Op zijn werkkamer in het Bestuursgebouw zegt de Utrechtse ethicus Marcus Duwell verbaasd te zijn over de argumenten van de ECOS, de KNAW-commissie die moet beoordelen of een onderzoekschool bestaansrecht heeft. "Wat ons vooral verraste was het feit dat de ECOS zo'n gesloten idee heeft van wat een onderzoekschool is. Onze school is een samenwerkingsverband van landelijke ethiekgroepen, die elk hun eigen aanpak hebben. Zowel voor het onderzoek als voor de opleiding van assistenten in opleiding is het heel vruchtbaar dat die verschillende uitgangspunten in de onderzoekschool met elkaar in gesprek zijn, maar de ECOS is kennelijk niet zo gecharmeerd van pluralisme.

"Zij wil dat een onderzoekschool een hechte structuur heeft en één centraal aangestuurd onderzoeksprogramma, maar zo'n uitgangspunt is voor een landelijke school zoals de onze niet werkbaar. Op die manier zou de onderzoekschool een apart bolwerk worden naast de verschillende universiteiten. Wij vinden het heel belangrijk om als ethici in gesprek met elkaar te zijn, maar we willen ook graag binnen onze eigen universiteiten met onderzoekers uit andere disciplines samenwerken. Het gevaar van het ECOS-model is dat de school gaat concurreren met de universiteiten. Dat vind ik heel onverstandig."

Door de negatieve beslissing valt het 'keurmerk' voor de onderzoekschool weg en dat kan gevolgen hebben voor de ethici die bij de school betrokken zijn. Duwell: "We gaan in elk geval door, maar we moeten nog overleggen over de vorm waarin we dat doen. In Utrecht vormen wij een sterke groep. Voor ons heeft dit besluit geen grote consequenties. Maar in Leiden zit maar één ethicus. Zo iemand hoort nu nergens meer bij."

Binnen NOSTER, de landelijke onderzoekschool theologie, heeft de negatieve beslissing over ethiek voor onrust gezorgd. Ter voorbereiding op de hererkenningsaanvraag kreeg de vanuit Utrecht geleide school vorige week bezoek van buitenlandse deskundigen. Ook zij reageerden kritisch op het ontbreken van centrale sturing binnen de school. Het oordeel over NOSTER valt overigens pas in de zomer van 2005. Veel eerder, mogelijk volgende week al, wordt een uitspraak verwacht over het bezwaar dat NETHUR, de vanuit Utrecht geleide school op het gebied van het stadsonderzoek, heeft aangetekend tegen het afwijzende oordeel dat de ECOS in juni van dit jaar over die school uitsprak.

EH

Dit voorjaar ontbrandde in de Tweede Kamer een felle discussie over de vraag welke toegevoegde waarde hogescholen en universiteiten moeten hebben om 'topstudenten' te mogen selecteren en eventueel een hoger collegegeld in rekening mogen brengen. Besloten werd een commissie in te stellen onder leiding van oud-justitieminister Benk Korthals. Die moest uitzoeken welke eisen er mochten worden gesteld. Uit de tussenrapportage die de commissie deze week naar de Tweede Kamer stuurde, blijkt hoe lastig het is om te bepalen aan welke eisen topopleidingen moeten voldoen.

Volgens de kritische commissie is het vaak moeilijk te bepalen waar de grens ligt tussen meerwaarde en gemiddelde kwaliteit. "In veel voorstellen voor experimenten is dit niet duidelijk. De norm voor wat meerwaarde mag heten, ligt vaak niet erg hoog." Het zou volgens de commissie een verkeerd signaal zijn als dergelijke opleidingen een status aparte krijgen. Desalniettemin heeft de commissie sommige opleidingen in het kader van het experiment het voordeel van de twijfel gegeven.

De commissie onderscheidt vier soorten experimenten. Verreweg de meeste opleidingen (14) willen alleen topstudenten toelaten. De Universiteit Leiden - de grootste pleitbezorger van selectie - zag haar aanvraag voor de rechtenopleiding stranden. De commissie is van mening dat de plannen niet goed genoeg zijn uitgewerkt en dat de relatie met toponderzoek ontbreekt. Voor drie andere verzoeken kreeg de instelling ruim zes ton subsidie.

