Het college van bestuur en de vijf bètadecanen zijn het nog steeds niet eens over de vorming van een federatie van bètafaculteiten. Het college wil dat de opgestelde gemeenschappelijke regeling die dit najaar door de decanen werd opgesteld, op een aantal punten wordt gewijzigd. De decanen voelen daar weinig voor.

Het college van bestuur vindt dit wel een erg minimalistische interpretatie van de uitgangspunten van Bestuurlijke Vernieuwing. In een in oktober verstuurde brief aan de vijf decanen, wijst het college op het nieuwe Bestuurs- en Beheersreglement dat juist stelt dat de faculteiten in beginsel als collectief moeten optreden. Van dit uitgangspunt mag slechts worden afgeweken als het een onderwerp betreft dat enkel een afzonderlijke faculteit aangaat. Het college vraagt de decanen dan ook hun regeling in deze zin bij te stellen.

Ook op tal van andere punten vindt het college dat de afzonderlijke decanen te veel macht aan zich proberen te houden. Zo blijft personeel dat voor het federatiebestuur werkt, in de door de bèta’s opgestelde gemeenschappelijke regeling in dienst van een faculteit. Het college eist echter dat de federatie een eigen bestuursdienst krijgt, waarin het personeel van de federatie wordt ondergebracht. Ook ten aanzien van het inrichten van onderwijsprogramma’s en het doen van benoemingsvoorstellen van hoogleraren moet het bestuur onder leiding van voorzitter Van Koten meer zeggenschap krijgen.

In zijn brief zegt het college verheugd te zijn over het feit dat de federatie feitelijk al van start is gegaan, en spreekt het de verwachting uit dat dat na het aanbrengen van de genoemde wijzigingen nog voor 1 januari ook formeel het geval zal zijn. De vraag is echter of die datum gehaald wordt, want de decanen lijken niet bereid het college zonder slag of stoot tegemoet te komen. Volgens prof.dr. W. de Ruijter, decaan van Natuur- en Sterrenkunde, zijn hij en zijn collega’s niet blij met de 'vrij wezenlijke' veranderingen die het college voorstelt. Eind november zullen de decanen de verschillen van inzicht met het college bespreken.

Rentemaatregel verzacht

Hbo geld over

Harde techniek

De informatievoorziening over masteropleidingen schiet zwaar tekort. Er is nauwelijks informatie beschikbaar over de inhoudelijke programma's van de opleidingen, laat staan over instroommomenten en -eisen. Dit concludeert de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) in een onderzoek naar voorlichting over masters.

Deze bevindingen sluiten goed aan bij die van de recente bachelor-masterevaluatie van de Onderwijsinspectie. Daaruit bleek al dat studenten de voorlichting over masters als grootste knelpunt ervaren. Het programma is vaak nog niet bekend, de instroomeisen zijn onduidelijk of de student weet niet waar hij terecht kan voor aanvullende informatie. LSVb-voorzitter Merijn de Jong noemt het onbegrijpelijk dat instellingen niet meer prioriteit leggen bij de informatievoorziening over masters. "Hoe kan een student ooit een gedegen keuze maken, als er geen informatie beschikbaar is?"

November wordt vaak gezien als de voorlichtingsmaand, aangezien veel studenten vanaf november hun volgende studie kiezen. Vanaf deze maand moet het informatiemateriaal dus beschikbaar zijn. Komend studiejaar is het tweede jaar dat masterprogramma's aangeboden kunnen worden.

Bachelorscripties van opvallend hoge kwaliteit, een bijna beangstigend enthousiasme voor buitenlandse stages, en een studievereniging Mebiose om trots op te zijn. Voorzitter Sixma van de visitatiecommissie biomedische wetenschappen kwam vorige week in zijn mondelinge rapportage superlatieven tekort.

Dat positieve oordeel was des te opmerkelijker omdat de commissie met andere verwachtingen naar Utrecht was gekomen, erkende Sixma. "Wij waren vooraf nogal sceptisch over de ABC-aanpak, die inhoudt dat het biomedisch onderwijs wordt verzorgd door docenten uit vijf verschillende faculteiten. Maar in deze twee dagen zijn wij onder de indruk geraakt van de saamhorigheid die hier heerst."

Ook over de opvang van de ruim 220 eerstejaars die Utrecht na het loslaten van de numerus fixus hebben overspoeld, was de commissie vooraf niet optimistisch geweest. "Wij hadden eerlijk gezegd een chaos verwacht en dat hadden we nog logisch gevonden ook, maar die hebben we hier absoluut niet aangetroffen", aldus emeritus Sixma.

