Zoals al voor de zomer bekend werd gemaakt, komt er vanaf 2005 een strikte scheiding tussen beleidsvoorbereidende en uitvoerende onderdelen. Eén van de regelmatig terugkerende klachten over de bestuursdienst was dat die twee aspecten bij een aantal onderdelen zozeer door elkaar liepen dat noch sprake was van beleidsvisie noch van efficiency. Op het terrein van de universitaire huisvesting werd daarom al eerder gekozen voor opsplitsing van de vroegere dienst in een kleine stafafdeling en een dienst Bouw voor nieuwbouwprojecten, renovaties en omvangrijke verbouwingen. Eenzelfde scheiding wordt nu op alle terreinen van de bestuursdienst doorgevoerd.

De huidige wirwar van diensten en centra met zijn zestien directeuren wordt al in 2005 vervangen door een nieuwe, strakke structuur. De beleidsondersteuning aan het college van bestuur komt te liggen bij vier directies. Naast huisvesting en de nieuwe directie kerntaken, waaronder onderwijs, onderzoek, studenten- en personeelszaken en communicatie vallen, krijgen ook informatietechnologie en financiën als voornaamste zorgenkinderen van het college een eigen directie. In de vier directies samen komen rond tachtig mensen te werken.

Voor de uitvoerende taken worden naast het al bestaande administratief dienstencentrum ADC vijf nieuwe dienstencentra in het leven geroepen, te weten studenten, personeel, communicatie, Bouw en ICT applicaties. Een groot aantal bestaande onderdelen zoals Bureau Buitenland, de arbo- en milieudienst, het Ublad en de culturele centra Parnassos en de Uitwijk verliezen volgens de plannen hun huidige, min of meer zelfstandige status en worden organisatorisch ondergebracht in één van de nieuwe centra. Ook het FBU wordt een dienstencentrum.

Opvallend in het plan is de komst van één algemeen directeur voor de hele bestuursdienst. Volgens coördinerend directeur Erwin Vermeulen die het plan voor het college van bestuur schreef, betekent dat echter geen terugkeer naar de vroegere functie van secretaris van de universiteit. "Deze directeur gaat alleen over de vier directies en niet over de dienstencentra. Eén van zijn hoofdtaken wordt de coördinatie van het overleg met de faculteitsdirecteuren over de ondersteuning."

Hoofddoel van de reorganisatie van de UBD is het realiseren van een besparing van ongeveer 7,5 miljoen euro op een budget van bijna 45 miljoen. Volgens Vermeulen kan het grootste deel van die besparing worden bereikt door te snijden in andere dan personele kosten. De gevolgen van die ingreep zullen later dit jaar duidelijk worden.

Desondanks moet ook het personeel fors inleveren. Uit het plan blijkt dat van de huidige 287 volledige personeelsplaatsen er in 2008 ruim dertig moeten zijn verdwenen. Hoewel Vermeulen zegt te streven naar andere oplossingen, sluit hij gedwongen ontslagen niet uit. Dit najaar wordt het plan voorgelegd aan de dienstraad, de vakbonden in het Lokaal Overleg en de Universiteitsraad. Gehoopt wordt dat het in november kan worden vastgesteld, waarna meteen met de uitvoering zal worden begonnen.

EH

XB

Snelle hbo'ers

Graaicultuur

Minister Van der Hoeven laat de landsadvocaat uitzoeken of haar topambtenaren strafbare feiten hebben gepleegd met de royale beloningen die zij zichzelf gaven. Ook moet de advocaat uitzoeken welk deel teruggevorderd kan worden. De advocaat is ingezet nadat bleek dat de klachten over de 'graaicultuur' op het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen juist waren. De ambtelijke top heeft zichzelf de afgelopen jaren verrijkt met onterechte bonussen en te hoge loonschalen, zo blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer. De ambtelijke top van OCW heeft de laatste jaren voor in totaal 1,4 miljoen euro aan bonussen en extra's ontvangen. Enige voorbeelden: ambtenaren kregen al bij aanvang van hun werkzaamheden toelages voor uitstekend functioneren, eenmalige extra's van 500 euro werden meer dan twintig keer ten onrechte toegekend. Daarnaast werd nog een keer een onterechte bonus uitgekeerd van 17.500 euro, en één van ruim 9300 euro.