Aan het tweede experiment met collegegeldverhoging mogen alleen opleidingen meedoen die duidelijk kunnen aantonen dat de studenten daar iets extra's voor terugkrijgen. Van de drie aanvragen voor dit experiment worden er twee gehonoreerd.

De derde groep opleidingen combineert voorselectie met een hoog collegegeld. Vier hogescholen krijgen hiervoor toestemming. Een voorstel van het 3TU-samenwerkingsverband om een university college voor bèta- en techniekstudies te beginnen, kan op sympathie van de commissie rekenen maar is niet goed genoeg uitgewerkt.

Ten slotte heeft de commissie een flink aantal verzoeken gekregen om studenten via een toelatingsexamen te mogen toelaten. Hierbij wordt bekeken of het niveau en de kwaliteit van de student daadwerkelijk voldoen aan de minimale vooropleidingseisen. Slechts twee van de zestien aanvragen kunnen de goedkeuring van de commissie wegdragen.

Op Wageningen Universiteit na dienden alle universiteiten aanvragen in bij de commissie-Korthals. Zeven instellingen krijgen daadwerkelijk toestemming voor proeven met selectie en differentiatie. Bij hogescholen is de behoefte om te experimenteren minder groot. Twaalf hbo-projecten werden aan de commissie voorgelegd. In zes gevallen wordt toestemming verleend. Aan de toekenningen is een subsidie van in totaal 3,5 miljoen euro gekoppeld.

HOP

University College gaat internationaal scouten

De Universiteit Utrecht diende vier voorstellen in bij de commissie Korthals. Twee daarvan werden gehonoreerd, twee anderen niet ontvankelijk verklaard. Opvallend is dat University College Utrecht topstudenten internationaal gaat scouten.

University College heeft al sinds jaar en dag een voorbeeldfunctie waar het gaat om selectie aan de poort. Het lag dus ook voor de hand dat een subsidieaanvraag van UCU samen met de Zeeuwse Roosevelt Academy voor het optimaliseren van de selectieprocedure zou worden ingewilligd. Het UCU krijgt 110.000 euro van het ministerie. Dat geld wordt gebruikt om de toegenomen belangstelling in goede banen te leiden. Bovendien wordt naar mogelijkheden gezocht om aan internationale accreditatiestandaarden te voldoen. De UCU-aanvraag behelste opvallend genoeg ook een systematische aanpak voor de internationale werving van studenten. Daartoe wil het UCU op termijn regionale steunpunten in Noord, Oost en Zuid-Europa inrichten. Hiervoor worden contacten gelegd met scholennetwerken en universiteiten. Vanuit de drie steunpunten moeten geschikte studenten gescout gaan worden.

Ook de aanvraag van Bestuurs & Organisatiewetenschap werd gehonoreerd. De opleiding kent al een numerus fixus, maar wil proberen een betere match tussen opleiding en student te bewerkstelligen. Daartoe zal in navolging van het university college een selectieprocedure worden ontwikkeld. Een intake-gesprek gaat daar zeker deel van uitmaken. De opleiding aan de Bijlhouwerstraat krijgt 122.500 euro uit Den Haag. De opleiding streeft ernaar de nieuwe wijze van toelating al toe te passen op het volgende cohort eerstejaars dat in september 2005 begint.

Twee andere Utrechtse aanvragen werden door de commissie niet ontvankelijk verklaard. Het gaat om de voorstellen voor selectie voor het honoursminor dat wordt voorbereid door de universiteitsprofessoren en voor het al bestaande honours-programma van geowetenschappen. De commissie stelde formeel alleen aanvragen van hele opleidingen te mogen beoordelen, maar gaf tegelijkertijd aan dat ze enkele aanvragen van 'tracks' graag had ingewilligd.

XB

Op www.ublad.uu.nl zijn alle gehonoreerde voorstellen te vinden

Na een week van koortsachtig overleg met federatievoorzitter Van Koten en de decanen van Biologie, Farmacie, Natuur- en Sterrenkunde, Scheikunde en Wiskunde en Informatica besloot het college van bestuur dinsdag tot de vorming van één Utrechtse bètafaculteit. Met name de bestuursstructuur bleek voor verschillende decanen een lastig te nemen hobbel.

