‘Wil je serieus werk van je onderzoek maken, dan moet je op zoek naar geld’

Eindelijk volop tijd voor onderzoek. Dat is wat Bram Orobio de Castro betreft de grote winst van de VENI-subsidie. “Ik vind onderwijs leuk, maar ik heb indertijd voor Utrecht gekozen vanwege het fundamenteel onderzoek. Dat ik daar nu drie jaar volop de ruimte voor krijg, is een echte buitenkans.”

Het persbericht met de bekendmaking van de VENI-beurzen was nog geen week oud, of in Den Haag werd conrector Hans van Wieren doodgeschoten. “Tja”, zucht Bram de Castro, “mijn onderzoek is helaas hoogst actueel.” Agressief gedrag van jongeren en de vraag in hoeverre dat kan worden ingedamd door hen anders naar hun omgeving te leren kijken. Dat is het thema waarop de Utrechtse VENI-winnaar drie jaar geleden in Amsterdam promoveerde en dat hij met zijn subsidie verder wil onderzoeken.

“Dat sommige mensen zo agressief op hun omgeving reageren, komt omdat hun sociale waarneming ontregeld is”, aldus De Castro. “Daardoor ervaren zij gedrag van anderen heel snel als bedreigend. Als een ander iets zegt of doet, reageren zij meteen agressief, ook al is er van een kwade bedoeling bij die ander geen sprake. Gevolg is dat die op zijn beurt zelf ook boos wordt, wat door de agressieve jongeren weer wordt opgevat als een rechtvaardiging van hun eerste reactie: zie je wel dat ik bedreigd word. Zo ontstaat een vicieuze cirkel, waar ze niet meer uitkomen. In het kader van mijn promotieonderzoek heb ik dat mechanisme in kaart gebracht.”

Met zijn VENI-beurs wil De Castro een volgende stap zetten. “Ik wil nu gaan kijken op wat voor manier je dat agressieve gedrag kunt beïnvloeden. Dat ga ik onder meer doen door lastige jongens (want dat zijn het meestal) in tweetallen moeilijke opdrachten te laten uitvoeren. In beginsel is het fundamenteel onderzoek, bedoeld om meer te weten te komen over agressief gedrag, maar uiteraard hoop ik dat we er op basis van mijn bevindingen ook iets aan kunnen doen. Het zou mooi zijn als we die jongens kunnen leren om zich eerst af te vragen of de ander iets opzettelijk of per ongeluk deed, voordat ze erop slaan. In het buitenland blijkt zo’n strategie goed te werken, maar de Nederlandse overheid steekt liever miljoenen in stoeptegels met lieveheersbeestjes en in extra cellen dan in onderzoek naar effectieve interventies.”

Oefensessie

Met de VENI-subsidie wil De Castro een testleider voor de uit te voeren experimenten aanstellen en apparatuur aanschaffen om bij de onderzochte jongeren fysiologische metingen te verrichten, bijvoorbeeld naar hun hartslag en hun bloeddruk. Maar nog belangrijker vindt hij de mogelijkheid om met het geld onderwijstijd af te kopen: de grote aantallen studenten bij psychologie leggen immers veel druk op zijn onderzoektijd.

“Na mijn promotie kon ik in Utrecht een contract voor twee jaar krijgen met uitzicht op een vaste aanstelling als docent/onderzoeker, mits ik voldoende zou publiceren en mijn basiskwalificatie zou halen. Als ik dat vergelijk met de situatie van post-docs die zonder enige zekerheid van project naar project springen, was dat een riant aanbod. Maar het betekende wel dat ik net als mijn collega’s hier geacht werd om zestig procent van mijn tijd aan onderwijs te besteden. Op zich is dat geen probleem, want ik geef graag onderwijs. Dat hoort bij de universiteit en ik kan dan ook heel slecht tegen die klaagcultuur onder docenten over het grote aantal studenten. Het is alleen wel waar dat je daardoor niet veel tijd voor onderzoek overhoudt. Zeker in het begin, toen ik nog de ambitie had om alle studenten persoonlijk te kennen, had ik voor mijn onderwijs zelfs aan drie dagen niet genoeg. Wil je serieus werk van je onderzoek maken, dan moet je op zoek naar geld. Dat is je enige kans.”

