Staatssecretaris Rutte had al eerder laten weten dat hij de bekostiging van dertigplussers en niet-EU-studenten wil schrappen. Ook was bekend dat hij het collegegeld met honderd euro wil verhogen. Positief nieuws is dat ook hbo-bachelors een masterdiploma mogen behalen, tegen een normaal collegegeld.

De begroting bevestigt wat de afgelopen weken al rondzong: iedereen die na zijn 29ste jaar aan een studie begint, moet een veel hoger collegegeld gaan betalen. In de begroting 2005 heeft deze bezuiniging nog geen plek gekregen, maar voor 2006 staat 23,9 miljoen ingeboekt. Studenten van buiten de EU wacht hetzelfde lot als de oudere studenten. Bezuiniging: 10 miljoen euro in 2005, 20 miljoen in 2006.

Overigens gelden op beide maatregelen
uitzonderingen. De buitenlandse topstudent komt voor een beurs in aanmerking - hiervoor is in totaal vijf miljoen euro uitgetrokken - en de dertigplusser die een zorg- of een lerarenopleiding wil volgen, kan ook op steun van OCW rekenen.

Voor de eerder aangekondigde collegegeldverhoging van honderd euro heeft het ministerie de leenmogelijkheden uitgebreid. Studenten kunnen per maand ongeveer acht euro bijlenen. In de toekomst wil het ministerie van Onderwijs het hele collegegeld voorschieten als de student dat wenst, maar komend jaar is OCW nog niet zo ver. Hoe dan ook: de collegegeldverhoging levert in 2005 al een besparing op van 14,6 miljoen euro, het jaar daarop scheelt het Rutte cs. alweer 44,8 miljoen.

Natuurlijk doet het ministerie van OCW meer dan alleen bezuinigen en terugvorderen. Staatssecretaris Rutte wil studenten voortaan per halfjaar leerrechten geven en dit beperken tot de duur van de opleiding, aangevuld met een 'verdiepingsjaar'. De exacte contouren van Ruttes plan worden pas over een maand duidelijk, als hij zijn langverwachte voorstel voor nieuwe studiefinanciering en de bekostiging van het hoger onderwijs presenteert en de financiele context bijlevert. De staatssecretaris laat wel alvast weten dat het collegegeld voortaan door het rijk kan worden voorgeschoten, en dat de terugbetaling van eventuele studieschuld 'socialer' wordt geregeld. Studenten die langer over hun opleiding doen dan de leerrechten toelaten, moeten een hoger collegegeld gaan betalen. Hoe hoog is nog niet zeker, maar ook hiervoor geldt dat OCW het bedrag wil voorschieten.

Voor hbo-studenten kondigt de staatssecretaris een aardige maatregel aan: iedere bachelor kan in de toekomst ook een masteropleiding bekostigd krijgen. In de plannen van zijn voorganger Nijs werd deze mogelijkheid uitdrukkelijk niet geboden.

Ondanks de financiele tegenwind heeft Nederland nog altijd de ambitie tot de beste kenniseconomieen ter wereld te behoren. Om die toppositie te bereiken, legt het ministerie van Onderwijs bij onderzoek de nadruk op ICT, nanotechnologie en genomics. Voor ICT is tot 2006 15 miljoen euro gereserveerd. Een aardig bedrag, maar peanuts vergeleken bij de 189 miljoen euro die OCW in de genomics en nano stopt. Het Deltaplan beta- en techniek krijgt voor komend jaar 14 miljoen toegeschoven.

HOP

Blok won de afgelopen dagen zijn eerste twee partijen. In de ronde van de laatste acht moest hij echter nipt zijn meerdere erkennen in de Deen Peter Rosenmeier. In het Ublad van vorige week stelde Blok nog te mikken op een medaille in Athene. Tijdens de laatste WK in Taiwan behaalde hij een zilveren medaille. Blok staat vijfde op de wereldranglijst.

xb

Zie ook het Paralympisch dagboek op deze site

Een andere voorspelling van de experts is dat onderzoekers de wetenschappelijke tijdschriften weer zelf in handen krijgen: over zestien jaar zal meer dan de helft van alle tijdschriften op internet verschijnen en zijn wetenschappers daar zelf de baas over. Academici zouden de strijd met de wetenschappelijke uitgevers dan gewonnen hebben.

Bovendien hopen de deskundigen dat het erkennen van verworven competenties gemeengoed wordt in het hoger onderwijs. De scholen kijken dan niet alleen naar de diploma's van de student, maar bijvoorbeeld ook naar werkervaring en verworven vaardigheden.

De deskundigen kregen van de onderzoekers van CHEPS negenenveertig voorspellingen voorgelegd en moesten zeggen hoe waarschijnlijk en wenselijk die waren. De uitslag van de enquête is gebruikt om drie scenario's te schrijven over het Europese hoger onderwijs in 2020.

