"Wij voelen ons belazerd door het UMC." Dat stelde zakenman L. Geeris dinsdag onomwonden tijdens een kort geding bij de rechtbank in Utrecht. Geeris dacht eigenaar te zijn geworden van de inmiddels roemruchte onderzoeksresultaten van het inmiddels stopgezette leveronderzoek van de Utrechtse hoogleraar J. van Hattum, maar hij ontdekte dat het Universitair Medisch Centrum zaken bleef doen met de vorige financier.

L2BH voelt zich als contractspartner genegeerd door het UMC. Het ziekenhuis voert volgens raadsman B. Tomlow tegen alle afspraken in besprekingen met het Amerikaanse bedrijf. En L2BH lijdt grote schade omdat het UMC "na een subjectief en vooringenomen onderzoek de reputatie van professor Van Hattum te grabbel heeft gegooid en het onderzoek zonder overleg heeft stopgezet".

L2BH eiste in kort geding een overzicht van alle contacten die er zijn geweest tussen de oorspronkelijke financier FCM en het UMC. Maar eigenlijk draaide het geding om het eigendom van de onderzoeksresultaten van Van Hattum. L2BH heeft groot vertrouwen in die experimentele methode om hepatitis-C te behandelen en wil er wereldwijd mee aan de slag.

"Er komt echter geen vervolgonderzoek", vertelde raadsman H. Knijff van het UMC. Knijff benadrukte dat het ziekenhuis in een sideletter bij het contract een voorbehoud heeft gemaakt, omdat niet duidelijk was of het Amerikaanse bedrijf, intellectueel eigenaar was gebleven van de onderzoeksresultaten. Volgens raadsman H. Knijff heeft het UMC dan ook het volste recht om dat in overleg uit te zoeken. Het UMC bood aan om de betalingen van L2BH terug te storten. Maar daar had dat bedrijf geen trek in.

De uitspraak is op 2 december.

@Auteur:Jurgen Swart

Toch weg

Stufi-motie

LSVb naar rechter

In de concurrentieslag om buitenlandse studenten en kenniswerkers moet Nederland de leges voor verblijfsvergunningen fors omlaag brengen en de procedures eenvoudiger en korter maken.

De universiteiten vinden dat Nederland buitenlands talent afschrikt, door de ellenlange procedures voor verblijfs- en werkvergunningen. Bovendien steeg de prijs voor tijdelijke verblijfsvergunningen in één jaar tijd van 56 euro naar 430 euro. Het zo broodnodige academisch talent zou daardoor op het idee kunnen komen om in plaats van Nederland 'dan maar Denemarken' te doen.

"Het Innovatieplatform pleit voor een drastische verlaging van de leges", zegt Douwe Breimer, rector van de Leidse universiteit en mede-opsteller van het advies. Hij denkt daarbij aan 'hooguit vijftig euro' voor een tijdelijke verblijfsvergunning. Met zo'n bedrag loopt Nederland weer in de pas met omringende landen.

Ook zou er één loket moeten komen voor alle documenten: visum (indien nodig), verblijfs- en werkvergunning. Breimer denkt aan een procedure van 'een maand'. Om onnodige vertraging te voorkomen, wil het Innovatieplatform een website waarop precies staat welke papieren de aanvrager moet inleveren.

De kennislobby, onderwijsminister Maria van der Hoeven incluis, streed bij opeenvolgende bewindspersonen van Vreemdelingenzaken vergeefs tegen de hoge leges. Ideeën voor snellere procedures via één loket voor kenniswerkers zijn al door diverse departementen gepresenteerd, zonder tastbaar resultaat. Kamervragen over trage visaverstrekking aan buitenlandse studenten mochten evenmin baten.

De gevolgen zijn ook Breimer bekend. Zo hebben tientallen studenten van de Rijksuniversiteit Groningen niet met hun studie kunnen beginnen omdat ze hun visum niet op tijd in bezit hadden. Aan de Technische Universiteit Delft is de start van enkele internationale masters vertraagd door de stroperige procedures.

De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) gaat onderdeel uitmaken van de Universiteit Utrecht. Dat staat in een intentieverklaring die de twee instellingen in december ondertekenen. De universiteit hoopt hierdoor uit te groeien tot een creatief en wetenschappelijk centrum voor het kunstenonderwijs.

Studenten hebben volgens HKU en UU weinig boodschap aan de strikte scheiding tussen wetenschap en kunstbeoefening. Ook in de beroepspraktijk wordt dat onderscheid tussen theorie en praktijk volgens beide partijen niet benadrukt. In tegendeel, een combinatie van beide zaken wordt vaak als zeer vruchtbaar ervaren.