Bijna een jaar geleden besloot Bram Orobio de Castro (“mijn familie woont al vijfhonderd jaar in Nederland, maar in Amsterdam kreeg ik nog regelmatig een uitnodiging voor een bijeenkomst van allochtonen”) mee te dingen naar een VENI-subsidie. Op 1 mei lag zijn voorstel bij NWO in Den Haag en toen begon een nerveuze periode van afwachten. “Je voorstel gaat om te beginnen naar een aantal reviewers, die bepalen of je doorgaat of niet. Midden in de zomer kreeg ik hun oordeel. Dat was positief en dat betekende dat ik in oktober naar Den Haag moest voor een gesprek met de selectiecommissie. Vooraf had de faculteit een oefensessie georganiseerd met een aantal hoogleraren, die mij alle denkbare vragen stelden. Dat bleek een schot in de roos, want alle vragen die ik in Den Haag kreeg, had ik in Utrecht ook al beantwoord. Ik zat mij echt te verkneukelen.”

De Castro verliet Den Haag met een goed gevoel. Terecht, zo bleek: met een subliem gevoel voor timing liet NWO hem precies één uur voor aanvang van de facultaire Kerstborrel per e-mail weten dat zijn aanvraag was gehonoreerd. De komende drie jaar zit de jonge onderzoeker dus op rozen, maar in die tijd moet hij het wel laten zien, beseft hij. “Dat voelt overigens absoluut niet aan als druk. Integendeel, ik mag nu drie jaar onderzoek gaan doen naar en onderwijs geven over dingen die mij echt interesseren. Geweldig toch?”

EH

Meer weten over de Utrechtse veni- en vici-laureaten? Zie www.ublad.uu.nl

De Utrechtse universiteit is pijnlijk verrast door de inmiddels gehonoreerde fixus-aanvraag van de drie instellingen. De toestroom van studenten stelt de Utrechtse psychologie-opleiding jaarlijks voor grote capaciteits- en personeelsproblemen. Dit jaar stonden ruim 600 nieuwkomers voor de deur. Door de lotingsprocedures die nu elders zullen plaatsvinden, ligt het gevaar van een nog grotere aanwas in Utrecht op de loer.

Directeur van de psychologie-opleiding prof.dr. Van Son vindt een Utrechtse fixus nu voor de hand liggen. "Dit is een extra argument, bovenop de goede argumenten die we al hadden." Volgens Van Son wordt het de opleiding vrijwel onmogelijk gemaakt deugdelijk onderwijs te verzorgen.

Vorig jaar werd een fixusaanvraag van de opleiding door het college van bestuur geweigerd. Psychologie kreeg wel toestemming voor een proef met een bindend studieadvies in het eerste jaar. Bovendien ging het universitair bestuur akkoord met een maatregel waarbij te late inschrijvers kunnen worden uitgesloten van deelname aan het onderwijs in het eerste semester.

Het college van bestuur heeft nog niet overlegd over de nieuwe situatie. Een woordvoerder van de Informatiebeheergroep waar fixus-aanvragen voor 1 december ingediend hadden moeten zijn, stelt dat de Universiteit Utrecht naar het ministerie zal moeten stappen wanneer het alsnog in september een fixus wil instellen.

XB

De bus die zich richt op personeel, is vooral bedoeld om actieve en latente werkzoekenden uit stad en regio erop te wijzen dat de universiteit behalve een plek voor onderwijs en onderzoek, ook een werkplek is.

