Torenbeek (1954) ontvangt de onderscheiding van Ridder eerste klas in de koninklijke klasse van verdienste in de orde van Saint Louis, voor zijn grote verdienste voor de internationalisering van het hoger onderwijs in Europa.

Torenbeek is sinds 1991 directeur van Bureau Buitenland. Tot begin vorige maand was hij daarnaast vier jaar lang lid van het bestuur van de European Association for International Education (EAIE), de laatste twee jaar als voorzitter.

De uitreiking vindt plaats in Piacenza, Italië. De onderscheiding valt namelijk onder de erkenning van de Italiaanse republiek.

AH

Vanmiddag, 30 september, reikt burgemeester Brouwer-Korf hem die Koninklijke onderscheiding uit, dit ter gelegenheid van zijn afscheid als psychiatrisch adviseur bij het Pieter Baan Centrum.

Mooij promoveerde in 1975 cum laude aan de Universiteit van Amsterdam op het proefschrift "Taal en verlangen". Hij ontsloot daarmee het moeilijk toegankelijke werk van de Franse psychoanalyticus Lacan voor het Nederlandse taalgebied. In zijn loopbaan wist hij vervolgens op unieke wijze een brug te slaan tussen strafrecht en psychiatrie.

Sinds 1980 is hij verbonden aan het Pieter Baan Centrum te Utrecht. Behalve aan de UU is hij nog werkzaam aan de Rijksuniversiteit Groningen, eveneens als hoogleraar forensische psychiatrie.

AH

Vrouwelijke wetenschappers met een vrouwelijke baas hebben minder carrierekansen. Dat is een van de conclusies uit onderzoek van de Leidse psychologe prof.dr. Naomi Ellemers, samen met Nederlandse en Italiaanse collega's. Vrouwen die als eenling succesvol zijn in door mannen gedomineerde omgevingen blijken eerder kritisch te staan ten opzichte van hun seksegenoten.

Het onderzoek is gepubliceerd in het British Journal of Social Psychology. Ellemers en haar collega's onderzochten een groep van 212 mannen en vrouwen aan het begin van hun wetenschappelijke loopbaan, in een poging antwoord te vinden op de vraag waarom vrouwelijke wetenschappers op het hoogste niveau sterk in de minderheid zijn.

HOP

Daarmee bevestigden de regeringspartijen wat vorige week al duidelijk was: de collegegeldverhoging en het staken van de bekostiging van dertigplussen en studenten van buiten de Europese Unie zijn van de baan nu oppositie- en coalitiepartijen elkaar op deze punten hebben gevonden. In totaal wordt voor ruim een miljard euro aan kabinetsbezuinigingen gescharpt.

De wijziging in de begroting wordt gedekt door stevig te bezuinigen op bureaucratie. Het handhaven van de bekostiging voor niet-EU-studenten wordt betaald uit het budget van Ontwikkelingssamenwerking. In de wandelgangen van de Tweede Kamer wordt aangenomen dat de regering met de ombuigingen van CDA, VVD en D66 akkoord gaat.

In reactie op de plannen van de regeringsfracties verzuchtte Zalm dat het kabinet via het toekennen van beurzen juist alleen de beste studenten hierheen had willen halen. Daarop kreeg hij van fractieleider Verhagen (CDA) te horen dat dit nog steeds kan. "We willen de bezuiniging niet, maar je kunt studenten van buiten de EU best met een beurzenstelsel naar Nederland halen."

Wat betreft de dertigplussers krijgt het kabinet echt geen speelruimte van de Tweede Kamer. Zalm mopperde dat een vijftigplusser die voor zijn lol een theologiestudie volgt dus ook op sponsoring kan rekenen. De Kamer gaf geen krimp en hield de vice-premier voor dat hij hiermee een minderheid als voorbeeld gebruikte. De meeste oudere studenten zijn immers tweedekansers en doorstromende mbo'ers. "En los daarvan is het helemaal geen ramp dat een oudere voor zijn plezier een studie volgt, want die kennis draagt hij weer over aan zijn omgeving. Daar is niets mis mee", aldus Dittrich.

Het hoger onderwijs maakt ook nog kans op nog een meevaller. Misschien blijft het geld dat sjoemelende instellingen moeten terugbetalen voor hun aandeel in de 'hbo-fraude' toch binnen het budget van hoger onderwijs. Dit voorjaar bepaalde het kabinet dat deze 48 miljoen naar de staatskas moesten terugvloeien, maar D66 twijfelt. De kleinste regeringsfractie wil deze kwestie echter pas afhandelen tijdens de financiële beschouwingen in november.

