Her-meandering is in. Rivieren laten kronkelen door hetlandschap heeft esthetische waarde, de natuur vaart er wel bij enwater wordt langer vastgehouden. "Het is precies omgekeerd alsvroeger", zegt Alterra-onderzoeker Henk Wolfert. "Toen moestenrivieren recht zijn, om water zo snel mogelijk af te voeren en degrondwaterstand niet te veel te laten stijgen. Dat was vooral inhet belang van de landbouw. Maar tegenwoordig is de landbouw nietoveral zo belangrijk meer."

Voor zijn promotie-onderzoek bestudeerde Wolfert verschillendehermeanderingsprojecten in Brabant. Met graafmachines bochten ineen beek graven is genoeg. "De stroming maakt het werk af", zegtWolfert. "De bochten worden uitgeslepen en zandbanken slaan zandop." Dit succes hangt af van de stevigheid van de oevers. "Bijveen, klei of een stevig doorwortelde bodem ontstaat snel eenevenwicht", legt Wolfert uit. "Van een zandige oever blijft hetwater namelijk zand meeslepen, het ontstaan van verschillendesoorten leefomgevingen schiet dan niet op."

De begin-investering, het graafwerk, is groot, maar hermeanderenlevert snel resultaat. "De fauna profiteert daar op termijn ookvan. In meanderende beken leven meer soorten planten en dieren danin rechtgetrokken beken."

In zijn onderzoek bekeek Wolfert ook uiterwaarden bij de IJssel,de Waal en de Neder-Rijn/Lek. De stroomsnelheid van het water inuiterwaarden bepaalt hoe de uiterwaard er op de lange termijn uitzal zien, concludeerde Wolfert op basis van historischevergelijkingen.

Een lage watersnelheid in de uiterwaard betekent dat er veelmateriaal wordt afgezet en dat de geulen in de uiterwaard(strangen) dichtslibben, het wateroppervlak afneemt en erverdroging optreedt. Geulen raken dan afgesloten van de rivier. Eengrotere stroomsnelheid betekent juist dat er minder sedimentvormingoptreedt en dat sommige strangen een open verbinding houden met derivier. Wolfert: "Vanuit natuuroogpunt is het wenselijk een goedeverhouding tussen open en dichte strangen te hebben. Sommigevissoorten hebben juist baat bij langzaam stromend of tijdelijkstilstaand water en andere soorten hebben liever sterkerestroming."

Met het sturen van het lot van uiterwaarden heeft Wolfert zichniet direct bezig gehouden. Suggesties heeft hij wel. "Door middelvan het graven van geulen en eventueel aanleg van kades zijnwaterstromen te sturen. De structuur van de uiterwaarden is dus tebenvloeden. Maar", zegt hij, "als je nu vraagt waar open en dichtestrangen thuishoren, dan zeg ik dat langs de IJssel, met z'n lagestroomsnelheid, open strangen niet zo passen. Maar de snelstromendeWaal leent zich goed voor het herinrichten van uiterwaarden. Daaris de natuurlijke dynamiek van overlopende uiterwaarden uitstekendte herstellen."

Rinze Benedictus

In de loop van de jaren tachtig verliet allengs een fors aantalhoogleraren de vakgroep Geschiedenis vanwege het bereiken van depensioengerechtigde leeftijd. Dat was een cultuuromslag. In plaatsvan de hooggeleerde professoren met een bijna 19e eeuwse allurezwaaide er opeens een ploeg jonge wetenschapsbeoefenaren descepter, met hippe kleding, frisse ideeen en jeugdigenthousiasme.

Een van hen was Hans Righart. In 1988 maakte hij op 34-jarigeleeftijd zijn entree op de nieuwe leerstoel Politieke geschiedenisna 1500. Want dat hoorde bij diezelfde cultuuromslag: het Instituuthad voor de periode na 1500 de chronologische indeling in sectiesverlaten en daarvoor in de plaats een thematische indeling gemaakt:sociaal-economische, culturele, internationale en politiekegeschiedenis.

Righart werd tot zijn eigen verbazing benoemd: hij hadgesolliciteerd om eens te zien hoe dat nou in zijn werk gaat, devervulling van zo'n hoogleraar-vacature, zonder er echt rekeningmee te houden ook benoemd te zullen worden. Professorabel was hijechter alleszins. In 1986 was hij in Nijmegen bij prof.dr. A.F.Manning gepromoveerd op een vernieuwende,internationaal-vergelijkende studie naar 'De katholieke zuil inEuropa'. Als medewerker van de Open Universiteit was hij vervolgensinitiator van het al even opzienbarende project 'De tragerevolutie. Over de wording van industriele samenlevingen'.