Geen visitatiecommissie of zij heeft wel iets op en aan te merken, maar Sixma en de zijnen hadden zichtbaar moeite gehad om serieuze punten van kritiek te vinden. De meeste pijlen werden gericht op de stand van zaken rond de masteropleidingen, waarvan er volgens Sixma in Utrecht zowel heel veel als heel weinig zijn. "Wij snappen het nu eindelijk", zei hij, doelend op het verschil tussen opleidingen, programma's en profielen, "maar u in de zaal waarschijnlijk nog niet."

Vertrouwd voor Utrechtse oren was de kritiek op het portfolio ("dat wordt op verschillende plaatsen door docenten en studenten nogal verschillend beleefd, en dat is dan nog een eufemisme") en op het studievoortgangssysteem Osiris. De problemen met Osiris heeft biomedische wetenschappen echter aan zichzelf te wijten, vond Sixma, die tegenwoordig in Utrecht geschiedenis studeert. "Bij geschiedenis kan ik mij met Osiris heel goed inschrijven. Dat kan hier niet en dat moet u zelf zover zien te krijgen. Maar desondanks waren Sixma en de zijnen dik tevreden. "Ik zou mijn kleinkinderen best willen aanraden om in Utrecht te gaan studeren. Dit is een opleiding waar jullie trots op kunnen zijn."

"Maastricht, dat gun je jezelf" en "Beleef het mee in Rotterdam". Utrecht kon niet achter blijven, dus vanaf deze week doen 'wij' ook aan stadspromotie met de slogan: 'Je vindt 't pas echt in Utrecht'. De toerist moet 'ons' zo kunnen vinden. Studenten hadden de slogan niet nodig, want die weten al jaren de weg naar de Domstad te vinden.

De enige spreker die daar vanaf week was 'onze' rector Gispen, die namens de onderwijsinstellingen sprak. Want, zo stelde hij: "Zeker zeventig procent van de eerstejaars komt hier studeren vanwege de leuke en gezellige stad. En niet omdat je bij ons nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft een hand kunt geven." Gispen deed aan extra stadspromotie door hieraan toe te voegen, 'dat de Universiteit van Leiden dit niet kan zeggen.' "Voor een nobelprijswinnaar moeten ze daar naar een graf."

Of de stadspromotie een ware ego-boost voor de stad Utrecht wordt, moet nog blijken. Want de handen worden nu voor het eerst ineen geslagen. Alle aanwezigen bevestigen niet zonder elkaar te kunnen: de ondernemers kunnen niet zonder de studenten, de universiteit niet zonder de stad, en de stad niet zonder de ondernemers, hoogopgeleiden én toeristen. Niet alle aanwezigen geloven op voorhand in de goede afloop. Cees van Leeuwen, de nachtburgemeester van Utrecht, doet wel zijn best: "Utrecht moet meer swingen, maar als ik al die koppen hier zie en al die grijze pakken, weet ik niet of dat gaat lukken."

De Landelijke Studentenvakbond wil de Informatie Beheergroep voor de rechter slepen om de onaangekondigde uitwonendencontroles te stoppen. 'Groningen' geeft geen krimp: er worden alleen orders van het ministerie van Onderwijs uitgevoerd.

De mogelijke consequenties liegen er niet om. Als de stukken niet op tafel komen, zet 'Groningen' de uitwonendenbeurs over het afgelopen jaar om in een toelage voor thuiswonenden. Dan zitten de studenten met een strop van minimaal 1800 euro bij alleen een basisbeurs. Dat bedrag kan nog hoger uitvallen als de student ook een aanvullende beurs ontvangt.

'Schandalig', vindt de LSVb de 'onaangekondigde' controles. Studenten konden niet weten dat ze bewijsstukken moesten bewaren, aldus de bond. Volgens IBG-woordvoerder Daniël Blok is de aanscherping van het controlebeleid echter wel degelijk aangekondigd. "We hebben het er vorig jaar al met LSVb en ISO over gehad. Maar het kan zijn dat dit door de bestuurswisselingen een beetje is weggezakt."

Ook de studenten zijn volgens Blok niet geheel onkundig gehouden van het nieuwe beleid. In mei vorig jaar heeft de beurzenverstrekker via verschillende hogeschool- en universiteitsbladen gerichte controles aangekondigd op gevallen 'waarbij misbruik aannemelijk is'. Blok noemt het "niet gebruikelijk" om die doelgroep te vertellen dat er een controle aankomt.

