'Ik doe wel wat hier staat, maar hij niet', is de illustratievetitel van communicatiedeskundige Hester Glasbeeks proefschrift. Hetdrukt de wanhoop uit die menig computergebruiker ontmoet als hij devuistdikke of bedriegelijk dunne handleiding probeert tedoorgronden.

"Tegenwoordig is de minimalistische benadering heel erg in",zegt Glasbeek. "Niet meer alles voorkauwen, maar mensen aanzettentot nadenken. Net zoals in het studiehuis moetencomputerhandleidingen 'constructieve gedachten' oproepen."

Vanuit die aanpak liet Glasbeek zestig mensen met enigepc-ervaring een handleiding voor het spreadsheetprogramma QuattroPro doornemen. De helft van de proefpersonen kreeg daarna openoefeningen voor zijn kiezen 'In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe utotalen kunt berekenen. Probeer zelf een aantal andere berekeningenuit...', terwijl de andere helft nauwkeurig gespecificeerdeopdrachten kreeg.

De twee groepen verschilden ook in hun einddoel. Aan het eindemoesten alle deelnemers voor de gymnastiekvereniging met hetprogramma kunnen omgaan. Maar de ene helft moest het programmaleren gebruiken, terwijl de andere helft moest weten hoe ze straksde klassementsindeling konden bijhouden.

Glasbeek keek vervolgens welke groep het meeste geleerd had. Hetbleek dat de zelfprobeer-oefeningen het meeste opleveren voormensen die weten wat ze later met het programma willen. Deoefeningen waar de gebruikers scherp afgebakende problemen moetenoplossen leren vooral de mensen iets die niet precies weten wat zemet een programma willen.

"Een praktijkadvies is dus niet makkelijk te geven", zegtGlasbeek. "Het is natuurlijk erg duur om verschillende versies vancomputerhandleidingen te maken. Maar de persoonlijkheid van degebruiker bepaalt dus hoe een handleiding gelezen wordt, dus het isonmogelijk een handleiding te maken die voor alle gebruikersvoldoet."

"De meeste handleidingen tegenwoordig zijn al wel zo goed dat zeniet uitgaan van het systeem, maar van de gebruiker. Bedenk watmensen willen, moeten de ontwerpers zich afvragen", zegt Glasbeek."Maar het is moeilijk een handleiding te maken voor openprogramma's zoals tekstverwerkers of bijvoorbeeld Powerpoint. Zulkeprogramma's kunnen zoveel. Een boekje als 'Leer nu Powerpoint in 10stappen' kan dus ook niet goed zijn."

Rinze Benedictus

De fuserende Nederlands Hervormde, Gereformeerde enEvangelisch-Lutherse Kerken bevinden zich in grote problemen. Hetkerkbestuur presenteerde eerder dit jaar plannen waarin vanaf 2003jaarlijks vijftien miljoen bezuinigd wordt. Dat komt neer op hetverdwijnen van 150 van de vijfhonderd arbeidsplaatsen.

Onder die werknemers zijn 24 studentenpastors in twintig steden.Die zijn bang dat een flink aantal ontslagen hen zal treffen. "Hetis zo ongeveer de enige groep waar in een keer veel gehaald kanworden", aldus voorzitter Lammert Leertouwer van het LandelijkSteunpunt Studentenpastoraten.

Binnen de kerken ontstond de afgelopen weken veel onrust over debezuinigingsplannen. De gezamenlijke synodevergadering beslootvrijdag een nieuwe commissie in te stellen die een beter onderbouwdbezuinigingsplan moet schrijven.

Leertouwer is een van de critici. "Er gingen al geruchten overde opheffing van het studentenpastoraat", zegt de oud-rector van deLeidse universiteit. "Terwijl er met de colleges van bestuur van deuniversiteiten nog niet eens gesproken is."

De studentenpastoraten onderbrengen bij de lokale gemeentes isvolgens Leertouwer geen oplossing. "Studentenpastoraat is eenlandelijke taak", aldus de hoogleraar-dominee. En dan maakt hetniet uit dat het aantal belangstellenden voor de activiteiten, datlandelijk toch altijd nog in de duizenden loopt, afneemt. "Moetende studenten soms naar Jomanda?"

De studentenpastors hebben nu hun hoop gevestigd op de werkgroepdie nieuwe bezuinigingsplannen gaat schrijven. Ze moeten zichechter niet rijk rekenen, vindt hoofd voorlichting Klaas van derKamp van de SoW: "De marges zullen er niet veel groter opworden."

HOP, Wilmar Kortleever

De veranderingen worden veroorzaakt door een grote reorganisatievan de Nederlandse sociale zekerheid. Het aan werk helpen vanmoeilijk plaatsbare werklozen wordt vanaf volgend jaar een taakvoor commerciele organisaties, de zogenaamde Centra voor Werk enInkomen (CWI).