Volgens het campagneteam van de universiteit kost de buscampagne veel minder dan advertenties in dagbladen. Ander voordeel is het effect dat passanten door de rijdende reclamezuil steeds opnieuw herinnerd worden aan de universiteit, zodat het 'merk UU' beter blijft hangen bij potentiële medewerkers en studenten.

De keuze om bussen alleen in Utrecht te laten rijden en niet in andere steden, heeft onder meer te maken met het feit dat een groot deel van de campagnedoelgroepen in stad en regio woont. Het voordeel van lijn 11 en 12 is dat deze bussen alleen op het Uithoftraject rijden. In andere steden kunnen bussen overal in de stad ingezet worden, wat - volgens het campagneteam - het effect van de advertentie niet ten goede komt.

AH

Hoe is de kwaliteit van onderwijsprogramma's? Berust de inzet van Blackboard op een visie of vooral op modegevoeligheid? Heeft de opleiding een bureau buitenland en draait dat fatsoenlijk? Het zijn de vragen die de vakbond gaat stellen aan de eigen achterban want geld om echte visitaties af te leggen heeft de LSVb natuurlijk niet. Op de website (www.lsvbi.nl) worden de 'best practices' vermeld. Dat moet leiden tot algemene richtlijnen waar de faculteitsraden en opleidingscommissies in het land hun voordeel mee kunnen doen.

Door kwaliteit via studenten te gaan meten, probeert de LSVb een grotere vinger in de pap te krijgen in de kwaliteitszorg. De echte vbi's als de Netherlands Quality Agency en de Dutch Validation Council zijn namelijk niet verplicht om bij de visitaties ook studenten te horen. Overigens is tijdelijk LSVb-voorzitter Jurjen van den Bergh wel te spreken over de bereidheid van deze vbi's om naar de studentenvakbond te luisteren.

HOP

Het University College Utrecht (UCU) viert komende week, van dinsdag 27 januari tot en met zaterdag 31 januari zijn eerste lustrum. Naast talloze festiviteiten als een symposium, feest en een optreden van de standup comedians van Boom Chicago organiseert UCU op zaterdag 31 januari een fancy fair op het terrein van het College. De opbrengsten van die dag gaan naar het 'Student Aid Fund' dat in het leven is geroepen voor die medestudent die het financieel niet redt.

Deze 'fundraising' staat los van de fondsenwerving van het College zelf. UCU blijft druk op zoek naar geldschieters die een volledige beurs van drie jaar willen bekostigen. Per student gaat het om een bedrag van ongeveer 20.000 euro.

Op dit moment staan er dertig studenten op de lijst van het 'Student Aid Fund'. Zij komen volgens hun tutoren in aanmerking voor financiële ondersteuning, zoals studieboeken. Onder deze studenten komen geen Nederlanders en Amerikanen voor. Een aantal van hen heeft al een beurs.

De lustrumcommissie heeft alvast duizend euro van haar budget in het fonds gestort. De bedoeling is dat het fonds na het lustrum blijft bestaan.

Meer weten: http://www.ucsa.nl/lustrum/index.htm
CN

De commissie, onder leiding van hoogleraar politieke economie van de rechten van de mens De Gaay Fortman, moet zowel een oordeel vellen over het gewraakte onderwijs als over de manier waarop de faculteit Sociale Wetenschappen de klacht van de studente heeft behandeld. Die klacht betrof de manier waarop een inmiddels gepensioneerde docent een omstreden rassentheorie van de Canadese psycholoog Philippe Rushton in een college evolutionaire psychologie aan de orde stelde. Volgens Inge Versteegt gebeurde dat op een veel te weinig kritische manier.
Omdat een discussie tussen de studente en de faculteit niets opleverde, wendde zij zich in december 2003 tot het college van bestuur. Mede als gevolg van publicaties in diverse kranten heeft het college nu besloten om de zaak door een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken. Naast De Gaay Fortman maken ook directeur Pilot van het Instituut voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Studievaardigheden IVLOS en oud KNAW-voorzitter en emeritus hoogleraar psychologie Drenth deel uit van de commissie. Het college van bestuur heeft De Gaay Fortman gevraagd om binnen twee maanden schriftelijk advies uit te brengen.