In 2005 zouden de maatregelen in het hoger onderwijs al voor tientallen miljoenen bezuinigingen opleveren. De verhoging van het collegegeld had staatssecretaris Rutte komend jaar 14,6 miljoen euro uitgespaard. Met het schrappen van bekostiging van studenten van buiten de EU had OCW tien miljoen euro bezuinigd.

De Utrechtse collegevoorzitter Yvonnen van Rooy is blij dat in de Kamer de bezuinigingen van tafel zijn. "Maar we moeten niet te vroeg juichen. Het bekostigingsmodel dat de regering in de maak heeft, baart nog grote zorgen. En zeker de ideeën rondom 'leerrechten' zijn een gruwel."

HOP/AH

B&O verrast door zeer kritische visitatie

"Dit waren we niet meer gewend", zegt prof.dr. Verweel, onderwijsdirecteur van B&O. Zijn opleiding verwierf de afgelopen jaren alom faam met een geïntegreerde aanpak van de bestuurs- en de organisatiewetenschap en een eigen onderwijsprofiel. Studenten plaatsten de opleiding met afstand bovenaan in de laatste Elsevierenquête. "Wanneer je denkt dat jouw concept volstrekte legitimiteit heeft verkregen, is het even schrikken wanneer je een andere, naar jouw gevoel verkeerde, spiegel wordt voorgehouden."

De grote nadruk die de visitatiecommissie legde op de klassieke bestuurskundige vakken en de schijnbare onwil om de identiteit van de Utrechtse opleiding te waarderen, zorgden voor oplopende irritatie bij medewerkers en studenten. Verweel: "In het proces ging er iets niet goed, maar de verschillende opvattingen hebben we toen in een gesprek met de commissie prima kunnen bespreken."

Uiteindelijk is Verweel tevreden. "In de eerste schriftelijke rapportage wordt recht gedaan aan onze opleiding. Die is op veel punten positief. Wat blijft staan is het wetenschappelijke geschil, maar het is goed dat wij daarop gewezen worden. Wij willen wel degelijk lid zijn van die bestuurskundige familie, wij moeten ons alleen beraden hoe dat als buitenbeentje kan."

Enkele ongelukkige uitspraken van voorzitter van de visitatiecommissie prof.dr. Maes uit Leuven in zijn afsluitende praatje noodzaakten Verweel een tweede maal in de bres te springen. Volgens Maes kon "het feit dat geen van de studenten zich beklaagde over een gebrek aan tijd om plezierige dingen te ondernemen een aanwijzing zijn voor niet genoeg uitdaging". Afkeurende reacties van de vele studenten in de zaal waren zijn deel. Verweel stelde daarop trots te zijn op zijn 'grootse' studenten. "Hier werd verwezen naar een passage in onze zelfstudie waarin we stelden dat we studenten nog meer aan de opleiding willen binden. Dat is dus ons ambitieniveau. Onze studenten verdienen het niet dat op deze manier teruggekaatst te krijgen. De commissie heeft na afloop ook erkend dat deze opmerking niet het algehele beeld van onze studenten weerspiegelt."

xb

De financiële nood van de Utrechtse chemici is volgens het faculteitsbestuur het gevolg van een reeks tegenvallers en een iets te optimistische inschatting van de situatie. In een facultaire nieuwsbrief zegt de in februari aangetreden decaan Meijerink dat hij er op dat moment nog van uitging dat de faculteit in 2009, na de onlangs doorgevoerde bezuinigingsoperatie, weer gezond zou zijn. De jaarrekening over 2003 liet echter een onverwacht tekort van ruim anderhalf miljoen euro zien en ook voor dit jaar zijn de vooruitzichten niet gunstig.

Volgens directeur Scholte van Scheikunde hangen de problemen vooral samen met een aanscherping van de regels rond ontvangen subsidies en betaling voor contractonderzoek. In het verleden kon een deel van dat geld worden gebruikt om vaste medewerkers te betalen. Dat mag niet meer. Andere oorzaken van het tekort zijn de universitaire bezuinigingen en de relatief dure huisvesting van de faculteit. Om die reden streeft Scheikunde er naar om op korte termijn een vleugel van het Kruytgebouw af te stoten.

Opmerkelijk in het pakket aangekondigde maatregelen is het afschaffen van de mogelijkheid om verlofdagen om te zetten in geld of een fiets. Alleen al met die maatregel verwacht de faculteit anderhalve ton te besparen. De faculteitsraad is met deze maatregel overigens alleen akkoord gegaan voor 2005.

Op langere termijn is een structurele inkrimping van de faculteit volgens het bestuur onvermijdelijk. Of die ingreep een reorganisatie met zich mee zal brengen, kan directeur Scholte nog niet zeggen. "Maar het is wel duidelijk dat we sneller zullen moeten inkrimpen dan de normale ontwikkeling via natuurlijk verloop mogelijk maakt." Eerst wil het bestuur echter bezien of een voorgenomen seniorenregeling mogelijk voldoende soelaas biedt. Voor het eind van dit jaar verwacht het bestuur duidelijkheid te kunnen bieden over de aard van de ingreep.