Via haar afdeling 'Job Support' hielp de UAF de afgelopen vijfjaar een kleine duizend afgestudeerde vluchtelingen om aan passendwerk te komen. Ze kreeg daarvoor subsidie van de minister vanSociale Zaken, maar onder het nieuwe regime kan dat niet meer.

UAF-directeur Kees Bleichrodt maakt zich daarom zorgen over debegeleiding van vluchteling-studenten. Volgens de UAF is specialeexpertise nodig om afgestudeerde vluchtelingen aan het werk tekrijgen. Althans, aan werk op hun eigen niveau. Bleichrodt: ''Erstaan nog teveel artsen met een bezem in de gang van het ziekenhuisomdat ze Ali heten.''

Het ministerie van sociale zaken erkent dat er groepen zijn diespeciale aandacht vragen. Daarom heeft de UAF het aanbod gekregenom een deel van hun werk - met subsidie van het ministerie - onderte brengen in een kenniscentrum.

Dat kenniscentrum kan dan de lokale en regionale CWI's gaanadviseren. ''Als UAF zich toch graag met de arbeidsbemiddeling zelfbezig wil houden, dan staat het ze natuurlijk vrij om zich alsieder rentegratiebedrijf op de particuliere markt te begeven'',aldus een woordvoerder.

Niet iedereen is ervan overtuigd dat die oplossing goed zaluitpakken. De Tweede Kamerleden Bussemaker en Noorman-Den Uylstelden daarom recent vragen aan minister Vermeend van socialezaken. Ze maken zich zorgen over de teloorgang van de specialeexpertise van het UAF.

HOP, Wilmar Kortleever

[Bijschrift bij een foto]

Misdrijf

De UU-studente Mariella de Geus is begin november in Gouda dooreen misdrijf om het leven gekomen. Zij was derdejaars studenteNatuurwetenschap & Innovatiemanagement. Mariella'smedestudenten, docenten en medewerkers hebben gereageerd volongeloof, afschuw en vooral diep medeleven met het intense verdrietvan Mariella's familie en vrienden. Ze omschrijven haar in deNieuwsbrief van NW&I als een spontane, vrolijke en intelligentestudente die altijd voor iedereen klaarstond en die volop van hetleven genoot. Mariella is twintig jaar geworden.

Scriptieprijs

Tienduizenden WO en HBO studenten sluiten ieder jaar hun studieaf met het schrijven van een afstudeerscriptie. De scripties metuiteenlopende onderwerpen bevatten een schat aan kwalitatieve enwetenschappelijke informatie. Voor het bedrijfsleven en anderesectoren kan deze informatie wel eens zeer interessant zijn. Om eenbijdrage te kunnen leveren aan het behoud en het bevorderen van dekwaliteit van de informatie van de scripties, wil een Baarnsmanagment- en adviesbureau een prijs uitloven voor de bestescripties. Daarnaast wil zij het grote aanbod van scriptieprijzenin Nederland meer transparant maken. Nieuwsgierig geworden? Kijk opwww.scriptieprijs.nl!

Patatje gezond

Lekker een gratis patatje eten? Dat kan. Morgen, vrijdag de23ste, doet de Ekofriet-Promotietour De Uithof aan. Vanaf 15 uurstaat bij het Educatorium een mobiele snackkar van Jongeren MilieuAktief waar biologische friet wordt uitgedeeld. Met deze actiewillen de jongeren, die samenwerken met Milieudefensie, hetverschil laten zien tussen biologische en gangbare landbouw eneko-friet promoten. Vandaar dat er een petitie te ondertekenen isdie de stelling draagt: ik wil ook bij de Burger King, McDonalds,KFC en de Febo een biologisch patatje kunnen scoren! 's Avondsstaat de snackkar in het Utrechtse centrum. Waarschijnlijk op 'tNeude, maar helemaal zeker was dat bij het ter perse gaan van ditblad nog niet. De tour, die donderdag in Amsterdam is begonnen,gaat volgende week langs andere studentensteden.

Cool

Trends binnen de popmuziek wisselen elkaar in razend tempo af.Wat het ene jaar in is, is het volgende jaar al weer uit.Muziekzenders als MTV en TMF zijn niet meer weg te denken uit hetdagelijkse leven. Er komen steeds nieuwe soorten popmuziek bij, metelk een eigen verwante cultuur, inclusief kleding en gedragingen.Al deze veranderingen kunnen de conservatoria in Nederland nietmeer aan. Het werd dus misschien wel tijd dat de huidige popcultuurbeter vertegenwoordigd zou worden. Daar wordt in Leeuwarden opingespeeld: vanaf 1 september 2002 is Nederland een nieuwe en'coole' opleiding rijker: de Academie voor Popmuziek en NieuweMedia.

