewonden te betreuren, waarvan sommigen ernstig. Klachten zullen rechtstreeks worden doorgespeeld naar gemeenten.

Het Oxfordpad is volgens een woordvoerder van de bond exemplarisch voor zeer veel fietspaden in Nederland. Sinds een aantal weken liggen op sommige plekken op het drukke fietspad de tegels los wat tot gevaarlijke situaties kan leiden. De universiteit laat weten dat het onderhoud van het fietspad aan het begin van De Uithof waarvoor zij verantwoordelijk is op een laag niveau wordt gehouden vanwege de aanstaande bouw van de Faculteit Educatieve Opleidingen van de HvU. Hierdoor zal het fietspad binnenkort verlegd worden en parralel met de busbaan komen te lopen. Bij meldingen van werkelijk onacceptabele situaties op het Oxfordpad wordt echter met spoed opgetreden, zo wordt verzekerd.

XB

Klachten over slechte fietspaden kunnen met foto geplaatst worden op: www.fietsersbond.nl/meldpunt

Klachten specifiek over fietspaden in De Uithof, graag met vermelding van lantaarnpaalnummer, kunnen ook worden gemeld bij: Elsemiek Kemkes, stafmedewerker vervoersmanagement van de UU. Mailadres: e.kemkes@hv.uu.nl

Moes leek even een grote pechvogel in onderzoeksland te worden. Vorig jaar mislukte door technische mankementen het experiment van Moes aan boord van de Delta-missie met de Nederlandse astronaut André Kuipers. Vorige week maandag moest na het neerstorten van de 350 kilo wegende Maser 10-raket opnieuw gevreesd worden voor zijn onderzoeksresultaten.

In Zweden constateerde Moes echter tot zijn opluchting dat de glaasjes waarop hij cellen had laten groeien “wonder boven wonder” zijn heel gebleven. “Op het moment van de klap was ons experiment bovendien al afgelopen en waren de cellen gefixeerd.” De komende weken zal de promovendus onderzoeken of de monsters door de klap schade hebben ondervonden. “Ik hoop natuurlijk op bruikbare data.”

Het onderzoek van Moes richt zich op het effect van zwaartekracht en gewichtsloosheid op de groei en ontwikkeling van menselijke en dierlijke cellen. Bij de experimenten in de ruimte werd het gedrag van het eiwit actine onderzocht in een gewichtsloze situatie. Eerdere experimenten wezen uit dat actine, dat onder meer de vorm van een cel bepaalt, verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de reactie van cellen op zwaartekracht en gewichtsloosheid.

XB