De eerste resultaten zijn vorige week gepresenteerd tijdens het CHEPS-congres. Begin volgend jaar zal het Twentse onderzoeksinstituut een boek met de drie scenario's uitgeven. Daarin staan ook commentaren op de scenario's van onder meer de Wereldbank en de Europese Commissie.

HOP

Ook landbouwstudies, architectuur, rechten en sociale opleidingen trekken veel belangstelling, blijkt uit de monitor, waaraan onder meer de internationaliseringsorganisatie Nuffic meewerkt. Ons land is minder in trek om zijn talen-, wiskunde-, technische en medische opleidingen.

In de monitor is voor het eerst in kaart gebracht voor welke studierichtingen studenten in het kader van het Erasmusprogramma naar ons land komen. In het algemeen hebben zij veel belangstelling voor de medische en technische studies. Toch is Nederland voor deze studenten pas het achtste respectievelijk negende land van voorkeur.

In de monitor zijn ook gegevens te vinden over niet-EU studenten in Nederland. Over beide categorieen gezien nam aan de universiteiten tussen 2001/2 en 2002/3 vooral het aantal regulier ingeschreven Chinese (+361) en Duitse (+271) studenten relatief sterk toe, gevolgd door Indonesiers (+88) en Belgen (+83).

Internationaal gezien staat Nederland met 3,3 procent 'buitenlandse studenten' in 2000/1 op een middelmatige negentiende plaats (van de 29 OESO-landen). Ruim de helft van hen kwam van buiten de EU. De VS staat op de vijftiende plaats (3,5 procent) en Japan op de 23ste (1,6 procent). De vrees bestaat dat het plan van Rutte om niet-EU-studenten niet langer te subsidieren zal leiden tot een daling van de instroom.

Helaas lopen de cijfers over de uitgaande mobiliteit nog verder achter bij de actualiteit, In het studiejaar 2000/1 was Groot-Brittannie de populairste bestemming onder Nederlandse studenten. Ook Spanje, Frankrijk en Duitsland scoren relatief hoog.

HOP

Het faciliteitenbedrijf FBU heeft de exploitatie van het museumcafé Het Zaadhuis overgenomen van een extern bedrijf.

Het Zaadhuis is toegankelijk voor bezoekers, maar benut het U-Museum tevens - net zoals in de zomer ook de 'Oranjerie' - voor allerlei party-activiteiten, zowel voor de Universiteit Utrecht, als voor externe partijen, waaronder ook privé-bijeenkomsten.

FBU Catering coördineert voortaan alle party-catering activiteiten alsmede de logistiek daar omheen.
AH

In De Uithof wordt de troonrede dinsdag om één uur uitgezonden in de foyer van het Educatorium. Aansluitend houdt Abvakabo-regiobestuurder Gijsbert Boggia een toespraak. In de binnenstad kunnen medewerkers en studenten om half een aanschuiven bij een bijeenkomst in het Muziekcentrum.

Behalve als service aan hun leden zien de bonden de mogelijkheid om de uitzending gezamenlijk te bekijken als eerste stap op weg naar de landelijke demonstratie van 2 oktober. Op die dag wordt op het Museumplein in Amsterdam actie gevoerd tegen de bezuinigingsplannen van het kabinet.

Voorafgaand aan die actie sturen de bonden onder het motto 'de beuk erin' een vrachtwagen met een enorme beuk het land door. Op dinsdag 28 september doet de beuk De Uithof aan. Op het plein voor de nieuwe bibliotheek wordt om kwart voor een gestopt voor toespraken. De bond hoopt dat universitaire medewerkers zich daarna met hun auto in de demonstratieve stoet voegen.

EH

De onderzoekers maakten de expeditie naar de Noordelijke IJszee voor het verrichten van de allereerste diepzeeboringen onder zeer moeilijke klimatologische omstandigheden. De uitkomsten zijn zo opzienbarend, dat Brinkhuis direct na zijn terugkomst in Nederland voor het NOS-Journaal werd uitgenodigd.

De wetenschappers boorden uit de bodem van de IJszee kernen op tot een lengte van ruim 400 meter. Tijdens het boren werd hun schip door twee ijsbrekers vrijgehouden van pakijs. De zogenoemde Arctic Coring Expedition (ACEX) wilde antwoord vinden op vragen als: Wanneer werd voor het eerst pakijs gevormd? En welke invloed hadden oceaanstromingen op het vroegere wereldklimaat?