Buitenhofcolumnist

Universiteitshoogleraar Herman Philipse zal aanstaande zondag zijn debuut maken als columnist in het televisie-programma Buitenhof. Philipse gaat in het zondagse discussieprogramma eens in de twee weken commentaar geven op politieke gebeurtenissen. De Utrechtse filosoof, die vorig jaar opzien baarde met twee opinieartikelen in NRC Handelsblad over het allochtonenvraagstuk, volgt in Buitenhof Paul Cliteur op. Eerder dit jaar besloot deze zich vanwege het naar zijn mening door bedreigingen en agressie verziekte debatklimaat in ons land uit de publicitaire schijnwerpers terug te trekken. Met Philipse krijgt het columnistenpanel in Buitenhof een volledig Utrechts karakter. De andere Buitenhof-columnist is ABC-hoogleraar Ronald Plasterk.

Niet mooi

De nieuwe bieb is prachtig! Dat was de stelling op Ublad Online van de afgelopen week. Helaas voor de architect en voor de baas van de bieb is het gros van de site-bezoekers het niet eens met de stelling. 393 zeggen nee, 93 stuks zegt ja. De nieuwe stelling waar we jullie mening graag over horen is: 'Dertigjarigen zijn te oud om te studeren!'.

Een uur te laat door het spoeddebat over de vermeende misstanden op haar ministerie, arriveerde de montere bewindsvrouwe Van den Hoeven dinsdagavond in het zaaltje aan de Oude Gracht dat door de jongerenorgansiatie van het CDA was afgehuurd voor 'het onderwijsdebat'.

Bij voorbaat excuseerde zij zich ervoor dat ze niet vooruit kon lopen op de plannen die portefeuillehouder Rutte op prinsjesdag bekend zal maken. Om vervolgens onvermurwbaar te blijven in de discussie met studenten die vrijwel in zijn geheel draaide om het al bekende voornemen om het collegegeld na vijf jaar flink te verhogen.

"Het studentenleven staat op geen enkele manier onder druk", riposteerde Van den Hoeven op de veelgehoorde klacht uit haar jonge achterban dat studeren meer is dan ijverig punten halen en dat studenten zich ook buiten hun studie om moeten kunnen ontwikkelen. "Ik dacht dat wij bij het CDA er zo voor waren dat mensen actief worden in de maatschappij", wierp CDjA-voorzitter Ronald van Bruchem haar voor de voeten.

Bij Van den Hoeven kon het er allemaal niet in. "Kom nou, als je 36 uur studeert, en sommigen halen dat aantal uren niet eens, zou je dan niet ook actief lid van een vereniging of andere organisatie kunnen zijn?" Bruchem besloot: "Als u nu zorgt dat wij het kunnen betalen om 36 uur te studeren, en daar geen baantje bij hoeven te nemen, dan zult u ons niet meer horen."

Van den Hoeven verwees de studenten wel naar het soepelere leensysteem dat eraan zit te komen. Bovendien suggereerde ze dat het bedrag van 6500 euro waarvan wordt aangenomen dat studenten dat na vijf jaar zullen moeten gaan betalen aan de hoge kant is.

Maar de boodschap was duidelijk. Vijf jaar studeren moet genoeg zijn. "En van mij mogen studenten in die vijf jaar van alles doen, hun eigen keuzes maken. Maar kom na die tijd niet bij de overheid aankloppen dat je je studie niet afhebt. Dat is dan je eigen verantwoordelijkheid."

xb

Dinsdag 21 september is het Prinsjesdag. De gehele uitzending hierover is van begin tot eind te zien in De Uitwijk in De Uithof

Thijs den Otter, HOP

"Na telkens nieuwe bezuinigingsronden is de bodem nu echt bereikt. We zijn er zelfs al een beetje doorheen gezakt. De totale reserves (eigen vermogen) van 2,3 miljard euro zijn op dit moment ongeveer gelijk aan de helft van het jaarbudget (4,8 miljard euro) en dat is veel te weinig." Om de ernst van de zaak te onderstrepen, wijst d'Hondt er op dat behalve de drie technische universiteiten ook de Universiteit Maastricht en de Universiteit van Tilburg rood dreigen te staan. "En met Wageningen gaat het ook niet goed."

De afgelopen jaren valt het bedrag dat universiteiten per student krijgen steeds lager uit. Tot 2007 zal dit met nog eens enkele procenten omlaag gaan. Intussen worden er wel steeds hogere eisen gesteld aan de onderwijskwaliteit. Dat kost geld, verzekert d'Hondt, en veel bezuinigingsmogelijkheden zijn er niet. Twintig procent van het universitaire budget gaat op aan materiële zaken, maar daar valt weinig te halen. Nu al kampen de instellingen met een exploitatietekort van ongeveer een half miljard euro. De gebouwen werden halverwege de jaren negentig weliswaar overgedragen aan de universiteiten, maar zonder vergoeding voor onderhoud en andere terugkerende kosten. D'Hondt: "We hebben er nu veertig miljoen euro extra voor gekregen, maar dat is lang niet genoeg."