Zie voor meer informatie over de lopende discussie:

- het U-blad-archief (zoek op racisme en Versteegt)
- http://www.testresearch.nl/ (thema IQ en ras)
- http://www.cpa.ca/Psynopsis/petertxt.htm
- http://www.charlesdarwinresearch.org/

Aangeschoten studenten zijn nog altijd slimmer dan nuchtere Frans-Bauerfans, kunstenaars, bekende Nederlanders en vrouwen met grote borsten. Dat bleek vorige week tijdens de Nationale IQ-test van BNN.

De inname van pakweg tien pils per persoon veroorzaakte wel een zure lucht boven het vak met de studenten, en ging ook ten koste van hun cognitieve vermogens. Van tevoren hadden ze een gemiddelde score van 118 punten gehaald. Daarvan bleven er na het drinkgelag nog 112 over.

Toch hoefden de studenten alleen de schakers (119 punten) voor zich te dulden. Op de derde plaats, met 107 punten, eindigden de kunstenaars, gevolgd door de bekende Nederlanders (106), de fans van Frans Bauer (103) en vrouwen met grote borsten (98).

(zie 15-01-04)

Van Eijk studeerde in Utrecht sociale geografie. Hij was al algemeen bestuurslid van de studentenbond. Van Eijk is de opvolger van Merijn de Jong, de Utrechtse psychologie-studente die vorige week 'om privé-redenen' terugtrad. De nieuwe voorzitter werkte tot afgelopen zomer als reisleider in Midden-Amerika. Eerder was hij betrokken bij mensenrechtenprogramma’s en was hij actief binnen zijn studievereniging. De vrijgekomen positie in het LSVb-bestuur wordt ingenomen door de Utrechtse CKI-student Koen Geven.
De nieuwe ISO-voorzitter is VU-studente Liobe Kamminga, tot nu toe vice-voorzitter. Eerder haalde Kamminga haar propedeuse beleidswetenschappen in Nijmegen. Naast haar studie was ze junior beleidsmedewerker voor de gemeente Nijmegen. Annelien Stapel neemt Kamminga’s functie van vice-voorzitter over.

Mann is een vooraanstaande Deense wetenschapper in de proteomics; dit onderzoeksgebied — dat zich richt op de analyse van eiwitten — heeft zich mede dankzij hem de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Hij krijgt zijn eredoctoraat vanuit de faculteit Farmaceutische Wetenschappen. Prof.dr.A.J.R. Heck, ABC-hoogleraar en hoogleraar Biomoleculaire Massaspectrometrie,treedt op als erepromotor.
Lochman (Verenigde Staten) maakte naam met zijn onderzoek naar asociaal gedrag bij kinderen en jeugdigen, en met name met het ontwikkelen van programma's voor het afleren van dergelijk gedrag. Hij krijgt het eredoctoraat van Sociale Wetenschappen. Prof.dr. W. Koops, hoogleraar Ontwikkelingspsychologie en decaan van die faculteit,treedt op als erepromotor.
De twee wetenschappers ontvangen hun onderscheidingen tijdens de dies (verjaardag) van de UU op 26 maart in de Domkerk.
AH

De Veni- en Vici-subsidies vormen samen met de later dit jaar uit te reiken Vidi-beurzen de zogenoemde vernieuwingsimpuls nieuwe stijl. De drie subsidievormen hiervan zijn gericht op de vernieuwing van het wetenschappelijk onderzoek en zijn genoemd naar de beroemde uitspraak van Julius Caesar, 'Veni, vidi, vici', het 'ik kwam, ik zag, ik overwon’.