De commissie, onder voorzitterschap van prof.dr. W. Wijnen,oud-rector van de Universiteit Maastricht, is vrij lovend over deNederlandse psychologie-opleidingen. De kwaliteit van zowel deafgestudeerden als de staf is 'ruim voldoende tot goed', destudeerbaarheid en faciliteiten zijn '(ruim) voldoende' en deprogramma's voldoen aan de gestelde eisen. Utrecht bevindt zich inde middenmoot.

Het grootste probleem bij psychologie vormen deslagingspercentages. Er is behoorlijk wat uitval enpsychologiestudenten die afstuderen doen daar met een gemiddeldevan 66 maanden (5,5 jaar) lang over. Gedeeltelijk wordt datverklaard door de constatering dat psychologen in sp aanzienlijkminder hard studeren dan de richtlijn van 1680 uur per jaar.

Omdat de rijksoverheid universiteiten en opleidingengedeeltelijk bekostigt op basis van het rendement, hebben deNederlandse psychologie-opleidingen een deel van hun financileproblemen aan zichzelf te wijten. De visitatiecommissie acht echterbezuinigingen van diezelfde overheid van meer invloed, plus hetfeit dat de compensatie voor grotere aantallen studenten doorgaansmet enige vertraging loskomt.

Het effect van de financile krapte is onmiskenbaar. Zo is destudent-stafratio gestegen tot gemiddeld 1 op 40. Devisitatiecommissie voorspelt problemen.

Opvallend is het nadrukkelijke advies in het visitatierapport omalle psychologie-opleidingen bovenop de nieuwe driejarigebacheloropleiding een mastervervolg te geven van twee jaar. "Eeneenjarige master wordt niet serieus genomen", aldus de commissiedie erop wijst dat in de meeste omringende landen de opleiding totmaster psychologie vijf jaar duurt.

In de onderlinge vergelijking tussen de negenpsychologie-opleidingen doet de Universiteit Maastricht het goed.Voor de aandacht voor internationalisering en de'onderwijsleeromgeving' krijgen de Limburgers zelfs de hoogsterapportcijfers (een 8,5). Voor internationalisering (in hetalgemeen 'teleurstellend') worden ook twee onvoldoendes uitgedeelden wel aan de Universiteit Utrecht en de RijksuniversiteitGroningen.

HOP, Wilmar Kortleever

Omdat studenten en medewerkers het Universiteitsmuseum bijnanooit bezoeken heeft het museum besloten de drempel te verlagendoor gratis toegankelijk te worden voor deze groep.

Tegelijkertijd hoopt het museum nog enkele andere (betalende)bezoekersgroepen te lokken. Weliswaar is het aantal bezoekers deafgelopen jaren opgekropen van 20.000 naar 35.000, maar het museumgokt op een stabiele stroom van ongeveer 50.000 bezoekers per jaar.Met name de wat oudere jeugd zou meer naar het museum moeten komen.Dat zou ook goed passen in de (beta-)marketingsstrategie van deuniversiteit: het museum als etalage van het universitair onderwijsen onderzoek, waar aankomende studenten (al dan niet in het kadervan hun onderwijs) al eens kunnen 'proeven' van hetwetenschappelijk avontuur.

Ook daarom zal de vaste opstelling een facelift ondergaan. Hetmuseum wil af van het exposeren van de 'gestolde'wetenschapsgeschiedenis en meer dynamiek binnen zijn muren halen.Het is de bedoeling dat de nieuwe vaste opstelling hetempirisch-wetenschappelijk bedrijf in beeld gaat brengen. Debezoeker maakt als het ware een wandeling door de verschillendefasen van die empirische cyclus: waarnemen, experimenteren, meten,hypotheses vormen, toetsen, discussieren, concluderen etcetera. De'Utrechtzaal' kan tevens een rol gaan spelen in het universitaironderwijs, meent het museum.

Het historische deel van de collectie kan op een andere wijzegeexploiteerd geworden. Het museum heeft al vergevorderde plannenvoor de inrichting van het verbouwde Academiegebouw aan hetDomplein, dat als representatief centrum van de universiteituitstekend dienst kan doen als locatie om enkele hoogtepunten uitde geschiedenis van de universiteit ten toon te stellen.