Wat rest is de mogelijkheid om te besparen op het personeel, waar tachtig procent van het universitaire budget naar toe gaat. "En dus zullen er steeds meer mensen uitgaan", verwacht d'Hondt. "Eerst bij de ondersteunende diensten, daarna ook bij het wetenschappelijk personeel. Je ontkomt er niet aan, ook al staat het haaks op de ambities met de kenniseconomie."

Ook de kwaliteit van het onderzoek staat onder druk. De reputatie die Nederland op onderzoeksgebied heeft, is volgens d'Hondt vooral te danken aan investeringen in het verleden. "Het vergt natuurlijk heel wat geld en tijd om een onderzoeksgroep succesvol te maken. Die goede rankings van wetenschappelijke publicaties en octrooien hebben we goeddeels te danken aan onderzoek dat tien jaar geleden is opgestart."

"Van de 700 miljoen euro extra die in het regeerakkoord zijn uitgetrokken voor innovatie en de kenniseconomie gaat eigenlijk niets naar de universiteiten, en de prestaties van het Innovatieplatform zijn bleek", verzucht d'Hondt. "Door de bezuinigingsdrang van het kabinet ontstaat er een gevoel van wantrouwen bij de wetenschap en steekt het cynisme de kop op. Als je de kenniseconomie serieus zegt te nemen, moet je laten zien dat je durft te investeren, financieringstekort of niet. Dat betaalt zich uiteindelijk terug."

De eerste zorg van de VSNU voor de korte termijn is dat er in elk geval niet nog meer bezuinigd gaat worden. Maar of dat gaat lukken is zeer de vraag, want staatssecretaris Rutte heeft maatregelen in petto die 'budgetneutraal' zouden zijn, maar die de universiteiten waarschijnlijk toch veel geld gaan kosten. Het niet langer bekostigen van dertigplussers en niet-EU-studenten baart d'Hondt het meest zorgen. "Deze studenten zouden een kostendekkend collegegeld moeten gaan betalen, wat neerkomt op een slordige 15.000 euro. Veel mensen kunnen dat niet betalen en het is maar zeer de vraag of het bedrijfsleven zo'n bedrag wil neerleggen om een medewerker te scholen. Dan raken wij deze studenten kwijt."

Over het schrappen van bekostiging voor niet EU-studenten is d'Hondt nog slechter te spreken. "We krijgen van buiten de EU vaak toptalenten. Die volgen bijna altijd een onderzoeksmaster en gaan aansluitend vaak op voor promotie. Van die mensen blijft zeventig procent hier werken, en de rest is voor altijd ambassadeur van de Nederlandse kenniseconomie. Daar bezuinig je niet op. Dan kun je wel extra beurzen aankondigen, maar daarmee kun je ze lang niet allemaal aan een beurs helpen."

Philipse gaat in het zondagse discussieprogramma eens in de twee weken commentaar geven op politieke gebeurtenissen. De Utrechtse filosoof, die vorig jaar opzien baarde met twee opinieartikelen in NRC Handelsblad over het allochtonenvraagstuk, volgt in Buitenhof de Leidse hoogleraar Paul Cliteur op.

Eerder dit jaar besloot Cliteur zich vanwege het naar zijn mening door bedreigingen en agressie verziekte debatklimaat in ons land uit de publicitaire schijnwerpers terug te trekken. Met Philipse krijgt het columnistenpanel in Buitenhof een volledig Utrechts karakter. De andere Buitenhof-columnist is ABC-hoogleraar Ronald Plasterk.

EH

De organisatie stelt naar aanleiding van een onderzoek onder buitenlandse studenten dat studenten vaak in een zeer laat stadium, soms pas een of twee weken voor vertrek, op de hoogte worden gesteld van de details van hun toekomstige kamer. In enkele gevallen bereikt de student de informatie in het geheel niet. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat zo’n 35 procent van de studenten hun kamer te duur vindt. De USF pleit er daarom voor dat betrokken partijen meer moeite zullen doen om de prijs te drukken.

xb

Zoals in juni al op een personeelsbijeenkomst werd meegedeeld, wordt de huidige wirwar van ondersteunende diensten en centra in 2005 vervangen door een nieuwe, strakke structuur. De beleidsondersteuning aan het college van bestuur komt te liggen bij vier directies op de terreinen huisvesting & faciliteiten, informatietechnologie, financiën & administraties en kerntaken, waaronder onderwijs, onderzoek, personeels- en studentenzaken en communicatie vallen.