Dit jaar werd besloten tot de vorming van een Professional School of the Arts, een samenwerkingsverband waarbinnen gemeenschappelijke masteropleidingen zijn ondergebracht. In september start de eerste gedeelde master: theaterdramaturgie.

Deze professional school vormt naar de hoop van de instellingen de opmaat naar een werkelijke opname van de HKU binnen de universiteit. Daarmee denken de twee partijen de samenwerking op het gebied van onderwijs en ook onderzoek te kunnen intensiveren. Ook de samenwerking op het gebied van diensten en voorzieningen moet winst opleveren.

Een commissie onder leiding van hoogleraar Van den Hoven onderzoekt onder welke organisatorische en juridische voorwaarden een Utrecht School of the Arts binnen de UU gerealiseerd kan worden. In de intentieverklaring is sprake van de HKU als 'eigenstandig onderdeel' van de universiteit. De commissie zal onder meer aan de hand van ervaringen bij eerdere initiatieven op het gebied van het kunstonderwijs in Leiden en Amsterdam een vorm moeten vinden waarbinnen de samenwerking tussen hoger onderwijs en wetenschappelijk onderwijs mogelijk is.

Rector Gispen ontkende deze week in een commissievergadering van de universiteitsraad dat de universiteit met dit initiatief de Utrechtse gehechtheid aan een scheiding tussen de twee typen onderwijs opgaf. "Hiermee wordt niet het binaire stelsel om zeep geholpen. Het gaat om dit specifieke gebied. En de HKU heeft ons enorm veel te bieden."

Op 1 september 2004 gaat in Utrecht de Nederlandstalige bacheloropleiding 'liberal arts and sciences' (LAS) van start. In de begroting 2004 heeft het college van bestuur voor dit doel een half miljoen euro uitgetrokken.

Het voornaamste verschil met het University College is dat studenten 'liberal arts and sciences' voor een groot deel zullen aanschuiven bij bestaand Utrechts onderwijs. Dat houdt in dat de opleiding Nederlandstalig zal zijn en een curriculum krijgt van veertig weken. De studenten zullen worden ingeschreven bij Wijsbegeerte. Een overeenkomst met het UCU is dat LAS een academische kern krijgt. Binnen dit 'intellectuele hart' van de opleiding, waaraan ook de drie Utrechtse universiteitshoogleraren gaan meewerken, zal onder meer aandacht worden besteed aan de ontwikkeling van academische vaardigheden en een wetenschappelijke attitude.

Hoewel de opleiding formeel geen instroombeperking kent, moeten belangstellende studenten een motivatiebrief schrijven, waarna zij worden uitgenodigd voor een gesprek. Daarin zal worden gewezen op het feit dat LAS een grote mate van zelfstandigheid van studenten vergt.

Met de komst van een 'liberal arts and sciences'opleiding komt een einde aan de uitzonderingspositie die het University College tot nu toe binnen het Utrechtse opleidingenaanbod innam. Vanaf 2004 zal de opleiding in de Kromhoutkazerne door het leven gaan als de Engelstalige variant van de Utrechtse LAS-opleiding. Nog onduidelijk is of de in het verleden bedachte naam Belle van Zuylen College voor 'liberal arts and sciences' wordt gehandhaafd.

Om nieuwe bezuinigingen te voorkomen zal de grootschalige renovatie van het Kruytgebouw en het Van Unnikgebouw niet voor 2007 van start gaan. Dat blijkt uit de deze week gepresenteerde financiële meerjarenprognose van de Universiteit Utrecht. Ook nieuw is de aankondiging dat de subsidie op de catering wordt gehalveerd.

eerste meerjarenbegroting uit het post-Veldhuis tijdperk. Veel nieuws bevatten de cijferreeksen niet of het moest zijn dat de doorberekening van het nieuwe huisvestingsplan duidelijk heeft gemaakt dat renovatie en nieuwbouw nog weer duurder worden dan eerder was geraamd. Om nieuwe bezuinigingen te vermijden heeft het college van bestuur besloten de voor de komende jaren geplande onderhoudsbeurt van de twee Uithof-kolossen 'Kruyt' en 'Van Unnik' uit te stellen. De hoogbouw van het Van Unnikgebouw staat nu voor de periode 2007-2009 op de rol. Het Kruytgebouw wordt op zijn vroegst in 2009 aangepakt.