Het college van bestuur en federatievoorzitter Van Koten gaven de voorkeur aan één decaan met absolute zeggenschap, geflankeerd door een aantal vakdecanen. De vijf bètadecanen daarentegen pleitten voor een collegiaal bestuur zoals die eerder voor Geowetenschappen is bedacht. In die faculteit dragen decaan Hooimeijer en vice-decaan Van der Zwaan gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het beleid. Ook na nog een extra ingelast overleg op dinsdag bleef er verschil van mening. Het CvB hakte de knoop door.

Volgens een woensdag verspreid persbericht gaat de bundeling van de huidige faculteiten leiden tot de grootse concentratie van bèta-onderwijs en -onderzoek in Nederland. Die monsterfaculteit gaat geleid worden door één decaan die integraal eindverantwoordelijk is voor de gehele faculteit. Hij of zij gaat een bestuursteam leiden dat verder bestaat uit een vice-decaan onderwijs, een vice-decaan onderzoek en een faculteitsdirecteur.

De vijf huidige faculteiten worden ondergebracht in zes departementen - wiskunde en informatica worden uit elkaar gehaald. Elk departement krijgt een vakdecaan, die verantwoordelijk wordt voor het onderwijs en het onderzoek, en een bedrijfsvoerend manager. Het bacheloronderwijs blijft georganiseerd langs de lijnen van de disciplines. Voor het onderwijs in de masterfase wordt een tweedeling gemaakt tussen 'natural science' en 'life science' met elk een eigen Board of Graduate Studies. Als daar de bama-structuur is ingevoerd, gaat de Board voor de life sciences ook over het masteronderwijs bij Geneeskunde en Diergeneeskunde

Om te benadrukken dat de faculteit in de nieuwe organisatiestructuur centraal staat, komt er één faculteitbureau en één faculteitsraad. Van medezeggenschap op het niveau van de departementen is formeel geen sprake meer. De vorming van één bureau zal hoogstwaarschijnlijk reorganisaties in delen van de huidige faculteiten met zich meebrengen. Nog onduidelijk is of dit tot ontslagen leidt. Het college van bestuur streeft ernaar om al komend voorjaar de decaan van de nieuwe faculteit te benoemen. De verdere transformatie van de huidige vijf faculteiten naar de ene nieuwe faculteit zal stapsgewijs geschieden.

EH

Het Beelaerts van Bloklandfonds waaruit de jaarlijkse prijs - een penning en een geldbedrag van ongeveer 6000 euro - wordt betaald, werd in 1997 ingesteld bij het vertrek van de toenmalige commissaris van de Koningin van Utrecht. Het fonds wil bijdragen aan het behoud van natuur, cultuur en historisch erfgoed van de provincie.

De prijs is na afloop van het symposium uitgereikt door de heer Beelaerts van Blokland zelf aan de initiatiefnemer van dit project, Gerard Rijntjes, voormalig hoofd Studium Generale en universiteitssecretaris. Het geld is gebruik voor de uitgave van de essaybundel.

In de essays geven onder meer universiteitshoogleraar Paul Schnabel, historicus Ab van Goudoever en de hoogleraar aan de universiteit voor Humanistiek Henk Manschot antwoord op de vraag wat de toekomst van Europa zou kunnen zijn. Dit tegen de achtergrond van het toenemende kosmopolitisme, de nieuwe identiteit van Oost-Europese landen en van de migratie.

AH

Dit voorjaar ontbrandde in de Tweede Kamer een felle discussie over de vraag welke toegevoegde waarde hogescholen en universiteiten moeten hebben om ‘topstudenten’ te mogen selecteren en eventueel een hoger collegegeld in rekening te brengen. Besloten werd een commissie in te stellen onder leiding van oud-justitieminister Benk Korthals. Die zou bepalen welke opleidingen mochten gaan experimenteren.

