Verbeek (59) dankt de benoeming aan zijn jarenlange onderzoek naar de relatie tussen de Franse en de Nederlandse filosofie in de zeventiende eeuw. In 1988 verscheen van zijn hand het boek 'La quérelle d'Utrecht', waarin hij de achtergronden beschrijft van het hooglopende wijsgerige conflict tussen de Franse filosoof Descartes en de eerste Utrechtse rector-magnificus Voetius.

Vier jaar geleden ontving Verbeek, die op dit moment werkt aan een nieuwe uitgave van de correspondentie van Descartes, de Prix Descartes Huygens. Die Franse prijs is bedoeld om de Frans-Nederlandse wetenschappelijke samenwerking te bevorderen.

EH

De ranglijst is samengesteld door het gerenommeerde Britse Times Higher Education Supplement. Het is de eerste keer dat het blad de lijst heeft gemaakt. Op eenzame hoogte staat Harvard University.

De UU staat op de 120ste plaats in de wereldranglijst, en op de 41ste in de Europese ranglijst. Dat is een aanzienlijk lagere score dan op de zogeheten Shanghai-lijst, waarop Utrecht een zesde plaats in Europa inneemt en daarmee voor Nederland in koppositie ligt.

In de beoordeling weegt het onderlinge oordeel van dertienhonderd academici uit 88 landen het zwaarst. Het aantal citaten per medewerker, het aantal studenten per docent en de internationalisering van de instelling leveren de rest van de score op.

De Angelsaksische universiteiten eindigen het hoogst in de ranking. Vooral de Amerikanen doen het goed. In de top twintig staan maar vier universiteiten uit andere gebieden, waaronder drie Aziatische en de Zürichse universiteit.

Overigens laten de Katholieke Universiteit Leuven en de Vrije Universiteit Brussel de Erasmus Universiteit achter zich: ze pakken de 52ste en 54ste plek.

HOP/AH

Lijst van Nederlandse Universiteiten in THES:

64 (20 in Europa) Erasmus Universiteit Rotterdam
78 (24) TU Delft
83 (26) TU Eindhoven
98 (34) Universiteit van Amsterdam
120 (41) Universiteit Utrecht
123 (44) Univerisiteit Maastricht
131 (51) Universiteit Leiden
191 (84) Radboud Universiteit Nijmegen

Volgens Franken, die bekendheid kreeg als advocaat van Fortuyn-moordenaar Volkert van der G., blijven in de praktijk vormfouten vrijwel altijd zonder gevolgen. De hoogleraar strafrechtspraktijk aan het Willem Pompe Instituut meent dat de rechter een grote mate van vrijheid om te bepalen of, en zo ja wélk rechtsgevolg aan fouten van politie en justitie moet worden verbonden. Daardoor blijft de schending van de procesregels vaak zonder gevolg.

Aan de andere kant worden aan de raadsman steeds meer formele eisen gesteld. Verzoeken die de raadsman in het strafproces wil doen en verweren die hij wil voeren, worden in toenemende mate aan formele eisen onderworpen. Wordt er niet aan die voorwaarden voldaan, dan kan de rechter die verzoeken en verweren zondermeer terzijde leggen.

Volgens Franken impliceert deze situatie een te groot vertrouwen in de rechter en raadsman. Het ideaalbeeld van de nimmer falende rechter en de altijd kundige raadsman blijken in de praktijk om allerlei redenen vaak een illusie. Hij pleit daarom voor meer waarborgen.

Franken meent dat de trend die hij signaleert kan worden gezien als een symptoom van een verharding binnen strafrechtspleging.

XB

Volgende week een kort interview met Franken in het ublad.

Omwonenden van de Opaalweg en de Baden Powelweg hebben de afgelopen maanden actie gevoerd tegen de plannen. Zij hekelen de aantasting van het groen en vrezen een verloedering van de wijk. Het oorspronkelijke plan voor 220 studentenwoningen werd daarom dit najaar al afgezwakt.

In een commissievergadering van de gemeenteraad bleek dat de meeste politieke partijen akkoord gingen met tijdelijke studentenhuisvesting op de lokatie. De woningen blijven vijf jaar staan.