Maar de toga zat hem niet lekker. Voor de stijfheid van hetacademische ritueel was Righart een te ongecompliceerde man,daarvoor had hij te veel humor en relativeringsvermogen. "Een manmet wie je echt kon praten", aldus zijn collega-hoogleraar MaartenPrak tijdens de uitvaartdienst. Geschiedenis was een belangrijkgespreksonderwerp, maar ook de actuele politiek, de journalistieken meer particuliere onderwerpen zoals je gezinsleven. En vooral:popmuziek. In 1995 verscheen wat wel zijn belangrijkste studie magheten: 'De eindeloze jaren zestig. Geschiedenis van eengeneratieconflict.' Zijn uitvaartdienst werd opgeluisterd metmuziek van onder meer The Band en Bob Dylan.

Als hoogleraar ging Righarts hart vooral uit naar het onderwijs."De 'universitaire adviescommissie kwaliteit onderwijs' iswaarschijnlijk de enige commissie geweest waaraan hij genoegenheeft beleefd", aldus zijn kamergenoot de historicus Piet van Hees.Righart was enige jaren voorzitter van deze commissie. Hij maaktezich ernstige zorgen over de arbeidsmarkt-perspectieven van zijnstudenten, in een periode waarin het aanbod van historici velemalen groter was dan de vraag ernaar. Dat bracht hem tot hetinitiatief om samen met de School voor de Journalistiek eensamenwerkingsverband aan te gaan. Dat initiatief is zo succesvolgebleken dat de faculteit Letteren zal beginnen met eenMasteropleiding Journalistiek en geschiedenis.

Journalistiek was een passie van Righart. Misschien lag zijnhart wel meer bij het snelle werk van de commentator en columnistmet een breed lezerspubliek, dan bij de trage wetenschapsbeoefeningvoor een klein groepje genteresseerden. Van 1992 tot 1996 schreefhij columns in HP/De Tijd en daarna nog een jaar in de GroeneAmsterdammer. Ook voor een bijdrage aan het U-blad was hij altijdte porren. Een fraai staaltje daarvan nemen wij deze week nog eensop in de 'Opinie' (Rubrieken)

AH

Deze gegevens zijn ontleend aan de Arbeidsmarktmonitor die devereniging van universiteiten VSNU tweejaarlijks opstelt. Ditrapport beschrijft de algemene arbeidsmarktpositie van Nederlandseacademici per vakgebied. In opdracht van de Universiteit Utrechtheeft het betrokken onderzoeksbureau ook specifieke rapportagesopgesteld voor de UU en haar faculteiten met betrekking totstudenten die in het jaar 1998-1999 hun bul haalden.

De Utrechtse afstudeercohort 1998-1999 blijkt net als studentenvan andere universiteiten flink geprofiteerd te hebben van degunstige economische situatie van de achterliggende jaren.Driekwart van de respondenten had op het moment van afstuderen aleen baan. Na drie maanden had meer dan negentig procent van deondervraagden een werkgever gevonden. Binnen een jaar is 94 procentwerkzaam op HBO-WO-niveau. Alleen de faculteit Letteren loopt ietsuit de pas bij deze cijfers. Van de letterenalumni heeft 82 procenteen baan op het hoogste niveau.

De meeste afgestudeerden geven hun opleiding achteraf een ruimevoldoende, gemiddeld een 7. Studenten wijsbegeerte (7.7) kijkenover het algemeen met de grootste voldoening terug op hun studie,afgestudeerden van het IVLOS (6.6) met de minste.

Ruim 72 procent van de Utrechtse alumni zou met de kennis die zenu hebben voor dezelfde opleiding aan dezelfde universiteit kiezen.Mannelijke respondenten zijn iets meer te spreken over hunopleiding (74 procent) dan vrouwelijke (70 procent).

Over de kwaliteit van de docenten en indeling van de studiewordt over het algemeen veel positiever geoordeeld dan over destudiebegeleiding en arbeidsmarktvoorlichting. Dit is conform hetlandelijke beeld.

Farmaceuten verdienen met 5.040 gulden bruto per maand het meestin hun eerste baan. Het aanvangssalaris van biologen, 3.210 gulden,is het laagst. Een pas-afgestudeerde Utrechtse academicus verdientgemiddeld 4.280 gulden. Opvallend is dat Utrechtse mannen een jaarna afstuderen maar liefst 430 gulden per maand meer verdienen danvrouwen.