In een rapportage aan de Tweede Kamer blijkt dat vanuit Utrecht Bestuurs & Organisatiewetenschap en het University College in de prijzen vallen. De eerste opleiding krijgt 122.500 euro om een toelatingsprocedure op te stellen. B & O kent al een numerus fixus, maar ziet in de selectie een mogelijkheid om student en opleiding beter te laten matchen.

Het University College krijgt samen met de Zeeuws Roosevelt Academy 110.000 euro om de toelatingsprocedure effectiever te maken en te laten voldoen aan internationale standaarden. Opvallend is bovendien dat het University College in de aanvraag ook gewag maakt van het internationaal scouten van studenten. Hiertoe zouden in drie regio’s in Europa steunpunten moeten worden ingericht.

Twee andere Utrechtse aanvragen voor selectie bij honoursprogramma’s werden door de commissie niet ontvankelijk verklaard. De commissie stelde formeel alleen aanvragen van hele opleidingen te mogen beoordelen, maar gaf tegelijkertijd aan dat ze enkele aanvragen van ‘tracks’ graag had ingewilligd.

HOP/XB


Hieronder de gehonoreerde en de afgewezen voorstellen:

Selectieve toelating
De commissie adviseert de volgende opleidingen aan te wijzen als
experimenten voor selectie van studenten en te subsidiëren (tenzij
anders aangegeven):

Universiteit Maastricht
- Graduate entry programma geneeskunde (274.000 euro)
- University College Maastricht (238.000 euro)
- Masteropleiding rechtsgeleerdheid (234.742 euro)

Universiteit Utrecht
- University College Utrecht en Roosevelt Academy (110.000 euro)
- Bestuurs - en Organisatiewetenschap (122.500 euro)

Rijksuniversiteit Groningen
- Masteropleiding Wiskunde
- Masteropleiding Natuurwetenschappen
(subsidie voor beide opleidingen alleen voor verder ontwikkelen van
de selectieprocedure: in totaal 222.354 euro)

Universiteit van Tilburg
- Bestuurskunde (180.000)

Universiteit Leiden
- Geschiedenis
- Psychologie
- Letteren (Duits, Frans en Italiaans) (totaalbedrag subsidie:
613.200 euro)

Erasmus Universiteit Rotterdam
- International Business Administration (geen subsidie)

Hogeschool INHOLLAND
- Lerarenopleiding basisonderwijs (120.000 euro)

AFWIJZINGEN:
Universiteit Maastricht voor selectie PGO
Universiteit van Amsterdam: interdisciplinair Honours Programma
Universiteit Leiden: Rechten
Hogeschool Inholland mbt opleiding Verpleegkunde
Hogeschool van Utrecht mbt selectie voor opleiding Gezondheidszorg
Hogeschool Zuyd mbt opleiding Hoge Hotelschool Maastricht

2. Collegegeldverhoging
De commissie adviseert de volgende opleiding aan te wijzen als
experiment voor collegegeldverhoging en te subsidiëren:

Vrije Universiteit Amsterdam
- Masteropleiding Social Psychology (subsidie nog niet vastgesteld)

Hotelschool Den Haag
- Hotelmanagement (225.000 euro)

AFWIJZING:
Avans hogeschool mbt. duale ict-opleidingen (hoog collegegeld bij
duaal al toegestaan)

3. Selectie en collegegeldverhoging
De commissie adviseert de volgende opleidingen aan te wijzen als
experimenten voor selectie en collegegeldverhoging en te subsidiëren
(tenzij anders aangegeven):

Hogeschool INHOLLAND
- Management, Economie en Recht (125.000 euro)

Hogeschool Zuyd
- Fysiotherapie (242.000 euro)
- Logopedie (170.000 euro)

Internationale hogeschool Breda (NHTV)
- Media en Entertainment Management (140.000 euro)

AFWIJZING:
3TU University College (niet voldoende uitgewerkt)

4. Flexibele toelating
De commissie adviseert bij de volgende instellingen opleidingen aan
te wijzen als experimenten voor flexibele toelating en te
subsidiëren:

Hogeschool Windesheim
- Opleidingen die vallen onder de domeinen sociale studies en
techniek (132.000 euro)

Fontys hogescholen
- Opleidingen zijn in dit voorstel nog niet nader bepaald; het te
ontwikkelen instrument is toepasbaar voor verschillende opleidingen.
(296.000 euro)