Volgens Blok is de aanscherping doorgevoerd op verzoek van de accountantsdienst van het ministerie van Onderwijs. Die wordt op haar beurt weer achter de vodden gezeten door de Algemene Rekenkamer. Dat college vond de financiële controle vanuit Zoetermeer te vrijblijvend, zoals ook de fraude-affaire in het hbo duidelijk heeft gemaakt.

De controleactie heeft tienduizenden studenten ten onrechte in de problemen gebracht, stelt de LSVb. Door de woningnood hebben ze domicilie gekozen bij bijvoorbeeld hospita's die hun inkomsten willen verzwijgen en alleen contante betaling accepteren. Krakers staan er ook niet om bekend dat ze naam en adres keurig bij de gemeente doorgeven.

De vervanging van de huidige studiefinanciering door een sociaal leenstelsel is prima. Maar alleen als het collegegeld en het prestatieregime worden afgeschaft.

Vorige week stelde de commissie Vermeend voor om studenten nog meer of zelfs alles te laten lenen. In het nieuwste Hoger Onderwijs en Onderzoeksplan rept staatssecretaris Nijs van een 'andere financiële verantwoordelijkheidsverdeling' tussen overheid en studenten. Volgens berekeningen van het Centraal Planbureau kan de overheid 3,2 miljard euro besparen met een volledig leenstelsel.

Maar van besparen op de hoger onderwijs mag geen sprake zijn, vinden PvdA, GroenLinks en de LSVb. Dat zou ook niet hoeven, wanneer studenten hun studievoorschotten later terugbetalen in de vorm van een academicusbelasting die afhankelijk is van de studieduur. En die kan worden bekort door afschaffing van het collegegeld. Omdat studenten nu niet van hun beurs kunnen leven, heeft 80 procent een bijbaan van 16 uur. Geen wonder dat een vierjarige studie gemiddeld in 5,6 jaar wordt afgerond, aldus de twee linkse fracties en LSVb.

Het CDA vaart in de besprekingen van de Onderwijsbegroting een wat gematigder koers. Hoger-onderwijsspecialist Cisca Joldersma wil dat de Tweede Kamer een streep haalt door de plannen van Nijs om te experimenteren met selectie van studenten en het heffen van topcollegegelden. De drie miljoen euro die de staatssecretaris daarvoor op de begroting heeft gereserveerd, kan volgens de christendemocrate beter worden gebruikt om het hoger onderwijs beter toegankelijk te maken voor gehandicapten.

Studiehuis

Academia

Levenslang leren

Bollen pellen?

De jaarlijkse 'uitwonende controle' van de Informatie Beheer Groep heeft tot grote onrust geleid onder studenten die illegaal wonen. De controle is dit jaar aangescherpt. Zo heeft de IB-Groep de Gemeentelijke Basisadministratie geraadpleegd en moeten de studenten voor het eerst bewijzen overleggen. De IB-groep zegt de commotie niet verwacht te hebben.

Voorheen ontvingen 300.000 studenten een brief waarop ze naar waarheid moesten invullen of ze uitwonend waren. Dit was uiteraard geen waterdicht systeem en aangezien de IB-Groep, dankzij de koppelingswet, sinds dit voorjaar aangesloten is op de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), besloot beursverstrekker strenger te worden. Woordvoerder van IB-Groep T. Jonkman noemt als voordeel dat nu niet alle studenten lastig worden gevallen met een brief, maar enkel degenen die op basis van registratie bij GBA op hetzelfde adres wonen als hun ouders of van wie geen gegevens bekend zijn. Deze groep van 25.000 studenten moet nu voor het eerst bewijsstukken overleggen: een huurcontract, een bewijs dat ze huur betalen of een uittreksel van de GBA.

Studentenvakbonden als LSVb en USF Studentenbelangen ontvingen samen al meer dan honderd klachten van studenten die zich gedupeerd voelen door deze nieuwe aanpak. Ook bij deze studenten bestaat het idee dat zij opeens onder de koppelingswet vallen. De vakbonden zijn verontwaardigd over de late en onvolledige informatievoorziening, en vooral omdat een groep studenten de kans loopt onterecht als 'thuiswonend' te worden bestempeld, waardoor hun uitwonende beurs wordt omgezet in een thuiswonende beurs.

Jonkman beaamt dat hun nieuwe aanpak 'tragisch' kan zijn voor studenten die (noodgedwongen) illegaal wonen, maar zegt geen uitzondering te kunnen maken. Wel roept zij de studenten op om 'zo creatief mogelijk' te bewijzen dat ze uitwonend zijn.