De ongeveer 70 woningen waarvoor in Tolsteeg geen plek is komen dit voorjaar naar alle waarschijnlijkheid op het IBB-complex te staan.

XB

In de kantine van het Langeveldgebouw zitten psychologiestudenten Naima El Hannouche en Susan Mohammadkhani. Gevraagd naar hun gevoelens over de gebeurtenissen van de afgelopen anderhalve week geven beide studenten toe dat er angst is. Naima: "Die eerste avond na de moord ging ik sporten. Ik moest terug in het donker, en dan denk je wel even: 'straks gaan ze de eerste de beste moslim afslachten'." Susan: "Ik ben geen gelovige moslim, bovendien niet Marokkaans of Turks maar Iraans, toch word ik door mijn uiterlijk meegetrokken in deze discussie."

Echt vervelende reacties hebben ze nog niet gekregen. Niet in hun thuisomgeving, niet op de universiteit. Met mede-studenten hebben ze in het geheel niet gesproken over de maatschappelijke tweespalt. Het zijn vooral de politieke uitspraken en de berichtgeving in de media die tot bezorgdheid leiden. Naima: "Die maken dat alle moslims zich verantwoordelijk moeten voelen voor de misdaad van een idioot. Zolang er geen normalisering in de politiek en in de media komt, kun je die ook niet verwachten bij burgers. Susan: "En dan speel je het extremisme in de kaart. Daar ben ik heel bang voor."

Vertegenwoordigers van studieverenigingen van opleidingen met relatief veel allochtone studenten zeggen weinig gemerkt te hebben van veranderde onderlinge verhoudingen. De gebeurtenissen van deze week brachten de studievereniging van rechten JSVU er wel toe te besluiten 'terrorisme' als onderwerp te nemen voor het eerstkomende symposium in maart. Preses Tom Dijkstra: "We waren op zoek naar een actueel onderwerp. Iedereen vond dit het onderwerp wat er op dit moment toe doet. Daar was geen discussie over."

Rechtenstudent en universiteitsraadslid Rachid Belhadi merkt eveneens weinig van discussies over de gebeurtenissen aan de universiteit. Ook Belhadi is bang voor geweldsescalatie en boos over het feit dat hij zich moet verantwoorden voor de acties van een paar gekken. Maar hij zegt blij te zijn aan een universiteit te studeren. "De meningen van de mensen zijn genuanceerd. Ze staan open voor anderen. Deze prettige omgeving zorgt ervoor dat ik zelf ook genuanceerd blijf."

Bij de Utrechtse opleiding Arabische, Nieuwperzische en Turkse talen werden de heftige discussies wel gevoerd. De opleiding kent veel moslimstudenten maar ook studenten afkomstig uit islamitische landen die kritisch staan tegenover het geloof. Dr. Nico Landman wijdde deze week een college aan de gevolgen van de moord van Van Gogh. Volgens Landman zijn er geen studenten die de daad goedpraten. Wel wordt er emotioneel gedebateerd over de vraag wat nu de politieke respons moet zijn en in hoeverre er sprake is van radicalisering.

"Maar onze opleiding heeft inmiddels veel ervaring met dit soort debatten. De hoofddoekjes, de interpretatie van de koran, dat waren natuurlijk al hot issues. We hebben samen een manier gevonden om over dit soort zaken te spreken. De nieuwe discussie verliep op dezelfde wijze. Misschien dat de bezorgdheid nu groter is, maar iedereen spreekt nog steeds frank en vrij. Men voelt zich in ieder geval niet ongemakkelijk hier aan de universiteit."

De Universiteit Utrecht zegt bij monde van woordvoerder Joop Kessels geen aanleiding te zien om bijzondere acties te ondernemen. De UU sluit zich daarmee aan bij de opstelling van de meeste andere universiteiten en hogescholen.