XB

Aanvangssalaris

Biologie.....3.210

Ivlos.....3.990

Diergeneeskunde.....4.070

Farmacie.....5.040

Geneeskunde.....4.780

Godgeleerdheid.....4.510

Letteren.....3.800

Natuur- & Sterrenkunde.....3.480

Rechtsgeleerdheid.....4.830

Ruimtelijke Wetenschappen.....4.060

Scheikunde.....4.040

Sociale Wetenschappen.....4.270

Wijsbegeerte.....4.390

Wiskunde & Informatica.....4.740

Genoemde bedragen zijn het gemiddeld brutomaandloon in guldens

Op zijn rondgang door De Uithof deden de knechten vanSinterklaas vorige week donderdag het Minnaertgebouw aan, om eenbijdrage te leveren aan het bij de faculteit Natuur- &Sterrenkunde traditionele Sint Colloquium. Ter plekke koos hetPietencollege uit de studentengeleding een Sinterklaas, dievervolgens diverse personeelsleden ter vermaning of bejubeling bijzich riep. Een en ander overgoten met de obligate borrel.

[Bijschrift bij een foto]

De gevaarlijkste cellen van het afweersysteem zijn de T-cellen,deze vallen indringers van buiten aan en - in het geval van eenallergie - onschuldige stoffen zoals melk. Schade deed eenopvallende vinding. "Zowel gezonde als allergische kinderen hebbenT-cellen die reageren op ingredinten in melk."

Bij allergische kinderen leidt het drinken van melk of anderezuivelproducten daardoor tot eczeem. Waarom gebeurt er bij gezondekinderen dan niets? Het verschil zit in hulpstoffen, cytokines.Daarvan bestaan twee soorten, Th1 en Th2. "Th1 is betrokken bij hetbestrijden van infecties, Th2 veroorzaakt allergie. Kort door debocht geformuleerd dan", zegt Schade.

Bij ongeboren babies is Th2 in de meerderheid, waarschijnlijkomdat Th1 schadelijk is voor de baby. Na de geboorte daalt Th2 enstijgt Th1. Bij kinderen met koemelkallergie wisselen de cytokinesna de geboorte niet om, de baby wordt daardoor allergisch voorkoemelk. "Als de kinderen over de koemelkallergie heen gegroeidzijn kloppen de cytokines weer wel", zegt Schade. "Het lijkt eropalsof deze omschakeling bij allergische kinderen vertraagdplaatsvindt."

Kinderartsen stellen de diagnose koemelkallergie door kinderenmelk te laten drinken en te kijken of het kind allergisch reageert.Dat is soms lastig vast te stellen. Schade: "Een ziekenhuisopnameis voor veel kinderen beangstigend, ze gedragen zich daardooranders dan thuis. Daardoor is het voor artsen wel eens moeilijk omvast te stellen of de klachten wel bij een koemelkallergiehoren."

Schade ontwierp een protocol dat wetenschappelijk juistereresultaten oplevert en minder belastend is voor de kinderen. Intwee sessies dienen artsen steeds grotere hoeveelheden vanoplossing A en B toe. A of B bevat melkproducten, de arts weet nietwelke. Als het kind allergisch reageert, herhaalt de arts debehandeling en kijkt dan pas welke oplossing melk bevatte.Onbevooroordeeld stelt hij zo de juiste diagnose. Schade: "Hetzorgt ervoor dat mensen niet een tijd lang hun kind voor nietsastronautenvoer hoeven te geven."

Rinze Benedictus

Vijftig miljoen gulden. Dat is ruwweg het bedrag dat de komendejaren bezuinigd moet worden om te voorkomen dat de universiteit inde rode cijfers terecht komt. Bij de presentatie van de begroting2002 en de meerjarenplanning 2003-2006 kondigde het college vanbestuur twee weken geleden aan nog niet te kunnen zeggen waar datbedrag vandaan moet komen. Eerst moet komend voorjaar wordenoverlegd met de onderdelen. Pas daarna wordt een plan van aanpakopgesteld.

Met name de commissie procesondersteuning van deuniversiteitsraad liet vorige week weten niet erg gelukkig te zijnmet deze gang van zaken. Zowel medewerker Hans Goedemans alsstudente Linda Nekeman drongen aan op meer snelheid. Nekeman eistevan het college dat er al in februari 2002 een uitgewerkt plan vanaanpak zou liggen, maar dat verzoek stuitte op een weigering vancollegelid Kardux. Hij wees op het belang van goed overleg met defaculteiten. Willen die straks geld over houden voor nieuw beleid,dan zullen ze nu in alle rust moeten besluiten waar ze kunnensnijden. Dat soort overleg kost tijd en dat maakt het onmogelijk omde U-raad al in februari te informeren, aldus Kardux.