AFWIJZINGEN

afkeuring flexibele toelating hebben geen betrekking op
toelatingstests die tot doel hebben een instroomniveau aan te tonen
dat gelijkwaardig is aan de wettelijke instroomeisen. Dit ging op
voor de volgende instellingen:

3TU
Universiteit van Amsterdam
Open Universiteit Nederland

Intercollege Business School
Hogeschool Zeeland
Saxion Hogescholen
Hogeschool Inholland
Hogeschool Zuyd
Avans Hogeschool

Niet ontvankelijk:

Radboud Universiteit Nijmegen: onderzoek naar voorspellende kracht
centraal schriftelijk eindexamen.

Radboud Universiteit Nijmegen: onderzoek naar kennis studenten op
gebied van ICT kennis en vaardigheden.

Universiteit Utrecht: honours minor programma. Hoeft geen toestemming
voor te worden gevraagd

Erasmus Universiteit Rotterdam: aanvraag voor flexibele toelating in
masterfase. Commissie Korthals gaat alleen over flexibele toelating
in de bachelorfase.

TU Delft en Haagse Hogeschool: premasterfase (schakelklassen) vallen
buiten taakopdracht commissie.

Hogeschool Inholland: onderzoek naar signaleren van talent in eerste
jaar. Is al toegestaan

Hogeschool Zuyd: over maatwerkpakketten in de zorgopleidingen. Valt
buiten taakopdracht commissie.

Hogeschool Zuyd: selectie toneelacademie Maastricht: aanvraag voor
ontwikkeling ordeningssysteem selectie. Valt buiten taakopdracht.

De opleiding psychologie zal volgend jaar niet meer dan 500 eerstejaars kennen. Dit jaar waren er maar liefst 750 nieuwe studenten. Vooral het feit dat Rotterdam, Leiden en de VU vorig jaar een de numerus fixus instelde zorgde voor de grote aanwas in Utrecht. In overleg met de andere psychologie-opleidingen in het land is nu besloten dat alle universiteiten met uitzondering van Maastricht een numerus fixus gaan hanteren. De totale capaciteit voor de populaire studierichting in Nederland is volgend jaar even groot als het aantal inschrijvingen voor dit jaar, zo’n 4000 studenten.

Biomedische wetenschappen krijgt een numerus fixus van 300 studenten. Dit jaar kende de opleiding al 280 studenten. Aan het begin van het jaar verlieten bovendien nog eens naar schatting 70 studenten de Utrechtse Universiteit toen bleek dat ze door de capaciteitsproblemen hun onderwijsprogramma bij de faculteit biologie moesten volgen.

Uitgelote geneeskundestudenten vormen elk jaar een aanzienlijk deel van de eerstejaars biomedische wetenschappen. Door de regeling dat aankomende studenten maar één fixus-opleiding mogen opgeven bestaat het risico dat sommige van deze studenten niet langer bij biomedische wetenschappen terechtkomen. De opleiding denkt echter dat goede voorlichting het risico van dalende studentenaantallen kan voorkomen. Na de lotingsronde van geneeskunde kunnen studenten zich immers gewoon inschrijven voor fixus-opleidingen die nog niet vol zitten.

XB

Grijp heeft de Fondsprijs voor Taal, Literatuur en Cultuur van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde gekregen voor zijn gehele oeuvre.
Bij het grote publiek is hij vooral bekend als redacteur van het in 2001 verschenen boek 'Een muziekgeschiedenis der Nederlanden'. Ook als artistiek leider en luitspeler van het muziekgezelschap Camerata Trajectina, gepecialiseerd in Nederlandse muziek van Middeleeuwen tot Gouden Eeuw, heeft Grijp bekendheid verworven. Grijp heeft langs die weg de resultaten van zijn onderzoek in meer dan een dozijn CD's hoorbaar gemaakt.

Hij studeerde muziekwetenschap in Utrecht en luit aan het Conservatorium van Den Haag. Behalve als hoogleraar 'Nederlandse liedcultuur' in Utrecht is Louis Grijp nog verbonden aan het Meertens Instituut.