Zoals eerder dit najaar duidelijk was geworden, heeft het college de faculteiten en diensten inmiddels hardhandig de duimschroeven aangedraaid. Om te garanderen dat de anderhalf jaar geleden aangekondigde bezuinigingen in hun volle omvang worden doorgevoerd, eist het college op korte termijn concrete maatregelen. Alleen zo kan volgens hem worden bereikt dat de uitgaven en inkomsten van elk onderdeel in 2008 weer in evenwicht zullen zijn. In de bibliotheek en de universitaire bestuursdienst heeft die aanpak al geleid tot een aangekondigde reorganisatie, maar ook verschillende andere onderdelen voorzien een ingrijpende afslanking.

Nieuw is de aankondiging dat de subsidie van 1,2 miljoen euro die het FBU jaarlijks ontvangt voor de catering, in drie jaar tijd gehalveerd wordt. Directeur Van Oosten van het FBU zegt nog niet te kunnen overzien wat de gevolgen zullen zijn. Zij zal het college op korte termijn een voorstel doen, dat naar haar verwachting zal bestaan uit een mix van prijsverhogingen, kortere openingstijden en de sluiting van enkele niet-rendabele kantines.

Nog voordat de inkt van de meerjarenbegroting droog was, ontving het college van de financiële commissie van de Universiteitsraad een verzoek om uitstel . Omdat pas onlangs is gekozen voor de nieuwe, hardere aanpak, vreest de U-raad dat de faculteiten onvoldoende tijd hebben gehad om de bezuinigingsmaatregelen goed op elkaar af te stemmen. Voorzitter Goedemans van de financiële commissie pleit er daarom bij het college voor om hen tot 1 april 2004 uitstel te geven. Collegelid

Kardux zegt daar echter niets voor te voelen. Veel faculteiten en diensten hebben de problemen naar zijn mening al te lang voor zich uit geschoven.

Het kon niet uitblijven. De universitaire bezuiniging treft nu ook de studentorganisaties. In totaal wordt er drie ton weggehaald bij de studenten. Zo komt de vergoeding voor het collegegeld uit de bestuursbeurzen van de studentenorganisaties te vervallen. Hierdoor daalt het inkomen van een bstuurslid met 87 euro per maand.

De U-raad heeft zich deze week in de commissie onderwijs gebogen over de maatregelen. Rector Gispen zei dat SSC 'de tering naar de nering moet zetten'. Verder stelde hij dat de Utrechtse bestuursbeurs riant is, omdat Utrecht als enige Nederlandse universiteit daarin een vergoeding voor het collegegeld heeft zitten. De U-raad heeft begrip voor de bezuiniging, maar vindt de keuze voor de maatregel weinig onderbouwd. De raad vroeg zich af of de alternatieven voldoende onderzocht zijn.

Kuijpers legt uit waarom haar dienst op deze manier snoeit in de bestuursbeurs. "Op een aantal uitgaven was niet te bezuinigen, zoals de afstudeersteun voor zieke studenten, want die is wettelijk verplicht. Wel vervalt ook bij deze studenten de vergoeding van het collegegeld. Verder was het snijden in de universitaire bijdrage aan de sportvoorzieningen van USS Mesa Cosa ondenkbaar. Die zitten op het minimum." Een andere optie zou het snijden in het aantal maanden bestuursbeurs kunnen zijn, maar volgens Kuijpers is het voor de studentenverenigingen dan lastig om bestuursfuncties te vervullen. De gekozen methode van bezuinigen schaadt het studentenactivisme het minst, verwacht Kuijpers.

De faculteit Biologie wil niet langer opdraaien voor de kosten van het Utrechtse herbarium. De faculteit zegt de museale taak van de Utrechtse plantencollectie in tijden van bezuinigingen niet te kunnen verdedigen. De medewerkers zijn geschrokken. Zij zeggen dat de consequenties voor het evolutiebiologisch onderzoek en onderwijs niet te overzien zijn.

"Een bom", noemt universitair docent dr. L. Chatrou het facultaire plan. De leerstoelgroep ziet zichzelf als slachtoffer van het arbritraire uitgangspunt dat vrijkomende leerstoelen kunnen worden aangegrepen om bezuinigingen door te voeren. De consequenties voor het evolutiebiologisch onderzoek en onderwijs zijn volgens de medewerkers niet te overzien. Bovendien kan de groep het herbarium niet los zien van onderwijs- en onderzoekstaken. "Ontkoppelen is taboe", stelt Chatrou.