EH

Actiekaravaan 'De beuk erin' stopte dinsdag tussen de middag met luid getoeter en sirenes in het centrumgebied van De Uithof. De vakbonden reizen het land door om iedereen op de been te krijgen voor de landelijke demonstratie in Amsterdam op zaterdag 2 oktober. Er kunnen niet genoeg mensen protesteren tegen de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen van het kabinet, vinden de bonden. De USF valt een beetje uit de toon, tussen zo'n tweehonderd voornamelijk oudere bouwvakkers, brandweerlieden, buschauffeurs en een paar in het wit gestoken medewerkers van het Universitair Medisch Centrum.

De speeches worden even uitgesteld. Gewacht wordt op de vrachtwagen met de beuk. Een dweilorkestje houdt de stemming er in met het actielied 'Wij zijn, wij zijn woedend' op de opzwepende melodie van Queens 'We will rock you'. Marco Lenselink, analist in het UMC is met een paar collega's naar de actiekaravaan gekomen, omdat hij gemengde gevoelens heeft bij dit kabinet. "Zo kan het niet doorgaan. Ze gaan te ver met hun bezuinigingsbeleid."

Jack van Poppelen, CNV-vakbondsconsulent aan de Universiteit Utrecht is één van de weinigen in de menigte die keurig in pak loopt. Ook al wordt het kabinet door de eigen partijen teruggefloten en moet nog blijken welke bezuinigingsmaatregelen overeind blijven, de zaterdagdemonstratie blijft zin hebben, vindt hij. "Je ziet dat het kabinet schrikt van de acties. Het lijkt alsof ze gemakkelijk omgaan en dat vind ik heel erg want blijkbaar is er dus nog ergens financiële ruimte." Van Poppelen is ervan overtuigd dat de maatregelen om het prepensioen af te schaffen de meeste aandacht trekt, zowel bij jong als oud. "Het is voor het eerst dat jongeren beseffen, dat deze maatregelen ook hen gaan treffen."

De beuk is nog steeds niet gearriveerd. De actieauto die de boom vervoert, kan de bochten richting Uithof niet echt aan. Een aantal mensen verlaat de actieplek, omdat hun lunchpauze voorbij is. Een medewerker van Farmacie, die niet met z'n naam in de krant wil, blijft wel. Hij staat er vandaag, omdat hij tegenwicht wil bieden tegen de arrogantie van 'Den Haag'. De houding van het kabinet vindt hij nogal laakbaar. "Ze moeten beter hun best doen. Het is niet zozeer de inhoud, maar die arrogante houding. Daarom ga ik zaterdag ook demonstreren."

UMC-vakbondsconsulente Marion Lampert merkt dat er veel meer animo is onder het personeel om te demonstreren dan een tijdje geleden. Ze vindt het wel jammer dat er zo weinig jonge mensen zijn en erkent dat de vergrijzing een groot probleem voor de vakbonden aan het worden is. "We hebben de afgelopen weken veel gefolderd in het ziekenhuis. Patiënten worden direct getroffen door de plannen van het kabinet en werkgevers wordt het moeilijker gemaakt een goed personeelsbeleid te voeren. Jongeren zijn wel kwaad op het kabinet, maar helaas niet zo actiebereid. "

Lamperts verhaal wordt onderbroken door toeterende bussen uit de karavaan. De vrachtauto met de beuk is ergens achtergelaten. De speeches kunnen beginnen: alle aanwezigen worden nog één keer opgeroepen om vooral zaterdag om 12 uur naar Amsterdam te komen. Het dweilorkest is nog één keer woedend en vertrekt dan met de karavaan naar het Smakkelaarsveld.

JR

Maatregelen

Als opmaat naar de grote demonstratie van 2 oktober op het Museumplein in Amsterdam houden de gezamenlijke vakbonden deze week in diverse steden acties. De acties zijn gericht tegen de nieuwe bezuinigingsplannen van het kabinet Balkenende. De bonden verwijten het kabinet een sfeer van angst en crisis te scheppen om op die manier allerlei afbraakmiddelen te kunnen doordrukken en op deze manier de sociale zekerheid de das om te doen. De demonstratie begint om 12 uur.