In de pers dook het bericht op dat moordverdachte Mohammed B. op de Hogeschool InHolland in Diemen had gestudeerd, maar de instelling is zich daar niet van bewust. "Wij kennen zijn achternaam niet eens, dus we kunnen dat niet nagaan", zegt een woordvoerder. Ook bij zijn mega-hogeschool zijn geen meldingen van problemen, noch plannen om op te roepen tot waakzaamheid. Wel gaat hij met de nieuwe lector voor publieke meningsvorming praten over het organiseren van debatten.

De Vrije Universiteit heeft maandagavond al een debat georganiseerd. Iedereen sprak zich daar eensgezind uit tegen de moord. Het bestuur van de VU riep per e-mail alle studenten op deel te nemen aan een manifestatie in het Oosterpark dinsdag op de dag van de crematie van Theo van Gogh. Onder de kop "Verbondenheid tussen West en Oost" schreven de islamitische organisatoren: "Deze bijeenkomst biedt niet alleen ruimte om de schok gezamenlijk te verwerken, maar ook om op te roepen waakzaam te zijn tegen extremisme en op te roepen tot tolerantie."

Uiteraard laten ook islamitische studentenorganisaties zich niet onbetuigd. De landelijke Studenten Unie Nederland (SUN) heeft op zijn website een oproep van derden geplaatst om uit protest tegen de moord op zoveel mogelijk websites in Nederland een tekst van Theo van Gogh of van een andere bedreigde publieke figuur, zoals Ayaan Hirsi Ali, te plaatsen. "Dat betekent niet het onderschrijven van de inhoud. Het is wel een signaal dat het recht op vrijheid van meningsuiting voor iedereen standvastig moet worden verdedigd." De Stichting Cosmicus, een landelijke organisatie voor islamitische studenten en alumni, heeft op haar website een pop up met een condoleance aan Theo van Gogh waarin de 'laffe en gruwelijke moord' wordt veroordeeld.

XB/JR/HOP

Meestal is een studievereniging die een kamer krijgt aangeboden daar blij mee. Zo niet Drift '66, de studievereniging van de opleiding fysische geografie die inmiddels is gefuseerd met aardwetenschappen. Van oudsher beschikte Drift '66, als studievereniging van de voormalige faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, over ruimte in het Van Unnikgebouw. Nu de studenten echter in het gebouw van Aardwetenschappen vertoeven, is dat wat onhandig. Vandaar dat men om een kamer in dat gebouw vroeg. Die wens werd ruimhartig gehonoreerd, maar tot verbazing van de leiding van de faculteit Geowetenschappen waren de fysisch geografen allesbehalve gelukkig met het aanbod.

Bij nader inzien is dat ook niet zo verwonderlijk, want de kamer ligt in het niet voor studenten toegankelijke deel van het gebouw en is dus alleen te gebruiken als kantoor. Drift '66 had liever ook een voor alle studenten toegankelijk front office gewild, maar dat vond de faculteitsleiding gezien de bestaande ruimtenood wat veel van het goede. Studievereniging UGV van aardwetenschappen beschikt immers - naast een eigen kantoor - al over een gezellige ruimte, waar het een komen en gaan is van studenten. Nu er sprake is van één opleiding, kon Drift daar toch makkelijk bij? Maar daarmee rekende men buiten de gevoeligheid van de studenten. Het kantoor van UGV is namelijk veel kleiner dan de kantoorruimte die Drift is aangeboden. Volgens het UGV-bestuur is er daarom in de openbaar toegankelijke UGV-kamer geen plaats voor Drift.

Volgens de studenten wil de faculteitsleiding met haar weigering om Drift een eigen front office te geven, een fusie tussen de twee verenigingen afdwingen, maar vice-decaan Van der Zwaan maakte in de faculteitsraad duidelijk dat daar wat hem betreft geen sprake van is. "Wij vinden dat de studieverenigingen zelf moeten besluiten hoe om te gaan met een eventuele fusie. Wij zitten alleen met een gebrek aan ruimte." Het bestuur heeft het gebouwbeheer van Aardwetenschappen gevraagd om met een oplossing te komen. In afwachting daarvan waren Drift en UGV niet bereid om hun visie op het conflict te geven.