In de commissie Onderzoek was vooral sprake van bezorgdheid overde aankondiging van Kardux dat het wetenschappelijk onderzoek weleens het kind van de rekening zou kunnen worden. Niet alleen decommissieleden, maar ook rector-magnificus Gispen zette alsportefeuillehouder onderzoek vraagtekens bij dit voornemen van zijncollega. Gispen maakte overigens wel duidelijk dat waar in hetonderzoek gesneden gaat worden, dit wat hem betreft niet met dekaasschaaf zal gebeuren.

Ook in de onderzoekcommissie werd door verschillende raadsledengeklaagd over het ontbreken van informatie over wat er precies gaatgebeuren. Volgens Rien de Bie is het alleen verantwoord om oponderzoek te bezuinigen als de betreffende onderzoekers daar tijdigop kunnen anticiperen. In de huidige meerjarenplanning ontbreektdaarover elke vorm van duidelijkheid, aldus De Bie.

Om die reden besloot geen van de drie commissies om nu al met deaanpak van het college in te stemmen. Op woensdag 5 december is nahet sluiten van dit nummer door de voltallige universiteitsraadoverlegd over de vraag of en zo ja onder welke voorwaarden tijdensde vergadering van 11 december kan worden ingestemd met de nuvoorgelegde meerjarenplanning.

EH

Topsportgeneeskunde

Verpleegmaster

De Universiteit Utrecht gaat samen met de Hogeschool van Utrechten het UMC een masteropleiding voor verpleegkundigen en paramediciverzorgen, de Academie Gezondheidszorg Utrecht (AG Utrecht). Viadie opleiding moet de patientenzorg naar een hoger niveau gaanstijgen en moeten paramedici en verpleegkundigen meer vaardighedenonder de knie zien te krijgen. De master is een paraplu waarinreeds bestaande vakken uit het HBO met WO-ingredienten wordenverrijkt.

Curatele

Het college van bestuur van de Universiteit Twente krijgt in depersoon van J. Sistermans een bestuurder uit de gelederen van deraad van toezicht toegewezen en is daarmee, voor de komende 19maanden, onder curatele gesteld. Als de universiteitsraad tenminstemet die constructie akkoord gaat. Want de Raad wil demedezeggenschap niet omzeilen, nu 'draagvlak' de inzet is van hetconflict. Het Twentse universiteitsbestuur verkeert al geruime tijdin een crisis, die collegelid H. Roosendaal reeds zijn positiegekost heeft. Inzet is een bezuinigingsronde die nodig is voornieuwbouwplannen, maar waarvoor het college zich van te weinigdraagvlak verzekerde.

Solistisch

Ook aan de Technische Universiteit Delft kwam de raad vantoezicht in actie. De collegeleden kregen daar te verstaan dat zeniet op een nieuwe termijn hoefden te rekenen. In Delft werd ook algeruime tijd geklaagd over solistisch optreden van het college.Medezeggenschap werd zo minimaal mogelijk ingevuld, aldus deklacht. In contrast hiermee staat de benadering van de raad vantoezicht, die bij de benoeming van een opvolger van de rectormagnificus wel degelijk met de wensen van de universiteitsraadrekening gehouden schijnt te hebben. Ook in Delft ligt de oorzaakvan de bestuurscrisis in huisvestingsperikelen.

Het eerste nummer na de kerstonderbreking verschijnt weer opdonderdag 17 januari.

Arbo- en Milieudienst: echte rook- en koffieplekkengewenst

Uit de zojuist verschenen nota van de arbo- en milieudienstwordt duidelijk dat de universiteit voor rokers niet echt gastvrijis. In de meeste panden mag op werkkamers en in ruimtes vanstudieverenigingen in overleg met de gebruikers worden gerookt; netals in een enkele kantine. Studenten en gasten zijn daarentegenveelal aangewezen op roken in de onbeschutte buitenlucht.

Bij Rechten zijn de 'rookproblemen' bekend. "Op dit momentzitten wij op het strafbankje", zegt gebouwbeheerder Welling van deRechtenfaculteit die in zijn vrije tijd graag een sigaar opsteekt."Ja, wij rokers worden gediscrimineerd", zegt concierge MarcelFlantua van Rechten die zich terugtrekt in het magazijn om even teroken. "Vroeger mochten we gewoon achter de receptie roken, omdatdat onze werkplek is. Maar tegenwoordig niet meer omdat de receptieonderdeel is van de openbare ruimte."