Grijp bestudeert het Nederlandse lied van Hadewijch tot Hazes (zoals de titel van zijn oratie luidde). Met zijn onderzoek naar het kinderlied, de boerenrock, naar psalmen en geuzeliederen, smartlappen en nationale hymnen of naar madrigalen en straatliedjes beweegt Grijp zich, aldus de Vlaamse jury, op het snijvlak van literatuurgeschiedenis, muziekgeschiedenis en etnologie.

AH

Tijdens de jaarlijkse wedstrijd op het Eemskanaal ten noorden van Groningen was Nederlands skiffkampioen Hamburger oppermachtig. Alleen Rom Colthoff, reserveroeier van de Holland Acht tijdens de laatste Olympische Spelen, wist in het spoor te blijven.

In de twee zonder eindigde Orca-roeier Geert Cirkel samen met Amsterdammer Matthijs Vellenga met bijna een minuut voorsprong als winnaar. Cirkel zette vorige jaar een streep onder zijn topsportambities, maar laat nog steeds zien een van de beste Nederlandse roeiers te zijn.
Triton-roeiers Sjoerd Hagedoorn en Evert Leemreis eindigden in dit veld op de tweede plaats.

XB

In de finale die vanavond via internet wordt gespeeld doen 28 teams mee.
Het Utrechtse team dat bestaat uit Jan Willem de Jong, Wilfred de Graaf en Wouter Beugeling speelt vanuit de studentenkamer van Jan Willem de Jong op de Warande in Zeist.

Nog twee andere Utrechtse studenten zijn deelnemer aan de quiz die wordt georganiseerd door de samenwerkende bureaus Studium Generale en NWO. Natuurkundestudent Geert Scholma maakt deel uit van het team ‘UU-UvA-UT-mix’ dat in de voorronde twee weken terug tiende werd. Ook in ‘Lekker (en) belangrijk’ zit een Utrechtse deelnemer.

Opvallend is dat Utrecht na de plaatselijke universiteit de meeste deelnemers leverde voor de voorronde in Eindhoven (39). Wat dat betreft zijn de vijf finaleplaatsen teleurstellend. De gemiddelde score van de Utrechtse deelnemers leverde de UU een tiende plaats op tussen twintig hogescholen en universiteiten.

De waarde van de voorronde mag volgens finaledeelnemer De Jong echter in twijfel worden getrokken. Alle vragen kwamen uit vorige edities van de echte wetenschapsquiz. Deze staan op internet en waren door sommige teams gebruikt als oefenmateriaal.

XB

Zie verder:
http://www.nationalewetenschapsquizstudent.nl

In het nieuwe centrum gaan vier universiteiten en twee instituten gezamenlijk onderzoek doen naar de ontwikkeling van ecosystemen in heden en verleden. Op basis van gegevens uit het verre verleden hopen de onderzoekers onder meer zicht te krijgen op het te verwachten effect van de huidige klimaatverandering op de biodiversiteit op aarde.

Vanuit Utrecht maken de faculteiten Geowetenschappen en Biologie deel uit van het centrum. Andere deelnemers zijn het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, het Nederlands Instituut voor Ecologie en de universiteiten van Wageningen, Nijmegen en Amsterdam (VU). Het centrum gaat vijftig tot tachtig promovendi opleiden.

Om het samenwerkingsverband een vliegende start te bezorgen heeft NWO een zogeheten centrumsubsidie ter beschikking gesteld van acht miljoen gulden. Dit nieuwe type subsidie is bedoeld om sterke landelijke consortia te creëren, zo mogelijk rond één centraal onderzoeksthema. Voorwaarde voor de subsidie is dat de deelnemers het bedrag 'matchen'. In totaal kan het Darwin Centrum daarom tot 2011 beschikken over zesten miljoen euro.

Naast onderzoek gaat ook educatie een belangrijke rol in het centrum spelen. Er zijn al afspraken gemaakt met de natuurhistorische musea in Nederland om de publieksvoorlichting over het Systeem Aarde een stimulans te geven. De officiële opening vindt - waarschijnlijk in aanwezigheid van staatssecretaris Rutte - plaats op 14 december.

EH