Het besluit van de faculteit komt op het moment dat het samenwerkingsverband van drie universitaire herbaria in het Nationaal Herbarium Nederland wordt geëvalueerd. Minister Ritzen besloot in 1999 de bedreigde herbaria jaarlijks samen twee miljoen gulden toe te wijzen. De ironie wil dat juist Utrecht destijds fel gekant was tegen het samenvoegen van de herbaria op één plek.

De bezuiniging op het herbarium die volgens vice-decaan Goos enkele tonnen kan opleveren, wordt overigens pas over twee jaar effectief. De samenwerkende universiteiten hebben zich verplicht nog een ruime periode de plantencollectie te blijven financieren. "Die periode zullen we ook wel nodig hebben", stelt Goos. "We willen er immers alles aan doen een goed alternatief te vinden voor het herbarium."

Volgens Chatrou stuurt het facultaire standpunt een geheel verkeerd signaal naar het Rijk over een samenwerkingsverband dat zijns inziens uitermate succesvol is. Het Nederlandse onderzoek naar de plantensystematiek werd onlangs door een internationale visitatiecommissie nog als uitmuntend betiteld. "Kennelijk wordt in Utrecht niet begrepen dat het einde van het nationaal herbarium het einde van een vakgebied in Nederland betekent."

In Kanaleneiland staan drie woontorens gepland, die goed zijn voor 1000 huizen voor jongeren. Woningbouwcorporatie SSH koopt 350 van deze eenheden voor studenten. Het complex zal verrijzen op de hoek van de Europa- en Beneluxlaan, vrijwel grenzend aan de tippelzone. Het plan moet nog door de gemeenteraad worden goedgekeurd.

De bouw van de drie woontorens is een particulier initiatief van een vastgoedontwikkelaar die nog onbekend wil blijven en een pensioenfonds. De SSH koopt 350 eenheden in het complexaf. Het gaat om zelfstandige woonruimten van ongeveer 28 vierkante meter. De huur zal rond de 250 euro liggen, met de mogelijkheid huursubsidie te krijgen. "Het is voor het eerst dat de SSH zo werkt", zegt Jochems. Normaal bouwt de SSH zelf, maar nu is de bouw in handen van de ontwikkelaar. De overige ongeveer 700 woningen zijn bedoeld voor jonge starters.

De 350 SSH-flatwoningen komen extra naast de 1800 eenheden die de SSH zelf al gaat bouwen - zoals in De Uithof. Omdat de SSH deze extra kamers niet uit eigen zak kan betalen, is de corporatie naarstig op zoek naar geldschieters voor Kanaleneiland. Jochems hoopt het geld te vinden bij collega-woningbouwcorporaties. Dit sluit naadloos aan bij het voornemen van minister S. Dekker van Volkshuisvesting om de elf rijkste corporaties van Nederland aan te sporen enkele duizenden studentenkamers mee te financieren.

Met de medewerking van deze mogelijke geldschieters en met de steun van de Utrechtse gemeenteraad kan de bouw eind 2004 van start gaan. Inmiddels blijkt wel dat Stichting HAP (Huiskameraanloop Prostituees) fel gekant is tegen de woontorens.

Kameroverschot

Laat rijke corporaties betalen voor nieuwe kamers. Plaats studenten in asielzoekerscentra of boven winkels. Laat ze de kamer vrijmaken na de studie. En vertel particulieren dat ze de eerste negen maanden van een vervelende huurder afkunnen - dat helpt ze over de streep. Minister S. Dekker van volkshuisvesting.(VROM) wil zo de woningnood onder studenten te lijf gaan.

Het departement ziet een urgent tekort van ongeveer 15.000 eenheden. Ongeveer negentig corporaties in 18 studentensteden willen samen 12.000 eenheden realiseren. Voor de kosten - 200 miljoen euro - zijn bijdragen nodig van de rijke huisvesters. Die zullen daarop worden aangesproken door de minister. Verder verwacht Dekker dat tot 2005 zo'n 800 mobiele appartementen van asielzoekers vrijkomen, samen goed voor ruim 3000 studentenkamers.