Voor de uitvoerende taken worden naast het al bestaande administratief dienstencentrum vier nieuwe dienstencentra in het leven geroepen, te weten studenten, personeel, communicatie en ICT applicaties. Tal van bestaande onderdelen zoals Bureau Buitenland, de arbo- en milieudienst, het Ublad en de culturele centra Parnassos en de Uitwijk verliezen volgens de plannen hun huidige min of meer zelfstandige status en worden organisatorisch ondergebracht in een van deze centra.

Hoofddoel van de reorganisatie van de UBD is het realiseren van een besparing van ongeveer 7,5 miljoen euro op een budget van bijna 45 miljoen. Volgens Vermeulen kan het grootste deel van die besparing worden bereikt door te snijden in andere dan personele kosten. De gevolgen van die ingreep zullen later dit jaar duidelijk worden.

Desondanks moet ook het personeel fors inleveren. Uit het plan blijkt dat van de huidige 287 volledige personeelsplaatsen er uiterlijk in 2008 ruim dertig moeten zijn verdwenen. Hoewel coördinerend directeur Erwin Vermeulen zegt te streven naar andere oplossingen, sluit hij gedwongen ontslagen niet uit. Dit najaar wordt het plan voorgelegd aan de dienstraad, de vakbonden in het Lokaal Overleg en de Universiteitsraad. Gehoopt wordt dat het in november kan worden vastgesteld, waarna meteen met de uitvoering zal worden begonnen.

EH

Het proefschrift van Alex Heikens is de eerste studie die bevestigt dat van extreem zure kratermeren een schadelijke invloed uitgaat. Twaalf procent van alle vulkanen op aarde heeft een extreem zuur kratermeer. Een zuur kratermeer ontstaat doordat bij vulkanische activiteit zure gassen vrijkomen.

In sommige gevallen leidt dat tot een zuurgraad die grofweg honderd keer zo hoog is als die van de maaginhoud van een mens. Door die hoge zuurgraad worden gesteentes in de vulkaan opgelost, wat leidt tot te hoge concentraties van elementen als aluminium en fluoride in het water.

Alex Heikens, die op 16 september op zijn onderzoek promoveert, heeft de risico’s onderzocht van water afkomstig uit een extreem zuur kratermeer in Ambagus op Oost Java. De gevolgen voor de bevolking zijn verreikend. De rijstproductie ligt door het verontreinigde irrigatiewater zo goed als stil en de verbouw van maïs is helemaal niet meer mogelijk. Bovendien lijdt het overgrote deel van de 100.000 inwoners van Ambagus aan ernstige aandoeningen van het gebit door te hoge concentraties fluoride in het water.

Het gevaar dat een deel van de verontreiniging in de voedselketen terechtkomt lijkt te verwaarlozen. Cynisch genoeg is de productie van gewassen met verhoogde concentraties van elementen immers al sterk gedaald. Volgens Alex Heikens is die afname van de voedselproductie het grootste probleem voor de bevolking. De ondervoeding neemt toe en het inkomen gaat achteruit, waardoor de levensomstandigheden in het geheel verslechteren.

Er is maar één duurzame oplossing voor het probleem. Dat is vervuiling van het irrigatiewater voorkomen door de waterstroom uit het kratermeer naar de rivieren tegen te gaan. Zo zou een bassin achter het kratermeer het verontreinigde water via een apart kanaal rechtstreeks in zee kunnen lozen.

LA

Als staatssecretaris Rutte zijn zin krijgt, ontvangt iedere hbo-student in de toekomst voor acht halve jaren leerrechten waarmee hij zijn opleiding kan afronden. Lukt het de hbo-student om de opleiding in drie jaar af te ronden, dan houdt hij tijd over om zijn resterende 'leerrechten' elders te verzilveren, bevestigt het Ministerie van OCW.

Lange tijd leek het er op dat snelle hbo-studenten niet voor hun ijver zouden worden beloond. Volgens de Haagse redenatie is de hbo-bachelor een afgeronde opleiding en bekostigt OCW geen tweede studies, uitzonderingen als de hbo-zorgmasters daargelaten. Het ministerie van Onderwijs bevestigt nu echter dat snelle hbo-ers hun wo-master wel bekostigd krijgen. Tragere hbo-studenten die een wo-masteropleiding willen volgen, moeten het hoge instellingscollegegeld uit eigen zak betalen.

HOP, Thijs den Otter