De Utrechtse paleo-oceanograaf werkt aan recente en fossiele mariene algen. Deze algen geven informatie over ouderdom, productiviteit, temperatuur en zoutgehalte van het zeewater. Uit het massaal voorkomen van zoetwatervarens (eendekroos) in de kernen blijkt dat rond 45 miljoen jaar geleden de Noordelijke IJszee een groot zoetwatermeer was. Verder bleek dat in de buurt van 33 miljoen jaar geleden zich voor het eerst zeeijs heeft gevormd, tegelijkertijd met de eerste ijsvorming op Antarctica.

ACEX is een initiatief van het European Consortium for Ocean Research Drilling, dat bestaat uit 13 Europese landen, waaronder Nederland. NWO betaalt de Nederlandse inbreng. Brinkhuis keert over enkele weken weer teug naar de IJszee.

AH

De socioloog Rivera-Salgado (1965, Mexico) werkt momenteel als zelfstandig consultant in de non-profit sector; eerder was hij verbonden aan meerdere universiteiten in de Verenigde Staten (waaronder de University of California en Columbia University). Als lid van de Mixteco Indiaanse bevolkingsgroep heeft hij veel publicaties op zijn naam staan over de rechten van inheemse volken.

Rivera-Salgado krijgt in Utrecht zijn thuisbasis bij het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) van de faculteit Rechtsgeleerdheid. Hij zal medio april 2005 zijn oratie houden.

Het Curatorium van de Prins Claus Chair, dat de voordracht voor de benoeming heeft gedaan, staat onder voorzitterschap van Prinses Máxima. De leerstoel, waarvoor uitmuntende, jonge academici uit Afrika, Azië, Latijns-Amerika, de Cariben of de Pacific in aanmerking komen, wordt elk jaar door een andere wetenschapper bekleed. De benoeming geschiedt beurtelings aan de Universiteit Utrecht en het Institute of Social Studies (ISS).
AH

Meer informatie over de Prince Claus Chair: www.princeclauschair.nl

Guerreiro werkte de afgelopen zeven jaar aan een proefschrift over de goudvorming in de alleroudste gesteenten. Zijn onderzoek was begin dit jaar op een haar na gereed. Aan afronding kwam hij niet meer toe.

Volgens promotor professor White was een postume beloning voor Guerreiro op zijn plaats. Volgens White gaat het om 'a good modern scientist'. "Hij ontwikkelde een praktische methodiek waarmee hij kon voorspellen welke oude gesteenten goud bevatten. Daarmee boekte hij al redelijk veel succes. Hij hoopte met zijn werk zijn land rijk te maken."

Het promotieonderzoek van Guerreiro vond plaats in het kader van een samenwerkingsverband tussen de universiteiten van Maputo en Utrecht en werd gefinancierd door het Nuffic. Eerder behaalde Guerreiro in 1997 in Utrecht al zijn doctoraal aardwetenschappen.

Decaan professor Hooimeijer vroeg het college voor promoties speciale toestemming voor de opmerkelijke ceremonie. De normale promotieprocedure wordt doorlopen, met uitzondering vanzelfsprekend, van de verdediging. De vrouw van Guerreiro, Rosalina, die voor de gebeurtenis is overgekomen uit Afrika, neemt de promotiebul in ontvangst.

De gebeurtenis kan volgens decaan Hooimeijer "zeldzaam, maar niet uniek" genoemd moet worden. Twee keer eerder in zijn academische loopbaan had de decaan te maken met soortgelijke zaken.

xb

Dat blijkt uit het rapport 'Education at a Glance', waarin de OESO jaarlijks de feiten over het onderwijs in de 29 rijkste industrielanden publiceert. De OESO is de organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Het rapport gaat tot het jaar 2002.

Landen als het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Frankrijk lagen in 1991 ver op Nederland achter, maar schieten ons nu voorbij. Frankrijk staat, met 36 procent hoger opgeleiden in de leeftijd van 25-34, nog maar net onder België (37 procent) en de VS (39 procent). Aanvankelijk steeg ook in Nederland het aandeel hoog opgeleiden, maar in 2002 bleef het percentage hier op hetzelfde peil als in 1998: 27 procent.

Daarmee scoort Nederland een procent onder het OESO-gemiddelde. Duitsland doet het daarentegen slechter dan wij en heeft in de laatste jaren helemaal geen groei gezien.

Overigens zitten er aan het rapport allerlei haken en ogen. Zo zijn er veel landen waar studenten tweejarige hbo-opleidingen kunnen volgen. Die tellen ook mee in de statistieken. Ook is niet elk diploma even veel waard. Het hoger onderwijs in Nederland staat relatief hoog aangeschreven.

In de exacte studies is Nederland traditioneel zwak vertegenwoordigd: slechts 18,3 procent is afgestudeerd in bèta of techniek. Maar doordat de andere landen steeds minder afgestudeerden in de exacte studies krijgen, krimpt de achterstand enigszins.

HOP