AH

"Een belangrijk probleem in de sterrenkunde is de vorming vanzware sterren met meer dan tien keer de massa van de zon", zegtsterrenkundige Willem-Jan de Wit. Sterren ontstaan doordat wolkenvan waterstofgas ineenstorten onder invloed van hun eigenzwaartekracht. Uiteindelijk loopt de temperatuur in het midden vande wolk zover op dat de waterstofatomen fuseren en de zon lichtgaat uitzenden. Bij zware sterren gaat dit model niet op omdat dezon in wording al voor er kernfusie optreedt, massa begint teverliezen. "Hij begint energie weg te blazen van zijn oppervlak",zegt De Wit.

In zijn proefschrift bestudeert De Wit ontwikkeling van sterrenvan gaswolk (protoster) naar voorhoofdreeks-ster (die al wel lichtuitzendt maar nog geen kernfusie vertoont) tot echte ofhoofdreeks-ster. Jammer genoeg zijn zware sterren, waarvan devorming dus onduidelijk is, bijna onzichtbaar en dus moeilijk tebestuderen. In de Magelhaense Wolken, naburige melkwegstelsels,vond De Wit echter twee zware voorhoofdreeks-sterren die weldegelijk zichtbaar zijn.

En dat is interessant, want in de Magelhaense Wolken komen nietzoveel zware elementen voor, de metalliciteit is laag. Die situatielijkt op de toestand van het vroege heelal, enkele miljarden jarenna de oerknal. Ook daar kwamen niet zoveel zware elementen voor,die ontstaan namelijk pas aan het einde van sterrenlevens(ontploffende supernova's verspreiden de zware elementen). Devinding betekent dat zware sterren al vrij snel na de Big Banghebben kunnen ontstaan.

Dat is nog niet alles. Rond het type voorhoofdreeks-ster dat DeWit in zijn proefschrift beschrijft, hebben andere onderzoekers aleens planeten in de dop ontdekt. "Het gaat dan om eenvoorbijtrekkend object, een komeet die verwarmd door de zonallerlei gassen uitstoot", zegt De Wit. "Het is nog geen planeet,maar als je dat ziet, dan weet je dat het vastkleven vanstofdeeltjes tot kometen en uiteindelijk tot planeten aan de gangis."

De volgende stap in De Wits onderzoek is om, in samenwerking metsterrenkundigen van het Franse Institute d'Astrophysique, te kijkenof er ook embryonale planeten rond de door De Wit gevonden sterdraaien. Als dat inderdaad zo is dan verliep de evolutie van hetheelal sneller dan werd aangenomen. De Wit: "Planeten ontstaanwellicht vroeger dan gedacht."

Rinze Benedictus

XB

[Bijschrift bij een foto]

Volgende week vrijdag had bij de Utrechtse rechtbank een zaakmoeten dienen van een tiental voormalige letterenbursalen tegen deUniversiteit Utrecht. De promovendi waren het oneens met deinvulling die hun faculteit twee jaar geleden gaf aan deuniversitaire overstap op het aio-stelsel. Het college van bestuurheeft de vertegenwoordiger van de promovendi, de VAWO (Verenigingvan Academici bij het Wetenschappelijk Onderwijs) vorige week latenweten akkoord te gaan met een regeling waarbij de letterenaio's metterugwerkende kracht worden ingeschaald naar het aantalbursaaljaren.

Het is het logische gevolg van het universitaire besluit niet incassatie te gaan tegen een uitspraak van de Utrechtse rechtbankafgelopen juni in een bodemprocedure die al eerder was aangespannendoor twee letterenbursalen. Is een stipendium-overeenkomst eenarbeidsrechtelijke overeenkomst?, was de principiele vraag die daarter discussie stond. Ja, zei de rechter in hoger beroep.

De universiteit dacht weinig kans te maken bij de Hoge Raadomdat het besluit over te gaan op een aio-stelsel, dat twee jaargeleden onder grote druk van de universiteitsraad tot stand kwam,uitgelegd kan worden als een erkenning van het feit dat bursalenwerkzaamheden verrichtten voor hun werkgever. Dat bij RuimtelijkeWetenschappen en Diergeneeskunde wel een 'gouden'omzettingsregeling was getroffen waarbij een aio-salaris werdgekoppeld aan het aantal bursaaljaren werkte ook in het nadeel vande universiteit.

De letterenfaculteit zal de rekening van de reparatie van desalarissen naar verwachting neerleggen bij het college van bestuur.Hoe hoog die zal zijn is nog onbekend. Twee jaar geleden werden deextra kosten geschat op een tot twee miljoen. Volgensletterendirecteur Middelberg zal het zeker gaan om "een aantaltonnen". Hoeveel de aio's zullen profiteren is per gevalverschillend. Sommigen spraken bij de overgang naar het nieuwestelsel van een achteruitgang van enkele honderden gulden permaand, ondanks de garantieregeling van de faculteit die hetaio-salaris aanvulde tot het oude beursbedrag dat hoger lag dan datvan een beginnend aio.

XB