EH

In mei volgend jaar kunnen zo'n 150 studenten hun intrek nemen in voormalige asielzoekerswoningen in de wijk Tolsteeg die daar vijf jaar zullen staan. De Utrechtse politieke partijen stemden deze week in met de plannen die door omwonenden heftig worden bekritiseerd.

Na de raadscommissie voor stedelijke ontwikkeling bleek echter dat een meerderheid binnen de gemeenteraad het belang van studentenwoningen boven het behoud van groen stelt. Alleen SP en Burger & Gemeenschap blijven gekant tegen de studentenwoningen. Leefbaar Utrecht is alleen tegen plaatsing van woningen aan de Opaalweg.

Informatiekundestudent en voorzitter van de Jonge Socialisten Wilco Bos is tevreden. "Utrecht wil zichzelf profileren als kennisstad. Daar horen studenten bij. En dus huisvesting voor studenten. We zitten tot 2009, wanneer de complexen in De Uithof en aan de Europalaan af zijn, met een tekort van 2000 kamers. Daarvoor moeten oplossingen komen. Dit is een belangrijke."

Woonwethouder Van Kleef zei tijdens de commissievergadering dat de twee huizenblokken die nu niet in de wijk Tolsteeg komen te staan naar het IBB-complex gaan. Volgens woordvoerder van de SSHU Smeets wordt inderdaad onderzocht of aan de Ina Boudier-Bakkerlaan ruimte is voor zo'n 70 kamers. Volgens haar is hierover echter nog geen beslissing genomen.

XB

Voor onderzoek in bijvoorbeeld de medische of technische wetenschappen kunnen universiteiten subsidie krijgen uit fondsen van NWO of de Europese Unie. Maar daarvoor moeten ze wel zelf geld bijpassen. Door dit systeem van matching houden de universiteiten steeds minder geld over voor onderzoek waarvoor ze geen specifieke subsidie krijgen. Volgens koepelorganisatie VSNU kan dit uiteindelijk ten koste gaan van onderzoek waarvan het maatschappelijk nut iets minder evident is. Met als mogelijk gevolg dat de vereiste link tussen universitair onderwijs en onderzoek op het spel komt te staan.

Eerder dit jaar verscheen al een rapport van de Adviesraad voor het wetenschaps- en technologiebeleid (AWT), waarin de omvang van de matching-problemen duidelijk werd. Daaruit bleek onder meer dat de Universiteit Twente maar liefst 71 procent van het vrij besteedbare onderzoeksgeld verstookt aan matching, de TU Eindhoven 46 procent, en de Universiteit Utrecht 33 procent. Maar in Den Haag bleef het stil. Reden voor CDA-kamerlid Joldersma om bij staatssecretaris Rutte te peilen "of hij nog in de ontkennende fase zit met dit probleem". Ze diende er een breed gesteunde motie bij in die Rutte oproept om te kijken of de matching-problemen te verlichten zijn. Het nogmaals agenderen van de matching is het resultaat van de VSNU-lobby. Daar is men dan ook redelijk tevreden met de motie. Maar voorlopig moet de VSNU het doen met de mededeling dat Rutte nog eens gaat praten met de betrokken partijen en dat hij nog eens goed naar het AWT-rapport zal kijken.

HOP

"We moeten van instellingen verlangen dat ze goed onderwijs geven. Niet dat ze dit soort complexe administraties zelf gaan voeren", aldus de bewindsman tijdens het begrotingsdebat van OCW. "Bovendien vraag ik me af of bepaalde zaken - denk aan de OV-studentenkaart - niet centraal geregeld moeten worden. Maar we kunnen er in het licht van het bekostigingsoverleg best eens over praten." Waarmee Rutte de motie voorzichtig van zich afschoof.

PvdA-onderwijswoordvoerder Tichelaar maakt overigens geen bezwaar tegen de afwachtende houding van het kabinet. "We zeggen ook niet dat de IB-Groep zijn werk niet goed doet, de laatste jaren zijn ze goed vooruit gegaan. Maar als we het hele bekostigingsstelsel gaan herzien, vindt de PvdA dat je ook moet nagaan of de studiefinanciering niet anders moet worden geregeld. Kan het niet, dan doen we het niet."