Overigens ziet Dekker geen kamertekort. Er is een 'overschot van 4.000 onzelfstandige eenheden'. Alleen worden 35.000 kamers bezet gehouden door (ex-)studenten die vergeefs zoeken naar zelfstandige woonruimte. En dáár zit het echte tekort, zegt ze

Kences, een koepel van acht studentenhuisvesters, laat geen spaan heel van de notitie. "Geen huursubsidie voor kamerbewoners, terwijl de Tweede Kamer zich daar in december vorig jaar unaniem voor heeft uitgesproken. Geen actie van de minister om de ombouw van kantoren tot kamers te stimuleren", aldus directeur Gijsbert Mul. "Wat de minister nu presenteert, is gewoon bestaand beleid."

Uitzondering is het idee om de mobiele prefabwoningen van asielzoekers te gebruiken. "Maar die moeten we transporteren en na vijf jaar verplicht slopen. Zelfs als we ze gratis krijgen, lijden we er verlies op. En de CAO vraagt 75 euro per vierkante meter", aldus Mul.

De tekorten bij de universitaire bestuursdienst (UBD) zijn van dien aard dat een reorganisatie onvermijdelijk is. Gedwongen ontslagen zijn daarbij volgens coördinerend directeur Schelleman niet uit te sluiten. De dienstraad verwijt de leiding van de UBD 'falend beleid'.

In de mededeling aan het personeel spreekt Schelleman van een onvermijdelijke bezinning op en aanpassing van de organisatie, omdat er taken zullen moeten worden geschrapt. Gedwongen ontslagen zijn daarbij waarschijnlijk niet te vermijden, aldus de directeur. Behalve voor het oplossen van de financiële problemen zal de reorganisatie ook worden aangegrepen voor een herbezinning op de manier waarop het grote aantal onderdelen van de UBD het best kan worden georganiseerd. In afwachting van meer duidelijkheid over de toekomst van de bestuursdienst hebben de directeuren van de UBD-onderdelen afgesproken om met onmiddellijke ingang een vacaturestop in acht te nemen.

De aankondiging van Schelleman heeft bij de dienstraad voor grote onrust gezorgd. In een gepeperde reactie toont hij zich met name verontwaardigd over het feit dat naar zijn mening met een eerdere vacaturestop de hand is gelicht. Op 26 november 2002 kondigde het college van bestuur die vacaturestop af, maar een half jaar later verzocht hetzelfde college de directeur om het absolute verbod om vast personeel aan te stellen te vervangen door een zogeheten selectieve vacaturevervulling.

Hoewel een speciaal daartoe in het leven geroepen commissie zou toezien op een zo spaarzaam mogelijk gebruik van de mogelijkheid om nieuw personeel aan te stellen, zijn volgens de dienstraad in het afgelopen half jaar toch tal van nieuwe medewerkers aangesteld. Hoewel officiële cijfers niet beschikbaar zijn, stelt de dienstraad dat volgens zijn berekening sinds januari van dit jaar liefst 35 vacatures zijn vervuld. Directeur Schelleman bestrijdt deze zienswijze. Volgens hem gaat het in het leeuwendeel van de gevallen om tijdelijke functies of om functies waarvoor de procedure al voor het ingaan van de vacaturestop in gang was gezet. Slechts in twee gevallen is er volgens Schelleman sprake geweest van een besluit van het college van bestuur om een nieuwe vaste medewerker aan te stellen. Desondanks geeft hij toe dat de selectieve vacaturevervulling niet aan zijn doel heeft beantwoord.

In december zal Schelleman het voornemen tot reorganisatie aan de dienstraad voorleggen. Voordat hij daarmee zal instemmen, wil de raad blijkens zijn reactie in de nieuwsbrief echter eerst duidelijkheid over de tot nu toe gevolgde gang van zaken.

Hoe verder

Uit de nieuwsbrief van de dienstraad van de Universitaire Bestuursdienst (UBD):

'De Dienstraad zit met een heleboel vragen en onduidelijkheden waarbij de kernvraag is: hoe moet de Dienstraad overleggen over de begroting en met wie?

De Dienstraad heeft in het verleden herhaaldelijk gewezen op de dubbelzinnige positie van de directeuren en coördinerend directeur voor wat betreft hun bevoegdheden en verantwoordelijkheden onderling. De zeer directe bemoeienis van het college met de uitvoering van taken binnen de UBD maakt het nog onduidelijker.

'De Dienstraad maakt zich ernstig zorgen en vindt de onheldere topstructuur mede debet aan de zorgelijke financiële situatie zoals die nu ontstaan is. De gevolgen zijn inmiddels voor een ieder zichtbaar. Verder is een personeelsbeleid dat in deze tijden een sleutelrol zou moeten spelen ver te zoeken en coördinatie in dit opzicht blijkt onuitvoerbaar.'