De voornaamste maatregelen waartegen geprotesteerd wordt, zijn:

• Pensioen/Levensloop

afschaffen van het prepensioen en eerder stoppen met werken wordt fors duurder

• Sociale Zekerheid

Werkgevers en werknemers mogen geen aanvullende afspraken maken bij arbeidsongeschiktheid

• WW

Jongeren hebben geen recht meer op WW, wanneer ze minder dan vier jaar hebben gewerkt, ondanks de premieheffing

Door afschaffing van de vervolguitkering komen werknemers versneld in de bijstand

De ontslagvergoeding verdwijnt

Werknemers hebben geen recht meer op bovenwettelijke uitkering bij werkloosheid (voor universiteiten: het oude wachtgeld)

• Arbeidsduur

Langere werkweek

• Versoepeling van arbo-regels en arbo-wetgeving

• Loonontwikkeling

De lonen worden bevroren voor 2005

Geen extra geld voor de publieke sector

In een vergadering van de onderwijscommissie stelde rector Gispen vorige week met een gewillig oor naar de drie faculteiten te zullen luisteren. "Maar ik wil eerst horen hoe opleidingen op dit moment met de problematiek omgaan. Wanneer blijkt dat specifieke opleidingen aantoonbaar onoverkomelijke problemen met zaken als de maximale groepsgrootte, het minimale contacturen of intensieve tutorbegeleiding hebben, kunnen we daarvoor natuurlijk niet blind zijn. Die moeten misschien op bepaalde aspecten van de richtlijn een uitzonderingspositie krijgen."

Gispen stelt met nadruk dat de universitaire richtlijn zelf niet hoeft te veranderen. "De richtlijn is geen wet." Ook de betrokken faculteiten menen dat de richtlijn overeind moet blijven. Letterendecaan Bertens: "Voor de bama hebben we bij ons de boel omgegooid. Iedereen is heel tevreden over de didactische aanpassingen die zijn gemaakt. Maar ergens keert de wal het schip."

Bertens heeft inmiddels een plan opgesteld om de problematiek te lijf te gaan. Hij wil de bama-aanpak in het eerste studiejaar onverkort handhaven, om in daaropvolgende jaren de richtlijn wat soepeler te hanteren. De sterk verwijzende functie van het eerste jaar maakt het volgens Bertens noodzakelijk dat aan het begin van de studie de bama-gedachte zoveel mogelijk overeind blijft. In het tweede en derde jaar zou het onderwijs zoveel mogelijk "in de geest van ..." gegeven moeten worden. Zo zouden er volgens Bertens drie toetsmomenten moeten blijven en mag van nieuwe herkansingsmogelijkheden geen sprake zijn.

Bertens zegt de twee collega-faculteiten nu voor de plannen te willen winnen. Decaan Koops van Sociale Wetenschappen stelde in de laatste faculteitsraad al de tutorbegeleiding na het eerste jaar te willen afbouwen. Onderwijsdirecteur Dekker van Rechten zegt de letterenplannen niet te kennen, maar wijst erop dat zijn faculteit noodgedwongen al eerder besloot tot enkele maatregelen die afwijken van de richtlijn.

Volgende maand moet meer duidelijk worden over de manier waarop universiteit en opleidingen binnen de knellende financiële kaders de bama-gedachte overeind willen houden.

xb

Vorige week sprak de commissie Procesondersteuning van de U-raad een negatief oordeel uit over het voorstel van het college van bestuur voor een aanpassing van het reglement. In de vergadering van de Universiteitsraad van 4 oktober dreigde daardoor een patstelling te ontstaan.

Na overleg tussen collegevoorzitter Van Rooy en de voorzitter en de vice-voorzitters van de U-raad is afgesproken om de komende maanden eerst de huidige werkwijze in de raad en haar commissies en de interactie tussen raad en college tegen het licht te houden.

In dat overleg komt ook de vraag aan bod wanneer het BBR opnieuw op de agenda geplaatst zal worden. Omdat het reglement het enige inhoudelijke agendapunt was, gaat de voor 4 oktober vastgestelde vergadering van de Universiteitsraad niet door.

EH

De studentenbonden menen dat de maatregelen die de regering momenteel voorbereidt verstrekkende gevolgen hebben voor jongeren. Het kabinet Balkenende heeft te weinig oog voor jeugdwerkloosheid, zorg, onderwijs en milieu. Redenen genoeg, vinden de studentenbonden, om zaterdag samen met het actieplatform Keer Het Tij van Dam naar Museumplein te lopen en solidair te zijn met de vakbonden die daar hun grote actie hebben gepland. Tot op heden lieten vooral babyboomers zich zien bij de acties die de grote vakbonden op touw hebben gezet.

Behalve LSVb en ISO hebben Jongeren Milieu Actief, het Landelijk Hogeschool & Universitair Milieu Platform, de Jonge Socialisten (PvdA), Dwars (GroenLinks) en ROOD (SP) zich bij de acties aangesloten.

HOP