De Vici-subsidie is bestemd voor excellente, zeer ervaren onderzoekers die met succes een vernieuwende onderzoekslijn hebben ontwikkeld. De gehonoreerde wetenschappers behoren tot de beste tien procent van hun onderzoeksveld.

De Veni-kandidaten werden geselecteerd vanwege hun opvallend en origineel talent voor het doen van vernieuwend wetenschappelijk onderzoek.

Vici-toekenningen

Burgerschap in klassiek Athene
Prof. dr. J.H. (Josine) Blok (v) 09-06-1953, - Geschiedenis Burgerschap houdt in dat burgers juridische en politieke rechten bezitten. De onderzoekers willen het verband weten tussen deze rechten en de manier waarop de burgers een gemeenschap vormen. Zij analyseren deze relaties in de democratie van klassiek Athene (500-300 v.C.).

Kwantitatieve immunologie
Dr. R.J. (Rob) de Boer (m) 28-02-1958, - Theoretische Biologie.
Onderzoekers hebben het afweersysteem uiteengerafeld in talloze verschillende celtypes en moleculen. De complexe onderlinge samenhang van deze componenten wordt onderzocht door het immuunsysteem opnieuw 'op te bouwen' in wiskundige modellen. Dit leidt tot een nieuwe, kwantitatieve benadering van de immunologie.

Ratio of intuïtie rond sociale rechtvaardigheid
Prof. dr. K. (Kees) van den Bos (m) 27-05-1965, - Sociale en Organisatiepsychologie.
Hoe komen we tot het oordeel dat iets rechtvaardig of onrechtvaardig is? Doen we dat op een afgewogen, objectieve manier? Of veel meer op een intuïtieve, subjectieve wijze? Dit onderzoek gaat na wanneer mensen het een of het ander doen. De volledige titel van dit VICI-project luidt: 'On reasoning and having hunches about right and wrong: An integrative social psychological examination of rationalist and intuitionist models of social justice.'

Waarnemen met de tast
Dr. A.M.L. (Astrid) Kappers (v) 20-09-1959, - Fysica van de Mens.
Onze kennis over de tast staat nog in de kinderschoenen. De tast is niet alleen voor blinden maar voor iedereen belangrijk. We onderzoeken hoe je dingen kunt herkennen, bijvoorbeeld een sleutel in je zak en van elkaar kunt onderscheiden, bijvoorbeeld hout van steen en ijzer.

Zelfverdediging bij planten
Dr. ir. C.M.J. (Corné) Pieterse (m) 11-02-1964, - Fytopathologie.
Net als mensen kunnen planten zich verweren tegen schadelijke micro-organismen en insecten. Zieke plantendelen produceren alarmsignalen waardoor nog gezond weefsel in een verhoogde staat van paraatheid wordt gebracht. Dit onderzoek gaat na hoe zelfverdedigingssignalen in plantencellen met elkaar samenwerken om verdere plantschade te beperken.

Veni-toekenningen

Een nieuwe, supergevoelige stralingsdetector voor ruimte onderzoek
Dr. ir. J.J.A. (Jochem) Baselmans (m) 07-05-1974, Nationaal instituut voor ruimteonderzoek SRON
De geboorte van sterren, sterrenstelsels en planeten vindt plaats in relatief koude gaswolken in de ruimte. De onderzoekers gaan een nieuw type detector ontwikkelen die met maximale gevoeligheid de straling meet die wordt uitgezonden door dergelijke gaswolken.

Friese identiteit in de vroege Middeleeuwen tel. 6433
Dr. W.S. (Wolfert) van Egmond (m) 25-04-1970, - Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur
Hoe stelden de Friezen en hun buren tussen 600 en 1000 na Christus zich de Friese identiteit voor? Werd een dergelijke identiteit bewust geconstrueerd of gemanipuleerd? Deze vragen zullen worden onderzocht aan de hand van teksten uit deze periode.