Welling vindt dat roken moet mogen en dat de faculteit en hetcollege van bestuur aparte rookruimtes moeten maken. Dit ook omconflicten tussen rokers en niet-rokers te voorkomen. Want ook deniet-roker voelt zich vaak niet geaccepteerd door de werkgever,stelt de arbodienst.

LetterenmedewerkerJoop Weiland die werkt in Drift 27 is het metzijn Rechtencollega eens. "Voor medewerkers zijn er hier tweerookkamertjes, maar docenten en studenten die naar de bibliotheekkomen moeten buiten roken. Er is wel een afdak maar daar passenkrap vier personen onder. Als ik mijn baas was, zou ik in dekantine een met plexiglas afgeschermde ruimte maken." In de kantinemag er sinds dit studiejaar niet meer worden gerookt:"Koffiedrinken doen wij dus ook in de rookkamer."

En daar snijdt Weiland een tweede personeelsprobleem aan: dekoffiehoek. De universiteit heeft de - veelal rookvrije - kantinesgecentraliseerd en de werknemers missen een goede'pauzevoorziening', stelt de arbodienst. "Soms zijn de afstandentussen werkkamer of collegezaal en koffieautomaat te groot", zegtRob Leenaars van de arbodienst. Uit onderzoek blijkt dat vooral inde panden waar laboratoria zitten er 'illegale' koffiehoeken zijngecreeerd. In de lab's mag niet gegeten of gedronken worden en isde kantine vaak ver weg. "Het zijn geen acute punten", zegtLeenaars, "maar het zijn wel punten die het welzijn van personeelen studenten kunnen verbeteren."

GK

Verbeterpunten

In de nota 'Arbeidsomstandigheden: faculteit- endienstoverstijgende knelpunten' geeft de arbodienst adviezen aanhet college van bestuur over de werkomstandigheden aan deuniversiteit die niet onder de verantwoordelijkheid vallen vanfaculteiten en diensten. "Het zijn geen van allen acute punten,"zegt directeur R. Leenaars van de arbo- en milieudienst. "Deuniversiteit voldoet aan de arbowet." Toch staat in de nota eenlijst verbeterpunten, zowel op het gebied van relaties tussenwerknemers als op het materiele vlak. Zo moet er nog meer aandachtgegeven worden aan functioneringsgesprekken, aan gezonde werk- enstudieplekken, moeten er meer kolfruimtes komen en meer rekeningworden gehouden met de gehandicapte collega en is er extra aandachtnodig voor de veiligheid buiten de gebouwen. Hiervoor moet eencentraal meldpunt komen, vindt de arbodienst, waar klachten overgebreken buiten de gebouwen gemeld kunnen worden. Ook moet er meeraandacht komen voor de buitenverlichting en de verkeersveiligheidop De Uithof. De nota wordt begin volgend jaar in deUniversiteitsraad besproken waarna zij met diens advies teruggaatnaar het college van bestuur, dat vervolgens aan de slag gaat metde adviezen. Jaarlijks wordt gekeken welke punten wel en nietverbeterd zijn.

Om zes uur 's avonds kreeg de politie een melding binnen van eeninwoner uit Zeist die op het landgoed Oostbroek een vrouw had horengillen. Omdat het landgoed ligt in het 'werkgebied' van deUtrechtse serieverkrachter zette de politie een team van 42personen, vier speurhonden en een helicopter in om het gebied uitte kammen. Na drie uur zoeken blies de politie de actie af. Er werdin het gebied niemand aangetroffen.

De beveiligingsdienst van De Uithof was verrast over depolitieactie. De surveillanten van Security hadden zelf geen gegilgehoord en werden door de politie ook niet gevraagd of hen dieavond iets bijzonders was opgevallen.

Naar aanleiding van de berichtgeving over de zoekactie vanafgelopen zaterdag hebben zich ook nog geen mensen gemeld diewellicht verantwoordelijk waren voor het gegil of getuige warengeweest van de vrouwenkreet."Het zouden best een aantal meidengeweest kunnen zijn die door het gebied fietsten en aan het dollenwaren", zegt politievoorlichter T. Aling. Het gegil kan, zo meenthij, heel onschuldig zijn geweest.

Het is niet de eerste keer dat de politie uitrukt naaraanleiding van een gehoorde gil sinds de serieverkrachter weeractief is. Ook krijgt de politie vele meldingen binnen oververdachte scooters of mannen die voldoen aan het signalement van deserieverkrachter. "Alle meldingen nemen we serieus", zegtAling."Dat we in dit geval niets hebben aangetroffen, wil nog nietzeggen dat de melding vals was. We zijn blij met alle informatiedie we krijgen en die wellicht naar de verkrachter kan leiden."

GK