LSVb en USF beraden zich op verdere stappen. Die zijn afhankelijk van hoe coulant de IB-Groep zich gaat opstellen ten opzichte van de illegaal wonende studenten. Jonkman zegt op haar beurt dat dit zal afhangen van het aantal studenten waarbij bewijzen ontbreken.

Student Rijks is inmiddels 'creatief' bezig met een zelf opgestelde verklaring, waarin hij zijn huisbaas 'laat zeggen' dat hij al twee jaar woonachtig is op het desbetreffende adres in Lombok. Hij wacht in spanning af of zijn huisbaas gaat ondertekenen.

*Controle woonadres: een maandelijkse, automatische controle, die sinds de invoering van de koppelingswet plaatsvindt. Studenten die aan de IB-Groep een ander adres hebben doorgegeven dan bij de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) krijgen een brief. Deze brief heeft alleen conseqenties voor studenten die vanaf studiejaar 2002-2003 voor het eerst studiefinanciering ontvangen. Als zij er niet voor zorgen dat de adressen hetzelfde zijn, dienen zij per maand ongeveer 150 euro terug te betalen. Studenten, die al vóór 2002-2003 studiefinanciering krijgen, ontvangen wel een brief met daarin het verzoek om de adressen te laten overeenkomen.

*Controle woonsituatie: jaarlijks en bedoeld om te checken of de uitwonende studenten daadwerkelijk uitwonend zijn. Dit jaar wordt voor het eerst op basis van registratie bij de GBA gecontroleerd of de student op een ander adres woont dan zijn ouders. Als volgens deze gegevens de student op hetzelfde adres woont of de gegevens van de ouders of de student niet kunnen worden gevonden, dan wordt een controlebrief verzonden. Dit geldt voor alle studenten.

Nederlandse Studenten worden steeds dommer, stelde het NRC onlangs. De Utrechtse Studenten Belangen wijdde dinsdag de eerste tuinkamerlezing van dit jaar aan deze stelling. Het onderwerp spreekt blijkbaar aan, want de leden van het forum, drie deskundige docenten en twee gemotiveerde studenten, mochten een volle zaal toespreken.

Erkens vindt dat zijn studenten studie teveel zien als een bijzaak die om het sociale leven wordt heengevlochten. Bovendien daagt de universiteit haar studenten veel te weinig uit. "Studenten vinden het juist prettig als er eisen worden gesteld." Erkens vindt geheel tegen de trend in, dat studenten in twee weken 600 bladzijden moeten kunnen stampen. "Docenten moeten studenten naar een hoger niveau tillen en niet het niveau aanpassen als studenten iets te moeilijk vinden."

"Het gemiddelde is helaas de norm op de Nederlandse universiteiten", zegt Freek Bruinsma, hoogleraar rechtssociologie. "Studenten zakken weg in de gelukzalige Nederlandse middelmatigheid." Bruinsma, die college geeft aan zowel het University College als aan de rechtenfaculteit, denkt dat de studenten aan het UCU goed scoren door de kleinschaligheid en de motivatie van de studenten. Volgens Bruinsma zijn veel UU-rechtenstudenten niet wetenschappelijk geïnteresseerd. Die komen alleen voor een diploma. De mens is van nature lui dus ze willen dat diploma halen met zo min mogelijk moeite, stelt hij. En de rechtenstudenten lukt dat ook. Ze studeren sinds de invoering van bama nog maar 19 uur per week. Dat is nog minder dan vroeger.

Bruinsma verdeelt zijn studenten - de geslachten zijn niet toevallig gekozen - in een academic Susan die interesse heeft in wetenschap en ook nog hard werkt. Haar minder gemotiveerde studiegenoot heet non-academic Robert. Robert is regelmatig dronken en verschijnt op vrijdagochtend niet op college. Er lopen, zegt Bruinsma, te veel non-academic Roberts rond op de Nederlandse universiteiten. "Het systeem is pervers", stelde bamagoeroe professor Karel Stokking. "De universiteit heeft grote studentenaantallen nodig vanwege de financiering. En wee de docent die zijn best doet." Dat kost studenten en dus geld.

Tijdens de discussie blijkt dat vrijwel alle aanwezige studenten vinden dat de universiteit veel strenger moet selecteren. Het merendeel vindt zelfs dat de universiteit aan de poort moet selecteren. De docenten zijn stomverbaasd. Maar de zaal zit natuurlijk vol met academic Susans. Want de non-academic Roberts zitten deze dinsdagavond met een biertje in hun hand naar het voetballen te kijken.