Bloedvatvorming
Dr. M.E. (Marielle) van Gijn (v) 21-02-1970, NIOB-KNAW (Utrecht) - Ontwikkelingsbiologie
De vorming van nieuwe bloedvaten is een nog grotendeels onbekend proces. Dit onderzoek zal de rol van een specifieke familie van eiwitten bij bloedvatvorming in muizen bestuderen, zowel tijdens de embryonale ontwikkeling als tijdens de wondgenezing na een hartinfarct.

Bindingstheorie en moleculaire eigenschappen
Dr. R.W.A. (Remco) Havenith (m) 24-06-1971, - Theoretische Chemie
Een molecuul bestaat uit een aantal atomen die met bindingen aan elkaar zitten. De invloed van deze bindingen op de moleculaire eigenschappen kan met behulp van quantummechanische berekeningen bepaald worden. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van nieuwe methoden om deze moleculaire eigenschappen te berekenen. Hiermee kunnen ook nieuwe inzichten over de reactiviteit van moleculen ontstaan.

Symptomen van nomenschap
Dr. Ø. (Øystein) Nilsen (m) 29-03-1971, - Taalwetenschap
In grammaticale theorieën wordt de woordsoort 'nomen' gekarakteriseerd op basis van de soorten uitdrukkingen waarmee haar leden kunnen worden gecombineerd. De onderzoekers trachten deze symptomen van nomenschap te verklaren vanuit logische eigenschappen die enkel door de nomina worden gedeeld.

Agressief; hoe word je dat?
Dr. B. Orobio de Castro (m) 06-02-1970, - Ontwikkelingspsychologie
Agressieve kinderen interpreteren sociale situaties afwijkend. Zij zien vaker vijandigheid bij anderen, worden driftiger en voelen zich meer gerechtigd en genoodzaakt geweld te gebruiken. Behandelingen kunnen effectiever worden als wij ontdekken hoe deze afwijkingen ontstaan. Hiertoe wordt de ontwikkeling van sociale waarneming bij agressieve kinderen 2 jaar intensief gevolgd.

Zien wat je bestraalt
Dr. B.W. (Bas) Raaymakers (m) 21-01-1972, UMC Utrecht - Radiotherapie
Tijdens het bestralen van kankerpatiënten is de tumorlocatie niet exact bekend waardoor gezonde organen onnodig beschadigd worden. De onderzoekers gaan een MRI-versneller ontwikkelen waarmee de tumor wel tijdens de bestraling kan worden gelokaliseerd. Dit geeft een betere behandeling met minder bijwerkingen.

Onderzoeksresultaten voor individuele patiënten
Dr. M.M. (Maroeska) Rovers (v) 14-07-1973, UMC Utrecht - Julius Centrum
In wetenschappelijk onderzoek worden groepen patiënten met elkaar vergeleken. De doktor behandelt echter geen gemiddelde patiënt maar een individu. Dit onderzoek zal bestuderen hoe we in de toekomst uitspraken kunnen doen over de behandeling van individuele patiënten.

Afspraak is afspraak?
Dr. T. (Tim) Schwanen (m) 20-05-1977, - Geografie
Planning van activiteitenpatronen is complexer geworden, omdat mensen meer afspraken hebben en geconfronteerd worden met onzekerheden over de verwachte duur van verplaatsingen (o.a. door files) en activiteiten. Welke strategieën passen tweeverdieners toe om tijdsdruk en onzekerheden te verenigen en welke implicaties heeft dit voor hun bereikbaarheid?

Gereken aan gladde en gehoekte ruimtes
Dr. C. (Christian) Sevenheck (m) 15-11-1974,- Mathematisch Instituut
De onderzoekers bestuderen gladde en singuliere ruimten. Terwijl gladde ruimten het makkelijkst zijn om mee te rekenen, komen singuliere ruimten (dat wil zeggen ruimten met hoeken en scherpe randen) veel vaker voor. De resultaten van het onderzoek zullen onder andere kunnen worden toegepast in de theoretische natuurkunde.

EH