Samen met de LPF pleitten de sociaal-democraten ook voor verdere terugdringing van het aantal OCW-ambtenaren. Volgens de partijen kan het ministerie met de helft minder toe. Door verregaande autonomie voor onderwijsinstellingen in te voeren, kan het OCW verder als 'kerndepartement' dat zich alleen nog maar op hoofdzaken richt. Dat zou een hoop bureaucratie schelen. Maar minister Van der Hoeven ziet er weinig in. Die houdt vast aan de 'taakstelling' van het kabinet. Daarin is bepaald dat grofweg twintig procent van de ambtenaren verdwijnt. "Laten we dat nu eerst afwachten."

LPF-woordvoerster Kraneveldt vroeg de VVD om steun voor het voorstel. Die partij liet weten het idee niet onsympathiek te vinden, maar eerst de operatie van het kabinet af te willen wachten.

HOP

Zeki Arslan, onderwijsspecialist van stichting Forum: "Laaggeschoolde gastarbeiders radicaliseren niet. Die stellen niet eens eisen aan hun slaapplek of eten. Overal ter wereld zie je dat extremistische leiders goed geschoold zijn. Extremisme bestrijd je dus niet met betere scholing. Wat het hoger onderwijs kan doen, is alert zijn, debatten organiseren, analyses maken. We hebben nog steeds onvoldoende grip op de voedingsbodem van extremisme. We weten niet precies welke groepen er het meest ontvankelijk voor zijn. Ik geloof niet dat 'met elkaar praten' genoeg is om terrorisme te voorkomen, maar we hebben nog niet genoeg kennis om iets beters te verzinnen. Extremistische groepen zullen in de vijver van hoger opgeleide jongeren blijven vissen. Hoe zorg je dat ze in andere wateren terechtkomen?"

Jaap Dronkers, onderwijskundige en hoogleraar maatschappelijke ongelijkheid aan het European University Institute in Italië:

"De arbeidsmarkt voor migranten, ook van de tweede generatie, is helemaal niet zo open voor de beter geschoolden als veel neoklassiek geïnspireerde beleidsvoerders menen. Juist de beter geschoolde tweede generatie migrant wordt het sterkst geconfronteerd met belemmeringen in zijn of haar beroepsloopbaan. Deze belemmeringen kunnen op hun beurt de integratie en assimilatie van deze tweede generatie in gevaar brengen. Hun relatief hoge scholing heeft hun toekomstverwachtingen immers doen toenemen. En elke goed opgeleide politicoloog weet dat gefrustreerde hooggeschoolden het gevaarlijkst zijn: zij hebben meer hulpmiddelen om hun frustratie om te zetten in succesvolle actie dan hun laaggeschoolde lotgenoten."

René Appel, taal & minderhedendeskundige en schrijver:

"In Nederland krijgt het concept 'integratie' onevenredig veel aandacht. In Groot-Brittannië is er bijvoorbeeld geen discussie over integratie en inburgering. De meest voor de hand liggende verklaring voor de radicalisering is uiteraard dat het gaat om jongeren die enerzijds hun ouderlijk milieu zijn ontgroeid en anderzijds het gevoel, of de ervaring, hebben dat ze geen volwaardige kansen hebben in de maatschappij. In die spanning zoeken ze een 'derde weg', en dat is in dit geval een islamitisch-fundamentalistische sekte."

Uulkje de Jong, onderwijskundige van de Universiteit van Amsterdam:

"Het onderwijs moet zich de gebeurtenissen aantrekken. Tijdens hun opleiding moeten studenten niet alleen een specialisme verwerven. Ze moeten ook nadenken over hun eigen plek in de samenleving, gevoel voor verantwoordelijkheid krijgen, de juiste houding verwerven. Zij zijn tenslotte degenen die straks leiding zullen geven en tot de nieuwe elite behoren. Drie colleges geven over de samenleving is volgens mij niet voldoende. Zoiets kan beter een plek krijgen in de studieloopbaanbegeleiding."

HOP